Benzylopenicylina (może być stosowana i.v., i.m., s.c) penicylina G penicylina krystaliczna (działa ok. 4h) penicylina prokainowa (prokaina + benzylopenicylina, działa 24h) i.m.uczulone świnie, wrażliwe konie penicylina klemizolowa (działa do 72h) penicylina benzatynowa (działa do 7-8 dni)fenoksymetylopenicylina
o wąskim spektrum
kloksacyklina penicyliny izoksazolilowe - p.o.,i.m., zapalenie wymienia, dikloksacylina gronkowcowe, infekcje górnych dróg oddechowych, flukloksacylina ropne choroby skóry nafcylina penicyliny różne – i.m., i.v., p.o., (paciorkowce, gronkowce)metycylina infekcje układu oddechowego, tkanek miękkich, skóry, temocylina
amoksycylina ,ampicylina
Karboksypenicyliny (E. Coli, Marganella morgani, Proteus spp., Salmonella),
karbenicylina – i.v.,i.m.
tikarcylina – i.m., infekcje układu pokarmowego, moczowego, posocznica, zapalenie opłucnej p.o., ureidopenicyliny są stosowane parenteralnie;
Ureidopenicyliny – dodatkowo na Enterobacter, Citrobacter, Klebsiella, Serratia, Bacteroides fragilis;mezocylinaazlocylina piperacylina
Penicyliny potencjalizowane
amoksycylina + kwas klawulanowy (Symulox, Amoksiklav)(wzmożenie odporności własnej organizmu) tikarcylina + kwas klawulanowy (Timentin) ampicylina + sulbaktam (Unasyn) piperacylina + tazobaktan
hamowanie syntezy ściany komórki bakteryjnej, przyłączenie leku do swoistych białek wiążących (PBP)( podane p.o działają miejscowo) po podaniu parenteralnym silnie nefrotoksycznazakażenia skóry i błon śluzowych (miejscowe) gronkowcowe zapalenie jelit rzekomobłoniaste zapalenie jelit wywołane przez Clostridium difficile zapalenie jelit wywoływane przez Clostridium perfringens typ C u cieląt i prosiąt
polimyksyna B
kolistyna (polimyksyna E)
G- Pseudomonas aeruginosa, E. coli, Haemophilus influenzae, Shigella, Salmonella, Klebsiella, Fusobacterium) uszkadzają błonę cytoplazmatyczną komórek bakteryjnych Nie z przewodu pokarmowego im, iv, po oraz miejscowo Słabo penetrują do tkanek Wydalane są przez nerki po podaniu parenteralnym oraz z kałem po podaniu po silnie nefrotoksyczne (polimyksyna B) i neurotoksyczne po podaniu parenteralnym działają kuraryzująco kolistyna jest mniej toksyczna (po, im) niż polimyksyna B synergizm z sulfonamidami i TMP (Proteus i Pseudomonas aeruginosa) synergizm z chlorheksydyną (Pseudomonas aeruginosa) jony Ca2+ zmniejszają efekt bakteriobójczy wobec Pseudomonas aeruginosa nie należy stosować z aminoglikozydami w leczeniu systemowym nie stosować ze środkami zwiotczającymi mięśnie szkieletowe łączy się z neomycyną i bacytracyną
drobnoustroje G+ (Stpahylococcus spp., Streptococcus spp., Enterococcus, Clostridium dificile)
hamowanie syntezy ściany komórki bakteryjnej;
Wankomycyna:nie wchłania się z przewodu pokarmowego, stosowana iv w 58% roztworze dekstranu, podana im bardzo silnie drażni tkanki, osiąga duże stężenie w osierdziu, jamie opłucnowej i jamie otrzewnowej, słabo przenika do OUN, w 90% wydala się z moczem
Teikoplanina:nie wchłania się z przewodu pokarmowego,może być podawana im,T½ dłuższy niż dla wankomycyny, wydalana z moczem
synergizm z aminoglikozydami, rifampicyną i imipenemem;, nefrotoksyczne, ototoksyczne
Ansamycyny naturalne rifamycyny B, O, S, SV, X;rifampicyna rifapentyna rifaksymina
hamowanie polimerazy RNA zależnej od DNA
Rifampicyna działa bardzo silnie na G+ (Staphylococcus aureus, Mycobacterium tuberculosae) oraz na G- (E. coli, Pseudomonas aeruginosa, Proteus), działa na gronkowce będące wewnątrz limfocytów, wchłania się po podaniu po, im, iv, szybko wykształca się oporność, podstawowy lek w leczeniu gruźlicy u ludzi
Rifaksymina terapia zakażeń gronkowcowych i paciorkowcowych wymienia i skóry
Streptomycynadihydrostreptomycyna Spektrum działania: wąskie G- neomycyna (zwalcza Salmonella dubli) kanamycyna apramycyna paromamycyna działanie poszerzone: G- i niektóre G+ np. gronkowiec złocisty gentamycyna amikacyna tobramycyna sisomycyna netylmycyna
Spektrum działania szerokie: G- i G+, Pseudomonas aeruginosa
spektynomycyna (stosowana z linkomycyną) G-, G+, Mycoplasma; stosowany u świń do paszy
wnikają biernie i czynnie do wnętrza komórki bakteryjnej łączą się z receptorową podjednostką (30S) rybosomu zaburzenie odczytu kodu genetycznego przez mRNA
prowadzą do wbudowywania niewłaściwego aminokwasu w peptyd i powstaje białko nonsensowne
uszkadzają błonę cytoplazmatyczną komórek bakteryjnych
nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego po podaniu po wydalane w postaci niezmienionej dobrze wchłaniają się po podaniu im, sc oraz ze skóry uszkodzonej maksymalne stężenia osiągają po 14-120 min w niewielkim stopniu wiążą się z białkami krwi ulegają rozmieszczeniu tylko w kompartmencie centralnym i zewnątrzkomórkowym słabo przenikają do płynu mózgowo-rdzeniowego łatwo przechodzą do jam ciała, krążenia płodowego i mleka dobrze wchłaniają się z jamy otrzewnowej, opłucnowej i stawów Wydalane głównie przez nerki w stanie niezmienionym
wyjaławianie przez pokarm, zapobieganie i leczenie biegunek i nieżytów jelit tła bakteryjnego u bydła, świń, koni, kóz, małych zwierząt i drobiu, septicemia, keratoconjunctivitis, zapalenie płuc, zapalenie dróg rodnych i moszny wywołane przez Pseudomonas u koni i źrebiąt, zapalenie macicy u bydła, infekcje dróg oddechowych (CRD u drobiu – chroniczne zapalenie układu oddechowego – Mycoplasma i E. Coli), leczenie brucelozy, tularemii i dżumy
działanie korzystne z antybiotykami β-laktamazowymi, nitromidazol, chinolonami, wankomycyną, rifampicyną, sulfonamidami + TMP, nie łączyć z karbenicyliną!!!!!
Działanie antagonistyczne z:, fenikolami, tetracyklinami, makrolidami
działanie ototoksyczne i nefrotoksyczne, hamowanie przekaźnictwa nerwowo-mięśniowego, odczyny alergiczne
makrolidy
erytromycyna dawercyna (nie ma w weterynarii) jozamycyna!!oleandomycyna spiramycyna (+ metronidazol – zakażenia przyzębia i jamy ustnej) tylozyna – najczęściej stosowana (ale nie u koni)!!tylmikozyna – nie stosować u koni i kóz azytromycynaklarytromycyna roksytromycyna, tiamulina, walnemulina
hamują biosyntezę białek bakteryjnych (łączą się z podjednostką 50S rybosomu); Są to leki bakteriostatyczne;
drobnoustroje tlenowe G+ i beztlenowe (Streptococcus, Staphylococcus, Corynebacterium, Erysipelotrix rhusiopathie, Bacillus, Pasteurella multocida, Clostridia, Listeria); aktywne wobec Mycoplasma, Chlamydia, Riketsia, Listeria, Moraxiella
przechodzą przez łożysko, wysokie stężenia w krążeniu płodu, nie przenikają do OUN w ilościach, zapewniających stężenie terapeutyczne, metabolizowane głównie w wątrobie, wydalane z żółcią/kałem
hamują aktywność cytochromu P-450 w wątrobie – erytromycyna, jozamycyna (odpowiada za metabolizm leków) – zahamowanie metabolizmu innych leków, stosowane łącznie z lekami przeciwhistaminowymi mogą wywołać arytmię komorową, nasilają ośrodkowe działanie, metylkosantyn (np. kofeiny) – działanie pobudzające, nasilają działanie leków przeciw zakrzepowych, pochodnych ergotaminy, benzodiazepin (działają przeciwlękowo, uspokajająco)
nie należy kojarzyć makrolidów z linkozamidami, fenikolami, tetracyklinami (ten sam mechanizm działania), nie podawać z antybiotykami jonoforowymi!!, Równoczesne podawanie leków alkalizujących mocz wzmaga działanie przeciw bakteryjne makrolidów na drobnoustroje w drogach moczowych, Podawanie makrolidów ze środkami zakwaszającymi wywołuje ich hydrolizę i zniesienie efektu przeciw bakteryjnego
w przewodzie pokarmowym pobudzają receptory motylinowe powodując szybkie opróżnienie żołądka oraz wzrost aktywności motorycznej żołądka i dwunastnicy
nie powinny być stosowane dożylnie (tylmikozyna, tiamulina, walnemulina); u bydła i cieląt wywołują zmiany w mięśniach brodawkowych serca – niewydolność krążenia a nawet śmierć
Linkosamidy linkomycyna, klindamycyna – nie stosować u koni, pirlimycyna
hamują syntezę białek (łączą się z podjednostką 50S rybosomu)
drobnoustroje G+drobnoustroje beztlenowe (G+ i G-)w stosunku do Mycoplasma działają słabiej niż makrolidy mniej efektywne od makrolidów w odniesieniu do G-
dobrze wchłaniają się po podaniu po (zwłaszcza klindamycyna), stosowane również i.m.
osiągają wysokie stężenie w wymieniu, szpiku, kościach, prostacie, płynie opłucnowym i komórkach fagocytarnych przenikają przez łożysko i do mleka nie osiągają stężeń terapeutycznych w OUN częściowo metabolizowane wydalane głównie z żółcią w postaci metabolitów oraz w postaci niezmienionej
działanie synergistyczne ze spektynomycyną (aminoglikozyd)z aminoglikozydami i metronidazolem addycja lub synergizm z makrolidami i fenikolami – antagonizm!! (konkurencja o dostęp do podjednostki 50S rybosomu) oporność krzyżowa całkowita między linkomycyną i klindamycyną oporność krzyżowa między linkozamidami a makrolidami
mało toksyczne dla psów, kotów i świń zapalenie jelita grubego i krwawe biegunki u koni ketoza i biegunki u przeżuwaczy – nie stosować p.o. toksyczne dla królików, świnek morskich, chomików, szynszyli
Tetracykliny tetracyklina (po, im, iv) oksytetracyklina (po, im) chlortetracyklina (po, nie podawać im; dawkowanie co 8 h) modyfikowane doksycyklina (po) minocyklina (bakterie beztlenowe) rolitetracyklina (im, iv) metacyklina (1-2x na dobę)
hamują syntezę białek bakteryjnych (wiążą się z podjednostką 30S rybosomu)
(bardzo szerokie), drobnoustroje G- i G+
Staphylococcus, Bacillus anthracis, Erysipelotrix rhusiopathie, Clostridium tetani, Listeria monocytogenes, E. coli, Brucella, Shigella, Vibrio cholerae, Haemophilus, Pasterella, Bordetella, Neisseria, Ureoplasma, Mycoplasma)
dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego (wyjątek – rolitetracyklina - i.m.), u bydła tylko i.m.i i.v. wchłanianie po podaniu po hamowane jest przez treść pokarmową
z jonami Cu2+, Ca2+,Mg2+, Al3+, Fe2+ tworzą chelaty niewchłanialne z przewodu pokarmowego (doskycyklina i minocyklina z Ca2+ w mniejszym stopniu)wchłanianie obniżają związki zobojętniające sok żołądkowyz białkami krwi wiążą się w 30-85%
wykazują duże powinowactwo do tkanek młodych, szybko rosnących o szybkiej przemianie materii (zawiązki zębów, nasady kości, komórki nowotworowe, wątroba) i tkanek twardych – gromadzą się w nzaburzenia żołądkowo-jelitowe
hepatotoksyczność fotosensybilizacja nefrotoksyczność (wielomocz, albuminuria, glikozuria, kwasica) zaburzenia gospodarki białkowej; odkładają się w zębach i kościach bezwzględnie nie stosować u zwierząt młodych i w czasie ciążyich
Fenikole chloramfenikol tiamfenikol florfenikol (Nuflor, inj. 30%)
hamują syntezę białek bakteryjnych (łączą się z podjednostką 50S i 70 S rybosomu)
drobnoustroje G- i G+ zwłaszcza beztlenowe
(Staphylococcus aureus, Streptococcus pyogenes, Shigella, Brucella, Pasteurella, E. coli, Proteus, Salmonella, Haemophilus influezae, Bacillus anthracis, Corynebacterium pyogenes, Erysipelotrix rhusiopathie, Klebsiella); Riketsia;
Florfenikol
działa na szczepy oporne na tiamfenikol i chloramfenikol
bardzo wrażliwe : Haemophilus somnus, Pasteurella haemolitica, Pasteurella multocida, Corynebacterium pyogenesnie ulega acetylacji przez enzymy bakteryjne stosowany do leczenia infekcji dróg oddechowych (20mg/kg/48h i.m.)w miejscu iniekcji obrzęk i zapalenie wydalany głównie przez nerkiw 10x większych dawkach od chloramfenikolu wykazuje działanie immunosupresyjne nie wywołuje aplazji szpiku okres karencji – 30 dni (bardzo długi)
nie stosować u buhajów rozpłodowych i krów w laktacji
Tiamfenikol
dobrze się wchłania po podaniu p.o. i i.m. osiąga wysokie stężenia w OUN, gałce ocznej, gruczole krokowym, łożysku w nieznacznym stopniu ulega metabolizmowi (metabolizowany u świń) T½ zależy od wieku świni (im starsza tym wolniej) u bydła i cieląt stosowany parenteralnie, u owiec, świń i drobiu stosowany w postaci proszku lub roztworu p.o.;
okres karencji ok. 20Dni
krótko działające (do 8h) sulfafurazol sulfakarbamid – oba są stosowane w infekcjach układu moczowego sulfacetamid sulfametazol trisulfapirydyna
średnio-długo działające (8-20h)sulfamidyna/sulfametazyna sulfadiazyna sulfafenazol sulfametoksazol sulfaproksylina sulfapirydyna sulfachlorpirydazyna sulfadimetoksyna
długo działające (powyżej 20h) sulfabromometazyna sulfaetoksypirydazyna sulfadimetoksyn
Niewchłaniane z przewodu pokarmowego sulfaguanidyna formosulfatiazol sulfasalazyna sukcynylosulfatiazol sulfachianoksalina
Actinomyces spp., Brucella spp., Listeria monocytogenes, Chlamydia spp., Toxoplasma gondii (sulfonamidy + trimetoprim), Pneumocystis carinii, niektóre kokcydia, Bacillus spp., Erisipelotrix rhusiopathiae, Streptococcus spp., Nocardia spp., Plasmodium falciparum, Cryptosporidium spp.;
Sulfonamidy należą do leków bakteriostatycznych; mechanizm działania wynika z antagonizmem z PABA, który jest wykorzystywany przez bakterie do syntezy kwasu foliowego, sulfonamidy będą skuteczne u bakterii, które syntetyzują kwas foliowy;
PABA wykorzystywany jest do syntezy kwasu foliowego;
związek z obniżoną sprawnością układu odpornościowego ciąża , noworodki i zwierzęta młode (koty do 3 m-cy, konie do 3-4 lat) zwierzęta stare i schorzenia niedoborowe nowotwory przy złym żywieniu (brak białka) kozy – nadwrażliwość gatunkowa!!! Uszkodzenia wątroby lub nerek Łącznie z antybiotykami i pochodnymi PABA – antagoniści Nie podawać bezpośrednio do płynu mózgowo-rdzeniowego Unikać stosowania miejscowego (mafenid – może być stosowany miejscowo)
salicylany oraz pochodne pirazolonu wypierają sulfonamidy z połączeń z białkami sulfonamidy wypierają leki przeciwzakrzepowe i przeciwcukrzycowe Leki znieczulające miejscowo – antagonizm Witaminy z grupy B – antagonizm Leki moczopędne (wzrasta działanie alergizujące)
Środki alkalizujące i środki zakwaszające
chinolony
kwas nalidyksowy oksolinowy piromidowy pipemidowy rozoksatyna
flumechina enrofloksacyna norfloksacyna danofloksacyna ofloksacyna sarafloksacyna obifloksacyna marbofloksacyna ciprofloksacyna amifloksacyna pefloksacyna
enoksacyna
Bakterie tlenowe G- (E. coli, Klebsiella, Proteus, Salmonella, Actinobacillus, Brucella, Haemophilus, Leptospira, Moraxella, Pasteurella, Pseudomonas aeruginosa!);
Bakterie tlenowe G+ (Staphylococcus, Erisipelotrix rhusiopathie, Streptococcus, Mycobacterium);
hamowanie aktywności gyrazy DNA; gyraza odpowiada za zwijanie nici DNA;
iodostępność powyżej 80% (u przeżuwaczy poniżej 20%), dlatego nie stosuje się u nich chinolonów p.o. (wyjątek Norfloksacyna);
chondrotoksyczność zaburzenia wzrostu zaburzeni rozwojowe u płodó krystalizacja w moczu kwaśnym objawy reumatoidalne zmiany skórne ze strony przewodu pokarmowegopobudzenie OUN upośledzenie aktywności komórek immunokompetycyjnych;
addycja lub potencjalizacja antybiotyki β-laktamowe aminoglikozydy antybiotyki polipeptydowe metronidazol antagonizm makrolidy tetracykliny chloramfenikol nitrofurany
Bakterie wrażliwe: Bacteroides, Clostridium, Fusobacterium, Peptococcus, Peptostreptococcus, Helicobacter pylori, Veillonella; Wrażliwe pierwotniaki: Trichomonas (gallinarum, foetus, vaginalis), Giardia (Lamblia) intestinalis, Entamoeba histolitica, Histmonas meleagridis (wywołuje u indyków „czarną główkę”), Balantidium coli;
Nitroimidazole penetrują do wnętrza komórek bakterii beztlenowych gdzie są redukowane do cytotoksycznych związków pośrednich, które uszkadzają DNA;
Metronidazol – efekt synergistyczny z penicyliną G aminoglikozydami sulfonamidami z TMP fluorochinolonami ampicyliną erybamycyną rifampicyną
Drobnoustroje G- i G+ tlenowe (E.coli, Neisseria gonorrhoe, Klebsiella, Enterobacter, Aerobacter, Streptococcus, Staphylococcus, Shigella, Salmonella) Pierwotniaki (Coccidia, Trypanosoma, Giardia) Niektóre grzyby (drożdżaki)
pochodne nitrofuranu w komórkach bakterii ulegają redukcji do cytotoksycznych metabolitów, które prowadzą do rozfragmentowania nici bakteryjnego DNA;
działanie antagonistyczne z chinolonami I i II generacji aktywność nitrofuranów słabnie w obecności ropy, mleka i krwi
z alkoholem mogą powodować reakcję disulfiramową