8 Wielka encyklopedia geografii świata

Tekst 8. Wielka Encyklopedia Geografii Świata, tom XVIII-
„ KLASYFIKACJA GRUP ETNICZNYCH”



- wymieranie jednych ludów

- powstawanie innych

- wielkie migracje

- wojny i konflikty etniczne przemieszczające granice

- procesy asymilacji i akulturacji

- Grupy wymarłe przed stuleciami- Fenicjanie, Etruskowie, Aztekowie

- Grupy wymarłe niedawno (XIX wiek)- Słowińcy, Tasmańczycy

- Protoplaści z przeszłości (wywodzą kulturową tożsamość z tradycji setek pokoleń)- Asyryjczycy, Egipcjanie, Izraelici)

- proces transoceanicznych migracji- naród australijski, kanadyjski

- wojny- naród bośniacki, macedoński

-scalanie w jeden organizm, złączone do niedawna jedynie wspólnym losem kolonialnych protektoratów- Algierczycy, Gujańczycy, Libańczycy

- postkolonialne państwa- Jamajczycy, Panamczycy

  1. Metoda etnolingwistyczna- szukanie rodzin języków. Jednak nie zawsze istnieje ścisła odpowiedzialność między klasyfikacją językową grupy, a typem kultury, do którego dany lud przynależy

- niektóre grupy są wchłanianie np. Nowa Gwinea

- niektóre nie mają wyróżniających języków np. Austria, Wenezuela, Australia

  1. Podział rasowy- rasa była jednoznaczna ludowi. Ale taki podział jest trudny, ze względu na mieszane małżeństwa, zacieśnione kontakty.

- grupy etnorasowe to np. murzyni Amerykańscy

- przynależność do określonej kategorii rasowej jest dziś głównie elementem dystynkcji kulturowo-społecznej np. lepiej sytuowani murzyni chcą być mulatami, metysi pragną podkreślać europejskie pochodzenie

  1. Podział religijny/ metoda etnowyznaniowa- czasami wyznanie jest podstawowym czynnikiem tożsamości np. katolicyzm w budowie nowoczesnego narodu Polskiego

- religia jest bardzo ważna, szczególnie u ludzi żyjących z dala od macierzystych skupisk- grupy etnowyznanione, na bazie odmienności sakralnych systemów stworzyły odrębne kategorie etniczne np. polscy Tatarzy, kanadyjscy Menonici, amerykańscy Amisze.

4. Podział ze względu na czynnik historyczno-cywilizacyjny- regiony etnohistoryczne powstały na bazie kryteriów odwołujących się z jednej strony do dziejowego rozwoju konkretnych obszarów, z drugiej zaś do powstania, dzięki temu na tych terytoriach kultury były zróżnicowane, ale także zespolone wokół wspólnych wartości np. Ameryka Łacińska z dziedzictwem kolonialnym, Afryka Północna- islamo- arabski metysaż

5. Strefy etnopolityczne- ukształtowane na skutek istnienia geopolitycznych struktur w świecie dzisiejszym, które jednoczyły/jednoczą w sferach wpływów obszary nowo zróżnicowane np. Europa Środkowo-Wschodnia, Unia Europejska

6. Podział etnogeograficzny- grupowanie według kontynentów i ich regionalnych segmentów.

- czasami się nie sprawdzają, bo granice państwa przekraczają granice etnokulturowe np. Rosja (europejska formalnie, ale zasięg w Azji), Turcja (obszar Azji mniejszej, ale silne więzy z Europą)



-narody-świadkowie (pomimo modernizacji zachowują swoją specyfikę) np. Meksykanie, Chińczycy, Japończycy, Hindusi

- narody przesiedlone (powstałe ze stopu różnych grup imigrantów wywodzących się z jednolitego pod względem cywilizacyjnym środowiska) np. Amerykanie, Kanadejczycy, Izraelczycy

- nowe narody (w wyniku wielkich migracji, krzyżowanie się ras, religii, tradycji) np. Brazylijczycy, Wenezuelczycy

- narody wyłaniające się (znajdujące się w procesie tworzenia przebiegającym w granicach nowo powstałych krajów postkolonialnych)





- LUD- odpowiednik wspólnoty o odrębnym języku, kulturze, obyczajach. W takim sensie używane przez Niemców (das Volk)

-NARÓD- używane przez Rosjan, odpowiednik polskiego terminu LUD, synonim odrębnej wspólnoty etnicznej

-NACJA- używane przez Rosjan, odpowiednik polskiego terminu NARÓD

-PEOPLE (z Ang/Am)- oznacza LUD, chociaż czasami jest także synonimem NARODU

-NATION- to metafora PAŃSTWA (jak w nazwie ONZ)







-naród etniczny (kulturowy)- wspólnota narodowa oparta na podzielanym i przeżywanym przez jej członków dorobku kulturowym ukształtowanym w obrębie jednej grupy etnicznej, która dąży do powołania państwa narodowego, a więc wspólnoty politycznej. Przykładami są: Polacy i Polska, Finowie i Finlandia, Dania i Duńczycy- mimo, że w każdym z tych państw wyróżnia się mniejszości narodowe, nie wpływają one na kształt państwa.

-naród państwowy (obywatelski)- wspólnota narodowa oparta jest przede wszystkim na wspólnej historii politycznej i wspólnie respektowanych prawach oraz zasadach ustrojowych realizowanych w ramach organizmu państwowego



- mniejszości narodowe-ludność obcego pochodzenia, która żyje w obrębie jednego państwa, poczuwa się jednak do narodowej wspólnoty z mieszkańcami kraju sąsiedniego, znajdując w nim moralne, kulturowe i nawet polityczne wsparcie (mniejszość litewska czy ukraińska w Polsce)

-mniejszości etniczne- wspólnoty etniczne, które nie mają państwowo-narodowego protektora, tworza izolowane i zdane na siebie zbiorowości obywateli, zwykle drugiej kategorii, o niewielkiej sile perswazji (Romowie, Żydzi, Tatarzy polscy)



Tekst 8. Wielka Encyklopedia Geografii Świata, tom XVIII-
„ KLASYFIKACJA GRUP ETNICZNYCH”


- wymieranie jednych ludów

- powstawanie innych

- wielkie migracje

- wojny i konflikty etniczne przemieszczające granice

- procesy asymilacji i akulturacji

- Grupy wymarłe przed stuleciami- Fenicjanie, Etruskowie, Aztekowie

- Grupy wymarłe niedawno (XIX wiek)- Słowińcy, Tasmańczycy

- Protoplaści z przeszłości (wywodzą kulturową tożsamość z tradycji setek pokoleń)- Asyryjczycy, Egipcjanie, Izraelici)

- proces transoceanicznych migracji- naród australijski, kanadyjski

- wojny- naród bośniacki, macedoński

-scalanie w jeden organizm, złączone do niedawna jedynie wspólnym losem kolonialnych protektoratów- Algierczycy, Gujańczycy, Libańczycy

- postkolonialne państwa- Jamajczycy, Panamczycy

  1. Metoda etnolingwistyczna- szukanie rodzin języków. Jednak nie zawsze istnieje ścisła odpowiedzialność między klasyfikacją językową grupy, a typem kultury, do którego dany lud przynależy

- niektóre grupy są wchłanianie np. Nowa Gwinea

- niektóre nie mają wyróżniających języków np. Austria, Wenezuela, Australia

  1. Podział rasowy- rasa była jednoznaczna ludowi. Ale taki podział jest trudny, ze względu na mieszane małżeństwa, zacieśnione kontakty.

- grupy etnorasowe to np. murzyni Amerykańscy

- przynależność do określonej kategorii rasowej jest dziś głównie elementem dystynkcji kulturowo-społecznej np. lepiej sytuowani murzyni chcą być mulatami, metysi pragną podkreślać europejskie pochodzenie

  1. Podział religijny/ metoda etnowyznaniowa- czasami wyznanie jest podstawowym czynnikiem tożsamości np. katolicyzm w budowie nowoczesnego narodu Polskiego

- religia jest bardzo ważna, szczególnie u ludzi żyjących z dala od macierzystych skupisk- grupy etnowyznanione, na bazie odmienności sakralnych systemów stworzyły odrębne kategorie etniczne np. polscy Tatarzy, kanadyjscy Menonici, amerykańscy Amisze.

4. Podział ze względu na czynnik historyczno-cywilizacyjny- regiony etnohistoryczne powstały na bazie kryteriów odwołujących się z jednej strony do dziejowego rozwoju konkretnych obszarów, z drugiej zaś do powstania, dzięki temu na tych terytoriach kultury były zróżnicowane, ale także zespolone wokół wspólnych wartości np. Ameryka Łacińska z dziedzictwem kolonialnym, Afryka Północna- islamo- arabski metysaż

5. Strefy etnopolityczne- ukształtowane na skutek istnienia geopolitycznych struktur w świecie dzisiejszym, które jednoczyły/jednoczą w sferach wpływów obszary nowo zróżnicowane np. Europa Środkowo-Wschodnia, Unia Europejska

6. Podział etnogeograficzny- grupowanie według kontynentów i ich regionalnych segmentów.

- czasami się nie sprawdzają, bo granice państwa przekraczają granice etnokulturowe np. Rosja (europejska formalnie, ale zasięg w Azji), Turcja (obszar Azji mniejszej, ale silne więzy z Europą)

-narody-świadkowie (pomimo modernizacji zachowują swoją specyfikę) np. Meksykanie, Chińczycy, Japończycy, Hindusi

- narody przesiedlone (powstałe ze stopu różnych grup imigrantów wywodzących się z jednolitego pod względem cywilizacyjnym środowiska) np. Amerykanie, Kanadejczycy, Izraelczycy

- nowe narody (w wyniku wielkich migracji, krzyżowanie się ras, religii, tradycji) np. Brazylijczycy, Wenezuelczycy

- narody wyłaniające się (znajdujące się w procesie tworzenia przebiegającym w granicach nowo powstałych krajów postkolonialnych)

- LUD- odpowiednik wspólnoty o odrębnym języku, kulturze, obyczajach. W takim sensie używane przez Niemców (das Volk)

-NARÓD- używane przez Rosjan, odpowiednik polskiego terminu LUD, synonim odrębnej wspólnoty etnicznej

-NACJA- używane przez Rosjan, odpowiednik polskiego terminu NARÓD

-PEOPLE (z Ang/Am)- oznacza LUD, chociaż czasami jest także synonimem NARODU

-NATION- to metafora PAŃSTWA (jak w nazwie ONZ)

-naród etniczny (kulturowy)- wspólnota narodowa oparta na podzielanym i przeżywanym przez jej członków dorobku kulturowym ukształtowanym w obrębie jednej grupy etnicznej, która dąży do powołania państwa narodowego, a więc wspólnoty politycznej. Przykładami są: Polacy i Polska, Finowie i Finlandia, Dania i Duńczycy- mimo, że w każdym z tych państw wyróżnia się mniejszości narodowe, nie wpływają one na kształt państwa.

-naród państwowy (obywatelski)- wspólnota narodowa oparta jest przede wszystkim na wspólnej historii politycznej i wspólnie respektowanych prawach oraz zasadach ustrojowych realizowanych w ramach organizmu państwowego

- mniejszości narodowe-ludność obcego pochodzenia, która żyje w obrębie jednego państwa, poczuwa się jednak do narodowej wspólnoty z mieszkańcami kraju sąsiedniego, znajdując w nim moralne, kulturowe i nawet polityczne wsparcie (mniejszość litewska czy ukraińska w Polsce)

-mniejszości etniczne- wspólnoty etniczne, które nie mają państwowo-narodowego protektora, tworza izolowane i zdane na siebie zbiorowości obywateli, zwykle drugiej kategorii, o niewielkiej sile perswazji (Romowie, Żydzi, Tatarzy polscy)





GRUPA ETNICZNA I ETNICZNOŚĆ





Burszta („Etniczność i wielokulturowość”)





czym jest etniczność?



teoria więzi pierwotnej Geertza versus podejście instrumentalne





jak wyznaczyć grupę etniczną?







kwestia narodów





Klasyfikacja grup etnicznych / notatki





metoda etnolingwistyczna w klasyfikowaniu ludzkości



podziały w oparciu o kryterium rasowe



zróżnicowanie religijne / podziały religijne



regiony etnohistoryczne



strefy etnopolityczne





klasyfikacja narodów / Darcy Ribero – odnośnie narodów pozaeuropejskich



ludy tubylcze



areał kulturowy



kategorie i pojęcia podziałów etnicznych – wyróżnianie kulturowej specyfiki grup ludzkich



lud



plemię



naród



różnorodne klasyfikacje typów narodów



naród etniczny/kulturowy



naród obywatelski / państwowy





pojęcie narodowści





grupa mniejszościowa



podział mniejszości



mniejszości narodowe

mniejszości etniczne

mniejszości etnoreligijne





grupy etnoregionalne





mniejszości postkolonialne



problemy klasyfikacji

10







Multikulturalizm i ideologia różnicy



Burszta / Ideologia różnicy i tożsamość zbiorowa





Kuper





Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
geografia świata quiz
NAZEWNICTWO GEOGRAFICZNE ŚWIATA
quiz geografia świata
Geografia świata, Nauka, Geografia
Wielka Encyklopedia Francuska
quiz geografia świata
Wielka Brytania, Państwa świata
Wybrane zagadnienia geografii świata, Wybrane zagadnienia geografii świata
WIELKA ENCYKLOPEDIA FILOZOFII
Wielka Nowenna o Uwolnienia Świata 08
Wielka Encyklopedia Francuska
geografia świata quiz

więcej podobnych podstron