ANTYBIOTYKI

STOSOWANE

W STOMATOLOGII

(CHOROBY PRZYZĘBIA, PROFILAKTYKA

INFEKCYJNEGO ZAPALENIA WSIERDZIA)

ANTYBIOTYKI



Naturalne bądź syntetyczne związki chemiczne

wytwarzane przez drobnoustroje lub człowieka,

które znalazły zastosowanie :

-> w profilaktyce

-> w przeciwdziałaniu infekcjom

wywoływanym przez drobnoustroje

PODSTAWOWE ZASADY

ANTYBIOTYKOTERAPII



Antybiotyki należy podawać możliwie

najszybciej



Wybór antybiotyku powinien się

opierać na antybiogramie



należy spożywać napoje

fermentowane, zawierające bakterie
fermentacji mlekowej i (lub)
prebiotyki i probiotyki. 

BŁĘDEM JEST



RUTYNOWE STOSOWANIE

ANTYBIOTYKÓW O SZEROKIM
SPEKTRUM DZIAŁANIA



STOSOWANIE ZBYT MAŁYCH

DAWEK



ZBYT SZYBKIE PRZERYWANIE

LECZENIA

PROFILAKTYKA
PRZECIWBAKTERYJN
A JAKO OSŁONA
ZABIEGÓW
STOMATOLOGICZNY
CH

Metoda one-shot

–jednorazowe podanie podwójnej

dawki antybiotyku przed zabiegiem bez konieczności
przyjmowania kolejnych dawek po jego zakończeniu 

ZASADY RACJONALNEJ PROFILAKTYKI

ANTYBIOTYKOWEJ

->Antybiotyk może być podawany profilaktycznie tylko wtedy,

gdy interwencja chirurgiczna łączy się z podwyższonym lub
wysokim ryzykiem zakażenia pooperacyjnego

->Antybiotyk podany profilaktycznie musi być odpowiednio

dobrany, tak by pokrywał swym spektrum działania patogeny
najczęściej wywołujące zakażenia w danym obszarze

->Poziom antybiotyku w tkankach musi być odpowiednio

wysoki

->Czas podania antybiotyku musi być właściwy
->Antybiotyk musi być podawany przez możliwie najkrótszy

czas zapewniający zabezpieczenie przed zakażeniem

WSKAZANIA DO PROFILAKTYKI

ANTYBIOTYKOWEJ WG ESC



Niskie ryzyko



Choroba niedokrwienna
serca i stan po zabiegu
rewaskularyzacyjnym



Stan po korekcji
wrodzonych wad serca
(np. stan po zamknięciu
VSD) z wyj. pierwszych 12
miesięcy po przezskórnym
zamknięciu ASD/PFO



Wypadanie płatka
zastawki mitralnej bez
niedomykalności zastawki
i bez zgrubienia lub
wapnienia płatków



Stan po wszczepieniu
układu stymulującego lub
ICD

•

ASD II



Średnie i wysokie ryzyko

•

Nabyte wady zastawkowe
Wypadanie płatka zastawki mitralnej z niedomykalnością
zastawki lub znacznym zgrubieniem płatków
Wrodzone niesinicze wady serca (z wyj. ASD II) 
Kardiomiopatia przerostowa
Stan po przezskórnym zamknięciu ASD/PFO (do 12
miesięcy)

•

Przebyte IZW

Protezy zastawkowe serca

Operacyjnie wytworzone połączenia w krążeniu
systemowym lub płucnym

Złożone wrodzone sinicze wady serca

Inne choroby układowe wymagające
profilaktyki antybiotykowej



-pacjenci z nowotworami czaszki leczni radioterapią
-choroby autoimmunologiczne
-cukrzyca insulinozależna
-marskość wątroby
-łuszczyca
-neutropenia
-rozwinięte AIDS
-RZS
-niedożywienie
-osoby starsze > 65 roku życia
-choroba Addisona
-niedokrwistość złośliwa
-choroby przebiegające z upośledzoną odpowiedzią immunologiczną
-pacjenci w trakcie leczenia immunosupresyjnego
-pacjeci przyjmujący duże dawki (>20 mg) kortykosteroidów
-osoby do 6 miesiąca po splenektomii
-kobiety z powikłaną ciążą

Procedury wymagających profilaktyki

antybiotykowej u osób z grup ryzyka 

-ekstrakcja zęba
-zabiegi chirurgiczne związane z nacięciem błony śluzowej jamy ustnej

lub gardła

-zabiegi na przyzębiu
-wszczepienie implantu
-reimplantacja wybitego zęba
-leczenie endodontyczne z przejściem poza wierzchołek zęba
-chirurgia tkanek okołowierzchołkowych (np. resekcja)
-zakładanie stałych aparatów ortodontycznych
-miejscowe znieczulenie śródwięzadłowe
-czyszczenie profilaktyczne zębów z przewidywanym krwawieniem
-zabiegi odtwórcze z wykorzystaniem nici retrakcyjnych
-zabiegi odtwórcze z zakresu stomatologii zachowawczej lub protetyki

związane z krwawieniem (np. szlifowanie zębów).

Profilaktyka antybiotykowa u osób z

grup ryzyka

DOROŚLI

DZIECI



Amoksycylina

p.o.

2000 mg (3g IZW)

1 godz. przed zabiegiem



Ampicylina i.v. lub i.m.
2000 mg

30 minut przed zabiegiem



Amoksyc ylina

p.o.

50 mg/kg m.c.

1 godz. przed zabiegiem

•

Ampicylina i.v. lub i.m.
50 mg/kg m.c.

30 minut przed zabiegiem

PRZY BRAKU MOŻLIWOŚCI DOUSTNEGO PRZYJĘCIA AMOKSYCYLINY

CD.

Pacjent zgłasza w wywiadzie alergie na penicyliny



Klindamycyna

p.o.

600

mg 1
godz. przed zabiegiem

•

cefaleksyna bądź
cefadroksyl

p.o.

2000

mg 1
godz. przed zabiegiem

•

azytromycyna bądź
klarytromycyna

p.o.

500

mg 1
godz. przed zabiegiem



Klindamycyna

p.o.

20 mg/kg m.c.

1 godz. przed zabiegiem

•

cefaleksyna bądź
cefadroksyl

p.o.

50 mg/kg m.c.
1 godz. przed zabiegiem

•

azytromycyna bądź
klarytromycyn a

p.o.

15 mg/kg m.c.
1 godz. przed
zabiegiem

Jeżeli pacjent zgłasza w wywiadzie alergię na

penicyliny i nie ma możliwości doustnego podania

leku



Klindamycyna

i.v. lub i.m.
600 mg

30 minut przed

zabiegiem



Cefazolina

i.v. lub i.m.
1000 mg
30 minut przed

zabiegiem



Klindamycyna

i.v. lub i.m.

20 mg/kg m.c.
30 minut przed

zabiegiem

•

Cefazolina

i.v. lub i.m.
25 mg/kg m.c.
30 minut przed

zabiegiem

Profilaktyka antybiotykowa osób
dorosłych,

ogólnie zdrowych

przy

niewielkich zabiegach wewnątrzustnych

GODZ PRZED ZABIEGIEM p.o.



600 mg klindamycyny



1000 mg amoksycyliny z kwasem

klawulanowym



750 mg ampicyliny z sulbaktamem



500 ‑750 mg cefuroksymu

60-180 min PRZED ZABIEGIEM p.o.



500 mg azytromycyny

Profilaktyka antybiotykowa u osób
dorosłych, ogólnie zdrowych przy
rozległych zabiegach
wewnątrzustnych

i.v. lub i.m. 30 min PRZED ZABIEGIEM

•

600 ‑900 mg klindamycyny



4500 mg piperacyliny z tazobaktamem



1500 ‑3000 mg ampicyliny z sulbaktamem

CHOROBY

PRZYZĘBIA:



Usunięcie złogów naddziąsłowych i poddziąsłowych



Eliminacja czynnika bakteryjnego z kieszonek

przyzębnych, poprzez leki stosowane miejscowo

Przyczyny najtrudniejszych w

leczeniu zapaleń przyzębia



Pałeczki Gram-ujemne beztlenowe

Porphyromonas gingivalis, Prevotella intermedia

•

Fakultatywne beztlenowce

Actinobacillus actinomycetemcomitans (A.a.)

(zdolność wnikania do tkanki dziąsła)

, Eikenella

corrodens i Capnocytophaga



Antybiotyk w leczeniu chorób przyzębia podaje się
najczęściej przez okres 10–14 dni.



Tylko w przypadkach infekcji Actinobacillus
actinomycetemcomitans leczenie można wydłużyć do 3
tygodni.

LEKI STOSOWANE

MIEJSCOWO

ZALETY:

WADY:



Łatwa aplikacja leku



Brak dolegliwości żołądkowych



Brak zmian we florze
fizjologicznej odległej od miejsca
gdzie toczy się proces zapalny



Nie powstawanie oporności flory
baktryjnej



Uzyskanie wymaganego
stężenia leku w miejscu
zapalnym,stężenie substancji
czynnej może być wielokrotnie
wyższe niż przy podaniu
ogólnym



Trudności w utrzymaniu poziomu
terapeutycznego w miejscu działania



Możliwość alergii kontaktowej



Trudność kontrolowania odpowiedniego
dawkowania leku



ograniczone przenikanie zastosowanego
miejscowo preparatu do okolicznych
tkanek (niewielka eliminacja takich
patogenów, jak A.a. i Porphyromonas
Gingivalis)



trudności w zapobieganiu reinfekcjom
kieszonek przyzębnych przez
drobnoustroje z innych miejsc jamy
ustnej



ograniczony dostęp leku w przypadku
obecności furkacji lub wąskich kieszonek
przyzębnych

KRYTERIA STOSOWANIA LEKÓW:



Powinien być zastosowany w

miejscu ,,aktywnym”



Powinien mieć odpowiednią

koncentracje



Powinien mieć odpowiednio

długi czas działania

TETRACYCLINE FIBER
(Actisite)



25% roztwór tetracykliny, dla którego nośnikiem

są perforowane włókna o średnicy 0,5 mm i
długości 23mm



Upycha się do kieszonki na okres 10 dni i

zabezpiecza klejem cyjanoakrylanowym



Dawka antybiotyku, która jest w ten sposób

aplikowana miejscowo do tkanek, wynosi średnio
8 mg



Tetracyklina stosowana miejscowo nie wpływa

inhibująco na A.a. i Porphyromonas gingivalis



LECZENIE ZAPALENIA PRZYZĘBIA U DOROSŁYCH

MINOCYCLINE DENTAL GEL

(Dentomycine Dental Gel)



Substancja czynna- 2%minocyklina



Nośnik-żel lipidowy, który ulega resorbcji w

ciągu jednego dnia



Aplikowanie do kieszonek przyzębnych



Może być stosowana w postaci żelu i maści

Terapia Minocykliną daj dużo większe

efety łącznie z usunięciem złogów i
opracowaniem korzeni zębów

Umiarkowane i ciężkie przewlekłe

zapalenie przyzębia

Doksycyklina (Atridox)



Substancja czynna 10% doksycyklina



Strzykawka A zawiera 450 mg Atrigelu, którym jest
bioresorbowalny płynny kompozyt o strukturze polimeru



Strzykawka B zawiera cykliczną doksycyklinę, która
stanowi równoważnik 42,5 mg doksycykliny



Zawartości strzykawek mieszamy



Aplikujemy za pomocą zgiętej igły do kieszonki
przyzębnej(zol po zetknięciu z płynem kieszonki
twardnieje)



Stopniowe uwalnianie się antybiotyku w ciągu 7 dni

Leczenie przewlekłego zapalenia przyzębia

Metronidazol (Elyzol)



25% żel umieszczony jest w strzykawce z

wymiennymi dozownikami



Nośnik-pochodne glicerolu i oleju sezamowego



wprowadzany do kieszonki w formie zolu, który

dopiero w zetknięciu z płynem kieszonkowym
przechodzi w żel, a ten ulega stwardnieniu



Elyzol aplikuje się dwukrotnie w 1 i 7 dniu terapii,

osiąga się wówczas 20-krotnie mniejsze stężenie

metronidazolu we krwi przy ponad 5-krotnie
wyższym stężeniu uzyskiwanym w płynie
kieszonki przyzębnej

Chlorheksydyna (Perio-Chip)



Akrylowe listki (paseczki)



Nośnik-etyloceluloza(resorbuje się po 7-10

dniach)



Wartość koncentracji antyseptyku w płynie

kieszonkowym jest dostatecznie wysoka żeby
zabić bakterie powodujące zapalenie
przyzębia u dorosłych

REDUKCJA GŁEBOKOŚCI KIESZONKI

PRZYZĘBNEJ I PRZYROST PRZYCZEPU
ŁĄCZNOTKONKOWEGO UTRZYMUJĄ SIĘ DO 9
MIESIĘCY

Za wybiórczym stosowaniem ogólnej

antybiotykoterapii w leczeniu wybranych

postaci chorób przyzębia przemawia

fakt, iż niektóre z bakterii, np

.

Actinobacillus

actinomycetemcommitans,

mają zdolność wnikania do tkanki

dziąsła, zastosowanie wówczas tylko

mechanoterapii

jest mniej skuteczne. Konieczne staje się

podanie antybiotyku,

którego czas przyjmowania może być

wydłużony nawet do 3 tygodni.

Zlecając pacjentowi antybiotyk z powodu
chorób przyzębia lekarz powinien
przestrzegać następujących zasad:



dany antybiotyk powinien być zalecany

tylko jeden raz



powinien być zalecany w przebiegu

szczególnie ciężkiej fazy choroby przyzębia



powinien stanowić leczenie pomocnicze,

nie zastępujące mechanicznej terapii i
kontroli płytki bakteryjnej

TETRACYKLINY



Gromadzą się one w płynie kieszonki przyzębnej

w stężeniu 5–7 razy wyższym niż w surowicy krwi



ze względu na szeroki zasięg działania

przeciwbakteryjnego działają skutecznie
przeciwko większości bakterii chorobotwórczych
przyzębia



hamują produkcje gospodarzopochodnych

enzymów (zwłaszcza kolagenazy)
odpowiedzialnych za destrukcje tkanek



Wykazują inhibujące działanie na osteoklasty

ZAPALENIE PRZYZĘBIA DOROSŁYCH, PRZEWLEKŁE

Antybiotyki z grupy beta-

laktamowych

Amoksycylina

-> może być

kojarzona z

metronidazolem

lub

klindamycyną

w celu

spotęgowania efektu
bakteriobójczego, poszerzenia
spektrum i zmniejszenia
ryzyka selekcji szczepów
opornych

Chemoterapeutyku z

grupy nitroimidazoli

METRONIDAZOL i ORNIDAZOL



Aktywność wobec beztlenowców



leki te uważane są za najbardziej skuteczne w leczeniu
infekcji wywołanych beztlenowcami



Beztlenowce bezwzględne, np. Porphyromonas
gingivalis, są na nie wrażliwe

Actinobacillus actinomycetemcomitans, jako

mikroorganizm kompofilny, wrażliwy jest na wysokie
dawki metronidazolu skojarzonego z amoksycyliną w
leczeniu zlokalizowanego agresywnego zapalenia
przyzębia

Actinobacillus actinomycetemcomitans, jako
mikroorganizm
kompofilny, wrażliwy jest na wysokie dawki
metronidazolu skojarzonego
z amoksycyliną w leczeniu

zlokalizowanego

agresywnego zapalenia przyzębia

Chinolony i Klindamycyna



zdolność wnikania do wnętrza

makrofagów i granulocytów

obojętnochłonnych



leczenie postaci zapaleń przyzębia,

którym towarzyszy zaburzona

odpowiedź immunologiczna a także w

okresach zaostrzeń

GŁÓWNE WSKAZANIA DO

WŁĄCZENIA ANTYBIOTYKÓW W

LECZENIU CHORÓB PRZYZĘBIA



wrzodziejące zapalenie dziąseł (gingivitis ulcerosa)

lub wrzodziejące zapalenie przyzębia (periodontitis
ulcerosa)



zlokalizowane agresywne zapalenie przyzębia



uogólnione agresywne zapalenie przyzębia w fazie

zaostrzenia lub jeśli współistnieje z chorobą
ogólnoustrojową (cukrzyca, białaczka, AIDS,
neutropenia łagodna rodzinna, zespół Downa i inne)



zapalenie przyzębia przewlekłe w fazie zaostrzenia



wybrane zabiegi chirurgiczne (implanty, technika

sterowanej regeneracji tkanek przyzębia)

Antybiotykoterapia

wskazana jest ponadto w

grupie chorób z

zapaleniem

przyzębia nie poddającym

się leczeniu (refractory

periodontitis)

. Są to

pacjenci,

u których mimo najlepiej

przeprowadzonego

leczenia oraz bardzo

dobrej

kontroli płytki bakteryjnej

zwiększa się aktywność

procesu chorobowego.

W leczeniu zlokalizowanego agresywnego

zapalenia przyzębia (LJP) podaje

się:



Amoksycylinę 375 mg co 8 godz. oraz

Metronidazol 250 mg co 8 godz.



Amoksycylinę (Duomox, gdy chorobie

przyzębia towarzyszy cukrzyca) 2 razy
dziennie po 500 mg

w zaostrzeniach

Doksycyklinę (Vibramycin) 200 mg

pierwszego dnia

Minocyklinę (Klinomycin) później 100 mg co

12 godz.

W leczeniu opornego na leczenie zapalenia

przyzębia (RP) oraz uogólnionego

agresywnego zapalenia przyzębia (GAP, LAP)

wchodzą w grę następujące antybiotyki:



Doksycyklina lub minocyklina 200 mg

pierwszego dnia, następne dni po 100 mg przez
14–21 dni



Metronidazol lub ornidazol 250 mg co 8 godz.

przez 7–14 dni



Amoksycylina 375 mg co 8 godz. oraz

Metronidazol co 8 godz. Po 250 mg przez 7–14
dni (w czasie lub po posiłku)



Augmentin 375–625 mg co 8 godz.



Augmentin 375 mg co 8 godz. oraz Metronidazol

co 8 godz. po 250 mg przez 7–14 dni



Klindamycyna (Dalacin C) 300 mg 2 lub 3 razy

dziennie przez 7 dni

Metronidazol można zastąpić

preparatem Tynidazol po 500 mg co 8

godz.

W przypadku stwierdzenia braku

poprawy klinicznej, będącej dowodem

oporności na zastosowany antybiotyk,

można zaaplikować ofloksacynę

(Tarivid) w dawce 100–250 mg co 12

godz. przez 7–14 dni.

Pozytywne skutki stosowania

antybiotykoterapii nie utrzymują

się jednak

długo. Dlatego też kontrola

naddziąsłowej płytki bakteryjnej

oraz wykonywane

systematycznie, przynajmniej 1–2

razy w roku, zabiegi

profesjonalne usuwania

złogów nazębnych z

polerowaniem korzeni zębów

stanowią o powodzeniu

terapii. Odnosi się to do

wszystkich postaci zapaleń

przyzębia, ale

zwłaszcza do najczęściej

występującej, jaką jest zapalenie

przyzębia przewlekłe

(chronic periodontitis).

DZIĘKUJĘ ZA

UWAGĘ