Temat 3

Zadania jednostek samorządu terytorialnego.

Zakres zadań:

1. Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych.

2. Zgodnie z treścią Konstytucji RP zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej są wykonywane przez jednostki samorządu terytorialnego jako zadania własne.

Zadania własne- to zadania publiczne służące zaspakajaniu potrzeb wspólnoty samorządu. Realizowane są z własnych środków finansowych stanowiących dochody jednostki samorządu terytorialnego. Ustawy samorządu gwarantują samodzielność w ich realizacji.

Podział:

• Obowiązkowe jednostki samorządu terytorialnego nie może zrezygnować z ich realizacji, musi zapewnić w budżecie środki na ich realizację;

• Fakultatywne jednostki samorządu terytorialnego realizuje je w takim zakresie w jakim jest to możliwe ze względu na środki posiadane w budżecie oraz potrzeby (samodzielnie na własną odpowiedzialność z własnego budżetu).

Zadania własne gminy są określane w ustawie o samorządzie gminy, zastosowaną konstrukcję otwartego katalogu zadań, poprzez użycie słowa „w szczególności”.(Ust. Z dn. 8 marzec 1990r.). TO BĘDZIE NA EGZAMINIE!!!!!!!!! Plus jeden przykład z tych:

• Ładu przestrzennego, gospodarowania nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej;

• Gminnych dróg, ulic, placów oraz organizacji ruchu drogowego;

• Wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji i oczyszczenia kanałów kanalizacyjnych;

• Lokalnego transportu zbiorowego. To wszystko znajduje się w Art.7 Ustawy o samorządzie gminnym.

Zadania powiatu:

Powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie:

• Edukacji publicznej;

• Promocji i ochrony zdrowia;

• Pomocy społecznej;

• Polityki prorodzinnej;

• Wspieranie osób niepełnosprawnych;

• Transportu drogowego i dróg publicznych;

• Kultury i ochrony zabytków;

• Rolnictwo i leśnictwo;

• Ochrona przeciwpowodziowa;

• Porządek publiczny i bezpieczeństwo obywateli;

• Przeciwdziałanie bezrobociu.

Do zadań publicznych powiatu należy również zapewnienie wykonywania określonych w ustawie zadań i kompetencji kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży.

Zadania województwa:

Podstawowym zadaniem samorządu wojewódzkiego jest określenie strategii jego rozwoju.

Uwzględnienie celów:

• Pielęgnowanie polskości, rozwoju i kształtowanie świadomości narodowej mieszkańców;

• Pobudzenie aktywności gospodarczej;

• Utrzymanie łady przestrzennego;

• Utrzymanie i rozbudowa infrastruktury społecznej i technicznej;

• Działanie na rzecz podnoszenia poziomu wykształcenia obywateli;

• Wspieranie rozwoju kultury i nauki.

Zadania zlecone:

Zgodnie z treścią Konstytucji jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb państwa ustawa może zlecić jednostkom samorządu terytorialnego wykonywanie innych zadań publicznych. Ustawy samorządu określają tryb przekazywania i sposobu wykonywania zadań zleconych. Zadania zlecone określane są jako zadania państwowe, gdyż są realizowane z uwagi na zaistniałe potrzeby państwa. Nie są to bezpośrednie zadania samorządu terytorialnego lecz są to zadania z zakresu administracji samorządowej. Środki na ich realizację zapewniane są przez organy administracji samorządowej.

Zadania zlecone dzielą się na:

1. Zadania przekazane z mocy ustawy;

2. Zadania przekazane w drodze porozumienia,

W porozumieniu określa się podmiot i zakres realizowanych zadań, prawa i obowiązki podmiotów, które je realizują oraz zasady sprawowania kontroli nad ich poprawną realizacją.

Art. 8. 1. Ustawy mogą nakładać na gminę obowiązek wykonywania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, a także z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów.( samorząd gminny)

Art. 4 ust. 4  Ustawy mogą określać niektóre sprawy należące do zakresu działania powiatu jako zadania z zakresu administracji rządowej, wykonywane przez powiat.(samorząd powiatowy)

Art. 14 ust. 2 2. Ustawy mogą określać sprawy należące do zakresu działania województwa jako zadania z zakresu administracji rządowej, wykonywane przez zarząd województwa.(samorząd województwa).

TEMAT 4

Demokracja bezpośrednia w samorządzie terytorialnym.

Demokracja bezpośrednia- z gr. DEMOS= lud oraz CREATOS= panować, czyli bezpośrednie panowanie ludu. System polityczny w którym decyzje podejmuje przez głosowanie ludowe(plebiscyt, referendum), w którym wziąć udział mogą wszyscy obywatele uprawnieni do głosowania. W demokracji bezpośredniej w porównaniu do obecnej w większości państw zachodnich demokracji pośredniej obywatele mają większy i bezpieczny wpływ na podejmowanie decyzji.

Referendum lokalne- wyrażenie przez członków wspólnoty samorządu w drodze głosowania swojej woli co do sposobu roztrzygania spraw jej dotyczącej. Referendum lokalne jest podstawową instytucją demokracji bezpośredniej . Podstawa prawna przeprowadzania referendum lokalnego w Polsce jest Konstytucja RP:

Art. 4 ust. 1 Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu.

Art. 4 ust. 2 Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio.

Art. 170 Członkowie wspólnoty samorządowej mogą decydować, w drodze referendum, o

sprawach dotyczących tej wspólnoty, w tym o odwołaniu pochodzącego z wyborów

bezpośrednich organu samorządu terytorialnego. Zasady i tryb przeprowadzania referendum

lokalnego określa ustawa.

Postanowienia Konstytucji rozwija ustawa z dn. 15 września 2000r. O referendum lokalnym stanowiąca w Art. 2 ust. 1:

Art. 2. 1.  W referendum lokalnym, zwanym dalej "referendum", mieszkańcy jednostki samorządu terytorialnego jako członkowie wspólnoty samorządowej wyrażają w drodze głosowania swoją wolę co do sposobu rozstrzygania sprawy dotyczącej tej wspólnoty, mieszczącej się w zakresie zadań i kompetencji organów danej jednostki lub w sprawie odwołania organu stanowiącego tej jednostki, a w przypadku gminy także wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

Prawo inicjatywy- referendum przeprowadza się z inicjatywy organu stanowiącego danej jednostce samorządu terytorialnego lub na wniosek co najmniej:

• 10% uprawnionych do głosowania mieszkańców gminy albo powiatu;

• 5% uprawnionych do głosowania mieszkańców województwa.

Zakres referendum:

1. W sprawach odwołania organów stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego ( rady gminy lub miasta, rady powiatu bądź sejmików województwa) przed upływem kadencji co do zasady roztrzyga się wyłącznie w drodze referendum przeprowadzonego na wniosek mieszkańców;

2. Podmiotem referendum gminnego może być również samoopodatkowanie się mieszkańców na cele publiczne mieszczące się w zakresie zadań i kompetencji organów gminy, w tych sprawach roztrzyga się wyłącznie w drodze referendum.

Ujemne przesłanki przeprowadzania referendum:

Referendum w sprawie odwołania organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego nie przeprowadza się:

• Przed upływem 10 miesięcy od dnia wyborów albo od dnia ostatniego referendum w tej sprawie;

• Jeżeli data wyborów przedterminowych przeprowadzanych w wyniku referendum miałaby przypaść w okresie 8 miesięcy przed zakończeniem kadencji organu stanowiącego.

Kodeks wyborczy:

Ustawa z dn. 5 stycznia 2011r. DZ. U. 21 poz. 112 ustawa regulująca prawo wyborcze:

• Zawiera przepisy dotyczące przeprowadzenia wyborów parlamentarnych, prezydenckich, samorządowych i wyborów do Parlamentu Europejskiego;

• Przepisy o warunkach i ważności wyborów;

• Przepisy karne za przestępstwa popełnione przeciwko wyborom.

Wybory samorządowe w Polsce- wybory członków organów stanowiących jednostki samorządu terytorialnego:

• Rad gmin;

• Rad powiatu;

• Sejmików województwa;

• Oraz od 2002r. jednoosobowych organów wykonawczych gmin- wójtów i burmistrzów, prezydentów miast;

• Odbywają się co 4 lata;

• W gminach nie będących miastami na prawach powiatu wybory samorządowe odbywają się według ordynacji większościowej w systemie większości względnej( w okręgach jednomandatowych).

Obecny system wyborczy jest szeroko krytykowany jako centralistyczny i prowadzący do politycznego…………

Czynne prawo wyborcze:

• Prawo wybierania do danej rady ma zastrzeżenie Art. 10 ust. 3 Każdy obywatel Polski oraz obywatel UE nie będący obywatelem Polski, który nie później niż w dniu głosowania kończy 18 lat oraz stale zamieszkuje na obszarze tej rady;

• Nie mają prawa wybierania tej osoby;

• Pozbawione prawo publiczne prawomocnym orzeczeniem sądowym;

• Pozbawione praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu;

Bierne prawo wyborcze:

1) w wyborach do Sejmu - obywatel polski mający prawo wybierania w tych wyborach, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 21 lat;

2) w wyborach do Senatu - obywatel polski mający prawo wybierania w tych wyborach, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 30 lat;

3) w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej - obywatel polski, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 35 lat i korzysta z pełni praw wyborczych do Sejmu;

4) w wyborach do Parlamentu Europejskiego w Rzeczypospolitej Polskiej - osoba mająca prawo wybierania w tych wyborach, która najpóźniej w dniu głosowania kończy 21 lat, i od co najmniej 5 lat stale zamieszkuje w Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej;

5) w wyborach do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego - osoba mająca prawo wybierania tych organów;

6) w wyborach wójta - obywatel polski mający prawo wybierania w tych wyborach, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 25 lat, z tym że kandydat nie musi stale zamieszkiwać na obszarze gminy, w której kandyduje.

§ 2. Nie ma prawa wybieralności w wyborach osoba:

1) skazana prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe;

2) wobec której wydano prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające utratę prawa wybieralności, o którym mowa w art. 21a ust. 2a ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 425, z późn.zm.)

§ 3. Prawa wybieralności nie ma obywatel Unii Europejskiej niebędący obywatelem polskim, pozbawiony prawa wybieralności w państwie członkowskim Unii Europejskiej, którego jest obywatelem.