Rozwój myśli fizjokratycznej

w poglądach Turgota

i Condillac’a.

Fizjokratyzm jest szkołą ekonomiczną

powstałą we Francji. Fizjokraci uważali, że
praca i rolnictwo są jedynym źródłem
bogactwa. Bogactwo narodowe stanowią
zasoby rzeczy potrzebnych i użytecznych,
a obfitość pieniądza nie zastąpi
obfitości dóbr potrzebnych i użytecznych
całej ludności kraju. Oznacza to, iż
prawdziwym źródłem bogactwa jest ziemia
i praca, dostarczające płodów rolnych,
które są przetwarzane w różnych gałęziach
wytwórczości.

• Fizjokraci wyróżniali klasy: produkcyjna,

jałową i właścicieli.

• Do klasy produkcyjnej zaliczano

mieszkańców stale zatrudnionych przy
pozyskiwaniu surowców.

• Klasa jałowa to ludność żyjąca z własnej

pracy, przetwarzająca część produktu
czystego, ale nie pomnażająca jego wielkości.

• Klasa właścicieli, w której znajduje się król

oraz duchowni i świeccy posiadacze gruntów.
Otrzymują oni dochody z produktu czystego
bez wkładu własnej pracy.

1. Rozwój myśli fizjokratycznej

w poglądach Turgota.

• Na rozwój fizjokratyzmy wpłyną Anne Robert Jacques

Turgot (1727-1781), który pragną zachować
intelektualną niezależność od mistrza i uczniów szkoły.
Turgot był urzędnikiem, ministrem finansów
w latach 1774-1776, handlu i robót publicznych,
który usiłował wdrożyć postulaty fizjokratów.

• Turgot zakwestionował ideę porządku naturalnego,

wysuwając na pierwszy plan interes osobisty
człowieka. Rozwijał naukę o klasach i
warstwach społecznych. Powtarzał tezy o znaczeniu
rolników. W pierwotnym podziale
społeczeństwa wyróżniał dwie klasy: wytwórców czyli
rolników oraz opłacaną czyli rzemieślników, gdzie obie
klasy były klasami pracującymi. Warto wspomnieć, że
w czasach pierwotnych nie odróżniano
właściciela ziemi od rolnika.

• Gdy pojawiło się zjawisko obrotu ziemią, kupna,

sprzedaży gruntów, gdy pojawił się właściciel
który może żyć z dochodu bez pracy ówczesne
społeczeństwo podzielił na trzy klasy rolników,
rzemieślników i właścicieli – na klasę wytwórczą,
opłacana i niezależną do której wszedł także
kapitalista pożyczający na procent.

• Turgot jest twórcą teorii kapitału, która mówi

o tym, że można być bogatym żyjąc z dochodu
od kapitału , albo z procentu od pożyczonych
pieniędzy. Nakłady kapitału są potrzebne nie
tylko w rolnictwie, lecz także w przemyśle co
prowadzi do wniosku, iż wszystkie gałęzie
gospodarki są produkcyjne.

Ostatecznie Turgot uważał, że zgromadzony kapitał
można inwestować w pięć przedsięwzięć:
1) Kupno gruntu przynoszącego dochód.
2) Wydzierżawienie gruntu dającego plon

pozwalający pokryć cenę dzierżawy i zwrotność
ponoszonych nakładów.

3) Umieszczenie kapitału w przedsiębiorstwach

przemysłowych.

4) Umieszczenie kapitału w przedsiębiorstwach

handlowych .

5) Pożyczanie na procent pieniędzy.
Rozważania Turgota dały impuls teorii procentu i
zysku z kapitału.

1.2 Rozwój myśli
fizjokratycznej w poglądach
Condillac’a.

Etienne de Condillac- filozof
bliski materializmowi,
sensualista, był zwolennikiem
poglądu, iż człowiek może za
pomocą zmysłów poznać
obiektywną prawdę. Condillac
ogłosił rozprawę „Handel
a państwo, ich stosunki
wzajemne”, w której rozwinął
interesujące poglądy
ekonomiczne wyprowadzone
z teorii wartości.

Zdaniem Condillaca, wartość powstaje nie w

procesie produkcji, lecz wymiany, przy czym
mamy do czynienia z wymiana
nieekwiwalentną. Chodzi o to, że każdy z
oferujących oddaje na rynku towar ceniony
przez niego niżej. Otrzymuje natomiast
w zamian wartość ocenianą przez siebie wyżej.
Obie strony uzyskują zadowolenie i korzyść.

Fizjokraci nie ustalili zwartej teorii cen, doszli

jednak do wniosku, że wolna konkurencja
pozwalała ustalić najlepszą cenę oraz, że dla
ogółu będzie korzystne dążenie do zaspokojenia
przez jednostki swoich egoistycznych interesów.

Condillac rozszerza znacznie pojęcie pracy
produkcyjnej, którą rozumie jako nadawanie
materii nowej formy, jej przekształcanie. Stąd
wniosek, że produkcyjne są wszystkie działy
produkcji materialnej, a nie tylko ziemia, która
bez pracy nie przynosi użytecznych produktów.
Również wymiana, zdaniem Condillaca, jest
produkcyjna. Maksimum korzyści w
nieekwiwalentnej wymianie uzyskuje się tylko
w warunkach wolnej konkurencji.
W sytuacji
monopolu nie mamy „ceny prawdziwej”, gdyż
jedna ze stron uzyskuje więcej korzyści, a druga
nie otrzymuje zwrotu wyłożonych kosztów.

Podsumowanie

•

Mimo, iż był to prąd krótkotrwały,

wywarł on potężny wpływ na dalszy rozwój
myśli ekonomicznej. Fizjokraci zasługują
na uwagę ze względu na spójność
poglądów na wszystkie ważniejsze
kwestie, co ma swoją przyczynę w tym, że
fizjokratyzm rozwinął się wyłącznie we
Francji, trwał od około 1750 do 1780 roku.

• Poglądy tych dwóch przedstawicieli różnią

się nieco od typowych wyznawanych przez
fizjokratów, przez co zasłużyły na
wyszczególnienie.

Fizjokraci uważali, że podstawową

motywacją do działalności gospodarczej
człowieka jest chęć osiągnięcia jak
największych korzyści. Stwierdzili, iż istnieje
naturalny porządek, który jest lepszy od
wszelkich możliwych pomysłów ludzkich,
traktowali więc gospodarkę jako mechanizm
samoregulujący się i na tej podstawie
odrzucali kontrolę nakładaną przez system
merkantylistyczny. Według nich rola
państwa sprowadzała się do polityki laissez
fair, czyli pozostawiania spraw samym
sobie.