Wykład 2, 24.02.2010 Metody badań pedagogicznych
Ideologie a nauka
Ideologia to zbiór przekonań, przeświadczeń, które są powielane przez pewne grupy społeczne. Te przekonania mają charakter ogólny → światopoglądowy. Zaspokaja potrzebę ładu wśród pewnej grupy ludzi połączonej np. interesami ( ideologia nauczycieli polskich ). Często jest orężem walki.
Podobieństwa: Nauka też jest pewnym zbiorem stwierdzeń. Nauka też próbuje odpowiedzieć na pytanie dlaczego?. Nauka też ma swoje pojęcia, aparat systemowy. Idee w nauce są powiązane ze sobą.
Różnice: Nauka dąży do tego, aby uzasadniać swoje tezy i stwierdzenia, stara się żeby były one wiarygodne, natomiast w ideologii nie dąży się do tego żeby była prawdziwa tylko lepiej służyła interesom danej grupy. Ideologie nie dbają o uzasadnianie. Ideologie często są niespójne, zawierają sprzeczności, niezgodności. Nauka musi być systemem uporządkowanym, ideologia nie.
Nauka ma tendencje uniwersalistyczne. Nauka powinna się dystansować od presji, nacisków ideologicznych.
Ideologie są silnie moralistyczne. Zakładają, że ich morale jest wyższe.
Nauka posiada lepsze argumenty niż ideologia.
Nauka ma swoje ograniczenia i zasady.
Scjentyzm – przekonanie, że nauka jest głównym źródłem wiedzy.
Wiedza objawiona może być inspiracją dla naukowców.
Samo wykształcenie naukowe nie wystarcza, potrzebne jest poznanie praktyczne.
Poznanie naukowe
Dąży do ścisłości, jednoznaczności.
Występują w nim twierdzenia, które powinny być uzasadniane poprzez sądy, badania, empirycznie → wtedy są uprawdopodobniane.
Twierdzenia muszą być wewnętrznie niesprzeczne.
Krytycyzm do podstawowych tez.
Powinno mieć charakter twórczy.
Uprawianie nauki jest szkołą nieufności, stałego weryfikowania przekonań i poglądów. Nauka uczy pokory.
Postawa intelektualna:
dociekliwość
odwaga, śmiałość w myśleniu i głoszeniu swoich poglądów
autokrytycyzm
ścisłość i precyzja, dążenie do jasności myśli, w wyrażaniu się w słowie i piśmie
wszechstronność i bezstronność
Badania:
posiada cele (funkcje wiedzy) , które są różnie określane
podstawową funkcją / celem jest opis ( funkcja deskryptywna )
opis powinien być dokładny
opis powinien mieć charakter porównawczy
elementem opisu jest kategoryzacja
elementem opisu jest dokumentowanie zjawisk
powinien być podany kontekst sytuacyjny ( nie może być oderwany od innych elementów towarzyszących )
funkcja ekspanacyjna → mająca na celu wyjaśnianie zależności i współzależności
wyjaśnianie ma również służyć teorii zjawisk
nie wszystkie wyjaśnienia są równowartościowe
funkcja prognostyczna – przewidywanie przyszłości, na podstawie badań powinniśmy coś przewidzieć
funkcja eksploracyjna – badania powinny inspirować do innych badań
Z czego składa się nauka?
prawa nauki – są to uzasadnione, sprawdzone twierdzenia o charakterze ogólnym
prawa bezwyjątkowe ( pewne ) i prawa statystyczne ( dopuszcza się możliwość błędu, odstępstwa od reguły )
prawidłowości – są to stale powtarzające się relacje cech bądź zdarzeń występujących w rzeczywistości
prawidłowości mogą być bardziej lub mniej ścisłe lub też bezwyjątkowe ( mniej lub bardziej zdeterminowane )
determinizm ma 3 wymiary: 1. determinizm ontologiczny – założenie, że wszystkie zdarzenia na świecie są ze sobą powiązane, wszystko ma swoje przyczyny, 2. determinizm teoriopoznawczy – jakie mamy możliwości poznania świata, głosi, że możemy poznać, przewidywać zależności, które występują w świecie, 3. determinizm metodologiczny – jest pewnym postulatem mówiącym o tym, że trzeba rozpatrywać zjawiska w ich uwarunkowaniach, szukać zależności
można wyznawać wszystkie, można tylko 1
3 odmiany prawidłowości: 1. przyczynowo - skutkowe – określają co jest przyczyną a co skutkiem – jeżeli coś się zdarzy są jakieś tego konsekwencje, 2. strukturalne – współwystępowanie pewnych zjawisk np. bezrobociu towarzyszy alkoholizm, 3.funkcjonalne – określają, że zmiany w jednej dziedzinie mogą powodować zmiany w innym obszarze
Wykład 2, 24.02.2010 Metody badań pedagogicznych, Natalia Szczepkowska