Materiał skażony i odpady

medyczne w gabinecie

Procedury

• Osoba reprezentująca firmę,

odbierającą odpady, ma obowiązek
wydania dokumentu
potwierdzającego unieszkodliwienie
tych odpadów.

• Kopie stosownych dokumentów musi

przekazać do wytwórcy odpadów
(lekarzom dentystom, właścicielom
klinik) w ciągu 14dni oraz do
wojewódzkiego inspektoratu ochrony
środowiska

• Właściciele lub kierownicy gabinetów

są zobowiązani do przechowywania
dokumentów przez okres pięciu lat.

• W dokumencie powinny znajdować

się takie informacje:

- szczegółowe zestawienie

odbieranych odpadów z
uwzględnieniem rodzajów oraz mas
zakaźnych odpadów medycznych,
które zostały poddane
unieszkodliwieniu.

• Dokument może być wydany w

formie papierowej lub elektronicznej

• WŁAŚCICIELE LUB KIEROWNICY

GABINETÓW SĄ ZOBOWIĄZANI DO
PRZECHOWYWANIA DOKUMENTÓW
PRZEZ OKRES PIĘCIU LAT.

• 22 lutego 2014 roku weszło w życie

rozporządzenie Ministra Środowiska,
które nakłada nowe obowiązki. Teraz
trzeba także posiadać dokumenty,
które potwierdzą zniszczenie
odpadów.

Procedury higieniczne

dotyczące personelu

WŁAŚCIWE PRZYGOTOWANIE RĄK DO PRACY

ORAZ ODPOWIEDNIA ICH HIGIENA:

1. ręce należy myć:

a. przed przystąpieniem do pracy;
b. przed przyjęciem każdego pacjenta;
c. przed założeniem rękawiczek;
d. po zdjęciu rękawiczek i fartucha;
e. gdy rękawiczki zostaną zanieczyszczone krwią lub

uszkodzone – należy je zdjąć, umyć ręce i założyć
nowe rękawiczki;

f. przed i po jedzeniu, piciu oraz paleniu palić można

tylko w wyznaczonych strefach lub poza przychodnią;

g. po skorzystaniu z toalety;
h. po zakończonym dniu pracy;
i. w każdym z tych przypadków obowiązuje mycie rąk

higieniczne i higieniczna dezynfekcja

2. Higiena dłoni:

a. podczas pracy nie powinno się nosić biżuterii;
b. paznokcie muszą być krótkie;
c. nie należy lakierować paznokci lakierami barwnymi.
d. wszelkie skaleczenia, zranienia i otarcia należy

zabezpieczyć wodoodpornym opatrunkiem, w takim
przypadku należy stosować procedurę postępowania

poekspozycyjnego;
e. przed zabiegami chirurgicznymi obowiązuje mycie
i dezynfekcja chirurgiczna oraz stosowanie sterylnych

rękawiczek;

f. przed nałożeniem preparatu dezynfekcyjnego – ręce
należy osuszyć.

3. Uwarunkowania przestrzenne:

a. punkt mycia rąk musi być oddzielny od punktu mycia
narzędzi
b. punkt mycia rąk powinien być wyposażony w:
• baterię uruchamianą bez dotyku dłonią;
• dozownik na mydło płynne;
• dozownik na preparat do dezynfekcji rąk;
• podajnik na ręczniki jednorazowego użycia;
• kosz na użyte ręczniki.
c. dozowniki powinny być czytelnie opisane;
d. nie można uzupełniać zawartości dozowników

poprzez dolewanie, należy wymieniać całą saszetkę
lub pojemnik z płynem;

e. dozowniki przed ponownym napełnieniem muszą być

umyte, wyparzone i osuszone;

f. podczas pracy ręce lekarza lub

asystentki lub higienistki
stomatologicznej muszą być osłonięte
rękawiczkami;

g. rękawiczki muszą być wymieniane po

każdym pacjencie oraz w przypadku ich
zanieczyszczenia krwią lub uszkodzenia;

h. niedozwolone jest wielokrotne

stosowanie rękawiczek jednorazowych;

i. mycie rąk i ich dezynfekcję należy

prowadzić wg techniki Ayliffe.

Procedura: czynności

wykonywane po przyjęciu
pacjenta – postępowanie z
wiertłami, igłami i
zużytymi materiałami

I. Postępowanie z narzędziami po przyjęciu

pacjenta

1. Narzędzia bezpośrednio po użyciu zanurzyć w

roztworze preparatu dezynfekcyjnego. Muszą być
całe zanurzone.

2. Z wanienki dezynfekcyjnej narzędzia można wyjąć

dopiero po upływie odpowiedniego czasu
ekspozycji, licząc od chwili włożenia do wanienki
ostatniego narzędzia.

3. Przed wyjęciem narzędzi z wanienki dezynfekcyjnej

należy założyć rękawice ochronne i fartuch foliowy
oraz osłonić twarz.

4. Wyjąć narzędzia z roztworu i umyć szczoteczką

pod bieżącą wodą.

5. Wypłukać narzędzia wodą destylowaną.
6. Rozłożyć narzędzia na tkaninie bawełnianej

(serwecie) i osuszyć.

7. Szczoteczkę po użyciu zdezynfekować, umyć,

opłukać i osuszyć.

8. Pojemnik do dezynfekcji umyć, wyparzyć i

osuszyć.

9. Sprawdzić wizualnie dokładność mycia i

stan narzędzi.

10. Narzędzia wymagające smarowania

zabezpieczyć odpowiednim preparatem.

11. Zestawy, narzędzia dla jednego

pacjenta zapakować w opakowanie
sterylizacyjne, a do środka włożyć
odpowiedni wskaźnik chemiczny służący
do kontroli procesu sterylizacji.

12. Zamknąć opakowanie sterylizacyjne.
13. Przeprowadzić proces sterylizacji

uwzględniający proces suszenia.

II. Postępowanie z wiertłami po przyjęciu pacjenta

1. Przygotować odpowiedni pojemnik do dezynfekcji,

opisać go i wlać do niego odpowiedni roztwór
dezynfekcyjny.

2. Prowadzić dezynfekcję wg instrukcji producenta

preparatu, zwracając uwagę na czas ekspozycji.

3. Po dezynfekcji wiertła umyć i przełożyć je do

pojemnika z dziurkami (sitka)

wypłukać pod bieżącą wodą i przemyć wodą

destylowaną a następnie osuszyć.

4. Sprawdzić wizualnie dokładność mycia i

posegregować.

5. Zestawy wierteł dla każdego pacjenta zapakować w

opakowanie papierowo -foliowe i przeprowadzić proces
sterylizacji uwzględniający proces suszenia.

6. Po zakończeniu procesu sterylizacji nie wolno

pozostawić wierteł w sterylizatorze do następnego
dnia (rdzewieją).

7. Przeprowadzić proces sterylizacji uwzględniający

proces suszenia.

III. Postępowanie z końcówkami po przyjęciu

pacjenta

1. Zdjąć końcówki z unitu, wyjąć wiertło.
2. Końcówkę oczyścić i przemyć gazikiem

nasączonym preparatem dezynfekcyjnym o pełnym
spektrum działania w krótkim czasie.

3. Zmyć preparat dezynfekcyjny gazikiem

nasączonym wodą destylowaną.

4. Umyć i naoliwić wnętrze końcówki.
5. Końcówkę umieścić w opakowaniu papierowo –

foliowym i przeprowadzić proces sterylizacji.

6. Dopuszcza się sterylizację bez opakowania w

przypadku natychmiastowego użycia do zabiegu

7. Końcówkę dmuchawki dezynfekować zanurzając w

roztworze.

IV. Postępowanie z ostrymi odpadami (igły,

kaniule, ostrza, wiertła)

1. Bezpośrednio po użyciu umieszczać ostre

odpady w plastikowym, twardościennym
pojemniku, nie oddzielając igieł od strzykawek.

2. Pojemniki napełniać do 2/3 objętości.
3. Pojemniki opisywać datą rozpoczęcia

użytkowania i datą zamknięcia.

4. Pojemniki mogą być napełniane najdłużej przez

4 – 5 dni, po tym czasie pojemnik należy zamknąć

5. Do momentu odbioru do utylizacji, pojemniki

przechowujemy w wydzielonym pomieszczeniu, o
temp. > 10°C – do 72; godzin; o temp. < 10°C do
30 dni

V. Postępowanie z odpadami

medycznymi

1. Odpady medyczne w miejscu ich

powstawania wyrzucamy do:

– wiadra pedałowego wyłożonego

workiem foliowym lub

– do worka foliowego zawieszonego na

stelażu.

2. Odpady medyczne usuwamy z

gabinetu po każdym dniu pracy

3. Wiadra pedałowe po usunięciu

worka myjemy i dezynfekujemy.

4. Odpady medyczne gromadzimy w

wydzielonym pomieszczeniu w
odpowiednich większych pojemnikach do
momentu ich wywozu i utylizacji przez
odpowiednią firmie.

5. Magazynowanie odpadów medycznych o

kodzie 18 01 02* może odbywać się tylko
w temperaturze do 10°C, a czas ich
przechowywania nie może przekroczyć 72
godz.

6. Magazynowanie odpadów medycznych o

kodzie 18 01 03*, 18 01 06*, 18 01 08*, 18
02 10* i 18 01 82* w temperaturze od 10
do 18 °.C może odbywać się tak długo, jak
pozwalają na to ich właściwości, jednak nie
dłużej niż 72 godz., natomiast w
temperaturze do 10°C – nie dłużej niż 30
dni.

7. Odpady medyczne o kodach: 18 01 01, 18 01 04,

18 01 07, 18 01 09 mogą być magazynowane tak
długo, jak pozwalają na to ich właściwości, jednak
nie dłużej niż 30 dni.

8. Odpady 18 01 03* (zakaźne) należy zbierać do

worków jednorazowego użycia z folii polietylenowej
koloru

czerwonego

, odpady 18 01 06* (specjalne)

należy

zbierać do worków jednorazowego użycia z folii

polietylenowej koloru

żółtego

nieprzezroczystych, odpady 18 01 07 i 18 01 04

(pozostałe) należy zbierać do worków
jednorazowego użycia koloru

niebieskiego

. Worki

powinny być nieprzezroczyste, wytrzymałe i
odporne na działanie wilgoci i środków
chemicznych,

VI. Postępowanie z odpadami

gospodarczo – bytowymi
(opakowania po lekach,
opakowania sterylizacyjne,
odpady po sprzątaniu)

– odpady gospodarczo – bytowe

zbieramy tak samo jak odpady
medyczne i usuwamy z gabinetu
umieszczając je w kontenerach na
odpady komunalne.

VII. Postępowanie z odpadami

specjalnymi (resztki
amalgamatu, rozbite
termometry, leki)

– gromadzimy w pojemnikach i

przekazujemy odpowiedniej firmie

– przeterminowane leki usuwamy

zgodnie z instrukcją nadzoru
farmaceutycznego

• Worek czerwony z odpadami

medycznymi skażonymi – kod
odpadu – 18 01 03

• Pozostałe odpady medyczne – kod

odpadu 18 01 04

• Pojemnik na odpady medyczne ostre

o sztywnych ścianach – kod 18 01 01
lub 18 01 07

• Metryczka na worki:
Miejsce pochodzenia odpadu
Dokładna nazwa i adres gabinetu

stomatologicznego

Rodzaj odpadów : medyczne 180103
Data zamknięcia:
Podpis zamykającego

Procedura pakowania i

rozpakowywania

narzędzi do i po procesie

sterylizacji

I. PAKOWANIE NARZĘDZI W OPAKOWANIA
PAPIEROWO-FOLIOWE

1. Przygotuj narzędzia przeznaczone do sterylizacji,
2. W opakowania papierowo-foliowe można pakować
małe zestawy lub pojedyncze narzędzia. Pamiętaj
o zasadzie pakowania zestawów przeznaczonych do
jednego zabiegu i dla jednego pacjenta,
3. Zastosuj opakowanie właściwe dla metody

sterylizacji,

której użyjesz,
4. Torebki napełniaj do 2/3 objętości zamkniętego

pakietu,

5. Pamiętaj o zabezpieczeniu ostrych końcówek narzędzi
i sprzętu medycznego osłonkami zabezpieczającymi
opakowanie przed przekłuciem,
6. Przed wykonaniem zgrzewu usuń z torebki powietrze,
7. Wewnątrz opakowania umieść wskaźnik (test)
chemiczny procesu, dobrany w zależności od stosowanej
metody sterylizacji,
8. Torebkę zamknij za pomocą zgrzewarki lub

samoprzylepnego mankietu, zachowaj wskazany przez

producenta opakowania zakres temperatur sterylizacji,
9. Wykonując zgrzew pamiętaj o zachowaniu właściwych

2-3 cm odstępów pomiędzy zgrzewem a brzegiem
rękawa,

10. W przypadku stosowania dwóch warstw

opakowania

papierowo-foliowego pamiętaj, aby papier pierwszej
warstwy przylegał (stykał się) z papierem
drugiej warstwy, natomiast folia z folią, gdyż

przenikanie

czynnika sterylizacyjnego odbywa się wyłącznie
poprzez papier,
11. Po zakończeniu pakietowania opakowania oznakuj
datą sterylizacji oraz datą przydatności do użycia
(sterylności), najlepiej w postaci metki. W przypadku
opisywania np. długopisem dokonuj wpisu na spawie
lub wolnym końcu pakietu, unikniesz w ten sposób
przypadkowego uszkodzenia papieru,

II. PROCEDURA OTWIERANIA OPAKOWAŃ
STERYLNYCH

1. Przed otwarciem opakowania upewnij się,

czy

opakowanie jest nieuszkodzone, sprawdź datę
przydatności do użycia (sterylności),
2. Torebki papierowe otwieraj zawsze za

pomocą nożyczek.

Rozrywanie opakowań może prowadzić do
kontaminacji sprzętu kurzem znajdującym się

zewnątrz opakowania bądź drobinkami

papieru,

3. Większość jednorazowych opakowań papierowo-
-foliowych, włókninowo-foliowych oraz Tyvek-folia,
zarówno torebek, jak i rękawów, zaopatrzonych jest
w znak graficzny umieszczony na spawie

opakowania, informujący o kierunku otwierania.
Otwierając opakowanie, należy bezwzględnie
stosować się do zaleceń producenta w tym
zakresie,

4. Torebki papierowo-foliowe otwieraj w miejscach

do tego przeznaczonych (najczęściej są to
fabrycznie przygotowane narożniki torebek) przez
oddzielenie warstwy folii od warstwy papieru,

5. Mankiety papierowo foliowe otwieraj,

oddzielając warstwę folii od papieru
chwytając za brzeg opakowania
pozostawiony poza zgrzewem,

6. Pojemniki sterylizacyjne wielokrotnego

użycia (kontenery) otwieraj, trzymając
tylko za uchwyty w pokrywie.

Po zdjęciu pokrywy rozwiń sterylną

serwetę stanowiącą wewnętrzne
wyłożenie pojemnika i przykryj brzegi
pojemnika,

7. Opakowania z papieru krepowanego oraz

włókniny

otwieraj rozwijając kolejno warstwy

opakowania w taki

sposób, aby zewnętrzna warstwa

opakowania nie miała kontaktu z
powierzchnią wewnętrzną. Opakowanie
(warstwa) wewnętrzne zielone lub białe
powinno być otwarte przez osobę w
jałowych rękawiczkach,

8. Po otwarciu zestawu sprawdź test

(wskaźnik sterylizacji), jeśli jest
prawidłowy, przeznacz narzędzia do
użytku, a test – po opisaniu datą
sterylizacji spisaną z pakietu, dołącz do
dokumentacji pacjenta.

Procedura sanitarna –

Podstawowe zasady
utrzymania czystości

1. ODPOWIEDZIALNOŚĆ:

1. Właściciel lub kierownik placówki
• We współpracy ze specjalistą ds. BHP

analizuje stopień zagrożenia i określa
wymagania sanitarne dla poszczególnych
pomieszczeń placówki. Prowadzi nadzór
nad aktualizacją i stosowaniem procedur,
przeprowadza i dokumentuje kontrole
wewnętrzne, zgodnie z obowiązującymi
przepisami.

3. Pomoc sprzątająca lub asystentka
• Wykonuje procedury higieniczne lub

nadzoruje zewnętrzne firmy sprzątające.

2. Asystentka lub higienistka

stomatologiczna:

• Prowadzi nadzór nad realizacją

procedur i instrukcji dotyczących
utrzymania czystości;

• Zarządza używaniem lamp

bakteriobójczych, jeśli znajdują się w
gabinecie;

• Przeprowadza sterylizację narzędzi i

materiałów medycznych.

2. CEL UTRZYMANIA CZYSTOŚCI

• Prawidłowe sprzątanie i utrzymanie

czystości to podstawowa metoda
zapobiegania zakażeniom. Należy
szybko i sprawnie usuwać substancje,
które sprzyjają rozwojowi i
namnażaniu się bakterii. Szczególną
uwagę należy zwrócić na
zanieczyszczenia organiczne.

• Osoby sprzątające mają obowiązek

pracy w odzieży ochronnej.

3. SPOSÓB UTRZYMANIA CZYSTOŚCI

FIZYCZNEJ

I BAKTERIOLOGICZNEJ

• Sprzątanie wykonuje pracownik lub

firma zewnętrzna z częstotliwością i
rodzajem czynności zależnym od
obszaru, strefy i rodzaju pomieszczeń.
Sprzątanie odbywa się zgodnie z
wykazem czynności, zawartych w
schemacie sprzątania, przy użyciu
odpowiedniego sprzętu oraz środków
myjących i dezynfekcyjnych.

4. PRZYGOTOWANIE DO SPRZĄTANIA:

• Po zakończeniu pracy lub częściej, w

zależności od potrzeb;

• Jeśli to możliwe, należy wstrzymać się od

rutynowego sprzątania pomieszczeń, w
których przebywają pacjenci;

• Zawsze należy sprzątać „na mokro”;
• Do sprzątania wolno używać tylko

środków, które spełniają normy, mają
atest (PZH) lub dopuszczenie (Ministra
Zdrowia) do stosowania w placówkach
ochrony zdrowia;

• Roztwory użytkowe preparatów do

mycia lub dezynfekcji można
przygotowywać tylko w wyznaczonych
do tego celu pojemnikach i tylko
bezpośrednio przed użyciem;

• Do przygotowania roztworu należy

używać zawsze wody i detergentu we
właściwym stężeniu, zgodnie z
zaleceniem producenta;

• Zawsze należy wlewać preparat do

wody, nigdy odwrotnie

• Konieczne jest bezwzględne przestrzeganie czasu

dezynfekcji

– zbyt krótki nie osiąga parametrów biobójczych, proces

jest nieskuteczny; zbyt długi prowadzi do niszczenia
dezynfekowanej powierzchni;

• Zalecane jest stosowanie preparatów o

właściwościach

- myjąco-dezynfekujacych (jedna zamiast dwóch
procedur).
• Nie wolno mieszać preparatów do mycia i dezynfekcji;
• W przypadku zetknięcia preparatu z błonami

śluzowymi

oczu, gardła, nosa, należy je przemyć dużą ilością

zimnej wody i jak najszybciej skontaktować się z
lekarzem

• Wszystkie środki stosowane do

sprzątania i dezynfekcji należy
przechowywać w oryginalnych,
zamkniętych opakowaniach, w
miejscach niedostępnych dla osób
trzecich, w warunkach
przechowywania określonych przez
producenta w karcie charakterystyki.

5. SPRZĄTANIE:

• Sprzątanie należy rozpoczynać od mycia lub

dezynfekcji

powierzchni pionowych (ściany, kontakty,

kaloryfery),a następnie przechodzić do mycia
powierzchni

poziomych (parapety, podłogi);
• Mycie i dezynfekcję poszczególnych powierzchni

należy rozpocząć od fragmentów uważanych za
najczystsze

(pod względem fizycznym i bakteriologicznym),
kończąc na fragmentach uważanych za najbardziej
zabrudzone;

• Sprzątając poszczególne pomieszczenia

należy pamiętać o myciu i dezynfekcji
podajników i dozowników, umywalek,
zlewozmywaków, ścian, drzwi,
parapetów, kaloryferów, mebli, koszy;

• Sanitariaty należy myć wodą ze

środkiem dezynfekcyjnym, pamiętając
o zachowaniu kolejności sprzątania;

• Nie wolno myć gabinetów, korytarzy,

toalet tą samą wodą i ścierką lub tym
samym mopem;

• Należy myć najpierw jedną połowę

korytarza, a następnie drugą. Jedna
połowa korytarza musi być zawsze sucha;

• Myjąc podłogę należy pamiętać, że myje

się je w jednym kierunku ruchami kolisto-
zygzakowatymi (ósemkami),zaczynając
od obrzeży i przechodząc do środka;

• W zależności od potrzeb należy

wymieniać nakładki na mop;

• Powierzchnie dezynfekowane pozostawić

do wyschnięcia

– nie wycierać.

6. POSTĘPOWANIE Z BRUDNYM SPRZĘTEM
I ODPADAMI

• Podczas wymiany worków z odpadami należy chwytać

worek pod wywiniętym mankietem, unikając dotykania
wnętrza worka;

• Worki z odpadami należy szczelnie zamknąć i włożyć

do większego worka. Odpadów nie wolno przesypywać;

• W przypadku powierzchni zanieczyszczonych

materiałem

biologicznym pochodzenia ludzkiego należy w pierwszej

kolejności, bezpośrednio po skażeniu, usunąć za
pomocą ligniny, ręcznika papierowego znajdujący

się na powierzchni materiał biologiczny, a następnie

wykonać dezynfekcję przy użyciu preparatów

o spektrum bakterio-, grzybo-, wiruso- i prątkobójczym;

• Po zakończeniu sprzątania należy umyć i

wysuszyć

sprzęt (wiadra, szczotki, podstawy do mopa,

wózki).

• Mopy i ścierki muszą być wyprane i wysuszone

przed następnym użyciem. Można używać
mopów jednorazowych.

• Po użyciu należy je wyrzucić do worka z

odpadami

medycznymi;
• Sprzęt do sprzątania należy przechowywać w

wyznaczonym do tego celu miejscu;

• W czasie sprzątania osoba sprzątająca nie

powinna mieć na rękach biżuterii;

• Ręce należy często myć i

dezynfekować przez wcieranie
preparatu dezynfekcyjnego;

• Sprzątanie powinno się odbywać

zgodnie z obowiązującym planem
higieny, procedurami oraz
uwzględniać podział pomieszczeń na
strefy higieniczne.

7. PODZIAŁ NA STREFY HIGIENICZNE:

1. Strefa I

Pomieszczenia wymagające mycia i

czyszczenia, bez konieczności stosowania
dezynfekcji

1. pomieszczenia administracyjne, socjalne
2. rejestracja
3. szatnie dla personelu
4. korytarze, poczekalnie
5. klatki schodowe
6. pomieszczenia techniczne
7. dyspozytornia

2. Strefa II

Pomieszczenia wymagające mycia,

czyszczenia i okresowej dezynfekcji

1. gabinety lekarskie internistyczne
2. pomieszczenia rehabilitacyjne
3. łazienki i sanitariaty

3. Strefa III

Pomieszczenia wymagające mycia,

czyszczenia i częstej dezynfekcji

1. gabinety zabiegowe
2. centralna sterylizacja
3. stomatologia
4. karetki
5. sanitariaty i łazienki należące do

pomieszczeń należących do tej strefy

8. REŻIM SANITARNY

• Charakterystyka wózka do sprzątania
• W wiadrze niebieskim powinien znajdować się

roztwór preparatu myjącego (detergent). W
wiadrze czerwonym powinien znajdować się
roztwór preparatu dezynfekcyjnego lub myjąco
– dezynfekcyjnego. Do mycia i dezynfekcji
należy używać osobnych ścierek i mopów. Po
wyjęciu mopa z wiadra, należy usunąć nadmiar
roztworu, wyciskając nakładkę w wyciskarce.

• Wyciskarka powinna być umieszczona nad

wiadrem czerwonym. Do każdego fragmentu
mytej podłogi należy zmienić mopa.

• Mycie i dezynfekcja wózka.
Wózek służący do sprzątania powinien

być każdorazowo po zakończeniu pracy
umyty i dezynfekowany, wszystkie jego
elementy wytarte do sucha. Mycie i
dezynfekcję przeprowadza się z
użyciem tego samego preparatu.

Mycie i dezynfekcję wózka należy

przeprowadzić w rękawiczkach
ochronnych. Po zakończonym mycia
należy zmienić rękawice ochronne.

•Procedura sanitarna
– zasady stosowania

preparatów dezynfekujących.

WSZYSTKIE NARZĘDZIA MEDYCZNE
WIELOKROTNEGO UŻYTKU PO UŻYCIU PODLEGAJĄ:
• dezynfekcji;
• myciu;
• suszeniu;
• przeglądowi;
• pakowaniu do sterylizacji;
• procesowi sterylizacji;
• magazynowaniu;
Użyte narzędzia należy traktować jako skażone i

bezpośrednio

po użyciu należy zanurzyć je w roztworze preparatu

dezynfekcyjnego o działaniu biobójczym na B, F, V, Tbc,
na czas określony przez producenta preparatu.

II ZASADY BEZPIECZNEGO STOSOWANIA
PREPARATÓW DEZYNFEKCYJNYCH
1. Wybór preparatu dezynfekcyjnego należy do

właściciela lub kierownika placówki medycznej.

2 . W placówkach medycznych można stosować tylko

preparaty posiadające:

• świadectwo rejestracji;
• dopuszczenia do obrotu;
• znak CE.
3 . Skuteczność biobójcza preparatu przy określonym

jego stężeniu i czasie działania powinna być podana w
instrukcji stosowania preparatu.

4. Preparat musi mieć instrukcję w języku polskim.
5. Instrukcja stosowania preparatu musi być dołączona

do teczki procedur sanitarnych w gabinecie.

6. Do dezynfekcji stosujemy wyłącznie:
• pojemniki o odpowiedniej wielkości
• z sitem
• ze szczelną pokrywą
7. Pojemnik ze środkiem dezynfekcyjnym musi być opisany:
• nazwą preparatu i jego stężeniem;
• godziną rozpoczęcia i zakończenia dezynfekcji;
• podpisem osoby odpowiedzialnej za dezynfekcję.
8. Roztwór preparatu należy przygotować w pomieszczeniu ze

sprawną wentylacją, ściśle wg wskazań producenta.

9. Narzędzia podczas dezynfekcji muszą być całkowicie zanurzone

w roztworze, a przestrzenie muszą być całkowicie wypełnione
roztworem.

10. Czas dezynfekcji należy liczyć od włożenia ostatniego

narzędzia.

11 . Nie można skracać lub wydłużać czasu dezynfekcji.
12 .Podczas pracy z preparatami dezynfekcyjnymi należy stosować

środki ochrony osobistej.

III. PRZYGOTOWANIE PREPARATU DO DEZYNFEKCJI

NARZĘDZI:

• 1. Założyć środki ochrony osobistej, w tym: rękawice ochronne
• i fartuch oraz osłonić twarz.
• 2. Wybrać i przygotować odpowiedni pojemnik wielkością

odpowiadający

• dezynfekowanym narzędziom.
• 3. Sporządzić roztwór preparatu dezynfekującego według
• wskazań producenta.
• 4. Opisać pojemnik.
• 5. Roztwór do dezynfekcji narzędzi należy przygotować tuż
• przed użyciem. Do każdej dezynfekcji należy stosować nowy
• roztwór.
• 6. Po zakończeniu dezynfekcji pojemnik należy umyć,

wyparzyć

• gorącą wodą i osuszyć.

IV. PRZYCZYNY ZŁEJ DEZYNFEKCJI
1. nieodpowiednie stężenie roztworu;
2. nieodpowiedni czas dezynfekcji;
3. brak całkowitego zanurzenia w

roztworze;

4. pozostawione na narzędziach resztki

materiału stomatologicznego;

5. wielokrotne używanie tego samego

roztworu;

6. prowadzenie dezynfekcji w pojemniku

nie umytym i nie zdezynfekowanym;

•Procedura dotycząca

podstawowych zasad
sterylizacji

• ZASADY POSTĘPOWANIA

• Narzędzia przygotowane do sterylizacji

muszą być: idealnie czyste, suche,
odpowiednio opakowane i odpowiednio
ułożone w komorze sterylizatora.

• Parametry sterylizacji muszą być

rygorystycznie przestrzegane i
udokumentowane, a dokumentacja
przechowywana przez 10 lat.

• Kontrola sterylizacji musi być

prowadzona na bieżąco i okresowo.

• Warunki przechowywania muszą

wykluczać możliwość ewentualnego
wtórnego zanieczyszczenia
wysterylizowanego materiału.

• Podczas przygotowywania narzędzi

do sterylizacji, osoba wykonująca te
czynności powinna nosić środki
ochrony osobistej: fartuch, rękawice,
i jeśli to konieczne: okulary ochronne,
maskę na twarz.

A. UŁOŻENIE ZAPAKOWANYCH NARZĘDZI W

KOMORZE STERYLIZATORA

• Trzeba zapewnić swobodny dostęp pary, dlatego

narzędzia powinny być ułożone luźno. Narzędzia,
które są przeznaczone do dłuższego
przechowywania, układamy zgodnie z zasadą:
papier do papieru, folia do folii - pamiętając o
łatwym przenikaniu pary przez warstwę papieru.

• Nie można upychać narzędzi w torebkach - można je

zapełnić najwyżej w 3/4 objętości. W przeciwnym
razie może się nam nie udać wykonanie szczelnego
zgrzewu lub nastąpi pęknięcie torebki.

• Bezpieczna odległość między materiałem a

zgrzewem zapewniająca prawidłowe zamknięcie
torebki wynosi 3 cm.

• Komora sterylizatora musi być wypełniona

przynajmniej w 1/6 objętości, w przeciwnym razie
powietrze gromadzi się wokół niewielkiego ładunku i
ogranicza dostęp pary.
Nie dotyczy to nowoczesnych autoklawów klasy B z
frakcjonowaną próżnią wstępną.

• W miarę możliwości należy stosować zasadę: jeden

pacjent = jeden zabieg = jeden zestaw narzędzi

• Narzędzia używane jako uzupełniające lub stosowane

sporadycznie należy sterylizować opakowane
pojedynczo.

• Bez opakowania można sterylizować wyłącznie 1

zestaw narzędzi, których należy użyć bezpośrednio po
wyjęciu ze sterylizatora!

• Nie można sterylizować dużej liczby narzędzi nie

opakowanych i po sterylizacji przechowywać je w
komorze autoklawu.

• KONTROLA PROCESÓW STERYLIZACJI PAROWEJ:
• Wewnętrzna - należy do użytkownika i obejmuje:

kontrolę fizyczną, kontrolę chemiczną i kontrolę
biologiczną.

• Zewnętrzna - należy do Państwowej Inspekcji

Sanitarnej - obejmuje kontrolę biologiczną

I .Kontrola wewnętrzna okresowa:
Jest wykonywana przy użyciu wskaźników

biologicznych PN - EN 866 i PN - EN ISO 14161.
Informuje ona o fakcie zabicia drobnoustrojów - spór
wyselekcjonowanych szczepów bakterii wysoce
opornych na dany czynnik ste rylizujący. Powinna być
wykonywana przynajmniej raz na 6 miesięcy i po
każdej naprawie lub dłuższej przerwie w użyt kowaniu
autoklawu.

• Wynik należy odczytać trzy razy, po 1 do 3

godzin, po 48 godzinach i po 7 dniach.

• Ilość zakładanych testów - zależy od

pojemności komory
sterylizatora:

• 1. gdy < 201-dwa testy 2. gdy > 201-min. 3

testy

• Pakiety ze wskaźnikami umieszcza się po

przekątnej komory, w miejscach najtrudniej
dostępnych dla czynnika sterylizującego, są to:
tył komory, dolna półka przy drzwiach

• Sporale A - po sterylizacji muszą być poddane

inkubacji w czasie 24 godzin, a do momentu
przekazania muszą być przechowywane w
lodówce.

• Testy ampułkowe - muszą być

poddane inkubacji do dwóch godzin
od procesu.

• Częsta kontrola biologiczna jest

najpewniejszą metodą kontroli
procesu sterylizacji.

• II. Kontrola wewnętrzna bieżąca:
• fizyczna - wskazania termometrów,

manometrów itp.

• dokumentacją jest wydruk-informuje

jedynie o pracy urządzenia

• chemiczna - norma PN - EN 867, PN - EN

ISO 15882

• oparta na reakcji chemicznej substancji

wchodzących w skład wskaźnika -
widoczna jako zmiana barwy -
przeprowadzana dla każdego wsadu i dla
każdego pakietu.

• III. Kontrola chemiczna dotyczy:
• kontroli ekspozycji, która sygnalizuje, że

opakowanie było poddane sterylizacji, ale nie
mówi o sterylności jego zawartości - nie wymaga
dokumentacji

• kontroli wsadu - opakowane wskaźniki chemiczne

umieszcza się w różnych punktach komory
sterylizatora:

• pojemność komory < 20 l - dwa wskaźniki
• pojemność komory > 20 l - min. trzy wskaźniki
• Prawidłowe wybarwienie wskaźników informuje, że

wsad nadaje się do użycia.

• Wyniki tej kontroli dokumentowane w miejscu

sterylizacji

• IV. Kontrola pakietu, zestawu
• Wszystkie pakiety stanowiące wsad

sterylizatora powinny posiadać
dowód penetracji pary wodnej do
wnętrza pakietu

• V.KONTROLA SPRZĘTU-EN 554
• Norma PN-EN ISO 11140-1:2006 wskaźniki niebiologiczne do

kontroli sterylizacji

• Klasa 1 - wskaźniki procesu, najczęściej są umieszczane na

zewnątrz opakowań.

• Klasa 2 - wskaźniki do badań specjalnych.
• Klasa 3- wskaźniki jedno parametrowe, zaprojektowane na

jeden z krytycznych parametrów.

• Klasa 4-wskaźnikiwieloparametrowe, zaprojektowane na dwa

lub więcej krytycznych parametrów.

• Klasa 5 - wskaźniki zintegrowane zaprojektowane tak, aby

reagowały we wszystkich przypadkach przekroczenia
parametrów krytycznych poza określony zakres cykli
sterylizacji.

• Klasa 6 - wskaźniki emulacyjne - reagują na wszystkie

parametry krytyczne w zakresie wartości cyklu sterylizacji, jaki
został ustalony na podstawie wybranych cykli sterylizacyjnych.
Zapewniają najwyższy poziom bezpieczeństwa.

• D. PROGRAM ZAPEWNIENIA JAKOŚCI

PROCESU STERYLIZACJI

• Kontrola wsadu - każdy cykl - test biologiczny

lub chemiczny.

• Kontrola pakietu - każdy pakiet – wskaźnik

wieloparametrowy lub integrujący.

• Kontrola sprzętu - każdego dnia - test

Bowie-Dick'a lub alternatywny (min. klasy 4)

• Kontrola ekspozycji - każdy pakiet - taśmy,

metki, itp.

• Rejestrowanie kontroli cykli
• Oznakowanie każdego pakietu w celu

rejestracji - karty cyklu, metki, księgi
kontrolnej.

• E.DOKUMENTACJA PROCESU STERYLIZACJI
• Powinna być przechowywana przez 10 lat.
• Prawidłowa dokumentacja jest konieczna w

przypadku roszczeń pacjentów, w celu udowodnienia
prawidłowego przebiegu procesu sterylizacji.

• Prowadzona dla każdego sterylizatora obejmuje:
• datę sterylizacji.
- nr kolejny cyklu w danym dniu.
- parametry cyklu -jeśli jest możliwość- przedstawienie

wydruku parametrów w czasie cyklu pracy.

- wyniki kontroli chemicznej wsadu z zaznaczeniem

miejsca rozmieszczenia testów w komorze, z
zaznaczeniem ich prawidłowego wybarwienia.

- podpis osoby zwalniającej wsad do użycia.

• wyniki okresowej kontroli

biologicznej.

• Dokumentacja kontroli pakietu,

zestawu prowadzona osobno - np. w
karcie pacjenta obejmuje:

• datę sterylizacji.
• datę użycia materiału sterylnego.
• zaznaczenie prawidłowego

wybarwienia testu.

•Procedura mycia i

dezynfekcji systemów
ssących i ślinociągowych

• ZASADY POSTĘPOWANIA
• Systemy ssące współczesnych

unitów są wielostopniowymi
skomplikowanymi urządzeniami,
których części składowe mają
bezpośredni kontakt z materiałem
zakaźnym pacjenta: śliną, krwią i
fragmentami tkanek. Woda i
temperatura powodują szybszy
wzrost mikroorganizmów wewnątrz
układu ssącego. Konieczne jest
regularne zapobieganie za pomocą
specjalistycznych preparatów o
właściwościach myjących i
dezynfekcyjnych.

• Podczas przygotowywania roztworu preparatu

oraz w trakcie dezynfekcji i mycia powierzchni,
osoba wykonująca te czynności powinna nosić
środki ochrony osobistej: fartuch, rękawice, i jeśli
to konieczne: okulary ochronne, maskę na twarz.

• Pracownik usuwający zanieczyszczenie organiczne

musi mieć założone rękawice och ranne i
zdezynfekować ręce po zakończeniu pracy.

• Informacje o stosowanych preparatach do

dezynfekcji powierzchni skażonych materiałem
organicznym wraz z instrukcją przygotowywania
roztworów dołączone są do procedury.

• Szczegółowe informacje nt. produktów znajdują

się w ulotkach informacyjnych preparatów.

• TECHNIKA MYCIA l DEZYNFEKCJI
• A. TOR ŚLINOCIĄGU
• Procedurę należy stosować nie rzadziej niż

jeden raz dziennie, na koniec pracy.

• Zassać 200 ml wody do układu ssaka -

zasysać na przemian wodę i powietrze.

• Następnie zassać odpowiednią porcję

preparatu.

• Odwiesić wąż na uchwyt i pozostawić pod

działaniem preparatu według czasu ekspozycji
przewidzianego przez producenta i opisanego
na opakowaniu lub w ulotce preparatu.

• Przepłukać tor wodą.

• B. TOR SSAKA
• Zassać 200 ml wody do układu ssaka -

zasysać na przemian wodę i powietrze.

• Następnie zassać odpowiednią porcję

preparatu.

• Jeszcze raz powtórzyć czynności 1-2.
• Odwiesić wąż na uchwyt i pozostawić

pod działaniem preparatu według czasu
ekspozycji przewidzianego przez
producenta i opisanego na opakowaniu
lub w ulotce preparatu.

• Przepłukać wodą.

• SPLUWACZKA
• WIać do spluwaczki odpowiednią

porcję preparatu.

• Rozprowadzić preparat za pomocą

szczotki.

• Pozostawić pod działaniem preparatu

według czasu ekspozycji
przewidzianego przez producenta i
opisanego na opakowaniu lub w
ulotce preparatu

• Spłukać spluwaczkę strumieniem

wody i wyczyścić za pomocą szczotki.

•Procedura mycia i

dezynfekcji lodówek

• ZASADY POSTĘPOWANIA
• Podczas przygotowywania roztworu preparatu do

dezynfekcji lodówki oraz w trakcie dezynfekcji,
osoba wykonująca te czynności powinna nosić
środki ochrony osobistej: fartuch, rękawice, i jeśli
to konieczne: okulary ochronne i maskę na twarz.

• W przypadku skażenia lodówki materiałem

organicznym należy stosować odpowiednie
preparaty, przeznaczone do dezynfekcji
powierzchni skażonych organicznie o pełnym
spektrum działania.

• Pracownik usuwający zanieczyszczenie organiczne

musi mieć założone rękawice ochronne i
zdezynfekować ręce po zakończeniu pracy.

• Informacje o stosowanych

preparatach do dezynfekcji
powierzchni skażonych materiałem
organicznym wraz z instrukcją
przygotowywania roztworów
dołączone są do procedury.

• Szczegółowe informacje nt.

produktów znajdują się w ulotkach
informacyjnych preparatów.

• A. ROZMRAŻANIE LODÓWKI
• Osoba obsługująca lodówkę powinna zapoznać się z

instrukcją rozmrażania używanych w placówce
lodówek, która została opracowana przez
producenta.

• Lodówka powinna być myta i dezynfekowana

zawsze po jej naprawie oraz w razie potrzeby np.
przy zabrudzeniu wnętrza lodówki.

• Przed rozpoczęciem rozmrażania należy przenieść

zawartość lodówki do innych urządzeń chłodniczych
przeznaczonych do tego samego celu, tzn. żywność
do żywności, leki do leków. Jeżeli w lodówce,
przechowywane są odpady, należy je oddać do
odbiorcy odpadów. Nie wolno w czasie rozmrażania
lodówki przechowywać odpadów w pomieszczeniu
o temperaturze pokojowej.

• Rozmrozić lodówkę, stosując

zalecenia producenta.

• Przygotować roztwór preparatu

myjąco-dezynfekującego i
odpowiednią myjkę.

• Przygotować środki ochrony osobistej
• W przypadku lodówek

przeznaczonych do przechowywania
żywności należy wybrać środek
dezynfekcyjny przeznaczony do
kontaktu z żywnością.

• B. MYCIE l DEZYNFEKCJA- PO

ROZMROŻENIU

• Założyć odzież ochronną.
• Umyć wnętrze lodówki roztworem środka

myjąco-dezynfekującego i pozostawić na 15
minut. Przy myciu powierzchni środkiem
dezynfekcyjnym należy zwrócić szczególną
uwagę na miejsca trudno dostępne, tak aby
nie pozostały niezdezynfekowane powierzchnie
wewnątrz lodówki.

• Po upływie czasu ekspozycji środka

dezynfekującego należy zmyć całość czystą
wodą i osuszyć lub pozostawić do wyschnięcia.

• Pojemniki, półki i części lodówki, które można wyjąć z

lodówki, należy dezynfekować przez zanurzenie w
oddzielnym pojemniku. Po upływie czasu ekspozycji
środka dezynfekującego należy je dokładnie opłukać pod
bieżącą wodą, osuszyć i umieścić w lodówce.

• Umyć urządzenie z zewnątrz, używając wody z

detergentem, a następnie uporządkować jego otoczenie.

• Zdjąć rękawice, fartuch foliowy, a następnie umyć i

zdezynfekować ręce.

• Włączyć urządzenie i odczekać do osiągnięcia

temperatury:

• chłodziarka +2°C
• zamrażarka -18°C.
• Urządzenie powinno mieć termometr umożliwiający

kontrolę temperatury.

• Umieścić w lodówce wyjęte z niej wcześniej artykuły.