Pedagogika społeczna - wykłady

Prowadząca: dr Segiet

Wykład 1 (08.10.2008)

Temat: Geneza i rozwój pedagogiki społecznej - tradycyjne i nowe zadania pedagogiki społecznej

W. Thais - pedagogika społeczna składa się z człowieka, ze środowiska i z edukacji. Pedagogika społeczna jest przedmiotem podobnym do: socjologii wychowania, psychologii społecznej.

Pedagogika społeczna pozwala poznać człowieka, jego problemy i zadatki. Dzięki temu pozwala odpowiedzieć na pytanie jak być powinno?, jak można pomóc danej osobie?

Pedagog w pierwszej kolejności chce poznać człowieka oraz to, co warunkuje jego bytowanie w środowisku, a dopiero później samo środowisko. Poradnictwo, pomoc, interwencja; pedagogika społeczna opiera się na teorii i diagnostyce ale jest dyscypliną praktyczną.

Pedagogika społeczna musi być interdyscyplinarna, powinniśmy posiąść wiedzę z zakresu socjologii, psychologii.

Pedagogika społeczna opiera się na pomocy altruistycznej, która w ciągu wielu lat stała się pomocą profesjonalną.

Pedagogika społeczna jest dyscypliną stosowaną, interdyscyplinarną i praktyczną.

Życie człowieka można zmienić bazując na edukacji. Należy inwestować w edukację. Dlatego edukacja jest elementem wspomagającym aktywność człowieka w jego środowisku. Dlatego pedagogika społeczna ma pomóc przekształcać , ulepszać środowisko siłami ludzi będących częścią tego środowiska.

H. Radlińska: Pedagogika społeczna jest nauką praktyczną

Pedagogikę społeczną uprawiano w sposób tylko teoretyczny, ponieważ wywodzi się ona z pedagogiki, a pedagogika z filozofii. Dopiero w XIX wieku pedagogika społeczna stała się nauką empiryczną.

Pedagogika społeczna zajmuje się wzajemnym związkiem człowieka i środowiska.

H. Radlińska: Pedagogika społeczna polega głównie na przekształcaniu środowiska siłami jednostki

Pedagogika społeczna powstała i rozwija się jako teoria i praktyka życia społecznego silnie związanego z potrzebami ludzi. Nauka ta próbuje lepiej zrozumieć relacje człowiek-środowisko budując na tej podstawie teorie, które wyjaśniają zdarzenia.

Zadaniem pedagogiki społecznej jest ciągłe odczytywanie problemów społecznych i grup oraz pomaganie ludziom w trudnych sytuacjach.

Pedagog społeczny funkcje:

• Musi być ciągle na bieżąco, ciągle poszerzać swoją wiedzę, orientować się znać nowe techniki

• Kształtuje wrażliwość na problemy

• Pomaga ludziom potrzebującym wsparcia w różnych sytuacjach życiowych

Funkcje pedagogiki społecznej:

1) funkcje poznawcze - teoretyczne

2) funkcje praktyczne np. kompensacje, terapie

Funkcje i zadania wynikają z potrzeb, pojawiających się w danej sytuacji

Funkcje te można podzielić na:

* niezmienne, czyli te które są stałe wynikające z podstawowych potrzeb człowieka np. poczucie bezpieczeństwa

* zmienne, dyktowane przez zmieniające otoczenie

Pedagogika społeczna wywodzi się z dobroczynności w XIX wieku. W Polsce wywodzi się z idei pozytywizmu, wpływów zagranicznych („Nowe wychowanie”). Główną prekursorką była Helena Radlińska.

Początki pedagogiki społecznej w Polsce przypadają na lata 1897-1905. Wiążą się ze zwalczaniem analfabetyzmu wśród dorosłych, aby język polski nie został zapomniany.

Pierwsze książki Radlińskiej dotyczyły tego jak pedagog powinien funkcjonować w środowisku. Stworzyła wywiad środowiskowy. Pokazała znaczenie środowiska wychowawczego na rozwój człowieka.

Helena Radlińska:

• Stworzyła pierwsze podręczniki p.s.

• Otworzyła pierwsze ośrodki

• Zapoczątkowała też pracę socjalną

• Żyła w czasach zaborów

• Bazowała na czytelnictwie, tworzyła broszury, organizowała spotkania

• Książki o roli pedagoga, metodach pracy

• Wprowadziła pojęcia „wywiad środowiskowy” i „wzór”

• Pokazała znaczenie środowiska, warunków społecznych w życiu człowieka

• Książka „Przyczyny niepowodzeń szkolnych”

Oprócz H. Radlińskiej prekursorami pedagogiki społecznej byli:

• E. Abramowski

• L. Krzywicki

• S. Karpowicz

którzy stworzyli Towarzystwo Wolnej Wszechnicy Polskiej, w ramach której powstało studium kształcące pierwszych pedagogów.

R. Wroczyński, A. Kamiński - piszą pierwsze podręczniki do pedagogiki społecznej.

Pedagogika społeczna w pewnym sensie związana jest z resocjalizacją, patologią społeczną. Nie można jej oddzielić od polityki. Buduje koncepcje teorii wychowawczych.

Pedagog społeczny odpowiada na pytania:

1) [Dzieciństwo] jaką postać adaptacji społecznej optymalizuje dzieciom w zróżnicowanych warunkach środowiskowych start życiowy i pomyślną karierę edukacyjną?

2) [Adolescencja] do jakich społecznie pożądanych i oczekiwanych ról ma prowadzić edukacja specjalizująca życiowo młodzież, w jakie kompetencje je wyposażyć?

3) [Dorosłość] w jakich strukturach społecznych, w jaki sposób powinny się stabilizować osoby dorosłe, by zdołały zachować zdolność do reprodukcji i by chroniły one bądź zmieniały dotychczasowe wartości kulturowe?

4) [Starość] jak uchronić starszych przed społeczną i ekonomiczną degradacją, jak przezwyciężać problemy związane z marginalizacją społeczną, jak strzec starszych przed zjawiskiem samotności i nieporadności?

Wykład 2 (15.10.2008)

Temat: Środowisko jako przedmiot analiz w pedagogice społecznej

Pedagogika społeczna ma swój udział w tworzeniu teorii dotyczących środowiska wychowawczego.

Środowisko (Helena Radlińska) zespół warunków wśród których bytuje jednostka oraz czynników przekształcających jej osobowość oddziaływując stale, przez dłuższy czas.

Środowisko (R. Wroczyński) elementy struktury otaczającej osobnika, które działają jako system bodźców i wywołują określone reakcje psychiczne.

Środowisko (A. Kamiński) elementy otaczającej struktury przyrodniczej, społecznej i kulturowej, które działają na jednostkę przez dłuższy czas lub stale, krótko ale ze znaczna siłą jako samorzutny lub zorganizowany system kształtujących ją podniet.

Środowisko jest strukturą dynamiczną i zmienną. Ma swój udział w tworzeniu osobowości oraz wpływa na procesy życiowe jednostki. Bodźce, które wypływają ze środowiska budują swoją harmonię ze środowiskiem. Nie ma dwóch jednakowych środowisk. Każde środowisko będzie inne. Środowisko należy interpretować od strony jednostki.

Środowisko możemy rozpatrywać w bardzo różny sposób. Należy pamiętać, że środowisko cały czas na nas oddziałuje. Otoczenie jest pojęciem szerszym.

O roli środowiska mówili:

a) determiniści (Spencer, Freud) czynniki zewnętrzne kształtują środowisko, człowiek podatny na wpływ środowiska

b) personaliści (Foester) człowiek nie musi podlegać środowisku, ukazano charakter podmiotowy jednostki, jednostka jest aktywna

Środowisko w pedagogice społecznej jest systemem. Jest wiele elementów ze sobą współdziałających.

Interpretacje środowiska:

Od strony jednostki - biorąc pod uwagę jej potrzeby

Środowisko typowe (P. Rybicki) - środowisko to suma warunków tworzonych przez życie zbiorowe, ludzie stanowiący tę samą zbiorowość doświadczają podobnych problemów.

Należy interpretować środowisko od strony jednostki, biorąc pod uwagę jej potrzeby a także od strony zbiorowości.

Przykład środowiska typowego - wieś, osiedle mieszkaniowe

Postawy człowieka wobec środowiska (wg Radlińskiej):

• Bierna

• Aktywna

• Aktywna - twórcza

Okres dzieciństwa charakteryzuje się postawą bierną. Postawę obronną przyjmuje młodzież w okresie adolescencji. Wychowanie powinno wyposażyć człowieka w takie umiejętności, aby dobrze wykonywał role do których jest przygotowany.

Typologie środowisk:

• Płaszczyzna przyrodnicza, społeczna i kulturowa, dla pedagoga ważna jest płaszczyzna społeczna, gdzie człowiek nawiązuje relacje interpersonalne, płaszczyzna kulturowa to pewne wartości, wszystkie te płaszczyzny należy brać pod uwagę [Kamiński]

• Trzy pary środowisk:

• Obiektywne (to, po co może człowiek sięgać) i subiektywne (to, co jest najbliżej człowieka i najsilniej na niego wpływa)

• Bezpośrednie i pośrednie

• Materialne (wytwory) i niematerialne (wartości)

[Radlińska]

• Środowisko przedstawione za pomocą kręgów środowiskowych [Pieter]

• Środowisko wychowawcze w różnych ramach przestrzenno-społecznych [Trempała]

Środowisko wychowawcze (Sośnicki) - ogół sytuacji wychowawczych

Środowisko wychowawcze (Znaniecki) - odrębne środowisko społeczne, które grupa wytworzyła dla osobnika mającego zostać jej członkiem po odpowiednim przygotowaniu

Środowisko wychowawcze (Kamieński) - dwa rodzaje środowiska wychowawczego:

• Środowisko naturalne - członkowie nastawieni na realizację zadań wychowawczych

• Środowisko społeczne - pełni funkcję wychowawczą (np. rodzina)

Społeczność lokalna - nieodłączny element otoczenia życia jednostki otoczenia życia jednostki

Środowisko może dawać rozwój, blokować ten rozwój, nie pozwalać na rozwój jednostki. Pedagog musi umieć rozpoznać środowisko, zdiagnozować je.

Orientacje metodologiczne w pedagogice społecznej (Kargulowa):

• Naturalistyczna - środowisko to kompleks warunków które sprzyjają naturalnemu wzrostowi i rozwojowi jednostki

• Pozytywistyczna - środowisko to źródło bodźców stymulujących rozwój wychowanka z zastosowaniem kreowania pożądanych wzorów sytuacji wychowawczych z zastosowaniem ocen i zachęt

• Humanistyczna - środowisko to układ społecznych interakcji świadomych podmiotów społecznych

Wykład 3 (29.10.2008)

Zasady, które powinien stosować pedagog badający środowisko wychowawcze:

• Zasada wspólnoty warunków i doświadczeń

• Zasada jedności rozwoju człowieka i środowiska

• Zasada głosząca, że ważna jest wiedza o istotności wczesnych doświadczeń życiowych jednostki

• Zasada traktowania środowiska jako system = zasada holizmu poznawczego i metodologicznego

Pedagog społeczny musi być zainteresowany środowiskiem wychowawczym, gdyż to ono ma wpływ na rozwój jednostki.

Rozwój jednostki - proces osiągania przez jednostkę optymalnego stanu, który tę jednostkę satysfakcjonuje.

Środowisko i jego prorozwojowe i prospołeczne jest zasadniczym przedmiotem badawczym zainteresowań pedagogiki społecznej

Analizy środowiskowe:

Typologiczne - doświadczają (chyba chodziło o „dostarczają”?) ogólnej wiedzy o środowisku wychowawczym jednostki, analizy te pomagają usystematyzować wiedzę o środowisku wychowawczym pod kątem możliwości wywoływania zmian u jednostki, pomagają odnaleźć czynniki osobotwórcze w tym środowisku

Diagnostyczne - dokonywane na użytek konkretnych przypadków pojedynczych lub zbiorowych, w których zachodzi podejrzenie, że dokonywanie zmian w rozwoju jednostki nei może się dokonywać bez odpowiedniej modyfikacji środowiska (masło maślane!), analiza dokonuje się za pomocą sił znajdujących się w jednostce lub środowisku.

Pedagog podejmuje analizę środowiska, gdy:

• Rozwój podmiotu jest niezadowalający, zaburzony, opóźniony - praca pedagoga nei może się opierać na intuicji,

• Dla pożądanych zmian jest potrzebna odpowiednia modyfikacja środowiska

Podejście statyczne ≠ dynamiczne

Podejście dynamiczne - układ interakcji społecznych (układ to środowisko)

Wychowanie pośrednie - zmiany środowiska, organizowanie kół zainteresowań itp.

Pedagog społeczny powinien wiedzieć na ile pojawia się potrzeba interwencji pośredniej i bezpośredniej. Diagnoza jest podstawowym warunkiem każdego racjonalnego działania wychowawczego

Środowisko może być to:

1. Stan pełnych możliwości rozwojowych

2. Stan ograniczonych możliwości rozwojowych - pojawiają się bariery w środowisku lub człowieku

3. Stan rozwojowego zagrożenia

4. Stan zablokowania rozwoju

Temat: Diagnoza pedagogiczna

Diagnozowanie - proces ustalania diagnozy

Diagnoza - w pedagogice społecznej oznacza rozpoznanie badanego stanu rzeczy, ocenę jego objawów i możliwości przemian. Prowadzi do planowej działalności pomocowej związanej z profilaktyką i kompensacją

Diagnozowanie składa się z etapów:

a) eksploracji - poznajemy badane zjawisko

b) weryfikacji - sprawdzamy trafność postawionej diagnozy

I. Model diagnozy wg Z. Darkowskiego

Eksploracja:

Symptomy - objawy np. zachowane dokumenty, do czynności diagnostycznych należy opis symptomów.

Etiologia - proces wyjaśniania symptomów

Przewidywanie - prognozowanie dalszego biegu danego przypadku, powinien być zakończony decyzją o dalszym postępowaniu z przypadkiem

Weryfikacja:

Stawianie hipotez

Weryfikacja hipotez ważna jest ocena i zalecenia

Obiektem diagnozy może być:

• Jednostka

• Grupa

• Rodzina

• Organizacja

• Społeczność

Diagnoza powinna poprzedzać interwencję. Tylko w wyjątkowych sytuacjach interwencja poprzedza diagnozę (gdy środowisko zagraża dziecku itp.) lub gdy diagnoza stale towarzyszy interwencji.

Zdecydowanym przeciwnikiem diagnozowania był J. Korczak, który uważał ją za formę etykietowania, która stale towarzyszy dziecku.

Techniki zbierania materiałów do diagnozowania:

• Wywiad środowiskowy

• Kwestionariusze, czyli analiza wytworów

Modele diagnozowania:

a) diagnoza hierarchiczna - współwystępuje z innymi diagnozami, np. pedagogiczną, psychologiczną, ale któraś jest podrzędna a któraś nadrzędna

b) sumaryczna diagnoza - różne diagnozy ( pedagogiczna, psychologiczna itp. są wobec siebie równe

c) diagnoza interdyscyplinarna

II. Model diagnozy wg E. Mazurkiewicza

Na diagnozę pedagogiczną składają się diagnozy cząstkowe, które służą interpretacji:

• Diagnoza znaczeniowa - funkcjonalna

• Diagnoza genetyczna - wyjaśniająca

• Diagnoza fazy - etapu, ściśle związana z oceną

Wszystkie te diagnozy łączy ze sobą diagnoza prognostyczna

Diagnoza prognostyczna (rozwojowa) pozwala podjąć decyzję o metodycznym postępowaniu

Diagnoza działania - praktyka

Diagnoza naprawcza - modyfikująca, terapeutyczna

Diagnoza projektująca

Temat: Metody pracy wychowawczej

Wyróżniamy metody pracy wychowawczej:

I. Metoda indywidualnego przypadku - diagnoza przypadku M. Richmond

Studium przypadku Diagnoza (jak jest?)

Postgnoza

(jak było wcześniej?)

Badanie losów jednostki

Opracowanie planu pomocy Praca z przypadkiem

Prowadzenie przypadku

Cechy metody indywidualnego przypadku:

• Proces długofalowy

• Pracujemy ze środowiskiem jednostki

Wykład 4 (05.11.2008)

Charakterystyka diagnozy przypadku

Diagnoza przypadku (wg E. Kantowicz):

a) dane osobowe - obowiązuje zasada anonimowości

b) zdefiniowanie problemu, który dotyczy dziecka, podopiecznego, ucznia lub wychowanka, jakie są symptomy (np. złe oceny) które spowodowały, że zajęliśmy się danym przypadkiem

diagnoza może też być skoncentrowana na dziecku wybitnie zdolnym, nie dotyczy tylko dzieci z trudnościami

c) określenie technik i narzędzi gromadzenia materiału diagnostycznego o jednostce, np. dziennik, wywiad

d) opis (charakterystyka) dziecka w kontekście jego cech:

* psychospołecznych, zdrowotnych, fizycznych

* w kontekście środowiska szkoły lub placówki w której dziecko przebywa

* w kontekście środowiska rodzinnego

e) diagnoza przypadku - wnioski diagnostyczne wynikające z wcześniejszej charakterystyki dziecka - wnioski należy pisać w trybie przypuszczającym

f) formy i metody pracy opiekuńczo-wychowaczej zastosowane w pracy z dzieckiem i rodzicami

g) plan pracy z przypadkiem ( ocena i prognoza) np. skierowanie na zajęcia terapeutyczne, nawiązanie współpracy z nauczycielami

II. Metoda grupowa

Kontrakt - umowa o charakterze pisemnym zawierana między dwoma podmiotami, które są chętne do współpracy i mają na celu rozwiązanie pewnego problemu

Kontrakt ma pomóc w usamodzielnieniu się jednostek i rozwiązaniu pewnych problemów

Kontrakt może motywować do współpracy i zmiany niepożądanych zachowań. Ideą kontraktu jest aktywność.

Nie można kontraktu zawierać z osobami starszymi, osobami chorymi psychicznie

Kontrakt należy zawierać gdy zauważamy, że potrzebna nam jest aktywność w dążeniu do zamierzonego celu.

Jako pedagodzy nie zawieramy kontraktu, gdy:

• Nie posiadamy zdolności komunikacji

• Nie posiadamy zdolności metodologicznych, nie umiemy ocenić sytuacji, nie stawiamy diagnozy

• Nie posiadamy umiejętności negocjacyjnych

• Nie potrafimy nawiązać kontaktów partnerskich

• Gdy nie mamy czasu

• Gdy nie wierzymy w skuteczność kontraktu

Podstawą zawarcia kontraktu jest sprawna komunikacja

Komunikacja polega na sprawnej wymianie informacji. Dobra komunikacja musi dotrzeć do odbiorcy. Możemy to zauważyć, gdy dziecko wykonuje to, o co je poprosimy.

Warunki dobrej komunikacji:

• Odpowiednie miejsce - sala gdzie jest cisza i odpowiednie oświetlenie

• Jasność sygnałów które wysyłamy - dostosowany język, którym się posługujemy

• Treść komunikatu ma być przygotowana

Błędy w komunikacji:

• Prowokacja wyglądem

• Nieodpowiedni wystrój pomieszczenia

• Zła pozycja - np. krzesło za biurkiem

• Nieodpowiedni ton do danej sytuacji

Reguły występujące przy kontrakcie:

• Wzajemności

• Zaangażowania i konsekwencji

• Społecznego dowodu słuszności - to, co dana jednostka ma zrobić jest aprobowane społecznie, ważne jest więc aby prowadzący był modelem i autorytetem dla grupy

Zasady zawierania kontraktu:

• Wszyscy muszą być aktywni, także w formułowaniu zasad

• Podmioty muszą identyfikować się z założeniami kontraktu

• Stosowanie wzmocnień pozytywnych

• Cele powinny być jasno sprecyzowane i realne, osiągalne. Przy realizacji kontraktu każde osiągnięcia należy chwalić

• Każdy cel powinien kończyć się efektem

Kontrakt to także negocjacje, tak aby obie strony były zadowolone

Negocjacje:

styl rzeczowy - nastawienie na realizację problemu

Etapy negocjacji:

1) przygotowanie - to co chcemy osiągnąć, lista oczekiwań, jakie zagadnienia będziemy negocjować

2) dyskusja - zbiór informacji od każdej strony

3) propozycja - co możemy wynegocjować, przedstawienie oferty

4) transakcja - oddanie czegoś w zamian za coś innego

Ocena realizacji kontraktu:

- czy osoba/ rodzina / ja wywiązywaliśmy się z uzgodnionych działań?

- czy cel został osiągnięty?

- czy są działania które należy zmodyfikować?

- jak dalej pracować z tą osobą, grupą?

Metoda pracy z grupą wg Kamieńskiego:

- grupy psychoterapeutyczne

- grupy rewalidacyjne

- grupy rozwojowo-wychowawcze

Grupy psychoterapeutyczne pracują z psychologiem, grupy rozwojowo-wychowawcze interesują pedagogów. Grupy rewalidacyjne dotyczą pracy z grupą, które nie mogą normalnie funkcjonować w społeczeństwie.

III. Metoda środowiskowa

Etapy pracy grupy:

• Lustracja społeczna - rozpoznawanie, diagnoza potrzeb

• Organizacja zespołu i pracy - podział zadań, przepływ informacji

• Planowanie i koordynacja działań opiekuńczych, wspomagających

• Inspiracja - wtórne pobudzanie zespołu

• Systematyczne poprawianie warunków życia siłami społecznymi

• Kontrola osiągnięć /doskonalenia

Wykład 5 (12.11.2008)

Temat: Podstawowe środowisko wychowawcze

Pedagogika społeczna zajmuje się wspomaganiem tworzenia środowiska życia jednostki

Czynniki wpływające na człowieka i jego wychowanie:

a) czynniki egzogenne - środowisko społeczne (te czynniki sprzyjają tworzeniu)

b) czynniki endogenne - somatyczne (organizm, genotyp itp.) psychiczne (osobowość)

Pedagogika społeczna zwraca szczególną uwagę na czynniki egzogenne.

Socjalizacja - dokonuje się przez przebywanie jednostki w środowisku społecznym

Rodzina to środowisko socjalizujące, wpływa ono najszybciej na jednostkę.

Mechanizmy oddziaływania rodziny na socjalizację jednostki:

• Atmosfera życia rodzinnego - kiedy występują patologie dzieci mogą uczyć się negatywnych wzorców

• Brak dostatecznej opieki nad dzieckiem - dziecko może przebywać w grupie od której przejmuje zachowania destrukcyjne

• Stosowanie metod wychowawczych

• Status moralny rodziny - wyznawane wartości

Czynniki wpływające na funkcjonowanie dziecka w rodzinie:

- pozbawienie opieki

- brak środków materialnych

- brak dostatecznej opieki np. w związku z pracą rodziców

Oprócz rodziny funkcję socjalizacyjną przejawia również szkoła. Szkoła ma zachęcać dzieci do zabiegania o wiedzę. Jednak już w szkole dzieci mogą okazywać negatywne zachowania. Szkoła może być miejscem strachu i lęku, dlatego dziecko może zacząć jej unikać. Szkoła powinna odegrać znaczącą rolę w rozpoznawaniu nieprzystosowania dziecka.

Grupy rówieśnicze mają ważne znaczenie w rozwoju dziecka, te grupy zaspokajają istotne potrzeby społeczne i psychiczne, Grupa rówieśnicza zaspokaja potrzebę pełnienia ról społecznych, akceptacji, rozwijania zainteresowań i pasji. Grupa rówieśnicza przygotowuje do współżycia społecznego, pełni także rolę kontroli społecznej.

Grupa rówieśnicza może mieć również charakter destrukcyjny (gangi i paczki). Te grupy zaczynają wchodzić w konflikt z prawem. Ich liderem jest osoba, która jest silna ima wpływ na pozostałych jej członków.

Dzieci z rodzin patologicznych często wykazują zaburzenia zachowania wynikające z nieprawidłowości w układzie nerwowym. Dlatego mają one częste problemy z nauką, właściwym zachowaniem. Zachowanie niezgodne z ogólnie przyjętymi normami powoduje odrzucenie społeczne.

Dzieci z rodzin patologicznych nie mają poczucia kontroli wewnętrznej i zewnętrznej. Nie wiedzą co jest dobre a co złe, ponieważ w swoim środowisku wychowawczym przyjęły zachowania aspołeczne.

Przebieg socjalizacji jest zależny od czynników sytuacyjnych, środowiskowych, biopsychicznych. Dziecko przejawia te zachowania których się wyuczyło.

Rodzina jest podstawą do nabywania przez dziecko umiejętności które pozwolą mu na prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie.

Proklamowanie Praw Dziecka i ochrony dzieci i młodzieży w Polsce. Prawa Dziecka są niezbędne do kształtowania jego osobowości. Odpowiednia realizacja Praw Dziecka zapewnia dziecku bezpieczeństwo, ale jest również korzystna z punktu widzenia społeczeństwa.

Prawa Dziecka - dorośli mają obowiązek zaspokajania tych potrzeb i państwo powinno kontrolować ich przestrzeganie, a realizacja ich należy do rodziców, pedagogów.

Czynniki mające wpływ na powstanie Praw Dziecka:

• Rozwój nauk medycznych

• Podręczniki z psychologii rozwojowej

• Opieka prawna nad dzieckiem w rodzinie

• Pojawia się sąd opiekuńczy

• Walka z przestępczością nieletnich

• Zwrócenie uwagi na dobro dziecka

• 1925 rok - Deklaracja Genewska

• Konwencja o Prawach Dziecka

1959 rok Deklaracja o Prawach Dziecka - ONZ

Za prawami dotyczącymi dziecka idą również obowiązki. Dziecko powinno okazywać szacunek rodzicom.

Koncepcje pomocy dziecku i rodzinie:

a) zasada pomocniczości - państwo wspomaga rodzinę w zadaniach, które ma do wykonania, ale jej nie wyręcza

b) zasada interwencji - kiedy rodzina sobie nie radzi wtedy pomaga jej państwo, ma na to formę pomocy społecznej

---