all in one

EPIDEMIOLOGIA: odrębna dyscyplina lekarska posługująca się swoistymi metodami badawczymi i własnym aparatem pojęciowym, należy do podstawowych dyscyplin medycznych, których znajomość obowiązuje każdego lekarza.


Wypracowane przez epidemiologię metody badań mogą być stosowane również w innych dziedzinach. Nie oznacza to jednak, że wszelkie badania, w których stosuje się metody zaczerpnięte z epidemiologii, można nazwać badaniami epidemiologicznymi.


DEFINICJA EPIDEMIOLOGII (wg J. Kostrzewskiego i C.R. Lowe’a): „W nowoczesnym ujęciu epidemiologia jest nauką o częstości i rozpowszechnieniu chorób, zgonów, inwalidztwa lub innych zjawisk zdrowotnych oraz o czynnikach wpływających na ich rozmieszczenie lub warunkujących ich występowanie.”

Termin „epidemiologia” wywodzi się z greckich słów: „epi” – na, „demos” – lud i „logos” – nauka. Termin ten wiąże się również ściśle z pojęciem epidemii.


GAŁĘZIE EPIDEMIOLOGII:

  1. E. OGÓLNA – zajmuje się metodologią badań epidemiologicznych służących do oceny zjawisk zdrowotnych w populacji (metody badań opisowych, analitycznych i eksperymentalnych, metody analizy wyników badań epidemiologicznych nad czynnikami ryzyka i etiologią chorób).

  2. E. CHORÓB ZAKAŹNYCH – zajmuje się rozpoznawaniem i zwalczaniem epidemii, procesem epidemicznym chorób zakaźnych, opracowywaniem ognisk epidemicznych i innymi problemami związanymi z szerzeniem się chorób zakaźnych.

  3. E. KLINICZNA – zajmuje się zastosowaniem zasad i metod epidemiologicznych w praktyce klinicznej.

  4. E. ŚRODOWISKOWA – zajmuje się badaniem wpływu różnych czynników i warunków środowiskowych na częstość i rozpowszechnienie chorób zakaźnych i niezakaźnych (epidemiologia chorób niezakaźnych) lub w ogóle różnych stanów fizjologicznych wśród ludności.

  5. E. SPOŁECZNA – obejmuje epidemiotechnikę (opracowywanie metod profilaktyki i zwalczania chorób i weryfikowanie ich za pomocą doświadczeń na określonych grupach ludności np. w formie epidemiologicznych badań kontrolowanych), ocenę sytuacji zdrowotnej ludności (za pomocą epidemiologicznych badań opisowych w formie sondaży epidemiologicznych, badań reprezentatywnych, badań długofalowych monitorowych) i wynikających z tej oceny potrzeb zdrowotnych stanowiących podstawę kształtowania polityki zdrowotnej.

W miarę rozwoju epidemiologii, oprócz w/w gałęzi, wyłoniło się jeszcze szereg węższych dziedzin epidemiologii szczegółowej, jak epidemiologia chorób zawodowych, epidemiologia wojskowa, epidemiologia katastrof, epidemiologia historyczna czy geografia epidemiologiczna.


Epidemia

(w skrócie: nadmierna zapadalność)


Przebieg epidemii (fazy): narastanie,szczyt,rzuty,zanikanie (ogon epidemii).


Zasięg czasowy epidemii:epidemia sezonowa; epidemia okresowa (wyrównawcza); epidemia punktowa;


Zasięg terytorialny epidemii:

-epidemia lokalna (jednostka administracyjna, miasto, dzielnica, wieś, osiedle, zakład, instytucja, przedsiębiorstwo, posesja);

-epidemia (ogólno)krajowa (na większym obszarze danego kraju);

-pandemia (występowanie w określonym czasie epidemii, wywołanej przez ten sam zarazek, na terenie wielu krajów, a nawet kontynentów).

Endemia


Okresowość endemii: naprzemienny wzrost i spadek zapadalności w poszczególnych latach.


Sezonowość zachorowań: wzrost zapadalności w określonej porze roku.


Przypadek zawleczony (importowany) choroby zakaźnej:

zachorowanie do którego doszło w wyniku zakażenia poza danym obszarem (kraju, regionu, itp.)

Przypadek rodzimy choroby zakaźnej: zachorowanie które nastąpiło w wyniku zakażenia na danym obszarze ( np. wewnątrz kraju ).

Nosiciel: osoba bez objawów chorobowych, w której organizmie bytują i rozmnażają się drobnoustroje chorobotwórcze, stanowiąca potencjalne źródło zakażenia innych osób.

Podejrzany o chorobę zakaźną: osoba, u której występują objawy kliniczne wskazujące na chorobę zakaźną lub która pozostawała w bezpośredniej lub pośredniej styczności ze źródłem zakażenia.

Podejrzany o zakażenie: osoba bez objawów choroby zakaźnej, która pozostawała w bezpośredniej lub pośredniej styczności ze źródłem zakażenia, jeżeli rodzaj styczności zagrażał przeniesieniem drobnoustrojów.


Zagrożenie epidemiczne: prawdopodobieństwo narastania liczby zachorowań występujących dotąd sporadycznie lub nie występujących wcześniej na danym terenie.

Stan zagrożenia epidemicznego: stan wysokiego prawdopodobieństwa powstania epidemii lub zawleczenia choroby zakaźnej wymagający podjęcia określonych działań w celu zapobieżenia epidemii lub zminimalizowania jej skutków.


Dezynfekcja: niszczenie form wegetatywnych drobnoustrojów za pomocą metod fizycznych, chemicznych, lub biologicznych.

Sterylizacja: zniszczenie wszystkich drobnoustrojów oraz ich form przetrwalnikowych przez zastosowanie czynników fizycznych lub chemicznych.


Skażenie (kontaminacja): zanieczyszczenie drobnoustrojami lub ich toksynami powierzchni, przedmiotów, żywności, gleby, wody i powietrza.


Epidemiologiczne opracowanie ogniska: zespół czynności zmierzających do powstrzymania procesu epidemicznego; obejmuje najczęściej dochodzenie epidemiologiczne oraz unieszkodliwienie źródła zakażenia, przecięcie dróg szerzenia się zakażenia, wzmocnienie odporności osób wrażliwych na zakażenie.


PODSTAWOWE DEFINICJE:


ZAKAŻENIE = INFEKCJA (infection) = wniknięcie i rozwój w organizmie żywym biologicznego czynnika chorobotwórczego = obecność i namnażanie się mikroorganizmu (zarazka) w tkankach gospodarza.

CHOROBA INFEKCYJNA (infectious disease) = choroba będąca następstwem zakażenia (infekcji) = kliniczna ekspresja zakażenia.

CHOROBA ZAKAŹNA (contagious disease) = choroba infekcyjna szerząca się z osobnika na osobnika.

CHOROBA ZARAŹLIWA = choroba zakaźna szerząca się z osobnika na osobnika tego samego gatunku.

ZAKAŻENIE BEZOBJAWOWE = zakażenie, w którym nie dochodzi do wystąpienia objawów chorobowych (tj. ekspresji klinicznej), a jego następstwem jest wytworzenie odporności lub stanu nosicielstwa.


Proces epidemiczny w chorobach zakaźnych

i zakażeniach jest to szerzenie się zakażenia

ze źródła zakażenia (likwidacja),

drogami zakażenia (przecinanie),

na osobniki wrażliwe na zakażenie (podnoszenie odpornosci).


ZWALCZANIE CHORÓB ZAKAŹNYCH:

likwidacja źródeł, przecinanie dróg, podnoszenie odporności


ŹRÓDŁO ZAKAŻENIA: człowiek, zwierzę, roślina lub materia nieożywiona, z której zarazek lub inny biologiczny czynnik chorobotwórczy został przeniesiony na osobę wrażliwą.

REZERWUAR ZARAZKA = naturalne, biologiczne środowisko dla danego zarazka; człowiek, zwierzę, roślina lub wyjątkowo inne środowisko, np. gleba, w której latami żyje, w formie przetrwalnikowej lub wegetatywnej i rozmnaża się zarazek)


DROGI ZAKAŻENIA (przenoszenia, szerzenia się zarazka): sposób i mechanizmy przenoszenia zarazków ze źródła zakażenia na osobniki wrażliwe, za pośrednictwem nośnika zarazków.


  1. KONTAKT BEZPOŚREDNI (nie ma nośnika):

    1. KONTAKT SEKSUALNY;

    2. DROGA WERTYKALNA;

  1. KONTAKT POŚREDNI:

    1. INOKULACJA (ekspozycja na zakażoną krew lub inny materiał zakaźny poprzez naruszenie ciągłości tkanek; nośnikiem jest przedmiot powodujący naruszenie ciągłości tkanek):

2.2.1 celowe naruszenie ciągłości tkanek z zaniedbaniem

zasad sterylności

(niesterylne narzędzia, nie przestrzeganie właściwych

procedur):

a/. medyczne zabiegi inwazyjne: przetoczenie zakażonej krwi; iniekcje (w celach terapeutycznych czy diagnostycznych); inne zabiegi inwazyjne, w tym operacje;

b/. nie medyczne techniki inwazyjne z zaniedbaniem

zasad sterylności: paramedyczne (np. akupunktura); kosmetyczne (np. przekłuwanie uszu); tatuaż; zażywanie narkotyków dożylnie;

2.2.2 przypadkowe naruszenie ciągłości tkanek

niesterylnym przedmiotem:

a/. wypadkowe;

b/. w czasie nieinwazyjnego zabiegu medycznego

(np. wlew doodbytniczy, cewnikowanie pęcherza

moczowego, kolposkopia, endoskopia, badanie

otolaryngolologiczne itp.);

c/. w czasie nieinwazyjnego zabiegu kosmetycznego

(np. golenie, czy tzw. "cieniowanie" owłosienia

brzytwa czy żyletką, manicure, pedicure);

d/. poprzez wspólne używanie przyborów

toaletowych łatwo kaleczących skórę czy błonę

śluzową (przybory do golenia, szczoteczki

do zębów, do rąk itp.);

    1. KONTAKT BŁONY ŚLUZOWEJ LUB USZKODZONEJ

SKÓRY (niekiedy nawet tylko z mikrouszkodzeniem)

Z PRZEDMIOTAMI LUB POWIERZCHNIAMI ZANIECZYSZCZONYMI MATERIAŁEM ZAKAŹNYM (krew, wydzieliny, wydaliny)

    1. PRZENIESIENIE RĘKOMA MATERIAŁU ZAKAŹNEGO Z PRZEDMIOTÓW CODZIENNEGO UŻYTKU, LUB RZADZIEJ, PUBLICZNEGO UŻYTKU, NA POWIERZCHNIĘ BŁONY ŚLUZOWEJ LUB USZKODZONEJ SKÓRY.


ZASADA: wszystko co ma kontakt z błoną śluzową

lub uszkodzona skóra MUSI BYĆ STERYLNE!


UWAGA: "brudne" RĘCE są najczęstszym nośnikiem

zakażenia drogą kontaktu pośredniego!


3.DROGA KROPELKOWA (materiałem zakaźnym jest śluz

z dróg oddechowych i jamy ustnej rozpylony w powietrzu

w postaci drobnych kropelek – tj. aerozolu):


3.1 DROGA KROPELKOWO-POWIETRZNA

(nośnikiem jest powietrze)

3.2 DROGA KROPELKOWO-PYŁOWA

(nośnikiem jest kolejno powietrze, pył, powietrze).


  1. DROGA POKARMOWA ( nośnikiem jest spożyty

pokarm lub wypita woda)

Produkty spożywcze, napoje i potrawy mogą zostać

zakażone w czasie pozyskiwania, przetwarzania,

przechowywania, dystrybucji, przygotowywania potraw

(tj. obróbki kulinarnej), czy ich podawania

(np. za pośrednictwem brudnych naczyń kuchennych

czy stołowych, brudnych rąk).

  1. WEKTORY = ŻYWI PRZENOSICIELE

    1. STAWONOGI (transmisja zakażenia w sposób

biologiczny lub mechaniczny): wszy, pchły, komary,

kleszcze, muchy i in.

    1. GRYZONIE (wektory i często rezerwuary zarazków):

szczury, myszy i inne drobne gryzonie.


RYZYKO ZAKAŻENIA RÓŻNYMI DROGAMI


HBV / HCV

EKSPOZYCJA NA ZAKAŻONĄ KREW

= RYZYKO BARDZO WYSOKIE !

  1. nawet minimalna ekspozycja ( ślad materiału

zakaźnego, mikrouszkodzenie skóry, nie uszkodzona

błona śluzowa ) grozi zakażeniem,

  1. częste zakażenia w bliskim otoczeniu nosiciela

( kontakt domowy, szpitalny itp. ).


KREW = NAJGROŹNIEJSZY MATERIAŁ

ZAKAŹNY !!!

  1. najwyższa koncentracja zarazków,

  2. najwyższa zjadliwość zarazków,

  3. nie budzi odrazy – w przeciwieństwie do ropy,

moczu, kału itp. materiałów zakaźnych.


WŁAŚCIWOŚCI

ZARAZKA


HBV | HCV


HIV


Dawka zakażająca


minimalna | mała


duża


Minimalna ilość krwi

potrzebnej do zakażenia



0,00004 ml



0,1 ml


Ryzyko zakaż. przez zakłucie zakażoną igłą




20% | 2% - 10%



0,1 – 0,5%

Odporność na środki dezynfekcyjne


oporny | mało wrażliwy


wrażliwy

Odporność na wysoką temperaturę

może wytrzymać warunki sterylizacji

ginie w temp. + 560 po 30 min.

Odporność na wysychanie

od 1 tygodnia do 1 roku

kilka godzin


W ocenie zagrożenia zakażeniem HIV/AIDS wśród personelu medycznego obserwuje się pewien paradoks. Nadmierne obawy

wiąże się z różnymi formami ekspozycji na zakażoną krew, a nawet

ślinę czy pot, jednocześnie nie doceniając tej formy ekspozycji na

zakażenie innymi patogenami, zwłaszcza HBV i HCV.

Z drugiej strony ten lęk nie skłania do skrupulatniejszego przestrzegania rutynowych środków ostrożności, tylko wywołuje wręcz panikę, gdy wśród pacjentów pojawi się nagle osoba znana jako

HIV-pozytywna.

Ta postawa przenosi się w dużym stopniu na całe społeczeństwo

i wyraża się częstymi przejawami dyskryminacji i ostracyzmu w stosunku do zakażonych HIV z jednoczesnym lekceważeniem niebezpieczeństwa transmisji zakażenia drogą seksualną.

ZAKAŻENIE JATROGENNE: każde zakażenie związane z interwencją medyczną.

Specyficzną formą zakażenia jatrogennego jest ZAKAŻENE SZPITALNE: zakażenie, które nastąpiło w szpitalu, ujawniło się podczas hospitalizacji (minimum 48 godzin po przyjęciu) lub po wypisaniu pacjenta i zostało spowodowane przez udokumentowany epidemiologicznie czynnik chorobotwórczy pochodzący od innego chorego lub pracowników szpitala, ze środowiska szpitalnego, albo przez endogenny czynnik mikrobiologiczny.


Zakażenia jatrogenne, zwłaszcza zakażenia szpitalne, należą do najpoważniejszych problemów współczesnej medycyny i zdrowia publicznego, stanowiąc

  1. problem etyczny (łamiąc zasadę „primum non nocere” tj. „w pierwszym rzędzie nie szkodzić”);

  2. problem medyczny (niwecząc sukces terapeutyczny i osiągnięcia postępu medycyny);

  3. problem prawny (będąc przyczyną wnoszenia roszczeń o odszkodowanie);

  4. problem ekonomiczny (narażając na straty zarówno świadczeniobiorców jak świadczeniodawców usług medycznych).

W procesach o odszkodowanie za utratę zdrowia lub życia w następstwie zakażenia jatrogennego sąd coraz częściej ustala osobistą odpowiedzialność pracownika medycznego i jego obciąża kosztami odszkodowania. Zapobieganie zakażeniom jatrogennym jest więc, nie tylko obowiązkiem zawodowym i etycznym, ale także leży w najlepiej pojętym interesie każdego fachowego pracownika medycznego. Jednym z podstawowych warunków skutecznego działania w tym zakresie jest, obok dobrej znajomości i starannego przestrzegania procedur medycznych, rzetelna wiedza o procesie epidemicznym.


ZWALCZANIE CHORÓB ZAKAŹNYCH (trzy kierunki działania).


Likwidacja źródeł zakażenia:


  1. leczenie etiotropowe chorych ( hospitalizacja, leczenie

obowiązkowe poza szpitalem ),

  1. izolacja chorych ( hospitalizacja obowiązkowa, izolacja

domowa ),

  1. kwarantanna osób z kontaktu

  2. nadzór epidemiologiczny ( lekarski ) nad osobami podejrzanymi o zakażenie,

  3. nadzór nad nosicielami,

  4. badania ludzi i zwierząt mające na celu wykrycie zakażenia ( m. i. osób podejmujących lub wykonujących niektóre zajęcia zarobkowe, osób z kontaktu z chorymi lub zakażonymi, ozdrowieńców po niektórych chorobach zakaźnych ),

  5. odsunięcie od pracy osób zakażonych, zatrudnionych przy wykonywaniu niektórych zajęć zarobkowych,

  6. nadzór weterynaryjny nad zwierzętami i ubój sanitarny.


Przecinanie dróg zakażenia:

  1. bariera sanitarna:

  2. - minimum sanitarne dla każdej zbiorowości ludzi ( = zapewnieni zaopatrzenia w bezpieczną wodę i bezpieczną żywność, usuwanie i unieszkodliwianie nieczystości i odpadków, ochrona przed ekstremalnymi warunkami atmosferycznymi t.j. "dach nad głową" ).

- sterylizacja i dezynfekcja

- dezynsekcja i deratyzacja


Podnoszenie odporności osób wrażliwych na zakażenie:

( kalendarz szczepień ),


Obok w/w, do podstawowych warunków bezpieczeństwa epidemiologicznego należy istnienie i sprawne funkcjonowanie systemu wykrywania i zwalczania epidemii:

Podstawę prawną zwalczania chorób zakaźnych w Polsce stanowi USTAWA z dn. 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach (Dz. U. nr 126, poz. 1384).

Z wykładu prof. Juszczyka na Sympozjum „Wakcynologia na progu trzeciego Tysiąclecia” 16. 09. 01


16% nowotworów złośliwych (w tym rak wątroby i rak szyjki macicy) powodują czynniki infekcyjne (HBV, HCV, HPV, PV).


1/6 ludności świata pozbawiona jest wody zdatnej do picia i potrzeb gospodarczych, 2/5 zaś urządzeń sanitarnych.


Efekt cieplny (podwyższenie średniej temperatury o 1 -2 stopnie w ciągu ostatnich 50 lat) sprzyja utrzymywaniu się malarii.


Jedną z najczęstszych przyczyn nabytego zespołu niedoboru odporności na świecie jest niedożywienie. Np. niedobór witaminy A zwiększa ryzyko zgonu z powodu odry aż o 23%.


Trzy składniki kontroli chorób zakaźnych:

- powstrzymywanie (utrzymywanie zapadalności na możliwym do przyjęcia poziomie – bez epidemii, tylko endemiczne występowanie choroby);

- eliminacja (tylko sporadyczne, izolowane ogniska choroby);

- eradykacja (całkowita likwidacja zachorowań na daną chorobę);


Możliwość zapobieżenia 14 milionom zgonów rocznie za pomocą tanich i znanych metod:

  1. edukacja (powszechność, brak barier światopoglądowych itd.)

  2. nawadnianie doustne (może zapobiec 3 milionom zgonów z powodu chorób biegunkowych)

  3. szczepienia p/o gruźlicy (- 1,6 mln. zgonów)

  4. kontrolowane leczenie gruźlicy

  5. moskitiery na noc dla dzieci (25% mniej zgonów na malarię)

  6. zapobieganie HIV/AIDS (upowszechnienie informacji, tanie prezerwatywy, sterylizacja i dezynfekcja).


Przy zastosowaniu dostępnych obecnie środków można by do 2010 roku obniżyć umieralność na

  1. AIDS o 25%,

  2. gruźlicę o 50%,

  3. malarię o 100% (genetycznie zmodyfikowane komary).


Przeszkody w osiągnięciu tych celów to m. in.:

  1. narastająca lekooporność drobnoustrojów chorobotwórczych,

  2. wzrost zakażeń szpitalnych,

  3. błędy systemowe jak:

* niewłaściwe dysponowanie środkami,

* nierównomierność wiedzy profesjonalnej,

* nieracjonalne postawy (nadużywanie metod medycyny niekonwencjonalnej, ruchy anty szczepionkowe itp.)


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Chirurgia ALL in ONE
Kartridże atramentowe Dell All in one 922
all in one
łożyska sliz kolos, AGH, Semestr V, PKM [Łukasik], chomik all in one
odpady ściagi all in one
HLP (all in one)
Obliczenia all in one
ALL in ONE
virtuemart 2 all in one installer
Lexmark™ X6100 Series All In One 4408 XXX
Windows Vista PL2 bit All Versions in One
leach ll in one 246
all in 1
All In The Groove (intro) TAB
130709095732 130625 tews 129 eggs in one basket

więcej podobnych podstron