WYPADKI przy pracy

Analiza wypadków przy pracy badanych w 2007 r.

W 2007 roku inspektorzy pracy zbadali okoliczności i przyczyny 46 wypadków przy pracy, w których poszkodowanych zostało 57 osób, w tym 10 śmiertelnie, 27 - ciężko oraz 20 - lekko.

Spośród poszkodowanych 9 osób zatrudnionych było na innej podstawie niż stosunek pracy (umowa o dzieło, osoby samozatrudniające się), a status zatrudnienia jednej osoby był nieznany.

Wypadki zbiorowe stanowiły 10,7% ogólnej liczby zbadanych wypadków. W wypadkach tych poszkodowanych zostało 16 osób (28,1% ogółu poszkodowanych). Cztery osoby doznały ciężkich uszkodzeń ciała, a 12 lekkich obrażeń ciała.

Mężczyźni stanowili 96,5% poszkodowanych. Wszyscy poszkodowani w wypadkach to obywatele polscy.

Inspektor pracy badał zdarzenie potencjalnie wypadkowe w przedsiębiorstwie zajmującym się gospodarowaniem odpadami. Prace związane z załadunkiem śmieci z kontenera do śmieciarki prowadzone były przez dwie osoby, w tym jedna z osób zatrudniona była jako pracownik. Poszkodowana została osoba nie będąca pracownikiem. Wydarzeniem które doprowadziło do wypadku było przygniecenie poszkodowanego kontenerem. Inspektor pracy stwierdził, że najbardziej prawdopodobną przyczyną była utrata stabilności kontenera spowodowana użyciem niewłaściwego elementu mocującego kontener do wału pojazdu. Należy podkreślić, że sama operacja przesypu śmieci z jednego do drugiego samochodu wykonana została niezgodnie z przeznaczeniem tych pojazdów. Inne nieprawidłowości związane z wypadkiem to przede wszystkim brak szczegółowej pisemnej instrukcji obsługi dźwignika hakowego, która powinna w sposób zrozumiały dla pracowników wskazywać czynności, jakie należy wykonać przed rozpoczęciem danej pracy, zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy, czynności do wykonania po jej zakończeniu oraz zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników.

Rok	Liczba zbadanych wypadków		Liczba poszkodowanych
			ogółem	ze skutkiem śmiertelnym	ciężkie uszkodzenia ciała	lżejsze obrażenia ciała
2007	ogółem	46	57	10	27	20
	w tym zbiorowe	5	16	-	4	12
2006	ogółem	45	55	7	23	25
	w tym zbiorowe	8	18	2	2	14
2005	ogółem	52	57	16	27	14
	w tym zbiorowe	4	9	1	1	7

W stosunku do roku poprzedniego nastąpił wzrost o 2,2% liczby przeprowadzonych badań wypadków, w związku ze zgłoszeniem o jedno więcej zdarzenie wypadkowego. O prawie 38% zmalała liczba wypadków zbiorowych i liczba osób poszkodowanych w tych wypadkach.

Nastąpił wzrost o 42,8% liczby poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych oraz wzrost o 17,4% liczby poszkodowanych w wypadkach ciężkich.

Podział wypadków ze względu na formę własności podmiotu, w którym wypadek nastąpił

Rodzaj własności	Wypadki ogółem	Poszkodowani ogółem	Poszkodowani według skutków
			śmiertelne	ciężkie	lekkie	zbiorowe
Państwowa	4	4	1	2	1	-
Prywatna   krajowa	30	36	7	20	9	9
Prywatna   zagraniczna	3	3	-	1	2	-
Prywatna   mieszana	9	14	2	4	8	7
Ogółem	46	57	10	27	20	16

Dominującą formą własności zakładów, w których doszło do wypadków ( podobnie jak w 2006r,) jest własność prywatna krajowa. W zakładach o tej formie własności zaistniało 65,2% ogółu wypadków

Wypadki przy pracy według wielkości zakładu

Wielkość zatrudnienia	Liczba wypadków ogółem	Liczba poszkodowanych				Liczba poszkodowanych w wypadkach zbiorowych
		ogółem	śmierć	ciężko	lekko	ogółem	śmierć	ciężko	lekko
9 i mniej	15	19	4	9	6	5	-	-	5
10 - 49	9	15	1	8	6	9	-	4	5
50 - 249	11	11	3	5	3	-	-	-	-
powyżej 250	11	12	2	5	5	2	-	-	2
Razem	46	57	10	27	20	16	-	4	12

Najwięcej wypadków (32,6%) wydarzyło się w zakładach zatrudniających 9 i mniej pracowników i w zakładach o takim zatrudnieniu było najwięcej poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych (40,0%) oraz ciężkich (33,3%).

W ogólnej liczbie zbadanych wypadków przy pracy największy udział miały sekcje gospodarki:

• przetwórstwo przemysłowe - 33 poszkodowanych (57,9% ogółu poszkodowanych), w tym 4 śmiertelnie (40,0% poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych) i 13 ciężko (48,1% wypadków ciężkich).

• budownictwo - 13 poszkodowanych (22,8% ogółu), w tym 3 śmiertelnie (30,0% poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych) i 9 ciężko (33,3% ogółu wypadków ciężkich).

Klasyfikacja wypadków według wydarzeń będących odchyleniem od stanu normalnego

Wydarzenia będące odchyleniem od stanu normalnego (występujące najczęściej)	Liczba poszkodowanych	%
Emisja par i gazów	10	17,5
Upadek osoby z wysokości na niższy poziom	10	17,5
Ześlizgniecie się, upadek,    załamanie się czynnika materialnego do dołu	5	8,8

W strukturze wydarzeń będących odchyleniem od stanu normalnego dominowały zatrucia oparami dymów i gazów oraz upadki osób z wysokości na niższy poziom (po 17,5 ogółu wydarzeń).

Zatruciu dymami i gazami uległo 10 pracowników w dwóch wypadkach zbiorowych. Pięciu pracowników uległo lekkiemu zatruciu oparami dymów w czasie prowadzenia próby pożarniczej, a pięć osób uległo lekkiemu zatruciu tlenkiem węgla w wyniku emisji gazów z wózka spalinowego.

Najczęściej występującym czynnikiem materialnym związanym z odchyleniem od stanu normalnego były ruchome urządzenia przewożące, wózki - 12,2% wszystkich czynników.

Klasyfikacja wypadków według wydarzeń powodujących uraz

Wydarzenia powodujące uraz (występujące najczęściej)	Liczba poszkodowanych	%
Uderzenie w nieruchomy obiekt	9	15,8
Otoczenie przez gaz, pył	6	10,5
Uderzenie przez spadający obiekt	5	8,8
Kontakt z niebezpiecznymi substancjami przez wdychanie	4	7,0

Najczęściej występującym czynnikiem materialnym będącym źródłem urazu były:

• powierzchnie poziome na poziomie gruntu - 17,5,

• ruchome urządzenia przewożące, wózki - 10,5% wszystkich czynników,

Najczęściej doznawane rodzaje urazów to:

• złamania kości - 17 osób poszkodowanych (29,8%),

• zatrucia - 10 poszkodowanych (17,5%)

• urazy wewnętrzne - 9 osób poszkodowanych (15,8%),

Główne umiejscowienia urazów to głowa (21,0%), kończyny górne (21,8%), nieznane umiejscowienie urazu (19,3%), kończyny dolne (14,0%) oraz całe ciało i różne jego części (14,0%).

Klasyfikacja poszkodowanych według wieku

Wiek poszkodowanego	Liczba	%
do 18 lat	1	1,8
od 19 do 29 lat	20	35,1
od 30 do 39 lat	10	17,5
od 40 do 49 lat	10	17,5
od 50 do 59 lat	14	24,6
od 60 do 69 lat	1	1,8
ponad 70 lat	1	1,8

W ogólnej liczbie poszkodowanych największy udział (35,1%) w wypadkach przy pracy miały osoby w wieku 19-29 lat.

Klasyfikacja poszkodowanych według stażu pracy w zakładzie, w którym ulegli wypadkom

Staż pracy	Liczba    poszkodowanych	%
do 1 roku	30	52,6
1 rok	5	8,8
2 lata	7	12,3
3 lata	3	5,3
od 4 do 6 lat	1	1,8
od 7 do 8 lat	2	3,5
9 lat i więcej	9	15,8

Największy udział - wg kryterium stażu pracy w zakładzie, w którym doszło do wypadku - miały osoby zatrudnione krócej niż rok (52,6%).

Klasyfikacja wypadków według grup zawodów

Grupy zawodów (występujące najczęściej)	Liczba	%
Robotnicy budowlani	13	22,8
Robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn	12	21,0
Operatorzy i monterzy maszyn	10	17,5

Z danych statystycznych wynika, że wypadkom przy pracy najczęściej ulegali robotnicy budowlani - 13 osób, z których 1 osoba poniosła śmierć, a 10 zostało ciężko poszkodowanych, a także robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn - 12 osób, w tym 3 osoby śmiertelnie i 4 zostały ciężko oraz operatorzy i monterzy maszyn - 10 osób, w tym 1 śmiertelnie i 2 ciężko.

Klasyfikacja wypadków według czasu ich powstania

Czas powstania wypadku	Liczba    poszkodowanych	%
Godziny nominalne	56	98,2
Godziny nadliczbowe	1	1,8

Podobnie jak w analogicznym okresie roku ubiegłego do wypadków przy pracy najczęściej dochodziło w normalnym czasie pracy (godziny nominalne).

Klasyfikacja wypadków według miejsca powstania

Miejsce wypadku (występujące najczęściej)	Liczba    poszkodowanych	%
Miejsce produkcji przemysłowej	25	43,9
Teren budowy	16	28,1

Najczęściej do wypadków dochodziło w miejscu produkcji przemysłowej oraz na terenach budów.

Klasyfikacja wypadków według rodzaju pracy (proces pracy)

Miejsce wypadku (występujące najczęściej)	Liczba    poszkodowanych	%
Produkcja, przetwarzanie	19	33,3
Budowanie nowych obiektów	7	12,3
Przygotowywanie, instalowanie, montowanie	6	10,5

Według rodzaju pracy (proces pracy), wykonywanej przez poszkodowanego w czasie, kiedy wypadek miał miejsce, najczęściej do zdarzenia dochodziło podczas wykonywania czynności produkcyjnych, budowania obiektów oraz przygotowywania, instalowania i montowania.

Klasyfikacja wypadków według rodzaju czynności wykonywanej przez poszkodowanego w chwili wypadku

Rodzaj czynności (występujące najczęściej	Liczba    poszkodowanych	%
Obsługiwanie maszyn	21	36,8
Operowanie przedmiotami	6	10,5
Poruszanie się	6	10,5
Transport ręczny	6	10,5

Do wypadków najczęściej dochodziło podczas obsługi maszyn oraz operowania przedmiotami.

Czynniki, związane z czynnością wykonywaną przez poszkodowanego w chwili wypadku to przede wszystkim maszyny i urządzenia (33,3%) oraz budynki, konstrukcje i ich elementy nad poziomem gruntu (31,6%).

Przyczyny wypadków przy pracy (na podstawie gałęzi T.O.L.)

Przyczyny	2006 r.	%	2007 r.	%
ludzkie	96	47,8	107	39,0
organizacyjne	77	38,3	120	43,8
techniczne	28	13,9	47	17,2
Razem:	201		274

Najliczniejszą grupę przyczyn stanowiły przyczyny tkwiące w czynniku organizacyjnym (43,8%) i w porównaniu do 2006r. nastąpił wzrost przyczyn tkwiących w tym czynniku. Jednocześnie nastąpił spadek przyczyn związanych z czynnikiem ludzkim.

Z przeprowadzonej analizy wynika, że zasadnicze problemy, które doprowadzają do tragicznych skutkach zdarzeń wypadkowych, to:

• niewłaściwa (ogólna i na konkretnych stanowiskach) organizacja pracy w części zapewnienia przez pracodawców bezpiecznych warunków pracy

• wysoki udział czynnika ludzkiego w przyczynach wypadków, w tym wynikających z nieprawidłowego zachowania się pracowników w procesie pracy,

Odpowiedzialność za wystąpienie przyczyn w czynniku organizacyjnym i w konsekwencji zaistnienie wypadku, ponoszą pracodawcy oraz osoby kierujące zespołami pracowników. Powyższe wynika najczęściej z nieznajomości przepisów i zasad bhp, lekceważenia zagrożenia oraz braku wykształconego nawyku stosowania metod bezpiecznej pracy.

Dominujące przyczyny wypadków przy pracy, to:

organizacyjne:

• brak nadzoru,

• tolerowanie przez osoby sprawujące nadzór, odstępstw od przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

• brak instrukcji posługiwania się czynnikiem materialnym,

• brak środków ochrony indywidualnej,

ludzkie:

• nieznajomość zagrożenia,

• niedostateczna koncentracja uwagi na wykonywanej czynności,

• wykonywanie czynności bez usunięcia zagrożenia (np. nie wyłączenie maszyny),

• lekceważenie zagrożenia (brawura, ryzykanctwo),

techniczne:

• brak lub niewłaściwe urządzenia zabezpieczające,

• niewłaściwe wykonanie czynnika materialnego - niedotrzymanie wymaganych parametrów technicznych,

• brak lub niewłaściwe środki ochrony indywidualnej,

	2006 r.	2007 r.	Wzrost / spadek %
Liczba zbadanych wypadków	45	46	2,2
Poszkodowani w wypadkach	55	57	3,6
Liczba wypadków zbiorowych	8	5	37,5
Poszkodowani w wypadkach    zbiorowych	18	16	11,1
Poszkodowani w wypadkach,    śmiertelnych	7	10	42,8
Poszkodowani w wypadkach    ciężkich	23	27	17,4

      W wyniku ustaleń powziętych w związku z badaniem okoliczności i przyczyn wypadków wykazanych w opracowaniu inspektorzy pracy wydali 27 decyzji ustnych i 63 decyzje na piśmie, z których pracodawcy zrealizowali 48 (76,2%) oraz 61 wniosków pokontrolnych, z których przyjęto do realizacji 46 (75,4%).

      Działania inspektorów pracy po kontrolach związanych z badaniem okoliczności i przyczyn wypadków nakierowane były na usunięcie nieprawidłowości, które mogą spowodować podobny wypadek w przyszłości. Wnikliwe ustalenie wszystkich pośrednich przyczyn wypadku pozwala na zastosowanie środków prawnych adekwatnych do przyczyn wypadku i skuteczną profilaktykę. Efektem przeprowadzonych kontroli były działania pracodawców związane z realizacją decyzji i wniosków wystąpień inspektorów pracy.

      Z analizy wydanych środków prawnych wynika, że przeważały decyzje dotyczące:

==> maszyn i urządzeń technicznych - 17 decyzji ( między innymi: nieprawidłowości dotyczące elementów sterowniczych mających wpływ na bezpieczeństwo obsługi maszyn do przetwórstwa metali oraz drewna, brak lub niewłaściwe urządzenia ochronne przy obrabiarkach do drewna, brak lub niewłaściwie opracowane instrukcje bhp dotyczące obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych, niespełnianie minimalnych wymagań dotyczących bhp w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy),

==> stanowisk i procesów pracy - 16 decyzji (brak lub niewłaściwie opracowane instrukcje bhp dotyczące stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników, nieprawidłowości przy organizowaniu prac szczególnie niebezpiecznych - brak określenia szczegółowych wymagań bhp przy wykonywaniu tych prac)

==> zagadnień bezpieczeństwa i higieny pracy - 12 decyzji (nieprawidłowości w zakresie oceny ryzyka zawodowego, w tym brak udokumentowanej oceny ryzyka zawodowego oraz nieinformowanie pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami, nieprawidłowości przy organizacji nadzoru i kontroli stanu bhp, nieprawidłowości dot. ustalania rodzajów środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego)

==> przygotowania do pracy - 10 decyzji ( nieprawidłowości dotyczące braku lub niewłaściwie przeprowadzonych szkoleń pracowników oraz pracodawców, braku lub niewłaściwie przeprowadzonych badań lekarskich - wstępnych, braku dodatkowych uprawnień kwalifikacyjnych - energetycznych).

Wnioski pokontrolne w wystąpieniach dotyczyły głównie:

==> zagadnień bezpieczeństwa i higieny pracy - 20 wniosków (nieprawidłowości przy ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy - nieustalenie przyczyn adekwatnych do okoliczności wypadku, nieprawidłowości w zakresie oceny ryzyka zawodowego, w tym identyfikacji i oceny zagrożeń stwarzanym przez urządzenia techniczne oraz procesy pracy, a także stosowane surowce i półprodukty; oceny skali przewidywanych niepożądanych skutków; identyfikacji zagrożeń szkodliwymi czynnikami biologicznymi; identyfikacji zagrożeń czynnikami chemicznymi),

==> maszyn i urządzeń technicznych - 10 wniosków (nieprawidłowości w zakresie montażu, demontażu i eksploatacji maszyn niezgodnie z dokumentacją techniczną, nieprzeprowadzenie w terminie lub w wymaganym zakresie przeglądów i prac konserwacyjnych, wykonywanie czynności konserwacyjno - naprawczych, usuwanie usterek bez wcześniejszego wyłączenia napędu maszyny),

==> przygotowania do pracy - 8 wniosków ( nieprawidłowości dotyczące braku lub niewłaściwie przeprowadzonych szkoleń pracowników oraz pracodawców, nieuwzględnienie w programie szkoleń zagadnień związanych z zagrożeniami czynnikami fizycznymi na stanowisku,

==> stanowisk i procesów pracy - 6 wniosków (nieprawidłowości związane z nieprzestrzeganiem ustalonych w dokumentacji parametrów procesu technologicznego, brakiem lub niewłaściwie stosowanymi znakami, barwami i sygnałami bezpieczeństwa, brakiem lub niewłaściwe zabezpieczonymi stanowiskami pracy przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych - na wysokości).

W 32 przypadkach inspektorzy pracy nałożyli mandaty karne na łączną kwotę 31 900 zł (średnio: 996,88 zł). Wniosków do sądu nie było.

Spośród 46 zbadanych wypadków, objętych niniejszą statystyką, do 6 (13,0% z ogółu zarejestrowanych wg T-01A w Kielcach) doszło na terenach działania innych okręgowych inspektoratów. W wypadkach tych poszkodowanych zostało 8 osób, których pracodawcy mają siedzibę na terenie właściwości OIP - Kielce. Kontrole związane z badaniem tych wypadków podjęte zostały w okręgowych inspektoratach pracy, na terenie działania których doszło do zdarzenia. Tam też zostały zastosowane środki prawne - środki te nie mogły być wprowadzone do ewidencji statystycznej OIP - Kielce, mimo rejestracji formularzy 01A. Wskazane powyżej kontrole są w OIP - Kielce kontrolami "pustymi", tj. bez ewidencji środków prawnych wydanych w innym okręgu dla pracodawcy świętokrzyskiego.

Jest to zgodne z zarządzeniem Głównego Inspektora Pracy w sprawie analizowania przyczyn wypadków przy pracy.

Na podstawie zbadanych wypadków przy pracy, wyników przeprowadzonych kontroli warunków pracy oraz informacji sygnalnych z innych okręgów wystosowano pisma profilaktyczne do 729 pracodawców, których problem dotyczył. Odpowiedzi na powyższe udzieliło 83 (11,5%) pracodawców, informując o sposobie wykorzystania przedłożonych wniosków i rozwiązaniu wskazanych problemów. 362 pracodawców z wyżej wymienionej grupy 720 - było adresatami pism o charakterze informacyjno - promocyjnym z zakresu dotyczącego stresu i obciążeń układu mięśniowo - szkieletowego, a 358 adresatów otrzymało pisma typowo prewencyjne, zalecające wdrożenie określonych zaleceń. Odpowiedzi udzieliło 23,2%.

Popularyzowanie wśród pracodawców wiedzy o przyczynach zbadanych wypadków oraz ujawnianie źródeł czynników szczególnie niebezpiecznych ma na celu zapobieganie wypadkom przy pracy oraz upowszechnianie wiedzy o ryzyku zawodowym.
Działalność polegająca na kierowaniu do szerokiego grona adresatów pism o charakterze informacyjno - prewencyjnym jest ważnym i niezbędnym elementem działania PIP. Zasadna jest kontynuacja tej formy propagowania w zakładach pracy zagadnień z zakresu zagrożeń występujących w procesie pracy oraz uczulanie pracodawców na skutki, jakie niosą za sobą zaniedbania w tej dziedzinie. Z merytorycznej oceny udzielonych odpowiedzi na pisma profilaktyczne wynika, że większość pracodawców doszukuje się bezpośredniego przełożenia pomiędzy zjawiskiem sygnalizowanym, a konkretnym stanem mającym pełne odwzorowanie w ich działalności.

Inspektorzy pracy podczas bieżących kontroli dokonują oceny zastosowania się pracodawców do wniosków zawartych w pismach profilaktycznych.

Sekcja Prewencji udzielała porad prawnych dotyczących: procedur postępowania powypadkowego, kwalifikacji zdarzenia urazowego, udokumentowania w źródłowym materiale zakładowym cech charakterystycznych dla wypadku przy pracy (zgodności z definicją ustawową), zagadnień związanych z odszkodowaniami z tytułu wypadku przy pracy, statystyki obowiązującej w tym przedmiocie czy także koniecznej po wypadku weryfikacji oceny ryzyka zawodowego. Praktyka wykazuje, że występuje zapotrzebowanie społeczne na tego typu działanie poradnicze PIP.

SPOSTRZEŻENIA I WNIOSKI

Z przeprowadzonej analizy wynika, że w porównaniu do 2006 roku ilość wypadków zbadanych przez inspektorów pracy wzrosła o 2,2%, natomiast liczba śmiertelnie poszkodowanych w tych wypadkach wzrosła o prawie 43%, a liczba osób, które doznały ciężkich obrażeń ciała zwiększyła się o ponad 17%.

Z 38,3% do 43,8% wzrosła ilość przyczyn wynikających z czynnika organizacyjnego i przyczyny te stanowiły najliczniejszą grupę przyczyn. Badanie tych przyczyn wykazało, że powstanie wypadku związane było z niewłaściwą (ogólną i na konkretnych stanowiskach) organizacją pracy w części zapewnienia przez pracodawców bezpiecznych warunków pracy. Przejawiało się to m.in. brakiem nadzoru, tolerowaniem przez osoby sprawujące nadzór odstępstw od przepisów i zasad bhp oraz brakiem środków ochrony indywidualnej.

Mimo, że w stosunku do roku poprzedniego nastąpił spadek przyczyn związanych z czynnikiem ludzkim, to w dalszym ciągu przyczyny z tej grupy stanowiły duży odsetek (39,0%) ogółu przyczyn wypadków przy pracy. Analiza tych przyczyn wskazuje na wysoką liczbę zagrożeń wynikających z zachowań ludzkich. Badanie przyczyn tkwiących w tym czynniku wykazało, że zdarzenia wypadkowe spowodowane były m.in. nieznajomością zagrożenia, niedostateczną koncentracją uwagi na wykonywanej czynności, wykonywaniem czynności bez usunięcia zagrożenia (np. nie wyłączenie maszyny) czy lekceważeniem zagrożenia.
Przyczyny zaistniałych wypadków często wynikające z nieprawidłowego postępowania poszkodowanego mają swoje źródło w niskiej kulturze bezpieczeństwa pracy. Postawy szeregowych pracowników wobec ryzyka związanego z pracą nie zmieniają się. Nadal pracownicy lekceważą zagrożenia, nie dbają o własne życie i zdrowie. W dużym stopniu na nieprawidłowe zachowania pracowników ma wpływ brak lub słaba jakość prowadzonych szkoleń bhp. W szczególności instruktaże stanowiskowe u pracodawców prowadzone są bardzo powierzchownie a ich tematyka jest często nie adekwatna do występujących zagrożeń. Szkolenia w zakładach pracy nie zapewniają pracownikom nabycia umiejętności bezpiecznego wykonywania pracy, ani nie próbują wykształcenia odpowiednich postaw.

Podobnie, jak w latach ubiegłych, w znacznej liczbie wypadków przy pracy poszkodowani byli pracownicy o małym stażu pracy w zakładzie. W zbadanych wypadkach przy pracy poszkodowani o stażu pracy nie dłuższym niż 1 rok stanowili ponad 50%. Świadczy to o istotnym wpływie niedostatecznego przygotowania zawodowego na prawdopodobieństwo zaistnienia wypadku.

Wypadkom przy pracy ulegają częściej młodzi pracownicy i pracownicy o krótkim stażu rozpoczynający lub zmieniający pracę, którzy nie posiadają jeszcze umiejętności bezpiecznego wykonywania pracy. Pracodawcy w tym względzie przywiązują zbyt małą uwagę do potrzeby objęcia tych pracowników specjalną opieką w pierwszym okresie zatrudnienia.

Ustalone przez inspektorów pracy przyczyny omawianych zdarzeń wskazują m.in. na błędy w zakresie przygotowania pracowników do wykonywanej pracy - brak wstępnych szkoleń bhp, informacji o poziomie ryzyka i sposobach bezpiecznego zachowania się na danym stanowisku pracy. Nieprawidłowościom tym z reguły towarzyszy tolerowanie przez bezpośredni nadzór odstępstw od podstawowych zasad bhp.

Pracownicy poszkodowani w badanych przez inspektorów pracy wypadkach zatrudnieni byli głównie w zakładach przetwórstwa przemysłowego ((57,9%) - 40,0% poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych i 48,1% w wypadkach ciężkich oraz w budownictwie (22,8%) - 30,0% poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych i 33,3% poszkodowanych w wypadkach ciężkich.

Z danych statystycznych wynika, że wypadkom przy pracy najczęściej ulegali robotnicy budowlani - 13 osób, z których 1 osoba poniosła śmierć, a 10 zostało ciężko poszkodowanych, a także robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn - 12 osób, w tym 3 osoby śmiertelnie i 4 zostały ciężko oraz operatorzy i monterzy maszyn - 10 osób, w tym 1 śmiertelnie i 2 ciężko.

Podmioty z sekcji przetwórstwa przemysłowego są bardziej zróżnicowane pod względem technologii i realizowanych prac. Większy jest podział branżowy niż w budownictwie. Zatem i zadania prewencyjne, kierowane do pracodawców z przetwórstwa przemysłowego - muszą być bardziej rozdrobnione i ukierunkowane na podmioty o w miarę jednolitym profilu działania. Natomiast zakłady zaliczone do sekcji budownictwa prowadzą działalność w większym stopniu jednorodną i zbliżoną procesami pracy. Podobnie jak w roku poprzednim prawie co 3 wypadek z terenu województwa świętokrzyskiego zaistniał w budownictwie. Blisko 23% poszkodowanych - to robotnicy budowlani. Odchylenia od stanu normalnego przy tych wypadkach były związane z upadkiem osób z wysokości. W wydarzeniach prowadzących do urazów dominowało uderzenie w nieruchomy obiekt.

Stąd nasuwa się jednoznaczny wniosek, wskazujący na konieczność w 2008r. kontroli w budownictwie co najmniej w takim samym stopniu, jak w 2007r. oraz traktowanie tego zadania, jako stale realizowanego również w latach następnych.

Jak wynika z powyższych analiz wypadkowych - obszarami, które szczególnie powinny być objęte oceną inspektorską podczas tych kontroli w 2008r to przygotowanie, organizacja i prowadzenie prac na wysokości,.

Najwięcej wypadków przy pracy (32,6%) wydarzyło się w podmiotach gospodarczych zatrudniających 9 i mniej pracowników. U tych pracodawców najwięcej było także poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych (40,0%) oraz wypadkach ciężkich w skutkach (33,3%). Inspektorzy pracy wiążą to m.in. z faktem braku obowiązku tworzenia w tych zakładach wyodrębnionej służby bhp. Specjaliści spoza zakładu realizują swoje zadania na zasadzie: od zlecenia do zlecenia z rzadką częstotliwością stosowaną przez pracodawcę. Brak kontroli i przeglądów stanowisk pracy. Niejednokrotnie zdarza się poszukiwanie takiego specjalisty dopiero po zaistniałym wypadku. Świadczą o tym anonimowe telefony z prośbą o poradę w takich sytuacjach.

Inspektorzy pracy nie korzystali w przypadku istotnych zagrożeń, ujawnianych przy badaniu wypadków przy pracy - z uprawnień ustawowych do zarządzenia utworzenia służby bhp bezpośrednio u takiego pracodawcy (Art. 237¹¹ §4 Kp). Problem wymaga analizy i wyważonego działania inspektorskiego. Wydaje się być zasadnym, aby w takich przypadkach zarządzenia inspektora pracy, poza podstawą prawną, posiadały formalne uzasadnienia (tak jak przy nakazach płatniczych).

W dalszym ciągu, zgodnie z zarządzeniem Głównego Inspektora Pracy ankieta 01A ma być zawsze wprowadzona do systemu informatycznego w tym okręgu, na terenie którego ma siedzibę pracodawca notujący wypadek przy pracy. Badanie wypadku, który zaistniał poza siedzibą macierzystego zakładu - na terenie innego województwa, prowadzi inspektor pracy zgodnie z właściwością terytorialną dla tego województwa (bez sporządzania ankiety 01A i bez wprowadzania jej do bazy danych komputerowych). Następuje w takich przypadkach przekazanie dokumentacji pokontrolnej do okręgu z siedzibą zakładu macierzystego pracodawcy.

Inspektor pracy sporządzający ankietę 01A, aby ją wprowadzić do systemu informatycznego - musi "zasymulować" własną kontrolę. Środki prawne wydane w związku z badaniem wypadku nie mogą tu być dopisane do tej kontroli (zostały wprowadzone w innym okręgu i nie powinny być oznaczone tematem 01A). Przy analizie rocznej umykają z działań PIP środki inspektorskie zastosowane w związku z wypadkiem badanym na terenie innego okręgu. Prawdziwe dane pozostają natomiast w analizie statystycznej, sporządzonej w oparciu o ankiety 01A. Te same uwagi dotyczą pozostałych ankiet z tematu 01.
Problem ten wymaga uregulowania w wewnętrznych procedurach PIP analiz wypadków zbadanych w ciągu roku sprawozdawczego przez inspektorów pracy.

Przedstawione w niniejszym opracowaniu informacje pozwalają na określenie podstawowych czynników wpływających na warunki pracy i wypadkowość w województwie świętokrzyskim, a mianowicie:

• na wysokość wskaźnika częstości wypadków przy pracy decydujący wpływ mają wypadki zaistniałe w zakładach prowadzących działalność produkcyjną oraz prowadzących działalność budowlaną,

• wiodące przyczyny zaistniałych wypadków tkwiły w niewłaściwej organizacji pracy oraz tzw. czynniku ludzkim, związanym z niewłaściwym zachowaniem się pracownika,

• największy udział w wypadkach mają młodzi pracownicy o najkrótszym stażu pracy, którzy posiadają małe doświadczenie i brak nawyku bezpiecznego wykonywania pracy,

• brak wystarczających kwalifikacji i wiedzy osób organizujących prace i odpowiedzialnych za stan techniczny maszyn i urządzeń,

• zatrudnianie pracowników nie posiadających dostatecznego przygotowania zawodowego, doświadczenia, a tym samym nie znających zagrożeń wynikających ze specyfiki wykonywanej pracy, co jest spowodowane brakiem doświadczonych fachowców, którzy nagminnie wyjeżdżają do pracy za granicę.