Skały |
OKRUCHOWE |
ILASTE |
CHEMICZNE |
Luźne |
Zwięzłe |
Zwięzłe |
Spoiste |
|
Żwir |
Gruz |
Piasek |
Brekcja/zlepieniec |
Piaskowiec |
Mułowiec |
Iłowiec – zwięzła |
Glina |
Ił |
Less |
Gips |
Wapień |
Dolomit |
Margiel |
Grubość 2 mm – 40 mm, kształt obły, |
Wielkość 2 mm- 40 mm, powyżej 50% powierzchni to ostre brzegi |
Wielkość 0,063 mm – 2 mm, wyczuwalna szorstkość – obecny kwarc |
Brekcja – powstaje z gruzu, Zlepieniec – powstaje ze żwiru |
Czuć szorstkość, gdy pocieramy palcem |
Rysa na mokro nie brudzi tak palców jak iłowiec. Zgrzyt podczas tarcia nożem. Gładka skała. |
Rysa w wodzie staje się mazista, brudzi palce. Brak zgrzytu. Skała gładka. Raczej nie burzy, osad brudzi palce |
W wodzie staje się plastyczna, wyczuwalne okruchy, szorstkość |
W wodzie staje się mazisty, struktura iłowa – wielkość poniżej 0,002 mm, struktura pyłowa 0,063-0,002 mm |
Brudzi palce na sucho |
rysuje się paznokciem, skrobiąc nożem sypie się jak śnieg, płaszczyzna łupliwości odbija światło |
zazwyczaj gładkie, gdy doda się HCl pojawiają się białe bąbelki |
może być lekko szorstki, burzy po sproszkowaniu |
brudzi palce w niewielkim stopniu, burząc z HCl tworzy brudną, szaro zielonkawą zawiesinę, czasem trzeba lekko sproszkować |
Barwa |
żółto brunatne, szare, szaro żółte |
brązowo białe, szare, żółte, różowe |
szare, różowe |
szare, ciemne, czarne |
brązowe, żółto brązowe, żółte, czarne |
brązowe, żółto brązowe, żółte, czarne |
żółta, rdzawożółta |
jasny, biały, z szarością, białobrązowy (zawiera hematyt) |
biały, żółtawy, szary, różowy, popielaty czarny, brązowy (związki żelaza) |
biały, żółtawy, kremowy |
SZARY |
Struktura |
żwirowa |
żwirowa |
piaskowa |
żwirowa |
piaskowa |
pyłowa, biomorficzna |
iłowa, pyłowo-iłowa |
piaszczysto iłowa |
iłowa albo pyłowo iłowa |
pyłowa |
krystaliczna, |
skrytokrystaliczna |
drobnoziarnista, afanitowa |
drobnoziarnista |
Tekstura |
biezkierunkowa, sypka |
bezładna, zwięzła |
bezkierunkowa, zwięzła |
spoista |
spoista, bezkierunkowa |
porowata |
masywna, kierunkowa - widać warstwy lub bezkierunkowa |
masywna, bezkierunkowa |
masywna, bezkierunkowa |
masywna, bezkierunkowa |
Skład |
kwarc, okruchy innych skał |
kwarc, okruchy innych skał, spoiwo (krzemiankowe, żółto-brunatne żelaziste, gdy burzy z HCl zawiera kalcyt) |
drobne, ostrokrawędziste ziarna kwarcu (zgrzyt, burzy z HCl), minerały ilaste (osad brudzący palce), żelazo substancje organiczne |
Minerały ilaste, pył kwarcowy, |
kwarc - nadaje szorstkość, okruchy skał, minerały ilaste brudzą palce, kalcyt - burzy z HCl |
minerały ilaste rozmakają w wodzie, brudzi palce, śliska w dotyku. Pył kwarcowy |
kwarc - nadaje szorstkość pod palcami, frakcja pyłowa, kalcyt - burzy z HCl, minerały ilaste - brudzą palce, limonit - zółta barwa |
Gips |
kalcyt - burzy z Hcl, dodatki dolomitu, substancji organicznych |
Dolomit - HCl burzy na rysie, dodatki kalcytu |
kalcyt, dolomit, minerały ilaste, pył kwarcowy |
Cechy genetyczne |
Okruchowa, sypka |
okruchowa, zwięzła |
ilasta, zwięzła |
ilasta, zwięzła |
ilasta, spoista |
ilasta, spoista |
ilasta, mało spoista |
chemiczna |
chemiczna |
chemiczna |
chemiczna |
Zastosowanie w budownictwie |
Żwir - produkcja betonu, podłoże do dróg, filtracja wód pitnych, ścieków |
|
Piasek – szkło, cegła wapienno-piaskowa, betony, zaprawy |
Brekcja – dekoracyjne elementy okładzinowe, posadzki... Zlepieniec – mat. Budowlany |
Materiał budowlany, wyrób kamieni szlifierskich, |
Skały ilaste zwięzłe są zazwyczaj dobrym podłożem budowlanym. Rc mułowca 8-80. UWAGA! Dla iłowca Rc wynosi 0,5-50 MPa (zatem nie zawsze jest on dobrym podłożem). Parametry wytrzymałościowe są zależne od rodzaju spoiwa. Ich obniżenie pojawia się w obszarze zwietrzelin, spękań. Mogą być podatne na rozwój procesów obsuwiskowych. Są zbiornikiem wód podziemnych i opadowych (gromadzących się w obszarze szczelin). Zastosowanie podobne do skał magmowych. Mułowiec – przemysł materiałów ściernych |
Skały ilaste są surowcem dla przemysłu ceramicznego i materiałów ogniotrwałych. |
ze względu na twardość minerału tj. gipsu, którego twardość w skali Mohse'a wynosi 2 wytrzymałość Rc skały gipsu jest niska z powodu pękania, + zjawisko krasu. zastosowanie: tynki, ozdobne detale architektoniczne, płyty gipsowo kartonowe, posadzki pod wykładziny podłogowe, formy do odlewów, szpachlowanie |
Wapień to podłoże skaliste o wytrzymałości na ściskanie 7-200 MN/m2. zwrócić uwagę na zwietrzelinę, poziom wodonośny, spękania, szczeliny, uskoki, zjawisko krasu - rozpuszczanie pod wpływem wód. Wodonosiec - tak, ośrodki porowato-szczelinowe, zastosowanie - okładziny, tablice, cement, kruszywo i kamień bud. |
dolomit to podłoże skaliste o wytrzymałości na ściskanie 75-120 MN/m2. Należy zwrócić uwagę na zwietrzelinę, poziom wodonośny, spękania, szczeliny, uskoki, zjawisko krasu - rozpuszczanie pod wpływem wód. Wodonosiec - tak, ośrodki porowo-szczelinowe, zastosowanie - okładziny, tablice, specjalne rodz. Cementu, topik w hutnictwie |
Podłoże skaliste o Rc powyżej 0,6 MPa. Obniżenie parametrów wytrzymałościowych w obszarze spękań, zwietrzelin, należy zwrócić uwagę na poziom wodonośny. Wyrób cementu, nawóz mineralny |
gruzy, żwiry, piaski to dobre podłoże ze względu na łatwość zagęszczenia, względnie łatwe zwiększenie wytrzymałości. Im drobniejszy tym trudniej zagęścić. Piaski i żwiry są zbiornikami wód podziemnych (woda gromadzi się w porach). Są wykorzystywane jako podsypka, dodatki do zapraw, betonów. |
Skały okruchowe są bardzo dobrym podłożem budowlanym. Ich Rc wynosi powyżej 0,6 Mpa. Ich parametry wytrzymałościowe zależne są od rodzaju spoiwa. Mogą być podatne na rozwój procesów obsuwiskowych. W szczelinach i spękaniach może gromadzić się woda (są jej zbiornikiem). Ich zastosowanie podobne jest do skał magmowych. Rc zlepieńca 60-74; Rc piaskowca 1,5-180; |
Skały ilaste zmieniają swoje parametry na skutek zawilgocenia. Mogą rozmakać i ulegać spęcznieniom. Stanowią warstwę nieprzepuszczalną dla wody. |
surowiec do cegieł, dachówek, klinkieru. Ze względu na swoje właściwości (np. plastyczność, pęcznienie i skurcz), występując w podłożu obiektów budowlanych, jest przyczyną wielu strat (np. pękanie murów) i katastrof budowlanych co wymaga znacznych nakładów finansowych, aby ich uniknąć. |
fatalne podłoże, osiadanie zapadowe, wyrób klinkieru |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|