SIEDMIOLETEK
ROZWÓJ FIZYCZNY
dziecko 7-letnie jest pod względem rozwoju fizycznego jest znacznie silniejsze i dojrzalsze od dziecka , które rozpoczynało okres przedszkolny;
coroczny przyrost wzrostu wynosi średnio 4,5 – 5,5 cm, wagi – około 1,5kg;
kościec zawiera mniej tkanek chrzęstnych, proces kostnienia kości znacznie postąpił naprzód;
mięśnie dziecka są jeszcze słabo rozwinięte, mięśnie duże rozwijają się wcześniej niż drobne, co powoduje, że dziecko szybko się meczy;
trwa proces wyrastania zębów stałych;
ulepsza się praca układu oddechowego, wzrasta pojemność płuc, objętość klatki piersiowej; płuca nie są jednak w pełni rozwinięte;
serce rozwija się nieco wolniej niż całe ciało, wzmacnia się praca układu krwionośnego;
ROZWÓJ MOTORYCZNY (RUCHOWY)
rozwój motoryczny dziecka wyraża się w tym, że wraz ze wzrastaniem i dojrzewaniem jego narządów i układów pojawiają się nowe ruchy, coraz bardziej złożone, jego motoryczne zachowanie się jest coraz bardziej celowe i inteligentne;
uzdolnienia ruchowe dziecka rozwijają się w miarę jego fizycznego i psychicznego rozwoju, a poziom sprawności pozostaje w zależności od czasu, intensywności i jakości ćwiczenia;
dziecko szybko usprawnia ruchy manualne, przyswaja umiejętności posługiwania się prostymi narzędziami technicznymi, wykonuje prace ręczne, uczy się pisać
doskonalą się ruchy lokomocyjne i sportowe (bieg jest w pełni opanowany, rzuty są jeszcze nie doskonałe, nadal rozwijają się skoki i wspinanie);
ważnym symptomem stanu motorycznego dziecka jest znaczna pobudliwość ruchowa;
ROZWÓJ PROCESÓW POZNAWCZYCH
rozwój wrażliwości narządów zmysłowych
wrażliwość i czułość narządów zmysłowych nadal wzrasta;
rozwój wrażliwości wzrokowej i słuchowej sprzyja opanowaniu przez dziecko umiejętności czytania i pisania;
właściwości spostrzeżeń i uwagi
u dziecka wstępującego do szkoły uwaga na jeszcze charakter mimowolny;
dziecko wyodrębnia w swoim otoczeniu, w przedmiotach i zjawiskach to, co je zaciekawia, co zwraca jego uwagę ;
aktywność 7-latka można zapewnić urozmaicając sposoby przekazywania wiedzy, stale kierując ich uwagę na przedmiot pobudzając ich zainteresowania;
spostrzeżenia dziecka stają się bardziej analityczne – uczeń nabywa umiejętności wyodrębniania różnych cech i własności w spostrzeganych przedmiotach, uczy się te własności rozpatrywać oddzielnie i dostrzegać je w innych podobnych przedmiotach;
pamięć
pamięć kierowana wolą dziecka rozwija się stopniowo, choć dziecko zazwyczaj chętnie uczęszcza do szkoły i chce się wiele nauczyć , nie panuje jeszcze nad swoją pamięcią;
podobnie jak 6-latek dziecko łatwiej zapamiętuje wszystko co przyciągnęło ich uwagę i wzbudziło zainteresowanie, gdy zaś lekcja trwa za długo i nic ciekawego na niej się nie dzieje dziecko przestaje uważać i niewiele z takiej nauki pamięta;
rozwój mowy
dziecko porozumiewa się swobodnie z dorosłymi i rówieśnikami, gdyż na ogół opanowało już dobrze potoczną mowę ustną, mowę kontekstową – obserwujemy jednak dalszy rozwój mowy;
najważniejszym osiągnięciem w dziedzinie mowy u dziecka siedmioletniego jest przyswojenie sobie przez dziecko umiejętności czytania i pisania;
dziecko po raz pierwszy styka się z nauką gramatyki, która obejmuje na tym etapie podstawowe wiadomości o częściach mowy;
ucząc się czytać i pisać dziecko analizuje dźwięki mowy, a także składa je w zgłoski i wyrazy;
w młodszym wieku szkolnym następuje dalszy wydatny wzrost słownictwa – 3600 wyrazów u siedmiolatka, a także kształtowanie bardziej doskonałej struktury gramatycznej języka
w zakresie mowy ustnej dziecko poddaje się stopniowo rygorom wymaganym na lekcjach;
procesy myślenia
główną cechą myślenia dziecka w tym wieku jest ukierunkowanie go na zdobywanie wiedzy szkolnej – podstaw nauk, które odbywa się stopniowo, od procesu poznawania do rozumowanie;
dziecko interesuje się przede wszystkim światem rzeczy, a nie światem idei i pojęć, jego orientacja w rzeczywistości oparta jet na bezpośrednim działaniu, na kontakcie zmysłowym z poznawanymi przedmiotami;
doświadczenie dziecka choć jest już dość bogate odnosi się w głównej mierze do konkretnych i jednostkowych faktów/zdarzeń;
dziecko pomija ważne cechy różnych zjawisk, gdyż nie odróżnia jeszcze w dostatecznym stopniu tego, co w nich istotne od właściwości mniej ważnych;
dziecku sprawia trudność ujęcie i zrozumienie obiektywnych stosunków łączących przedmioty konkretnie dane, a tym bardziej myśli i idei zawartych w tekście opowiadania, zwłaszcza jeśli są to relacje logiczne, a nie naocznie dostrzegalne związki przestrzenne;
postępy w rozwoju umysłowym dziecka wiąże się ściśle ze zmianami jakościowymi w jego inteligencji, która u siedmiolatka nabiera charakteru operacyjnego – dziecko pojmuje, że postrzegany przez nie układ elementów jest wynikiem zachodzących przedtem zmian i czynności – rozumie, że mimo przekształcenia kulek z plasteliny ich masa nie zmieniła;
ROZWÓJ SPOŁECZNY I UCZUCIOWY
dziecko osiąga pewien stopień dojrzałości społecznej i emocjonalnej, pozwalający mu na adaptację do sytuacji szkolnej i grupy uczniowskiej;
u dziecka zaobserwować znaczne różnice w jego ustosunkowaniu się do szkoły i jej wymagań;
dziecko na ogół chętnie uczęszcza do szkoły i stara się jak najlepiej wykonywać polecenia nauczyciela, którego dziecko obdarza wielkim kredytem zaufania ( nauczyciel jest autorytetem często większym niż rodzice, dziecko darzy nauczyciela uczuciem i bardzo silnie przeżywa nagany z jego strony, a także brak zainteresowania swoimi osiągnięciami);
dziecko nie ma jeszcze rozwiniętego poczucia przynależności do zespołu klasowego, kolegów i koleżanki dobiera na krótki okres, nie liczy się z opinią klasy, często oskarża kolegów przed nauczycielem, gdyż uważa, że jeśli ktoś postępuje wbrew wskazówkom nauczyciela, należy nauczyciela o tym powiadomić;
siedmiolatek jest spokojniejszy i w pewnym sensie łatwiejszy we współżyciu od dzieci młodszych, chociaż w tym wieku też występują momenty żywiołowości, pewności siebie i zadowolenia, to generalnie dziecko jest o wiele bardziej skryte (raczej oddali się mamrocząc coś pod nosem niż będzie dochodził swoich praw, stroni nie tylko od walki, ale także od ludzi), chce mieć swój pokój, w którym mógłby się schronić i strzec swoich rzeczy;
dziecko często uważa, że nikt go nie lubi, że wszyscy sprzysięgli się przeciw niemu itp.;
dziecko z istoty zdolnej do przeżywania niemal wyłącznie krótkotrwałych, choć silnych wzruszeń i afektów, staje się istotą zdolną do przeżywania uczuć wyższych, coraz bardziej świadomych i głębokich;
FORMY DZIAŁALNOŚCI DZIECIĘCEJ
zabawa a inne formy aktywności dziecka
zabawa przestaje być podstawową formą działalności dziecka, nie zanika, a ulega zmianie w swojej formie i treści, charakterze i funkcji – opiera się na pewnych zasadach, a dziecko coraz bardziej zaczyna obchodzić jej wynik i rezultat;
dziecko nie przestaje bawić się indywidualnie, utrzymują się jeszcze zabawy tematyczne z okresu przedszkolnego, ale ich tematyka zmienia się pod wpływem wiadomości, które dziecko zdobywa w szkole;
twórczość dziecięca jako specyficzna forma zabawy
w twórczości dziecka stopniowo zanika spontaniczna ekspresja, dziecko wchodzi w stadium schematu, jego dzieła bogate są w coraz większą liczbę szczegółów i detali, dziecko odtwarza figury, przedmioty, postacie będąc przy tym bardzo dokładnym;
OŚMIOLATEK
ROZWÓJ FIZYCZNY
mięśnie, kości i układ nerwowy wzmacnia się, kościec zawiera coraz mniej chrząstek, ale nadal jest miękki i plastyczny (nie wolno go zbytnio przeciążać), trwa proces wymiany uzębienia z mlecznego na stałe;
masa mięśni to około 28% masy ciała, stają się grubsze, wzmocnieniu ulegają też ścięgna, wpływają one na ogólną sprawność organizmu, a zwłaszcza na „zręczność ruchową”;
na ukończeniu jest proces rozrostu mózgu;
serce i płuca nie są jeszcze w pełni rozwinięte, ale działają sprawnie, oddychanie staje się wolniejsze i głębsze, częstość akcji serca stopniowo się obniża, a ciśnienie krwi podnosi;
analizator wzrokowy w pełni ukształtowany i sprawny;
zmiany cielesne są mniej widoczne, a przyrost wzrostu powolny, dzieci uzyskują kontrolę nad zdolnościami motorycznymi i doskonalą te spośród nich, których nie potrafiły opanować wcześniej, w wyniku tego wzrasta w tym czasie ogólna koordynacja i równowaga;
ROZWÓJ MOTORYCZNY (RUCHOWY)
dzieci w tym wieku są bardzo ruchliwe, ich ruchy są ekonomiczne i podporządkowane kontroli wyższych czynności nerwowych, znikają różnego rodzaju ruchy zbędne i współruchy wzrasta koordynacja psychoruchowa;
następuje doskonalenie ruchów lokomocyjnych i sportowych, bieg jest w pełni opanowany, rzuty są niedoskonałe, ale różnicują się, rozwijają się skoki i wspinanie;
rozumieją zadania ruchowe, w pełni kierują przebiegiem swego ruchu, a to pomaga w przyswajaniu nowych czynności;
silnie odczuwają zadowolenie z udanej akcji ruchowej;
ważnym symptomem stanu motorycznego dzieci , szczególnie w klasie drugiej jest znaczna pobudliwość ruchowa, dziecko porusza się podobnie do człowieka dorosłego;
dziecko szybko usprawnia ruchy manualne, przyswaja umiejętności posługiwania się prostymi narzędziami technicznymi, wykonuje prace ręczne, doskonali pisanie;
ROZWÓJ PROCESÓW POZNAWCZYCH
rozwój wrażliwości narządów zmysłowych
wrażliwość i czułość narządów zmysłowych nadal wzrasta (poprawia się ostrość wzroku, szybko wyczula się wrażliwość słuchu, wrażenia stawowo - mięśniowe odgrywają znaczną rolę w powstawaniu nawyków ruchowych);
rozwój wrażliwości wzrokowej i słuchowej sprzyja opanowaniu przez dziecko umiejętności czytania i pisania;
spostrzeganie i uwaga
spostrzeganie ma charakter celowy i jest czynnością wyodrębnioną;
rozwój spostrzeżeń przybiera formę umiejętności wyodrębniania poszczególnych elementów; jest to proces analizy przy jednoczesnej umiejętności uogólniania, scalania elementów – synteza spostrzeżeniowa;
uwaga dzieci rozwija się i kształtuje pod wpływem nauki szkolnej, stając się coraz bardziej zdolną do koncentracji, trwałości i przerzutności, zwiększa się też jej pojemność, nasila się
i staje się trwalsza;
podejmowanie aktywnego działania przez dzieci rozwija ich uwagę dowolną (czynną, programowaną);
8-latek jest w stanie skupić uwagę efektywnie jednorazowo przez 1 do 2 minut;
pamięć
wzrasta sprawność pamięci długotrwałej
nadal rozwijają się takie cechy pamięci jak jej szybkość, trwałość i pojemność;
słaba jest jeszcze u dziecka gotowość pamięci, czyli łatwość odszukiwania i wydobywania z pamięci wiadomości potrzebnych w danej chwili;
rozwój mowy
choć dziecko porozumiewa się swobodnie w mowie potocznej z rówieśnikami i dorosłymi,mowa dziecka nie przestaje się doskonalić, przeobraża się, wyraźnie i systematycznie zaczyna rozszerzać się jej funkcja symboliczna, coraz silniejszy staje się jej związek z myśleniem, co umożliwia dziecku sensowniejsze działanie w otaczającej go rzeczywistości;
słownik dziecka zarówno czynny jak i bierny zwiększa swoją objętość o kolejne słowa;
doskonaląc mowę pisaną dziecko dowiaduje się, że nie wszystkie wyrazy w języku polskim pisze się zgodnie z ich brzmieniem – rozpoczyna więc proces poznawania i ćwiczenia reguł ortograficznych;
na poziomie gramatyki również trwa proces poznawania głównych zasad budowy systemu językowego tj. podstawowych wiadomości o częściach mowy, słowotwórstwie i składni;
w zakresie mowy ustnej dziecko uczy się mówić tylko na polecenie, odpowiadać na zadawane mu pytania i zgłaszać się gdy ma ochotę coś powiedzieć, uczy się wypowiadać zwięźle i jasno;
procesy myślenia
proces myślenia staje się „samodzielną wewnętrzną czynnością poznawcza, operującą pojęciami, realizowaną w słowach i przebiegającą zgodnie z zasadami logiki
stopniowo następuje uniezależnianie się od treści, przechodzenie do stadium operacji formalnych.
doskonalą się procesy i czynności myślenia: abstrakcja i uogólnianie, konkretyzacja, porównywanie i klasyfikacja;
rozwój i doskonalenie właściwości myślenia umożliwia dziecku lepsza orientacje w rzeczywistości oraz bardziej zorganizowane i sprawne działanie;
ROZWÓJ SPOŁECZNY I UCZUCIOWY
dziecko łatwo i chętnie nawiązuje kontakty z innymi;
najlepiej i najbezpieczniej dziecko czuje się z osobami, które nie wychodzą z roli dorosłego (nie starają się być kumplami);
staje się mniej egocentryczne, lubi sprawiać przyjemność innym, lubi dzielić się z innymi;
łatwo się przystosowuje i dostrzega punkt widzenia innych ludzi;
walczy o prestiż i pozycję w klasie, chce pozyskać jak najwięcej przyjaciół, ceni sobie atmosferę wspólnoty;
w przyjaźniach jakie zawiera ważne dla dziecka są wspólne zainteresowania, wzajemne zaufanie, wrażliwość na potrzeby przyjaciela, życzliwość i troska;
8-latki tworzą grupki jednorodne pod względem płci, często wyrażają się z lekceważeniem o płci przeciwnej
dziecko ośmioletnie dobrze czuje się w szkole, jest ona dla niego bardzo ważna, znajduje przyjemność w nabywaniu nowych umiejętności i sprawności, zna różne „strategie przetrwania” (umie podpowiadać, ściągać, kłamać, zaprzeczać itp.)
związek uczuciowy z matką dziecka jest bardzo silny, pragnie jej nieustannej bliskości i ciągłego kontaktu z nią, luźny kontakt z ojcem;
ośmiolatek jest dzieckiem promiennym, pogodnym, empatycznym i czułym, łatwo wzrusza się i płacze, jest bardzo wrażliwy, porażki przeżywa intensywnie, ale krótko,nie potrafi opanować złości i rozczarowania w przypadku porażki czy przegranej;
pojawiają się realistyczne lęki dotyczące szkoły, kontaktów z innymi ludźmi;
FORMY DZIAŁALNOŚCI DZIECIĘCEJ
zabawa a inne formy aktywności dziecka
dziecko przestrzega zasad w grach i zabawach;
typowe dla tego wieku są zabawy zespołowe zarówno asocjacyjne ( wspólne bez podziału ról, zadań, przywódcy, dzieci pomagają sobie, rozmawiają, ale każdy ma swój osobny cel), jak i kooperacyjne, w których jasno określone są cele, zasady i dziecko współdziała z innymi;
popularne są gry sportowe, planszowe, intelektualne, komputerowe;
twórczość dziecięca jako specyficzna forma zabawy
w twórczości plastycznej dziecka stopniowo zanika spontaniczna ekspresja, dziecko wchodzi w stadium schematu, wzrasta ilość detali w schemacie figury, dominuje postać ludzka (głowa, dłonie i palce zbyt duże lub małe w stosunku do tułowia i nóg), ale też portret, pojazdy i urządzenia techniczne, krajobraz; kształtuje się typowa forma tułowia, kompozycja rysunku w układzie topograficznym (ujmowanie figur jakby z lotu ptaka, przy równoczesnym widzeniu przedmiotów z boku);
twórczość dziecka ma jeszcze charakter ideoplastyczny czyli przedstawiający wewnętrzny model świata, biegiem lat dzieci zbliżają się do formy typu charakterystycznego, do poprawności kształtów i ich proporcji, a więc fizjoplastyki. W fazie ideoplastyki pojawiają się postacie ludzkie o nieprawidłowych proporcjach (np. zbyt duże głowy, długie nogi, nadmiernie wydłużony lub pogrubiony korpus ciała), często mieszają się układy frontalne, profilowe, pomijane są zasadnicze elementy, a silniej akcentowane mniej istotne;
DZIEWIĘCIOLATEK
ROZWÓJ FIZYCZNY
proces kostnienia postępuje, co powoduje, że kości zawierają coraz mniej tkanki chrzęstnej, właśnie u 9-latka można mówić rozpoczynającym się procesie ostatecznego kostnienia kości nadgarstka;
przyrost wzrostu i masy ciała podobnie jak w w latach poprzednich wolniejszy;
mięśnie drobne nie są w pełni dojrzałe, mięśnie duże nadal rozwijają się szybciej;
w dalszym ciągu rozwija się układ nerwowy, znacznie wzrasta ciężar mózgu wynosząc
u 9-letniego dziecka 1300g (mózg dorosłego człowieka waży około1400g), najszybciej rosną i rozwijają się płaty czołowe, dojrzewa kora mózgowa i wzrasta jej wpływ na niższe części układu nerwowego;
ROZWÓJ MOTORYCZNY (RUCHOWY)
coraz bardziej usprawniają się ruchy manualne – wzrasta dokładność przy wykonywaniu prac ręcznych, pisaniu i posługiwaniu prostymi narzędziami technicznymi;
pojawia się tendencja do stopniowego podporządkowywania się ruchów konkretnemu, końcowemu celowi;
następuje przystosowanie motoryczne do warunków szkolnych charakteryzujące się swoistą doskonałością ruchową (doskonalą się ruchy lokomocyjne i sportowe);
dziecko rozumie zadania ruchowe i w pełni kieruje przebiegiem swego ruchu, co pomaga mu w przyswajaniu nowych czynności;
ROZWÓJ PROCESÓW POZNAWCZYCH
rozwój wrażliwości narządów zmysłowych
wrażliwość narządów zmysłowych ciągle rozwijają się;
ostrość wzroku stale wzrasta, równie szybko jak dokonuje się rozwój wrażeń słuchowych;
właściwości spostrzeżeń i uwagi
stopniowo w procesie nauczania rozwija się uwaga dowolna: dziecko coraz bardziej świadomie koncentruje uwagę na treści lekcji i podtrzymuje ją własnym wysiłkiem woli, nawet jeśli dany rodzaj pracy nie jest dla niego szczególnie ciekawy;
nauka szkolna: oglądanie różnych obrazków czy też eksponatów roślin i zwierząt a także naturalnych i żywych obiektów, kształtuje umiejętność uważnego obserwowania przyrody i otoczenia;
dziecko nabywa umiejętności wyodrębniania rozmaitych cech i własności w spostrzeganych przedmiotach, uczy się te własności rozpatrywać oddzielnie dostrzegać je w przedmiotach podobnych;
dziecko kształtuje w sobie nawyki prawidłowego patrzenia i słuchania poprzez proste zadania polegające na przykład na opisie słownym i narysowaniu z natury lub według modelu określonego przedmiotu;
stopniowo spostrzeżenia dzieci w końcu młodszego wieku szkolnego nabierają charakteru abstrakcyjnego i uogólnionego, wraz z rozwojem spostrzegawczości powstają w charakterze dziecka takie właściwości jak: dociekliwość, zdolność rozumienia otoczenia, wnikliwość, badawczy stosunek do różnych dziedzin wiedzy ludzkiej i do otaczającej rzeczywistości, zdarza się, że w powiązaniu ze szczegółowymi i indywidualnymi zainteresowaniami, indywidualizuje się i specjalizuje spostrzegawczość dzieci;
pamięć
proces zapamiętywania i reprodukowania materiału przechodzi znaczną ewolucję, obserwujemy wzmożony rozwój pamięci i jakościową jej przemianę;
pod wpływem nauki szkolnej szybkość i trwałość, czyli skuteczność zapamiętywania ciągle wzrasta;
pojemność pamięci zwiększa się, co powoduje, że dziecko jest w stanie nauczyć się na pamięć coraz większą ilość materiału;
rozwój mowy
mowa jako narzędzie komunikacji społecznej nie przestaje się doskonalić;
systematycznie rozszerza się symboliczna funkcja mowy i coraz silniejszy związek z myśleniem;
stopniowo zachodzi proces uwewnętrzniania się mowy;
ciągłemu rozwojowi podlega nowa forma mowy – mowa pisana, co wyraża się w oddziaływaniu na siebie żywej mowy ustnej i mowy pisanej;
nabyta w pierwszych latach nauki szkolnej umiejętność analizy dźwiękowej powiększa zdolność dziecka do rozróżniania fonemów, co ma duże znaczenie w kształceniu nawyków ortograficznych;
dziecko zaczyna czytać z pełnym zrozumieniem;
powoli dokonuje się opanowywanie gramatycznej strony języka;
obserwujemy dalszy wzrost słownika dziecka;
następuje wzrost złożoności mowy w sensie opanowywania coraz bardziej skomplikowanych struktur składniowych;
procesy myślenia
dziecko wykazuje wyraźną umiejętność dokonywania uogólnień, a analiza zaczyna mieć charakter abstrakcyjny;
pogłębia się rola słowa jako czynnika rozwoju umysłowego dziecka;
rozwija się umiejętność wydawania sądów i ustalania związków przyczynowo – skutkowych
dziecko uczy się śledzić własne procesy myślowe i należycie nimi kierować;
ROZWÓJ SPOŁECZNY I UCZUCIOWY
kontakty między uczniem a nauczycielem ulegają zmianie – dziecko uczy się zachowywania dystansu między nauczycielem a sobą;
stosunek dziecka do rówieśników ulega zmianie – kandydat na przyjaciela podlega ocenie charakterologicznej;
dziecko liczy się z opinią rówieśników;
ma poczucie przynależności do klasy;
potępia skargi na kolegów;
dziecko buntuje się przeciw autorytetowi rodziców
można zaobserwować, że dzieci z jednej klasy współzawodniczą z dziećmi z klasy równoległej;
następuje rozwój potrzeb pozaosobistych, i co się z tym wiąże, uczuć wyższych (stosunek do innych ludzi, do idei i wartości);
następuje wówczas przejście od bezradności do niezależności i samowystarczalności dziecko nabywa także giętkości emocjonalnej i większego emocjonalnego różnicowania;
liczy się w coraz większym stopniu nie tylko z tym, czego życzą sobie dorośli;
lęk przed dezaprobatą zmusza dziecko do ukrywania niektórych uczuć i emocji, np. przykrości spowodowanej uzyskaniem złego stopnia, nagany od nauczyciela, strachu przed niebezpieczną sytuacją;
dziecko uczy się samodzielnie oceniać szkodliwość czy niecelowość pewnych form zachowania;
dzieci w młodszym wieku szkolnym mniej kierują się w swym postępowaniu zasadą przyjemności czy przykrości, a bardziej przewidywaniem odległych następstw swych czynów;
potrafią hamować swe pragnienia względnie zmuszać się do wykonywania określonych czynności, podporządkowując się wymaganiom społecznym;
następuje spadek lęków związanych z zapewnieniem ciału bezpieczeństwa (lęk przed chorobą lub uszkodzeniem ciała) oraz lęku przed psami, hałasem, ciemnością i burzą, nasilają się lęki przed kpinami ze strony rodziców, nauczycieli i przyjaciół, podobnie jak przed odrzuceniem i dezaprobatą dlatego upominanie i zwracanie uwagi dziecku powinno przybierać formę możliwie życzliwą i niedefensywną, by odebrało ją jako słuszną radę, a nie pretensję budzącą często nie tylko lęki, ale również reakcję zwrotną w postaci agresji;
FORMY DZIAŁALNOŚCI DZIECIĘCEJ
zabawa a inne formy aktywności dziecka
charakter tematyczny zabaw dzieci zmienia się, zabawa staje się środkiem organizacji pracy szkolnej dziecka;
nadanie nauce charakteru zabawy pozwala dziecku na łatwiejsze przyswajanie materiału;
zabawy konstrukcyjne doskonalą się i różnicują, przekształcają pod wpływem prac ręcznych
twórczość dziecięca jako specyficzna forma zabawy
treść i forma prac plastycznych jest ściśle uzależniona od zainteresowań i potrzeb psychicznych dziecka, twórczość tego okresu jest projekcją wewnętrznego świata, oczekiwań oraz przekazem otaczającej rzeczywistości dostrzeganej w sposób subiektywny, przekaz ten uzależniony jest od usposobienia i dojrzałości wypowiadającej się jednostki, rysunek i malarstwo są głównymi środkami ekspresji;
w obrazach ujawnia się charakter dziecka, jego siła witalna, zamiłowania, cała twórczość mieści się w ramach specyficznego dziecięcego świata wyobrażeń odmiennego od wyobrażeń dorosłych;
DZIESIĘCIOLATEK
ROZWÓJ FIZYCZNY
przewaga wewnętrznego rozrastania się i dojrzewania organizmu nad powiększaniem wysokości ciała;
mięśnie drobne nadal doskonalą się poprzez zabawy ruchowe i różnego rodzaju ćwiczenia;
różne części kośćca krzepną, rosną i zmieniają się w różnej kolejności, proces twardnienia kości przegubów rąk powoli ulega zakończeniu;
serce rozwija się wolniej niż całe ciało;
zaczynają zachodzić zmiany w gruczołach i budowie ciała;
ROZWÓJ MOTORYCZNY (RUCHOWY)
dziecko swą motorycznością przypomina model człowieka dorosłego;
ruchy dziecka podporządkowane są końcowemu celowi;
cały czas doskonalą się ruchy manualne w posługiwaniu się różnymi przedmiotami, ruchy lokomocyjne i sportowe
tempo rozwoju cech motorycznych nie jest równomierne, bywa różne dla chłopców i dziewcząt;
ROZWÓJ PROCESÓW POZNAWCZYCH
rozwój wrażliwości narządów zmysłowych
percepcja wzrokowa i słuchowa doskonali się
narządy zmysłowe stają się coraz bardziej wrażliwe
właściwości spostrzeżeń i uwagi
tak jak u 9-latka
stopniowo w procesie nauczania rozwija się uwaga dowolna: dziecko coraz bardziej świadomie koncentruje uwagę na treści lekcji i podtrzymuje ją własnym wysiłkiem woli, nawet jeśli dany rodzaj pracy nie jest dla niego szczególnie ciekawy;
nauka szkolna: oglądanie różnych obrazków czy też eksponatów roślin i zwierząt a także naturalnych i żywych obiektów, kształtuje umiejętność uważnego obserwowania przyrody i otoczenia;
dziecko nabywa umiejętności wyodrębniania rozmaitych cech i własności w spostrzeganych przedmiotach, uczy się te własności rozpatrywać oddzielnie dostrzegać je w przedmiotach podobnych;
dziecko kształtuje w sobie nawyki prawidłowego patrzenia i słuchania poprzez proste zadania polegające na przykład na opisie słownym i narysowaniu z natury lub według modelu określonego przedmiotu;
Stopniowo spostrzeżenia dzieci w końcu młodszego wieku szkolnego nabierają charakteru abstrakcyjnego i uogólnionego, wraz z rozwojem spostrzegawczości powstają w charakterze dziecka takie właściwości jak: dociekliwość, zdolność rozumienia otoczenia, wnikliwość, badawczy stosunek do różnych dziedzin wiedzy ludzkiej i do otaczającej rzeczywistości. Zdarza się, e w powiązaniu ze szczegółowymi i indywidualnymi zainteresowaniami, indywidualizuje się i specjalizuje spostrzegawczość dzieci;
pamięć
pojemność pamięci zwiększa się, co powoduje, że dziecko jest w stanie nauczyć się na pamięć coraz większą ilość materiału;
dziecko pod kierunkiem nauczyciela stopniowo opanowuje logiczne sposoby zapamiętywania i reprodukowania;
wpływ woli na efektywność zapamiętywania staje się bardzo wyraźny;
rozwój mowy
podobnie jak u 9-latka:
mowa jako narzędzie komunikacji społecznej nie przestaje się doskonalić;
systematycznie rozszerza się symboliczna funkcja mowy i coraz silniejszy związek z myśleniem;
stopniowo zachodzi proces uwewnętrzniania się mowy;
ciągłemu rozwojowi podlega nowa forma mowy – mowa pisana, co wyraża się w oddziaływaniu na siebie żywej mowy ustnej i mowy pisanej;
nabyta w pierwszych latach nauki szkolnej umiejętność analizy dźwiękowej powiększa zdolność dziecka do rozróżniania fonemów, co ma duże znaczenie w kształceniu nawyków ortograficznych;
dziecko zaczyna czytać z pełnym zrozumieniem;
powoli dokonuje się opanowywanie gramatycznej strony języka;
obserwujemy dalszy wzrost słownika dziecka;
następuje wzrost złożoności mowy w sensie opanowywania coraz bardziej skomplikowanych struktur składniowych;
procesy myślenia
dziecko wykazuje wyraźną umiejętność dokonywania uogólnień, a analiza zaczyna mieć charakter abstrakcyjny;
pogłębia się rola słowa jako czynnika rozwoju umysłowego dziecka;
rozwija się umiejętność wydawania sądów i ustalania związków przyczynowo – skutkowych
dziecko uczy się śledzić własne procesy myślowe i należycie nimi kierować;
ROZWÓJ SPOŁECZNY I UCZUCIOWY
kontakty między uczniem a nauczycielem ulegają zmianie – dziecko zachowuje dystans między nauczycielem a sobą;
stosunek dziecka do rówieśników ulega zmianie – kandydat na przyjaciela podlega ocenie charakterologicznej;
dziecko liczy się z opinią rówieśników, ma poczucie przynależności do klasy, potępia skargi na kolegów, często współzawodniczy z dziećmi z klasy równoległej;
słowo rodziców staje się wyrocznią dla dziecka, jest ono w naturalny sposób posłuszne rodzicom;
dziesięciolatek jest bardzo zadowolony ze swoich rodziców i całej rodziny, rodzice zyskują jego bezgraniczną i serdeczną akceptację;
ten rok życia jest czasem dużej równowagi i spokoju w emocjach i uczuciach dziecka;
FORMY DZIAŁALNOŚCI DZIECIĘCEJ
zabawa a inne formy aktywności dziecka
charakter tematyczny zabaw dzieci zmienia się, zabawa staje się środkiem organizacji pracy szkolnej dziecka;
nadanie nauce charakteru zabawy pozwala dziecku na łatwiejsze przyswajanie materiału;
zabawy konstrukcyjne doskonalą się i różnicują, przekształcają pod wpływem prac ręcznych
twórczość dziecięca jako specyficzna forma zabawy
przez swoje prace dzieci mówią o uczuciach, wzruszeniach, radościach, smutkach, pragnieniach i zainteresowaniach, ustosunkowują się do otaczającego ich świata, komunikują "coś" o tym świecie i o samych sobie;
na charakter twórczości plastycznej mają wpływ procesy psychiczne;
w czasie działalności twórczej rozwijają się różne receptory( wzrok, dotyk ), spostrzeżenia, pamięć, wyobrażenia, myślenie, kształtują się pewne wyższe potrzeby o charakterze kulturowym, upodobania, aspiracje, postawy;
na rozwój dziecka wpływają dwa procesy, które są wzajemnie zależne : proces interioryzacji (uwewnętrzniania) i eksterioryzacji(uzewnętrzniania) – procesie interioryzacji motorem rozwoju jest świat zewnętrzny, który jest przekształcony przez jednostkę, z niego przyjmuje ona pewne wybrane rzeczy i włącza we własny osobisty model osobowości;
wraz z wiekiem mali twórcy coraz lepiej uświadamiają sobie własne przeżycia, zdają sobie sprawę z tego, co spostrzegli i co zapamiętali, wnikliwiej obserwują otaczający je świat, przeprowadzają bardziej skomplikowane operacje myślowe, porównują, porządkują, przewidują, planują, proporcje stają się coraz bardziej dokładne;
w obrazach ujawnia się charakter dziecka, jego siła witalna, zamiłowania, cała twórczość dziecka mieści się w ramach specyficznego dziecięcego świata wyobrażeń odmiennego od wyobrażeń dorosłych;