NIEBIESKA KARTA

Definicja:

Niebieska Karta – procedura opracowana przez Komendę
Główną Policji i Komendę Stołeczną Policji przy współpracy z
Państwową Agencją Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych.
Procedura ta została wprowadzona pilotażowo w 1997
roku na Warszawskiej Ochocie i po zaopiniowaniu
wprowadzona powszechnie w 1998 roku.
Niebieska Karta jest dokumentem służbowym wypełnianym
przez funkcjonariusza policji w przypadku stwierdzenia
przemocy w rodzinie i służy dokumentowaniu faktów
związanych z przemocą w danej rodzinie, ocenie zagrożenia
dalszą przemocą, oraz jako dowód w sprawach sądowych.

Niebieska karta

„Uznając, że przemoc w
rodzinie narusza podstawowe
prawa człowieka, w tym
prawo do życia i zdrowia
oraz poszanowania godności
osobistej, a władze publiczne
mają obowiązek zapewnić
wszystkim obywatelom
równe traktowanie i
poszanowanie ich praw i
wolności, a także w celu
zwiększania skuteczności
przeciwdziałania przemocy w
rodzinie stanowi się, co
następuje…”

Powyższa preambuła zaczerpnięta z ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. „o
przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie”, stanowi że rodzina jest jedną z
najwyższych wartości które powinny być chronione przez przymus
państwowy. Państwo jako strażnik winno ustanowić instrumenty mogące
skutecznie przeciwdziałać przemocy w rodzinie.

Zanim ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w
rodzinie, weszła w życie do przeciwdziałania przemocy w rodzinie powołana
była w głównej mierze Policja. Zgodnie z zarządzeniem nr 21 KGP z dnia 31
grudnia 2002 r. w sprawie sposobu przeprowadzania interwencji domowej
wobec przemocy w rodzinie pod nazwą „Niebieskie Karty”, policjant
podejmował i przeprowadzał interwencję domową na podstawie
zawiadomienia, wezwania lub własnych ustaleń świadczących o istniejącej
przemocy w rodzinie lub uzasadniających podejrzenie przemocy i uznaniu
konieczności udzielenia pomocy jej ofiarom. Policjanci podejmując
interwencję pod danym adresem zobowiązani byli do sporządzenia
dokumentacji dotyczącej występowania przemocy w rodzinie. Dokumentacja
taka nosiła nazwę „Niebieska Karta” i składała się z dwóch części, karty A,
którą policjanci wypełniali na miejscu interwencji lub bezpośrednio po
interwencji oraz kartę B – którą przekazywało się osobie pokrzywdzonej
przemocą. Karta B zawierała pouczenia dla osoby pokrzywdzonej. Po
interwencji policjanci przekazywali dokumentację dyżurnemu jednostki,
który rejestrował zgłoszenie w policyjnej bazie danych.

Dzielnicowy lub kierownik rewiru

dzielnicowych po otrzymaniu Niebieskiej

Karty był zobowiązany do:

1) założenia teczki zagadnieniowej zatytułowanej „Przemoc domowa” i
gromadzenia w niej dokumentacji z interwencji wobec przemocy w tej
rodzinie oraz podejmowanych przez niego w tym zakresie czynności,

2) niezwłocznego (nie później, niż w ciągu 7 dni od otrzymania
dokumentacji z interwencji) kontaktu z rodziną, w której nastąpiła
przemoc, w celu bliższego rozpoznania sytuacji i zorientowania się, czy
i ewentualnie jakiego rodzaju pomoc jest potrzebna,

3) zapytania ofiary przemocy domowej o zgodę na udostępnienie jej
danych osobowych i informacji dotyczących sytuacji rodzinnej
organom państwowym, samorządowym i organizacjom społecznym,
gdy nie było takiej możliwości podczas interwencji, oraz pisemnego
potwierdzenia jej na karcie „A”,

4) systematycznych wizyt, co najmniej raz w miesiącu, sprawdzających
stan bezpieczeństwa domowników i zachowanie sprawcy przemocy w
rodzinie,

5) dokumentowania w formie notatki urzędowej, każdego kontaktu z
rodziną, w której nastąpiła przemoc,

6) umożliwienia osobie pokrzywdzonej zapoznania się, na jej żądanie, z
treścią karty „A”, dokumentującej przebieg interwencji wobec
przemocy w jej rodzinie,

7) podejmowania działań prewencyjnych wobec sprawców
przemocy w rodzinie,

8) przekazywania policjantowi zajmującemu się problematyką
nieletnich i patologii informacji dotyczących małoletnich z rodzin,
w których występuje przemoc domowa,

9) nawiązywania współpracy z organami państwowymi,
samorządowymi i organizacjami społecznymi zajmującymi się
udzielaniem wsparcia i pomocy ofiarom przemocy domowej oraz
przekazywania im informacji dotyczących rodzin, w których
zachodzi przemoc,

10) podjęcia decyzji o potrzebie przeprowadzenia w danej sprawie
postępowania sprawdzającego w przypadku posiadania informacji
nasuwających przypuszczenie, że popełniono przestępstwo, a w
sytuacji uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa - o
potrzebie wszczęcia postępowania przygotowawczego,

11) przekazywania oryginałów notatek urzędowych - kart „A”,
dotyczących przemocy w rodzinie, do akt postępowania
przygotowawczego w przypadku wszczęcia w danej sprawie
postępowania, a w teczce zagadnieniowej gromadzenia ich kopii.

O ile w rodzinie występował
problem związany z
nadużywaniem alkoholu przez
jedną ze stron (najczęściej
sprawca przemocy), to policjant
prowadzący NK w rodzinie
kierował wnioski do Miejskich,
Gminnych Komisji
Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych o skierowanie
osoby nadużywającej alkoholu
na leczenie odwykowe.
Dzielnicowy mógł zakończyć
prowadzenie Niebieskiej Karty,
gdy z posiadanych w danej
sprawie informacji wynikało że
zjawisko przemocy w tej
rodzinie nie występuje.

Po wejściu ustawy z dnia 29
lipca 2005 r. „o przeciwdziałaniu
przemocy w rodzinie” Policja
przestała działać samodzielnie w
sprawach dot. przeciwdziałania
przemocy w rodzinie. Zadanie to
zostało przekazane organom
administracji rządowej oraz
jednostkom samorządu
terytorialnego na zasadach
określonych w przepisach
ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o
pomocy społecznej (Dz. U. z
2009 r. Nr 175, poz. 1362, z
późn. zm.) lub ustawy z dnia 26
października 1982 r. o
wychowaniu w trzeźwości i
przeciwdziałaniu alkoholizmowi
(Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473,
z późn. zm.)

Obecnie to na gminach spoczywa obowiązek stworzenia programu
przeciwdziałania przemocy w rodzinie, prowadzenia poradnictwa i
interwencji w tym zakresie poprzez działania edukacyjne dla rodzin
zagrożonych przemocą. Gmina ma również obowiązek zapewnić
osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsca w ośrodkach
wsparcia a także ma tworzyć zespoły interdyscyplinarne. Zespół
Interdyscyplinarny jest komórką powołaną przez wójta, burmistrza
lub prezydenta miasta. W skład zespołu wchodzą przedstawiciele
jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnej komisji
rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty, ochrony
zdrowia, organizacji pozarządowych, kuratorzy sądowi. Do zespołu
mogą również należeć przedstawiciele innych podmiotów działających
na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Przewodniczący
zespołu interdyscyplinarnego jest wybierany na pierwszym
posiedzeniu zespołu spośród jego członków. Posiedzenia zespołu
interdyscyplinarnego odbywają się w zależności od potrzeb, jednak nie
rzadziej niż raz na trzy miesiące. Zespół interdyscyplinarny może
tworzyć grupy robocze w celu rozwiązywania problemów związanych z
wystąpieniem przemocy w rodzinie w indywidualnych przypadkach.

PROCEDURA

Procedura „Niebieskie Karty” obejmuje ogół czynności
podejmowanych i realizowanych przez przedstawicieli
jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych
komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji,
oświaty i ochrony zdrowia, w związku z uzasadnionym
podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie i tylko
pracownicy tych podmiotów mogą założyć Niebieską Kartę, w
toku prowadzonych czynności służbowych lub zawodowych,
którą to przekazują niezwłocznie Przewodniczącemu Zespołu
Interdyscyplinarnego. Wszczęcie procedury następuje przez
wypełnienie formularza „Niebieska Karta A” przez
przedstawiciela jednego z podmiotów wymienionych powyżej a
wchodzących w skład grupy roboczej. Kartę A należy wypełnić
z udziałem osoby w stosunku do której istnieje uzasadnione
podejrzenie że jest dotknięta przemocą w rodzinie.
Dopuszczalne jest jednak wypełnienie tej karty bez udziału tej
osoby jeżeli nastręczałoby to trudności. Po wypełnieniu karty A
pokrzywdzonemu przekazuje się pouczenia czyli Kartę B.

Jeżeli pokrzywdzonym jest nieletni pouczenia przekazuje się jego
rodzicowi, opiekunowi prawnemu lub faktycznemu. Natomiast karty
B nie można przekazywać osobom co do których istnieje podejrzenie
że mogą stosować przemoc domową. Po sporządzeniu Karty A,
przekazuje się ją przewodniczącemu zespołu interdyscyplinarnego,
który zobowiązany jest w terminie trzech dni od otrzymania
przekazać ją członkom zespołu lub grupy roboczej. Następnie
przewodniczący zaprasza na spotkanie grupy roboczej osobę co do
której istnieje podejrzenie że może być dotknięta przemocą w
rodzinie i sporządza z nią formularz Karta – C. W formularzu tym
zawarte są m.in. pytania od kiedy stosowana jest przemoc, jaką
formę przemoc posiada itp. Analogicznie postępuje się z osobą co do
której istnieje podejrzenie że stosuje przemoc w rodzinie tj.
przewodniczący zespołu interdyscyplinarnego wzywa taką osobę na
posiedzenie zespołu lub grupy roboczej i wypełniana jest karta D.
Wszystkie działania planowane i realizowane przez zespół
interdyscyplinarny lub grupę roboczą są dokumentowane. W
przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa zebraną
dokumentację przekazuje się organowi prowadzącemu postępowanie
przygotowawcze a więc policji lub prokuraturze.

W ramach procedury pracownik

socjalny jednostki organizacyjnej

pomocy społecznej:

1) diagnozuje sytuację i potrzeby osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą
w
rodzinie;

2) udziela kompleksowych informacji o:
a) możliwościach uzyskania pomocy, w szczególności psychologicznej, prawnej, socjalnej i
pedagogicznej, oraz wsparcia, w tym o instytucjach i podmiotach świadczących specjalistyczną
pomoc na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie,
b) formach pomocy dzieciom doznającym przemocy w rodzinie oraz o instytucjach i podmiotach
świadczących tę pomoc,
c) możliwościach podjęcia dalszych działań mających na celu poprawę sytuacji osoby, co do
której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie;

3) organizuje niezwłocznie dostęp do pomocy medycznej, jeżeli wymaga tego stan zdrowia osoby, co
do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie;

4) zapewnia osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, w
zależności od potrzeb, schronienie w całodobowej placówce świadczącej pomoc, w tym w
szczególności w specjalistycznym ośrodku wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie;

5) może prowadzić rozmowy z osobami, wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w
rodzinie, na temat konsekwencji stosowania przemocy w rodzinie oraz informuje te osoby o
możliwościach podjęcia leczenia lub terapii i udziale w programach oddziaływań korekcyjno-
edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie.

W ramach procedury

funkcjonariusz Policji:

1) udziela osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w
rodzinie, niezbędnej pomocy, w tym udziela pierwszej pomocy;

2) organizuje niezwłocznie dostęp do pomocy medycznej, jeżeli wymaga tego stan
zdrowia osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie;

3) podejmuje, w razie potrzeby, inne niezbędne czynności zapewniające ochronę życia,
zdrowia i mienia osób, co do których istnieje podejrzenie, że są dotknięte przemocą w
rodzinie, włącznie z zastosowaniem na podstawie odrębnych przepisów w stosunku do
osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, środków
przymusu bezpośredniego i zatrzymania;

4) przeprowadza, o ile jest to możliwe, z osobą, wobec której istnieje podejrzenie, że
stosuje przemoc w rodzinie, rozmowę, w szczególności o odpowiedzialności karnej za
znęcanie się fizyczne lub psychiczne nad osobą najbliższą lub inną osobą pozostającą w
stałym lub przemijającym stosunku zależności od osoby, wobec której istnieje
podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, albo nad małoletnim lub osobą nieporadną
ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, oraz wzywa osobę, wobec której istnieje
podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, do zachowania zgodnego z prawem i
zasadami współżycia społecznego;

5) przeprowadza na miejscu zdarzenia, w przypadkach niecierpiących zwłoki,
czynności procesowe w niezbędnym zakresie, w granicach koniecznych do
zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa;

6) podejmuje działania mające na celu zapobieganie zagrożeniom mogącym
występować w rodzinie, w szczególności składa systematyczne wizyty sprawdzające
stan bezpieczeństwa osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta
przemocą w rodzinie, w zależności od potrzeb określonych przez zespół
interdyscyplinarny lub grupę roboczą.

W ramach procedury

przedstawiciel oświaty:

1) podejmuje działania, o których mowa w § 11
pkt 2 lit. a i c oraz pkt 3 i 5;

2) diagnozuje sytuację i potrzeby osoby, co do
której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta
przemocą w rodzinie, w tym w szczególności
wobec dzieci;

3) udziela kompleksowych informacji
rodzicowi, opiekunowi prawnemu, faktycznemu
lub osobie najbliższej o możliwościach pomocy
psychologicznej, prawnej, socjalnej i
pedagogicznej oraz wsparcia rodzinie, w tym o
formach pomocy dzieciom świadczonych przez
instytucje i podmioty w zakresie
specjalistycznej pomocy na rzecz osób
dotkniętych przemocą w rodzinie.