WYKŁAD

WZBOGACENIE DIETY W SUBSTANCJE ODŻYWCZE

• Stosowane:

• Żywność wzbogacana (dodaje się określonego składnika np. do mąki prep. Fe)

• Suplementy diety

• Środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywienia (np. odżywki dla niemowląt, sportowców)

• Suplementy diety to skoncentrowane źródło:

- witamin

- składników mineralnych

- innych substancji wskazujący efekt odżywczy lub fizjologiczny

• Podział ze względu na skład:

• Witaminy i składniki mineralne

• Aminokwasy (ornityna, tauryna, metionina, glutamina, cytrulina, kreatyna, L-karnityna)

• Niezbędne kwasy tłuszczowe(np. omega -3 EPA, DHA)

• Błonnik pokarmowy

• Probiotyki i prebiotyki

• Składniki i różne ekstrakty roślinne (bioflawonoidy)

Oraz

• Składniki i różne ekstrakty zwierzęce (preparaty pszczele, enzymatyczne, koenzym Q, glukozyloamina, chrząstka rekina)

• Prawo 25.08.2006 Ustawa o bezpieczeństwie Żywności i Żywienia

Suplementy diety- środek spożywczy, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub składników mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny, pojedynczy lub złożony, wprowadzony do obrotu w formie umożliwiające dawkowanie w postaci: kapsułek, tabletek, drażetek i w inny podobny postaciach, saszetek z proszkiem, ampułek z płynem, butelek z kroplomierzem i w innych podobnych postaciach płynów i proszków przeznaczonych do spożycia w małych odmierzanych ilościach jednostkowych z wyłączeniem produktów posiadających właściwości lecznicze w rozumieniu prawa farmaceutycznego.

• Środek spożywczy, którego celem jest uzupełnieniem normalnej diety będący skoncentrowanym źródłem witamin lub składników mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny (wprowadzany do obrotu- forma farmaceutyczna w opakowaniu)

• Przedstawione powyżej zapisy w ustawie o bezpieczeństwie żywności i żywienia, dotyczące suplementów diety są zbiorem przepisów ogólnych, których urzeczywistnieniem w życiu codziennym stosuje się przepisy wykonawcze.

• Rozporządzenie 9.10.2007 r. w sprawie składu oraz oznakowania suplementów diety dyrektywa 2002/46/EWG Parlamentu Europejskiego i Rady z 10.06.2002 r.

Rozporządzenie określono w paragrafie 1:

• Wykaz witamin i składników mineralnych oraz ich postacie chemiczne, które mogą być stosowane przy produkcji suplementów diety

• Wymagania dotyczące oznaczenia suplementów diety

• Wymagania dotyczące zawartości witamin i składników mineralnych z uwzględnieniem kryteriów czystości oraz ich poziomu w suplemencie diety.

• Wykaz składników:

• Witaminy: A (µg); D (µg); E (mg); K (mg). B_1, B₂ (mg); niacyna (mg); kw. Pantotenowy (mg) B₆ (mg); foliany, B₁₂; biotyna ; C

• Mineralne: Ca (mg); Mg (mg); Fe (mg); Cu (µg); I (µg), Zn (mg); Mn (mg); Na (mg); K (mg); Selen (µg); Cr ( µg); Molibden (µg), chlorki, fosfor

• Wartości referencyjne - suplementy diety ( wartości zalecane)

• Wit. A 800 µg

• Wit. D 5µg

• Wit. E 10 mg

• Wit. C 60 mg (80)

• Tiamina 1,4 mg (1,1)

• Ryboflawina 1,6 mg

• Niacyna 18 mg

• Wit. B ₆ 2 mg (1,4)

• Biotyna 150µg

• Kw. Pantotenowy 6 mg

• Ca 800 mg

• P 800 mg

• Fe 14 mg

• Mg 300 mg (375)

• I 150 mg

• Zn 15 mg

• Zgodnie z obowiązującymi przepisami w Polsce przy produkcji suplementów można stosować 13 witamin oraz 15 składników mineralnych w postaci 112 różnych rodzajów związków chemicznych.

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia 18.05.2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie składu oraz oznakowania suplementów diety z dnia 9.10.2007 r.

• Wykaz witamin i składników mineralnych oraz ich formy chemiczne, które mogą być stosowane w produkcji suplementów diety

• Szczególne wymagania w zakresie oznakowania suplementów diety

• Dodatkowe wymagania dotyczące zawartości w suplementach diety witamin i składników mineralnych, w tym kryteria czystości oraz poziom witamin i składników mineralnych w suplemencie diety

• Suplementy diety znakuje się umieszczając na opakowaniu informacje:

• Określenie ,,suplement diety”

• Nazwy kategorii składników odżywczych lub substancji charakteryzujących produkt lub wskazanie ich właściwości

• Porcja producenta zalecana do spożycia w ciągu dnia

• Ostrzeganie dotyczące nieprzestrzegania, nieprzekraczania zalecanej porcji do spożycia w ciągu dnia

• Stwierdzenie, że suplementy diety nie mogą być stosowane jako substytut zróżnicowanej diety (często brak)

• Stwierdzenie, że suplementy diety powinny być przechowywane w sposób niedostępny dla małych dzieci

• Poziom witamin i składników w suplementach diety w dziennej porcji powinien uwzględnić:

• Górne bezpieczne poziomy witamin i składników mineralnych ustalone na podstawie naukowej oceny ryzyka, w oparciu o akceptowane dane naukowe…

• Spożycie witamin i składników mineralnych wynikające z innych źródeł diety

• Zalecane spożycie witamin i składników mineralnych dla populacji na niektórych produktach brak istotnej informacji o wieku, dla jakiego suplement jest przeznaczony

• Witaminy i składniki mineralne oraz inne substancje wykazujące efekt odżywczy lub inny efekt fizjologiczny podaje się w przeliczeniu na zalecane przez producenta do spożycia dzienne porcje produktu.

• Informacje o zawartości witamin i składników mineralnych podaje się również w % w stosunku dla zalecanego dziennego spożycia (RDA)

• Suplement vs lek

Konsekwencje

• Szansa dla wielu nieuczciwych producentów leków, którzy w ten sposób mogą skuteczne ominąć ograniczenia wynikające ze zdecydowanie bardziej rygorystycznego prawa farmaceutycznego. Po co przeprowadzać żmudną drogę rejestracji nowego leku, wydawać ogromne pieniądze na badania kliniczne, skoro można ,,załatwić” to znacznie szybciej i po mniejszych kosztach. Uzyskanie dla produktu statusu suplement diety pozwala ominąć prawo farmaceutyczne.

Przeciwdziałanie

• Przeciwdziałaniem takiego stanu rzeczy są różnego rodzaju inicjatywy podejmowane zarówno przez stronę rządową, jak i organizacje pozarządowe

Powołano przez Główny Inspektoriat Sanitarny (21.01.2008) zespół ds. suplementów diety. Celem powołanego zespołu jest:

• Uporządkowanie w sposób nowatorski w Europie systemu suplementów diety

• Stworzenie elektronicznej bazy danych

• Wyodrębnienie grupy suplementów z ,,pogranicza”

• Komisja Higieny Żywności i Żywienia (KNOŻCZ PAN)

• Suplementacje zwiększają ryzyko przedawkowania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach

• Dotychczas nie ustalono najwyższych bezpiecznych dopuszczalnych ilości dla wszystkich witamin i składników mineralnych.

• Brak wykazu innych niż witaminy i składniki mineralne substancji, które mogą wchodzić w skład suplementów

• Nie wiadomo jaka jest łączna podaż określonej witaminy czy też składników mineralnych, uwzględniająca zawartość w diecie i w suplementach diety.

• Proponowane rozwiązania : ustalenie minimalnych ilości w przeliczeniu na dzienne porcje ustalono na 15% realizacji normy zalecanej dla dziennej porcji suplementu. Brak górnej max. Zawartości witamin i składników mineralnych nie może być większy niż 100% dziennego zalecanego spożycia.

• Przedawkowanie witamin i składników mineralnych naturalnych nie zdarza się, chyba że ktoś spożywa suplementy diety.

• Działanie szkodliwe nadmiernych dawek witamin

wit. A	działanie teratogenne, uszkodzenie wątroby	300µg EAR 500 µg
wit. C	Zaburzenia czynności przewodu pokarmowego, rozszerzenie naczyń krwionośnych, kamica nerkowa	200 mg EAR 60 mg
wit. B6	Neuropatie, stany zapalne skóry(dermatoza), niezborność ruchowa	100 mg EAR 1,1 mg

• Niekorzystne efekty łączenia składników mineralnych w suplementach diety

• Se+Cr antagonistyczny efekt w dystrybucji tkankowej

• Zn+Cr antagonistyczny efekt na poziomie absorpcji

• Ca+Zn antagonizm w zależności od dawki (↑ Ca ↓absorpcji Zn

• Ca+Fe antagonizm w zależności od dawki (↑Ca ↓ absorpcji Fe)

• Fe+Zn ↓ aktywności biochemicznej Fe+Zn

• Wit A+ D synergistyczne działanie, ujemny wpływ na gospodarkę Ca i obniżenie absorpcji Ca w jelitach i kościach

• Inne zagrożenia: sprzedaż produktów przez Internet lub poza ,,legalna” kontrolą

• Obce składniki niedeklarowane:

• Sibutramina z krajów azjatyckich p/otyłości

• Gibenklamid poch.sulfonylomocznika II gen. Hipoglikemia 150 razy silniej tolbutamina (kapsułki zwłaszcza Xiade/Xiade-wan)

• Sildenafil Hua FO (cytrynian sildenafilu=czynna substancja viagry)

• Nielegalnie wprowadzane na rynek konsumencki produkty określone w suplementach diety to:

• Niedozwolone substancje

• Ewentualny brak deklarowanej substancji czynnej

• Syntetyczne preparaty zamiast ziół

PODSUMOWANIE

LEK:

• Dawka

• Obowiązują badania farmakokinetyczne

• Informacje o działaniach niepożądanych

• Kontrola lekarza efektów ubocznych leków

• Uprawy roślin leczniczych pod kontrolą

• Określone skutki, interakcje leku, z żywnością

SUPLEMENT:

• Dawka wysoka, niska ?!

• Brak badań

• Brak info o działaniach niepożądanych, efektach ubocznych

• Brak kontroli lekarza efektów kumulacji składników

• nowe surowce z Chin niestosowane w naszej diecie o ↑ zawartości toksyn

• interakcje z lekami ???

---