Antybiotyki bakteriostatyczne: - makrolidy - chloramfenikol - tetracykliny - linkozamidy - kwas fusydowy - wiomycyna - cykloseryna Antybiotyki bakteriobójcze: - penicyliny - cefalosporyny - monobaktamy - karbopenemy - amnoglikozydy - polimyksyny - wankomycyna - ryfampicyna Działanie antybiotyków: 1.Antybiotyki uszkadzające strukturę i funkcję ściany komórkowej bakterii. - penicyliny, cefalosporyny, linkozamidy 2. Działa poprzez wywołanie zaburzenia funkcji bądź biosyntezy ściany komórkowej - polimyksyny 3. Hamują wewnątrzkomórkową syntezę białek i kwasów nukleinowych bakterii: - chloramfenikol, tetracykliny, aminoglikozydy 4. Antybiotyki hamujące inne enzymy odgrywające ważną rolę w funkcji komórki, np. gyraza bakteryjna, która odpowiada za zwijanie nici DNA bakterii. Podział ze względu na zakres działania przeciwbakteryjnego a) o wąskim zakresie działania: - A: gram-dodatnie, np. penicyliny, cefalosporyny I generacji, makrolity, nowobiocyna, linkozamidy, ryfampicyna, wankomycyna - B: gram-ujemne, np. aminoglikozydy, polimyksyny, monobaktany - C: - prątki gruźlicy: cykloseryna, streptomycyna, wiomycyna - D: - grzyby: gryzeofulwina, nystatyna, amfoterycyna B, ketokonazol - E: antybiotyki pierwotniakobójcze: fumagilina, trychomycyna b) o szerokim zakresie działania: - ampicylina, mezlocylina, azlocylina, cefalosoryny II i III gen,, tetracykliny, chloramfenikol, karbopeny. Wchłanianie antybiotyków z jelit: a) nie wchłaniają się: polimyksyny, aminoglikozydy, wiomycyna, amfoterycyna B, cefoksytyna, cefalorydyna, karbapenemy, makrobaktany b) słabo wchłanialne (20-40% podanej dawki): ampicylina, linkomycyna, gryzeofulwina, benzylopenicylina c) średnio wchłanialne (40-60%) – kloksacyklina ,oksytetracyklina, metacyklina, nowobiocyna d) dobrze wchłaniające się (powyżej 60%) – cefaleksyna, cefradyna, cefadroksyl, cykloseryna, amoksycyklina, chloramfenikol Przenikanie antybiotyków do tkanek: 1) Antybiotyki łatwo przenikające: chloramfenikol, erytomycyna, makrolity, tetracykliny 2) Gorzej: streptocyklina, benzylopenicylina 3) Bardzo słabo: gentamycyna, polimyksyny Płyn mózgowo-rdzeniowy: cykloseryna i chloramfenikol łatwo przenikają i osiągają w nim takie samo stężenie jak we krwi. Wiązanie antybiotyków z białkami krwi: 1. Bardzo silnie (80-95%): nowobiocyna, penicyliny izoksazolilowe 2. Średnio (40-60%): makrolity, tetracykliny, benzylopenicylina 3. Słabo (15-20%): ampicylina, amoksycyklina, doksycyklina, aminoglikozydy Metabolizm: - 100% - nowobiocyna, - 20% - streptomycyna Metabolity antybiotyków są raczej nieaktywne. Wydalanie antybiotyków: - z moczem: głównie penicyliny - z żółcią: głównie: makrolidy, chloramfenikol, cefalosporyny Objawy niepożądane antybiotyków: 1. Bezpośrednie działania toksyczne: - tetracykliny – mogą powodować uszkodzenia wątroby; - aminoglikozydy - nerek i ucha wewnętrznego; - streptomycyna – błędnik; - polimyksyna, cykloseryna – mózg; - penicylina – drgawki (zatrzymanie Na i H2O w organizmie); - tetracykliny – zażółcenie zębów; - chloramfenikol – na szpik kostny; 2. Reakcje alergiczne - gorączka, leukopenia, wstrząs uczuleniowy, alergia krzyżowa (cefalosporyna <-> penicylina) 3. Dysbakteriozy - stan zapalny języka (czarny język), zapalenie żołądka, jelit, gardła. Fleming w 1928r. odkrył penicylinę (kwas aminopenicylanowy)! Podział penicylin - benzylopenicyliny, np. penicylina G -fenoksypenicyliny, np. penicylina V, fenetycylina, propicylina - izoksazolilopenicyliny, np. oksacyklina, kloksacylina, dikloksacylina, fluksoksacylina - aminopenicyliny, np. ampicylina, amoksycylina - karbamoiloaminopenicyliny, np. azlocylina, mezlocylina, piperacylina (szerokie spektrum działania) - amidynopenicyliny, np. mecylinam, piwmecylinam - karboksypenicyliny, np. kerbenicylina, tykorcylina - różne, np. metycylina, naftacylina Zakres działania: paciorkowce, maczugowce błonicy (dyfteryt), niektóre bakterie gram-ujemne, krętek blady, meningokoki Azlocylina działa również na Pseudomonas aeruginosa, E. Coli, Enterokoki. Korbenicylina – Proteus Miralibis (Pałeczka Odmieńca) Mezlocylina – beztlenowce, Bakteroides Fragilis. A. Zespół Hoigne – 1-3 osób : 1000, po podaniu penicyliny prokainowej i.m. Mikrokryształki dostają się do naczyń włosowatych tętniczych płuc i mózgu i powodują zatory. Objawy: niepokój, lęk przed śmiercią, zaburzenia świadomości, zaburzenia widzenia. Leczenie: 10 mg diazepamu i.v. oraz NaCl lub glukozę w kroplówce, by rozpuścić kryształki. B. Zespół Nicolau Mikrokryształki dostają się do żył i zatykają naczynia żylne -> zasinienie, martwica. Próby uczuleniowe: TESTARPEN. penicylinę 400 j.m. – 1000 j.m. podajemy s.c., po 1 h odczyt -> odczyn nie może przekraczać 10 mm. Leczenie wstrząsu po penicylinie: - adrenalina 0,5mg w 1ml (s.c. / i.v./ i.m.) - NaCl 0,9% (opcjonalnie) - hydrokortyzon – przy wstrząsie 1000 mg - dorośli, 400-500 mg u młodzieży, 100 mg u dzieci - CaCl2 – Calcium Chloratum – do żyły! – 10 ml (1g) – dorośli, 5 ml u młodzieży, 2-3 ml – dzieci. Zastosowanie penicylin: - zakażenia gronkowcowe - zakażenia paciorkowcowe (angina) - zapalenia płuc i opon mózgowych meningokokowe - rzeżączka - kiła (2 mln j.m. na dobę, 1 mln na 1 pośladek przez 10 dni) - błonica, tężec, wąglik, zgorzel - zakażenia dróg moczowych – karbenicylina - zakażenia chirurgiczne, położnicze – mezlocylina. Benzylocylina (penicylina G) - rozkładane przez penicylazę bakteryjną i HCl żołądka (nie można stosować p.o.) - bakterie produkują penicylinazę (β -laktamazę) do walki z antybiotykami. Fenoksymetylopenicylina (Penicylina V) - niewrażliwa na działanie HCl, ale jest rozkładana przez β-laktamazy. Penicyliny Izo Syntpartem (Oksacyklina ) - oporne na HCl i β-laktamazy, - są tanie. Aminopenicyliny - są oporne na HCl, ale wrażliwe na penicylinazę gronkowcową - leczenie zakażeń dróg moczowych i oddechowych np. amoksycylina (Duomox, Hiconcil, Ospamox) Karboksycylina - leczenie: Proteus, Pseudomonas Aeureginosa, E. Coli - np. piperacylina (Pipryl)

Preparaty złożone zawierające inhibitory β-laktamazy: - Unasyn -> ampicylina + sulbaktam - Augmentin -> Amoksycylina + kwas klawulonowy - Timentin -> Tykarcylina + kwas klawulonowy - Sulfaperazon -> Cefoperazon + sulbaktam - Tazocin -> Piperacylina + Tazobaktam Cefalosporyny: I. Cefalosporyny I, II, III i IV generacji II. Cefomecyny: cefoksytyna III. Oksacefemy: flomaksew, latamoksew IV. Korbacefemy: Lorakorbef Grupa I: - Cefalosporyny I-generacji: cefalotyna, cefalorodyna, cefacetryl, cefazolina, cefadroksyl, cefradyna 1. Duża aktywność na bakterie G-dodatnie, mniejsza na G-ujemne 2. Są oporne tylko na niektóre β-laktamazy bakteryjne 3. Niektóre wchłaniają się z przewodu pokarmowego. - Cefalosporyny II-generacji: cefuroksyn, cefamandol, cefoksytyna, cefotetan, cefotiam 1. Aktywność podobna jak I generacji, ale niektóre działają też na Pseudomonas, Proteus. 2. Są oporne na większość β-laktamaz. 3. Większość nie wchłania sięz przewodu pokarmowego. - Cefalosporyny III-generacji: ceftriakson, cefmemoksym, cefsulodyna, cefoperazon, ceftazydyn, moksalaktan. 1. Aktywność podobna do I i II generacji, ale działają też na beztlenowce. 2. Znaczna oporność na β-laktamazy. 3. Niektóre wchłaniają się z przewodu pokarmowego. 4. Przenikają do płynu mózgowo-rdzeniowego. -Cefalosporyny IV-generacji: cefepim, cefpriom 1. Bardzo duża oporność na β-laktamazy 2. Duża aktywność na bakterie 3. Podawane tylko dożylnie Cefaleksyna może być stosowana doustnie (Keflex), w zakażeniu Proteus i E. Coli, jest oporna na wiele β-laktamaz. Cefradyna (Sefril) – i.v. / i.m. / p.o. Cefadroksyl (Duracef) – działa na paciorkowca β-hemolizującego grupy A. Cefuroksyn (Zinacef / Biocefal) – oporny na penicylinazy gronkowcowe, stosowany w zakażeniach gronkowcem złocistym i paciorkowcem. Cefalorydyna i Cefalotyna mają działanie nefrotoksyczne. Niektóre cefalosporyny (wydalane z żółcią) powodują dyspepsję. Mogą powodować zapalenie żył. Cefalosporyny nie mogą być podawane z alkoholem, ponieważ występują objawy disulfiramopodobne. Aktywność przeciwbakteryjna (MIC50) w mg/ml. Jest to najmniejsza ilość antybiotyku hamująca wzrost 50% bakterii. Monobaktamy – zbliżone do penicylin, oporne na β-laktamazy. - Aztreonam, Koramonam, Tigemonam - bakteriobójczo na bakterie G-ujemne, Psuedomonas, oporne na β-laktamazy. Karbopenemy: 1. Imipenem 2. Meropenem 3. Panipenem 4. Celumonam - niewrażliwe na β-laktamazy, bakteriobójcze na G-dodatnie i G-ujemne, beztlenowce i tlenowce. Imipenem + cylastatyna (inhibitor dehydrogenazy I) Aminoglikozydy: - Streptomycyna, - Gentamycyna, - Neomycyna, - Framycetyna, -Kranomycyna, - Amikycyna 1. Łatwo przechodzą przez łożysko. 2. Działają bakteriobójczo głównie na G-ujemne i częściowo na G-dodatnie 3. Kumulują się w niewydolności nerek 4. Z działań toksycznych powodują zaburzenia równowagi i głuchotę 5. Uszkadzają nerki i wątrobę 6. Działanie kuraropodobne- porażają m. gładkie. Tetracykliny - Doksycyklina (Wibramycyna), Metacyklina, Minocyklina, Rolitetracyklina, Demeklocyklina, Tetracyklina. 1. Wydalają się z moczem i żółcią. 2. Działają bakteriostatycznie. 3. Działają bakteriostatycznie. 4. Dysbakterioza z hipowitaminozą. 5. Wtórne zakażenie grzybami i gronkowcami. 6. Pacjent nie może pić mleka, przetworów mlecznych i soli wapniowych, glinowych i magnezowych, gdyż wtedy tworzą się helaty. Antybiotyki Makrolidowe: - Erytromycyna, Dawerycyna, Spiramycyna, Poksytromycyna, Klarytromycyna - Są mało toksyczne, ale czasem powodują wymioty i nudności. Linkozamidy: - Linkomycyna – bakterie G-dodatnie - Klindamycyna – bakterie G-dodatnie i beztlenowce. Antybiotyki peptydowe - Tejkoplamina (Targocid), działanie mielotoksyczne, neurotoksyczne; - Wankomycyna, działanie nefrotoksyczne, okotoksyczne, kardiotoksyczne Ultimum refugium -> gronkowce oporne na inne antybiotyki. Polimyksyny B i E (A, B, C, D, E) - Chloramfenikol 1. Łatwo i szybko wchłania się z przewodu pokarmowego, może powodować zespół szarego dziecka, niedokrwistości aplastyczne, trombocytopenie, agranulocytozę, dysbakteriozę. Sulfonamidy 1. Objawy uboczne: - Methemoglobinemia, Hemoliza erytrocytów z nefropatią, Zespół Stevensa-Johnsona, Zespół Lyella - Dużo trzeba pić przy sulfonamidach, aby się nie wykrastylizowały w nerkach. - Do 3 miesiąca życia nie można podawać. Chinolony 1. I generacja – kw. nalidyksowy, kw. oksolinowy, kw. pipedyzowy, rozoksacyna 2. II generacja – norfraksacyna, enoksacyna, pefloksacyna, cypnoflaksacyna, 3. III generacja – lomefloksacyna, fleroksacyna, termofloksacyna, tosulofloksacyna. Pochodne nitrofuranu - na bakterie G-dodatnie, G-ujemne, pierwotniaki, grzyby, lambioza, rzęsistkowica, kandydioza pochwa. Nitrofurantoina – pH 5,0-5,5, może powodować bóle głowy Furazonidol – w lambiozie Nitrofunal – zakażenie grzybicze i bakteryjne skóry Nifuraksozyd – w biegunkach. Kojarzenie antybiotyków: Chemioterapeutyki Bakteriobójcze I Bakteriostatyczne II Penicyliny Cefalosporyny Aminoglikozydy Ryfampicyna Polipeptydowe Glikopeptydowe Tetracykliny Chloramfenikol Makrolidy Linkozamidy Sulfonamidy Wiomycyna Cykloseryna I + II – synergizm lub indyferencja (obojętność), nigdy antagonizm II + II – addycja lub interferencja, nigdy synergizm ani antagonizm I + II – indyferencja, antagonizm (przy małej wrażliwości) lub synergizm (przy dużej wrażliwości)