INSTRUMENTY

BANKU

CENTRALNEGO

GŁÓWNE OBSZARY
DZIAŁALNOŚCI NBP



Prowadzenie polityki pieniężnej



Działalność emisyjna



Rozwój systemu płatniczego



Zarządzanie rezerwami dewizowymi
Polski



Obsługa finansowa Skarbu Państwa



Działalność edukacyjna i informacyjna

PODSTAWOWY CEL NARODOWEGO
BANKU POLSKIEGO



Utrzymanie stabilnego poziomu cen,
przy

jednoczesnym wspieraniu polityki
gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza
to podstawowego celu NBP



Od 2004 r. celem NBP jest
ustabilizowanie

inflacji na poziomie 2,5 %

z dopuszczalnym przedziałem wahań
+/- 1 punkt procentowy

EMISYJNA FUNKCJA
BANKU CENTRALNEGO



Jest funkcją o największym znaczeniu
dla systemu gospodarczego



Bank centralny ma wyłączność na
emisję pieniądza gotówkowego



Określa poziom emisji tzw. pieniądza
bankowego – żyrowego

REALIZACJA FUNKCJI
EMISYJNEJ

Bank centralny kontroluje ilość

pieniądza w obiegu przez stosowanie:



Środków przymusu



Metod regulacyjnych

ŚRODKI PRZYMUSU



limity kredytowe,



kontrola kredytów,



pułapy lub kontrola emisji,



kontrola dewizowa,



ograniczanie

obrotu

pieniądza

z

zagranicą,



ograniczanie inwestycji w papiery
wartościowe (limity koncentracji
kapitałowej).

METODY REGULACYJNE



Rezerwa obowiązkowa



Operacje depozytowo – kredytowe



Operacje otwartego rynku

REZERWA

OBOWIĄZKOWA



Bank centralny nakłada na banki
komercyjne obowiązek utrzymywania
rezerw obowiązkowych



Celem rezerwy jest ograniczanie
nadpłynności banków komercyjnych

DEFINICJA

Rezerwą obowiązkową jest wyrażona

w złotych część środków pieniężnych
zgromadzonych na rachunkach
bankowych i uzyskanych ze sprzedaży
papierów wartościowych oraz innych
środków przyjętych przez banki,
podlegających zwrotowi, z wyjątkiem
środków przyjętych od innego banku
krajowego, a także pozyskanych
z zagranicy na co najmniej 2 lata.

STOPA REZERW
OBOWIĄZKOWYCH



Rezerwa obowiązkowa utrzymywana jest na rachunkach
w NBP.



Wysokość stopy rezerwy obowiązkowej ustala Rada Polityki
Pieniężnej. Od 30 czerwca 2009 r. stopa rezerwy
obowiązkowej wynosi 3,0 %.



Banki pomniejszają naliczoną rezerwę obowiązkową
o równowartość 500 tys. euro.



Środki rezerwy obowiązkowej od 1 maja 2004 r. są
oprocentowane. Oprocentowanie środków rezerwy
obowiązkowej wynosi 0,9 stopy redyskonta weksli.

OPERACJE DEPOZYTOWO -

KREDYTOWE



Wpływają na wysokość stóp
procentowych na rynku pieniężnym



Górną granicę stanowi oprocentowanie
kredytu lombardowego, a dolną –
oprocentowanie depozytu w NBP.

REALIZUJĄC CEL
INFLACYJNY NBP:



utrzymuje odpowiedni poziom stóp
procentowych, wpływając na wysokość
nominalnych krótkoterminowych stóp
procentowych rynku pieniężnego



Stopy rynku pieniężnego mają wpływ
na oprocentowanie kredytów i depozytów
w bankach komercyjnych



Stopy procentowe wpływają na rozmiary
kredytu, popyt w gospodarce i stopę
inflacji

STOPY PROCENTOWE

NBP

Rodzaje stóp

procentowych

Poziom w %

Stopa rezerw obowiązkowych

3,0

Stopa referencyjna

3,5

Kredyt lombardowy

5,0

Stopa depozytowa

2,0

Redyskonto weksli

3,75

KREDYT LOMBARDOWY



NBP udziela bankom kredytu lombardowego
pod zastaw skarbowych papierów
wartościowych



Wysokość kredytu nie może przekroczyć
80 % ich wartości nominalnej



Termin spłaty kredytu przypada w następnym
dniu operacyjnym po dniu jego udzielenia



Kredyt ten umożliwia im pokrywanie
krótkookresowych niedoborów płynności

STOPA DEPOZYTOWA



NBP oferuje bankom możliwość składania
krótkookresowego (jednodniowego) depozytu



Lokaty przyjmowane są do końca dnia operacyjnego,
a zwrot kwoty depozytu wraz z należnymi odsetkami
następuje w kolejnym dniu operacyjnym



Lokaty terminowe w NBP pozwalają bankom
komercyjnym na zagospodarowanie nadwyżek
płynnych środków



Przeciwdziałają spadkowi krótkookresowych stóp
na rynku międzybankowym poniżej stopy
depozytowej

STOPA REDYSKONTA

Stopa, po jakiej bank centralny skupuje

weksle handlowe od banków
komercyjnych

STOPA REDYSKONTA

A STOPY DEPOZYTÓW

Wkłady ludności na żądanie

Wkłady ludności do 2 lat włącznie

Rachunki bieżące dla przedsiębiorstw

Wkłady dla przedsiębiorstw do 2 lat

stopa redyskonta

STOPA REDYSKONTA A
STOPY KREDYTÓW

redyskonto

kredyty bieżące dla ludności

Kredyty konsumpcyjne od 1 - 5 lat

Kredyty w rachunku bieżącym dla przedsiębiorstw

Kredyty dla przedsiębiorstw od 1 - 5 lat

DYNAMIKA KREDYTÓW
W POLSCE

Kredyty ogółem

Kredyty dla sektora niefinansowego

DYNAMIKA DEPOZYTÓW
W POLSCE

Depozyty ogółem

Depozyty od sektora niefinansowego

STOPA INFLACJI W
POLSCE

2000; 7,4

2001; 3,6

2002; 0,8

2003; 1,7

2004; 4,4

2005; 0,7

2006; 1,4

2007; 4

2008; 3,3

IX 2009; 3,4

REALIZACJA CELU
INFLACYJNEGO

CZYNNIKI KREACJI

PODAŻY PIENIĄDZA M 3

0%

20%

40%

60%

80%

100%

1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

III

2005

lata

%

pozostałe składniki M3
depozyty i inne zobowiązania
pieniądz gotówkowy w obiegu (poza kasami banków)

OPERACJE OTWARTEGO
RYNKU



Transakcje dokonywane z inicjatywy banku
centralnego z bankami komercyjnymi



Obejmują sprzedaż lub kupno papierów
wartościowych lub dewiz, a także emisje
własnych papierów dłużnych banku centralnego



Równoważą popyt i podaż środków
utrzymywanych przez banki komercyjne
w banku centralnym



Wpływają na poziom krótkoterminowych stóp
procentowych na rynku międzybankowym

OPERACJE
DOSTRAJAJĄCE

Stosowane w przypadku



nieoczekiwanej zmiany płynności



zaburzeń powodujących zmiany
oprocentowania na rynku
międzybankowym



operacje absorbujące i zasilające

OPERACJE
STRUKTURALNE



Stosowane w celu zmiany struktury
aktywów i pasywów dla potrzeb
regulowania i stabilizowania płynności



Operacje wykupu lub emisji papierów
długoterminowych



Wpływają na poziom stóp procentowych
na rynku międzybankowym

RODZAJE OPERACJI

OTWARTEGO RYNKU



Bezwarunkowe



Outright sale – sprzedaży



Outright purchase – zakupu



Warunkowe



Repo – zakupu z jednoczesnym przyrzeczeniem
odsprzedaży przed terminem wykupu przez
emitenta



Reverse repo – sprzedaży z jednoczesnym
przyrzeczeniem odkupu przed terminem wykupu
przez emitenta

STOPA REFERENCYJNA



Minimalna rentowność 7-dniowych
bonów pieniężnych NBP



Wykorzystywana w operacjach
otwartego rynku

WARTOŚĆ STOPY REFERENCYJNEJ
W LATACH 1998 – 2009 W %