05.10.09

SYSTEM OCHRONY PRZYRODY W POLSCE:

Parki Narodowe

2004 r. ustawa o ochronie przyrody:

• Parki Narodowe

• Rezerwaty Przyrody

• Parki Krajobrazowe

• Obszary chronionego krajobrazu

• Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt, grzybów

• pomniki przyrody

• stanowiska dokumentacyjne

• użytki ekologiczne

• obszary natura 2000

• zespoły przyrodniczo – krajobrazowe

W POLSCE SĄ 23 PARKI NARODOWE

2001 – Park Ujścia Warty (najmłodszy)

Pomnik przyrody to nie tylko drzewo też np. jaskinie i wodospady

2007 – 32.5% powierzchni kraju to obszary chronione

1872 r. Yellowtone USA najstarszy na świecie Park Narodowy

1948 r. Białowieski – najstarszy park w Polsce (początki już kilkanaście lat po Yellowstone bo założono wtedy pierwsze obszary chronione)

1% powierzchni kraju to Parki Narodowe to więcej niż 3 tys. km ²

Planowane są 3 nowe Parki:

• jurajski → Jura Krakowsko – Częstochowska

• mazurski → Śniardwy

• turnicki → przedgórze Bieszczad

Park Narodowy ogranicza możliwości użytkowania terenów ale ściągają turystów.

Obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi o powierzchni nie mniej niż 1000 ha.

Cała przyroda i walory krajobrazowe podlegają ochronie.

Rada Ministrów ustala Parki Narodowe.

Cele tworzenia Parkow Narodowych:

• zachowanie różnorodności biologicznej zasobów przyrody (ożywionej i nieożywionej)

• przywrócenie zasobów do właściwego stanu i ilości

FUNKCJE:

ochrona, edukacja, naukowo-badawcza (badania przyrodnicze i historyczne), turystyczna (park musi być udostępniony do ruchu turystycznego) i wypoczynkowa

ochrona:

• ścisła – bierna, żadnych działań

• częściowa – krajobrazowa, też pola

ochrona przyrody – wszystko jest jej podporządkowane

otulina – obszar wokół parku, zabezpieczony przed wpływami z zewnątrz, utrudnienia w budownictwie i rolnictwie

ruch turystyczny może odbywać się tylko wyznaczonymi szlakami

PARKI NARODOWE:

• Nadmorskie

  • Woliński – wyspa Wolin

jedyny park morski, chroni klify i brzeg morski.

Abrazja – proces naturalnego niszczenia klifu.

(Linia brzegowa przesuwa się ok. 80 cm. Na rok np. kościół w Trzęsaczu który stał kiedyś 2 km. od morza)

orzeł bielik – symbol parku jest też tam chroniony

Turkusowe Jezioro (Szmaragdowe) – powstałe po wyrobisku krasowym

• Słowiński – na zachód od Łeby

→ chroni ruchome wydmy, mierzeje (np. mierzeja Gdańsko – Łebska) oraz tereny bagienne i podmokłe

wymarłe lasy – ruchome wydmy przesuwają się w głąb lądu i zasypują las.

• Pojezierza – we wszystkich parkach pojezierza chronione są utwory geomorfologiczne pochodzenia polodowcowego.

Morena czołowa, morena denna – koryto rzeki płynącej pod lodowcem (jezioro rynnowe)

pola sandrowe – połacie piachu przed moreną. Piaski i żwiry, rosną na nich lasy sosnowe

głazy narzutowe

• Drawieński Park Narodowy – utwory geomorfologiczne, przepływa przez niego rzeka Drawa (meandry, silne prądy → kajaki); jest częścią puszczy Drawieńskiej

• Bory Tucholskie – leżą w największym leśnym kompleksie Polski, przepływa przez nią rzeka Brda, dużo jezior np. Lobeliowe (oligotroficzne – kwaśne i jałowe, nie wszystkie zwierzęta i rośliny mogą tam przeżyć, jedną z roślin która przeżywa jest np. Lobelia)

• Park Narodowy Ujścia Warty (najmłodszy, utworzony w 2001) → chroni tereny błotne, jest tam mało lasów

konwencja Ramsar – międzynarodowy obszar wodno – błotny

ptaki wodno – błotne ok. 245 gatunków także dużo lęgowych (żuraw, derkacz, rybitwa, bąk, czerna, łabędź krzykliwy – największe skupisko)

• Biebrzański Park Narodowy – największy i najdłuższy, chroni torfowiska i bagna, ekosystem rzeki Biebrzy, unikalna dolina; chronione są też bobry i łosie (najwięcej w Polsce)

• Narwiański – ekosystem rzeki Narwi (niezbyt przejrzysta); >90% to bagna, wody, tereny podmokłe, ptactwo wodno – błotne

• Wigierski – 42 jeziora

jezioro Wigry leży w centrum parku (strefa ciszy)

płynie przez niego Czarna Hańcza (dobra dla kajakarzy)

Puszcza Augustowska (sandry) bór, znajduje się w nim klasztor Kamedułów Wigierskich

• Białowieski – najstarszy park w Polsce, wpisany na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO jako jedyny obiekt przyrodniczy w Polsce; zachowane tam są jedyne fragmenty puszczy. Część parku znajduje się na Białorusi

chroni bagna i tereny suche

Żyją tam żubry ale nie prawdziwe, tamte wyginęły i sprowadzono nowe z Białorusi. Wilki, rysie, bobry. Na terenie puszczy znajduje się tylko jeden szlak, zwiedzanie tylko z przewodnikiem.

• Parki niżowe

  • Wielkopolski – chroni także utwory geomorfologiczne – głazy narzutowe (największy to Leśników)

  • Kampinowski – mieści się w pradolinie Wisły, kotlina warszawska. 1 z 2 parków na świecie położony tak blisko stolicy.

Chroni wydmy śródlądowe – wydmy paraboliczne które powstały kiedyś przy dawnym korycie Wisły a gdy ta zmieniła bieg pozostały w głębi lądu. Teraz zarastają lasem.

Chroni też bagna oraz rzadką roślinę: hamedafne polnocna – relikt epoki lodowcowej, przywędrowała do nas wraz z lodowcem ze Skandynawii.

Jest na liście rezerwatów biosfery UNESCO

Łoś jest symbolem parku i tam żyje (łoś wyginął w Polsce i został sprowadzony z Białorusi)

historia: walki powstańcze, cmentarze wojenne, mogiły zbiorowe (Palmiry)

Brochow – romański kościół w Polsce

Żelazowa Wola w otulinie parku.

• Poleski park Narodowy - torfowiska, tereny bagienne

Największe w Europie skupisko żółwia błotnego. Poleski szlak bociani

• Roztoczański – zbiorowisko starodrzewia, dawne parki magnackie

Rezerwat Szumów na Tanwi – rzeka Tanew, małe wodospady

Konik polski to nie to samo co Tarpan

• Ojcowski – najmniejszy z parków

Skały pochodzenia wapiennego – krasowienie

Liczne jaskinie: Łokietka, Ciemna

utwory krasowe: Brama Krakowska, Maczuga Herkulesa (ostaniec)

kiedyś było tam dużo borów mieszanych (30%) teraz jest ich coraz mniej (5%)

Największe skupisko nietoperzy

(Kapliczka na wodzie, stoi na balach bo nie wolno budować na ziemi)

• parki górskie

  • Świętokrzyski – chroni najstarsze w Europie góry, puszczę jodłową i gołoborza (rumowiska skalne po procesie wietrzenia i wymywania)

Łysa Góra → sanktuarium kultu religijnego

• Karkonoski – puszcza Karkonoska i utwory polodowcowe (skałki krystaliczne, rumowiska skalne, kotły polodowcowe i jeziora)

muflon – atrakcja Karkonoszy – koza

Wodospad Szklarski – najwyższy wodospad

• Park Narodowy Gór Stołowych – chroni skały (grzyby, maczugi, chybotki – skały które się kiwają jakby miały zaraz spaść, ale tak się nie dzieje)

jest częścią Sudetów Środkowych, znajduje się tam rezerwat ”Błędnych Skał” i dużo uzdrowisk

• Tatrzański Park Narodowy – najmłodsze i najwyższe góry w Polsce, gory typu alpejskiego

Najpopularniejszy park Narodowy

kozice, piętrowy układ roślinności : regiel dolny, górny, kosówki i traworośli, piętro alpejskie i turnie; niedźwiedź brunatny, świstak, rysie, wilki

• Babiogórski – piętrowy okład roślinności (regiel dolny, górny, pas kosodrzewiny, piętro alpejskie)

• Pieniński Park Narodowy – chroni Pieniny (góry zbudowane z wapieni)

Trzy korony – najwyższy szczyt

przełomy Dunajca przez Pieniny (mają znaczenie międzynarodowe dla kajakarstwa)

• Magurski – chroni typowy krajobraz Beskidu Niskiego (łąki, polany)

(ma najnowocześniejsze muzeum w polskich parkach narodowych

• Gorczański – chroni typowy krajobraz Gorców

• Bieszczadzki – chroni lasy bukowe, połoniny (łąki górskie)

położony na najbardziej wysuniętym na południe krańcu Polski

Mała dostępność komunikacyjna

Część Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery „Karpaty Wschodnie”

trzy strefy klimatyczno-roślinne :

• pogórze

• regiel dolny

• piętro wysokogórskie – Połoniny

ryś, dobrze zachowana fauna i flora. Jako pierwszy udostępniony do turystyki konnej.

REZERWATY BIOSFERY UNESCO

Parki Narodowe: Słowiński, Białowieski, Kampinowski, Karkonoski, Babiogórski, Tatrzański

rezerwaty obejmujące teren większy niż teren Parku N.:Polesie i Karpaty Wschodnie (Polska, Ukraina i Słowacja)

jezioro Łuknajno – nie istnieje tam żaden rezerwat przyrody, wypływa z jeziora Śniardwy. Chroni ptactwo wodno – błotne.

Konwencja Ramsar – chroni obszary wodno – błotne i ptactwo:

Biebrzański, Ujścia Warty, Słowiński i Stawy Milickie.