Temat 1
1.Środowisko i jego elementy. 2. Środowisko obiektywne i subiektywne. 3. Środowisko życia człowieka. 4. Typy postaw wobec środowiska wobec Radlińskiej (postawa czynna, bierna i obronna).
Ad.1 Środowisko i jego elementy .Środowisko- to te elementy otoczenia w których zasięgu oddziaływań -znajduje się obiekt. Środowisko nie jest sumą elementów, ale calością, jest systemem. Dominujące elementy środowiska : A)Naturalny(przyrodniczy)B)Kulturowo-cywilizacyjno-ekonomiczny C)Spoleczny(relacje ludzkie i ich uwarunkowania)D)Aspekty nieobserwowalne; psychiczne, duchowe,aksjologiczne.E)historyczny.
Ad.2 ŚRODOWISKO OBIEKTYWNE-to zespól elementów otoczenia pozostających ze sobą w różnorodnych związkach. ŚRODOWISKO SUBIEKTYWNE-To elementy otoczenia które stanowią potrzeby obiektu
Ad3.Środowisko życia-Obejmuje wszystkie możliwe konfiguracje elementów środowiska w których przebywa jednostka ludzka. Ważnym elementem stanowiącym o jakości relacji zachodzących w środowisku życia jak też o jakości jego przekształcania jest postawa jaką jednostka przyjmuje wobec środowiska.
Ad.4 H.RADLIŃSKA -TYPY POSTAW JEDNOSTKI WOBEC ŚRODOWISKA:
A)Postawa czynna(twórcza).Polega na urzeczywistnieniu wartości, ulepszaniu warunków środowiskowych. Ksztaltują ją czynniki osobowe(zdrowie,wiek,cechy psychiczne) i czynniki pozaosobowe(społeczne)związane z dzialaniem innych ,wzorcami pożądanych zachowań oraz dobrami kultury. B)Postawa Bierna- może być uwarunkowana niskim stopniem psychofizycznej sprawności organizmu, niekorzystną sytuacją spoleczną(przemoc) lub mlodym wiekiem. Wyraża się w uleganiu wszelkim nawet przypadkowym wpływom środowiska.W postępowaniu społeczno-pedagogicznym ważna jest wobec tych osób orientacja ochronna,wyrażająca się w ochronie jednostki oraz stwarzaniu jej warunków pomyślnego rozwoju. C)Postawa Obronna-Uwidacznia się w odrzucaniu wszelkich wpływów środowiska. Może wyrażać się w negowaniu wpływów środowiska(mlodzież w okresie dorastania)ale także w ochronie skierowanej na siebie lub innych wyrażającej się np.; w transgresji mającej miejsce w sytuacjach trudnych w rodzinie. Zatem obronny stosunek jednostki do środowiska może zaowocować korzystną zmianą w perspektywie rozwojowej.
Temat 2
1. Wsparcie społeczne - pojecie i rodzaje. 2. Empowerment - pojęcie.
Ad. Przetwarzanie środowiska życia jego silami znajduje współczesne odniesienie poprzez następujące kategorie: A)WSPARCIE SPOLECZNE- jest to określone dzialanie (kompleks)czynności jednych ludzi (jednostek,grup społecznych)wobec innych .Wsparcie społeczne jest to ukierunkowane dzialanie zorientowane na osoby(jednostki),grupy społeczne (określone zbiorowości) które znalazly się w sytuacji trudnej, uwarunkowanej czynnikami immanentnymi lub zew. Rodzaje -WYRÓŻNIAMY WSPARCIE: A)Emocjonalne-polegające na dawaniu komunikatów werbalnych i niewerbalnych typu<jesteś przez nas kochany>,<jesteś nasz>,<lubimy Cię>. B)wartościujące polegające na dawaniu jednostce komunikatów typu ,<jesteś dla nas kimś znaczącym>C)instrumentalne, czyli dostarczanie konkretnej pomocy.D)informacyjne czyli udzielanie rad i informacji.
Ad. 2 EMPOWERMENT- Oznacza „budzenie sil ludzkich”i oznacza kladzenie nacisku na silne strony człowieka w przeciwieństwie do koncentracji na patologii. Pracownik socjalny w tym podejściu nie występuje jako ekspert czy uzdrawiacz, ale jako osoba inspirująca jednostki do urzeczywistnienia ich silnych stron i potencjalu.
EDUKACJA ŚRODOWISKOWA:3 PRZESLANKI: A)koncepcja człowieka-podmiot osoby, która aktywnie uczestniczy w budowaniu świata;która dostrzega to, co ludzi lączy B)koncepcja społeczeństwa otwartego (obywatelskiego)czyli zbiorowości , w której realizowane są idee pluralizmu i tolerancji. C)Idee demokracji .Edukacja środowisowa obejmuje m.in.: A)prace środowiskową B)wzmacnianie społeczne C)Dzialanie środowiskow
Temat 3
1. Ekologiczna teoria człowieka rozwoju człowieka- wg U. Bronfenbrennera. 2.Mikrosystem 3. Siedlisko i jego elementy . 4.Mezosystem i egzosystem i mkrosystem. 5.Chronosystem 6. Przejście ekologiczne.
Ad.1Ekologiczna teoria człowieka rozwoju człowieka- wg U. Bronfenbrennera.
W świetle tej teorii przyjmuje się ,że: 1-rozwój jednostki (osoby) dokonuje się w kontekście jej związków ze środowiskiem,2-rozwijająca się osoba jest dynamiczną jednostką, która nie tylko podlega wpływom środowiska ale także sama oddziałuje na środowisko 3-istotne dla rozwoju człowieka środowisko nie jest ograniczone do pojedynczego bezpośrednio oddziałującego siedliska ale obejmuje powiązania między różnymi siedliskami oraz wpływy większych środowisk,4-środowisko ekologiczne jest układem koncentrycznych struktur - każda zawiera się wewnątrz następnej. Struktury te są określane jako: mikro, mezo, egzo i makrosystemy. Ad2 MIKROSYSTEM- Wzorzec aktywności ról społecznych i relacji interpersonalnych doświadczanych przez rozwijającego się człowieka w danym siedlisku, charakteryzującym się różnymi właściwościami fizycznymi i materialnymi.
Ad.3 Siedlisko- jest miejscem, w którym, osoby mogą bez trudu nawiązać bliskie osobiste relacje- może to być dom rodzinny, ośrodek dziennej opieki, plac zabaw.Elementy siedliska: działanie, rola, relacja interpersonalna, interakcja twarzą w twarz. Kluczowym słowem występującym w definicji mikrosystemu jest „doświadczenie” co wskazuje na to, że istotne cechy danego środowiska obejmują nie tylko jego obiektywne właściwości, ale także sposób w jaki te właściwości są postrzegane przez osoby w danym środowisku.
Ad. 4 MEZOSYSTEM-Wzajemne relacje pomiędzy dwoma lub więcej siedliskami, w których aktywnie uczestniczy rozwijający się człowiek np. dla dziecka będą to relacje pomiędzy domem a szkołą czy sąsiedzką grupą rówieśników, dla dorosłego -relacje pomiędzy rodziną, pracą i życiem towarzyskim. Mezosystem jest „ systemem mikrosystemu” ,który powstaje gdy rozwijająca się osoba przechodzi do innego środowiska. EGZOSYSTEM- Odnosi się do jednego lub więcej siedlisk, w których rozwijający się człowiek aktywnie nie uczestniczy, ale to co się w nich dzieje pozostaje pod wpływem tego- bądź wpływa na to co dzieje się w siedliskach, w których człowiek aktywnie działa. W przypadku małego dziecka egzosystem może być miejscem pracy rodziców lub klasa szkolna do której uczęszcza starsze rodzeństwo. MAKROSYSTEM -Oznacza zawartość na poziomie formy i treści systemów niższego rzędu (mikro, mezo i egzosystemów) istniejąca lub mogąca istnieć w ramach danej subkultury lub kultury, ujmowana jako całość łącznie z leżącą u jej podstaw ideologia czy system przekonań
Ad.5 U. Bronfenbrenner wprowadza ponadto pojęcie chronosystemu odnoszącego się do wpływu na rozwój człowieka, zmian zachodzących w tych siedliskach, w których dana osoba żyje. Najprostsza forma chromosystemu ogniskuje się wobec życiowych przejść.
Rozpoznaje się 2 typy przejść:1)NORMATYWNE- tj. pójście do szkoły, dojrzewanie, rozpoczęcie pracy zawodowej, przejście na emeryturę.2)NIENORMATYWNE- śmierć lub poważna choroba w rodzinie, rozwód, przeprowadzka. Takie przejścia zdarzają się w ciągu całego życia i często wywołują zmiany rozwojowe.
Ad.6 W trakcie życia jednostka zmienia środowisko(siedlisko) w których funkcjonuje. Zmiany te nazywa autor przejściem ekologicznym i traktuje je jako kluczowe momenty w rozwoju. PRZEJŚCIE EKOLOGICZNE- „występuje gdy pozycja osoby w jej środowisku ekologicznym, ulega zmianie w wyniku zmiany w wyniku zmiany pełnionej roli, zmiany siedliska lub obu tych zmian jednocześnie… przejście ekologiczne jest zarówno konsekwencją jak i czynnikiem uruchomiającym dalszy rozwój”
Temat 4.
1. kategoria działania społecznego w ped. społ. 2.Elementy działania społecznego.3. Formy działań społecznych wg Radlińskiej: a)profilaktyka, b)pomoc,c) ratownictwo, d)opieka, e)kompensacja.
Ad1 CELE DZIAŁANIA SPOŁECZNEGO
- jest pewne wyobrażenie stanu finalnego danej sytuacji, która spowodowała podjęcie działania, jest przekształcenie rzeczywistości społecznej
Ad2 ELEMENTY KATEGORII DZIAŁAŃ SPOŁECZNYCH1- definiowanie sytuacji, jej określenie, opisanie, nazwanie, stawianie pytań: co jest?, dlaczego takie jest? 2- orientowanie działania przez określenie jego celów i uzasadnień. Pytania: po co?, dlaczego zamierzamy podjąć działanie 3- podejmowanie aktywności (bądź projektowanie jej tylko, bądź jedynie wskazywanie na niezbędność jej podjęcia) pytania: kto?, gdzie?, jak zamierza działać?
Ad 3 FORMY DZIAŁAŃ SPOŁECZNYCH 1- profilaktyka2- pomoc3- ratownictwo4- opieka 5- kompensacja społeczna a)PROFILAKTYKA - szczególnego typu działalność związana z neutralizowaniem wpływu czynników powodujących potencjalne zagrożenie rozwoju biologicznego, społecznego, kulturalnego, polegająca na ujawnieniu zarówno sytuacji, uwarunkowań negatywnych zaburzających rozwój jak i tych elementów środowiska, które obecnie jeszcze nie wywołują zagrożenia, ale w przyszłości mogą zaburzyć pomyślny przebieg rozwoju jednostki lub środowiska życia b)POMOC - wg Radlińskiej stanowią działania mające wspierać pomyślny rozwój osoby z jakichś względów zagrożonych, jak wszystkich członków społeczności c)RATOWNICTWO - to pomoc doraźna, świadczona pośpiesznie w chwilach klęski, żywiołu, nagłego nieszczęścia RATOWNIK jest najczęściej specjalistą, który zarządza określonymi działaniami RATOWANY zdaje się na jego polecenie czasem nie jest świadomy zdarzeń i nie umie lub nie może współdziałać z ratownikiem d)OPIEKA - wg Radlińskiej jest formą działań świadomych we wszystkich sytuacjach życiowych, w których ludzie dotknięci niekorzystnym układem wydarzeń losowych nie potrafią lub nie dysponują wystarczającymi siłami do przezwyciężenia zaistniałych trudności.
Opieka jest działalnością zindywidualizowaną i opiera się na dokładnej diagnozie potrzeb. Opiekun przejmuje w jakimś stopniu odpowiedzialność za losy drugiego człowieka e)KOMPENSACJA SPOŁECZNA - oznacza celowe wyrównanie braków, uzupełnienie lub zastępowanie niepomyślnych składników sytuacji osobistej czy grupowej, stwarzanie warunków życia uznawanych za normalne
Temat 5.
1. Obiektywna i subiektywna jakość życia człowieka. 2. Czynniki mające wpływ na jakość życia.
Ad1 Pojęcie jakość życia może być rozumiane obiektywnie i subiektywnie. 1.Obiektywna jakość życia- to zespół warunków życia i działania człowieka. Obejmują one środowisko fizyczne, materialne i społeczno-kulturowe.Warunki te mogą tworzyć kontekst różnych sfer życia i działania człowieka, mogą dotyczyć rodziny, edukacji, wypoczynku, pracy, usług, prawa, życia obywatelskiego, ochrony środowiska. Warunki te można nazwać wyznacznikami subiektywnej jakości życia. 2.Subiektywnie pojęta jakość życia jest wynikiem oceny i wartościowania różnych sfer życia oraz życia jako oceny.
Ad2 Czynniki mające wpływ na jakość życia. 1..Efekt oceny życia może mieć poznawczy charakter wówczas mierzymy jakość życia poczuciem satysfakcji. Kategoria emocjonalno-poznawcza mówimy wtedy o poziomie zadowolenia z różnych sfer życia i życia jako całości. Niekiedy tak pojęta jakość życia utożsamia się z poczuciem dobrostanu. (H. Sęk) 2.Na jakość życia mają wpływ umiejętności jednostek związane z zaspokojeniem różnych dla niej potrzeb w głównych siedliskach życiowych, tj. praca, dom, szkoła i społeczność osób w siedliskach (D. Goode) 3.Wg P. Mossa jakość życia nie jest obiektywną rzeczywistością ale subiektywną percepcją, która rozwija się w czasie, odzwierciedla priorytety, przekonania i wartości jednostek. 4. Wskaźniki jakości życia obejmują (R.E. Dennis, R.L. Schalde)-niezależność,,-standard życia,,-warunki mieszkaniowe,,-relacje rodzinne, społeczne,,-wydajność,,-zdrowie,,-bezpieczeństwo publiczne,,-aktywność podejmowana w wolnym czasie,,-odczuwanie satysfakcji życia, samopoczucie.5.Na jakość życia ma wpływ spektrum indywidualnych i rodzinnych doświadczeń (np. stan posiadania, tragedie, sukcesy w różnych aspektach życia) 6.Obiektywny i subiektywny aspekt określania jakości życia -obiektywne: warunki życia: korzystne i niekorzystne,-subiektywna ocena jakości życia: *pozytywne- zadowolenie uzasadnione A - paradoks zadowolenia C*negatywne- dylemat niezadowolenia B - niezadowolenia uzasadnione D
Warunki życia nie wyznaczają wprost poziomu zadowolenia życia. Ludzie mający trudną sytuację życia potrafią mieć pozytywną ocenę życia (C). Ludzie, którzy mają obiektywnie niekorzystną sytuacje zdrowotną tak psychicznie, że odkrywają sens życia i czerpią wiele z satysfakcji. Dylemat niezadowolenia (B) oprócz zewnętrznych wyznaczników człowiek korzysta z wewnętrznych czynników pozytywnej oceny życia, gdy ich nie ma zadowolenie z życia jest niskie. Sytuacje A i D wydają się oczywiste, występuje w nich zgodność czynników zewnętrznych i wewnętrznych (H. Sęk)
Temat 6
1.Pojęcie rozwoju. 2.Typy relacji społecznych: transfer, wymiana, wzajemne uczestnictwo. 3.Pomoc w rozwoju w sferze biologicznej, społecznej i kulturalnej. 4. Trzy wymiary pomocy w rozwoju:a)indywidualny b)społeczny c)instytucjonalny/pozainstytucjonalny 5. Czynniki mające wpływ na wybór rozwoju pomocy w rozwoju. 6. Próg zagrożenia rozwoju. 7. Pojecie wzorca a) Barbier b) Kamiński
Ad.1. Pojęcie rozwoju 1.Rozwój można interpretować jako: -zmiany rozwojowe (są rozumiane jako ilościowy przyrost) -rozwój jest rozumiany jako zmiany jakościowe.2. W pedagogice społecznej rozwój rozumiany jest użytecznie jako ukierunkowanego procesu zmian zmierzających przez określone fazy osiągnięcia wyższych form strukturalnych i funkcjonalnych. W tym sensie rozwój jest wzbogaceniem, doskonaleniem.3.Rozwój można rozumieć jako „komplikowanie się wzbogacanie stosunków jednostki ze światem” (H. Tynkowa)4.Ważnym czynnikiem stymulującym rozwój jednostki jest jej aktywność i zdobywane w wyniku podejmowanych aktywności doświadczenia mające regulacyjny wpływ na funkcjonowanie jednostki.5.W ped. społ. pojęcie rozwoju rozpatrywane jest z punktu widzenia zespołu użytkowych, konkretnie czynności podejmowanych w środowisku życia jednostki przez wychowawcę, pracownika społecznego, pedagoga społecznego składa się na działanie społeczno-wychowawcze, zorientowane w kierunku wspierania, wzbogacania i w konsekwencji optymalizacji rozwoju indywidualnego jednostki oraz jej środowisko życia. 6.WYCHOWANIE- (H.Radlińska) - „pielęgnowanie rozwoju, uczenie sztuki odszukiwania i wyboru wartości istniejących oraz czynieniem z nich narzędzi własnego trudu na wzbogaceniu wiedzy, na wybieraniu sprawności w kierowaniu osobą wykorzystaniu pracy” 7.Wg H. Radlińskiej pomoc rozwoju jest pewnym typem stosunku wychowawczego, w którym wychowawca jest przewodnikiem, doradcą, łącznikiem ze światem zewnętrznym.”
8.Wychowanie może interpretować jako aktywność zmierzającą do organizowania sytuacji wychowawczych, bądź jako działanie „czynność społeczna” umożliwiająca podejmowanie przez wychowawcę starań o rozwój biologiczny, społeczny i kulturalny wychowanka.
Ad2. Typy relacji społecznych: TRANFER- jest na ogół jednokierunkowy o silnej asymetrii relacji. Jest typowy szczególnie w stosunkach międzypokoleniowych i wywołuje reakcje sprzeczne z intencjami nadawcy. WYMIANA- jest kategorią relacji społecznej, która może przebiegać w formie wymiany kontraktowej, handlowej (coś za coś) lub wymiany przez dawanie (np. czasu, emocji, swojej prywatności, indywidualności, po prostu siebie). WZAJEMNE UCZESTNICTWO- stwarza sytuację, w której możliwe równoważenie relacji i poczucie wzajemności oraz wspólnoty.
Ad. 3 Pomoc w rozwoju odnosi się do sfer: a) biologicznej- może dotyczyć aspektów tj. pielęgnacja, wyrównywanie braków, pobudzanie sfery rozwoju.b) społecznej- polega na wzrastaniu jednostki w środowisko. Pomoc w rozwoju społecznym polega na: nabywaniu ról społecznych, internalizacji norm, zasad grupowych, uczeniu zachowań w sytuacjach interpersonalnych i grupowych, wyboru nowych kręgów i grup społecznych. c) kulturalnej- przejawia się w: budzeniu aspiracji i zainteresowań intelektualnych oraz estetycznych, wprowadzeniu w krąg wartości kulturowych i przekazywaniu zasad oraz norm moralnych, wprowadzaniu do uczestnictwa w instytucjach kulturalnych.
Ad. 4 Trzy wymiary pomocy w rozwoju: a) indywidualny (jednostkowy)- wewnętrzny, wyrażający się w odwoływaniu się do indywidualnych możliwości rozwoju i przekraczania siebie (transgresji) b) społeczny (grupowy)- określany jako wewnętrzny/ zewnętrzny, wyraża się w poszukiwaniu możliwości pomocy w rozwoju w najbliższym środowisku np. w rodzinie i dla rodziny, w grupach wsparcia organizowanych dla/z osobami mającymi podobne problemy. c) instytucjonalny i pozainstytucjonalny (zorganizowany formalnie). Określa go kontinuum od instytucjonalnej pomocy w rozwoju i towarzyszenia społecznego do różnych form dezinstytucjonalizacji. -.Pomoc w rozwoju nie może być schematyczna. Powinna wyszukać z oceny progu zagrożenia rozwoju biologicznego, społecznego i kulturalnego jednostki. Pomoc powinna być indywidualna. Jej realizacja powinna pojawiać się odpowiednio wcześnie, aby odpowiednio wcześnie uprzedzić pogłębianie się zagrożenia rozwoju.
Ad 5 Warianty rozwiązań pomocy i wpływ czynników na te warianty: (czynniki mające wpływ na wybór rozw. Pomocy w rozwoju) 1-sfery rozwoju (biologiczne, społeczne i kulturalne) 2-próg zagrożenia rozwoju (ostrzegawczy, zaawansowany, krytyczny) 3-kierunki oddziaływania (ratownictwo, kompensacja, profilaktyka wychowawcza) 4-zakres oddziaływania (jednostka, grupa społeczna, zbiorowość)
Ad 6 .Próg zagrożenia rozwoju, rozumie się jako stopień zagrożenia, który kumuluje negatywne elementy środowiska życia jednostki. Wskazuje on na poziom, poniżej którego nie można zajść -w przeciwnym razie mogą się rozwinąć bardziej negatywne objawy zagrożenia rozwoju.
Ad 7 Pojecie wzorca. a)Barbier Wzorzec- „wyobrażenie tego, co pożądane i co wpisuję się w proces tworzenia nowego wyobrażenia finalizującego”. WZORZEC-związany z koncepcją pomiaru środowiska, pojmowany jako wyobrażenie tego co pożądane i co wpisuje się w proces tworzenia nowego wyobrażenia finalizującego. Wyobrażenia finalizujące - indywidualne optimum (stan pożądany) mają na ogół postać zadań normatywnych celowościowo określających to, co efekcie orientuje działanie podmiotu. Zbiór norm - podstawowy składnik wzorca, są to wielkości określające warunki pomyślnego przebiegu danego zjawiska. b)WZORZEC wg Kamińskiego „struktura teoretyczna skonstruowana z cech pożądanych ludzkiego zachowania lub pożądanych form i sposobów funkcjonowania instytucji”.Wzorzec empiryczny- pojęcie wprowadzone przez A. Kamińskiego w odróżnieniu od wzorów „z czystej wyobraźni”. Wzorzec empiryczny umożliwia weryfikowanie hipotez wzorca z najkorzystniejszymi rozwiązaniami obserwowanymi w rzeczywistości istniejącym analizowanym środowisku.
Temat 7
1.Pojecie instytucji w wąskim i szerokim znaczeniu. 2. Pojecie instytucji wg. H. Radlińskiej. 3. Instytucja symboliczna. 4. Funkcja wyobrażeń w tworzeniu instytucji symbolicznej.
Ad.1. Instytucja w węższym znaczeniu dla teorii organizacji instytucji obejmuje organizację, zakład, placówkę lub po prostu urządzenia, które spełniają określone zadania wg określonych reguł przebiegu pracy i podziału funkcji między osoby współ pracujące. W szerszym znaczeniu instytucja stanowi ramy warunków, w jakich przebiegają procesy socjalizacji. Jest więc obszarem socjalizacji powołanym przez społeczeństwo dla realizacji określonych zadań i funkcji w następujących sferach: 1- ogólnospołecznej pytania o zdania i funkcje instytucji oraz to jakie wynikają z nich oczekiwania co do zachowań i ról członków; 2- indywidualnej (jednostkowej) pytania o indywidualne formy adaptacji wobec tych wymagań oraz ich wpływ na strukturę osobowości.
Ad.2.Wg H. Radlińskiej instytucja oznacza organizację trwałą opartą na prawie pisanym lub zwyczajowym. Wg Radlińskiej immanentną cechą każdej instytucji jest prawo(reguły), czyli jej wymiar aksjologiczny. Wyróżnia instytucje formalne i nieformalne.
Ad.3. Instytucja symboliczna stanowi ,,sieć symboliczna, społecznie usankcjonowana, w której (jedno słowo dopiszcie i powiedzcie mi jakie bo to akurat mam z ksera i nie mogą się doczytać) się, w zróżnicowanych relacjach i proporcjach elementy realne i wyobrażalne”.
Ad.4.Funkcja wyobrażeń w tworzeniu instytucji symbolicznej. Funkcje w procesie tworzenia instytucji symbolicznej spełnia kategoria wyobrażeń. Mogą to być wyobrażenia o rzeczywistości w której działamy o sobie jako podmiocie działającym oraz celu działania. Wyobrażenia oznaczają ,,pewną czynność mentalną tworzenia rzeczywistości w oparciu o te informacje, które zostały zapamiętane spośród informacji przekazywanych przez umysł lub pochodzących z zewnątrz, to znaczy z bezpośredniego otoczenia geograficznego lub środowiska ludzkiego.
Temat 8
1.Pojęcie pracy socjalnej.
2.Cele pracy socjalnej w ujęciu międzynarodowym.
Ad. 1.Pojęcie pracy socjalnej zostało wprowadzone spoza systemy teoretycznego ped. społ. Praca socjalna jest pojmowana przez ped. społ. jako pole działania społecznego różnych podmiotów zorientowanych na pomoc rozwoju i tworzenia jednostkom i grupom społecznym i społecznościom w pokonywaniu sytuacji trudnych. Obszarem działania społecznego jest otwarty dla innych dyscyplin. Ped. społ. wskazuje na ped - społ. uwarunkowania pracy socjalnej i wyjaśnia mechanizmy sprzyjające projektowaniu zmian i przetwarzaniu środowiska.
Ad. 2.Cele pracy socjalnej:
1.„ułatwianie” włączania marginalizowanych, społecznie wykluczonych wydziedziczonych i słabych i zagrożonych grup ludzi;
2.przeciwdziałanie barierom nierówności i niesprawiedliwością istniejącym społeczeństwie
3.praca z jednostkami, rodzinami, grupami i społecznościami oraz ich mobilizowanie na rzecz wzbogacenia ich dobrostanu i zdolności do rozwiązywania problemów
4.pomoc ludziom w uzyskiwaniu usług i zasobów w ich społeczeństwach
5.kształtowanie i wdrażanie polityki i programów, które wzbogacają dobrostan ludzi oraz promują rozwój i prawa człowieka
6.zachęcanie ludzi do angażowania się w podejmowanie działań na rzecz rozwiązywania lokalnych, krajowych, regionalnych czy międzynawowych problemów
7.rzecznictwo dotyczące rozwiązywania problemów społecznych i formułowanie i wprowadzanie w życie polityki społecznej opartej na respektowaniu zasad etyki
8.praca na rzecz ochrony ludzi, którzy nie są w stanie radzić sobie sami, np. dzieci wymagające opieki osoby doświadczonej
9.planowanie, organizowanie, administrowanie i kierowanie programami i organizacjami oddanymi każdemu z celów
10.angażowanie się w akcje społeczne
11.wzmacnianie stabilnych, harmonijnych i wzajemnie się szanujących społeczeństw, które nie naruszają praw człowieka
12.promowanie, poszanowanie tradycji, kultur, ideologii, przekonań religii, różnych etnicznych grup i społeczeństw w zakresie, w którym nie są one w konflikcie z fundamentalnymi prawami człowieka.
Temat 9 Metody pracy socjalnej:
1.Metoda indywidualnych przypadków. 2. Metoda grupowa. 3 Metoda środowiskowa.
Ad. 1 Metoda indywidualnych przypadków: mianem metody indywidualnych przypadków określa się stadium przypadku (case study), czyli jego społeczną diagnozę oraz prowadzenie ( pracę z przypadkiem - case work).
Podstawowe zasady pracy z jednostką: 1. Zasada indywidualizacji - jednostki ani rodziny nie można traktować wg jakiejkolwiek reguły lub teorii, ale należy dokładnie przyjrzeć się tej sytuacji życiowej i precyzyjnie zbadać wszystkie okoliczności, które stały się powodem szukania pomocy społecznej.2. Nie można pomagać szynko, bez namysłu, częściowo, ale należy przeprowadzać rozpoznanie warunków życiowych jednostki, jej stosunku do otoczenia. 3. Caseworker musi posiadać wiedzę, doświadczenie oraz odpowiednie dyspozycje osobowościowe.
Ad.2 Metoda grupowa „ Praca grupowa stwarza kontekst, w którym jednostki pomagają sobie nawzajem, jest to metoda pomagania grupom i jednostkom, może dawać jednostkom i grupom możliwość wpływu i zmian w zakresie osobowych, grupowych, organizacyjnych i społecznych problemów”.Metoda grupowa - zasady: 1. Koncentrowanie się na pomaganiu uczestnikom grupy w staniu się systemem wzajemnej pomocy. Głównym źródłem pomocy dla każdego członka grupy są inni i indywidualnie i zbiorowo. Zasadniczą sprawą jest przyswojenie członków tej idei i uruchomienia w grupie wzajemnej pomocy. 2. Dążenie do maksymalizacji czynników korzystnych i minimalizacji czynników niekorzystnych dla realizacji celów jednostkowych. Uczenie wspólnego rozwiązywania problemów, wyrażenia stosunku emocjonalnego do i wobec innych, kształtowanie wzorów, stosunków interpersonalnych, wpływania na innych. 3. Dążenie do wzmocnienia zdolności uczestników do funkcjonowania samodzielnego i autonomicznego jednostki i jako grupy. 4. Uczenie uczestników grupy wykorzystywania doświadczenia grupowego do funkcjonowania w różnych sytuacjach grupowych w realnym życiu. Przykładowe typologie grup: rekreacyjne, socjalizacyjne, terapeutyczne, spotkaniowe, trening wrażliwości, edukacyjne, samopomocy, problemowe i decyzyjne.
Ad. 3 Metoda środowiskowa ( organizowanie środowiska) Kamiński wyróżnia wąskie i szerokie rozumienie pojęcia met. środ. Wąskie rozumienie tej met. ma miejsce, gdy: 1.Na użytek głównie pomocy soc. Uruchamiana jest jakaś akcja cykliczna lub stała. 2. Przedmiotem zainteresowania lub dziłania jest jedna grupa społeczna- np. ludzie starzy lub wybrane zjawisko - czas wolny młodzieży. 3. Działania i przedsięwzięcia środowiskowe prowadzone są przez jedną grupę osób lub przez jedną instytucję. Szeroki sens metody środowiskowej oznacza całościowe rozumienie środowiska lokalnego, pełną rejestrację jego problemów, kompleksowy i komplementarny system działań, podejmowanie pracy z intencją stałego działania i trwałego usuwania zagrożeń i niepożądanych zjawisk. W szerokim rozumieniu met. środ. Chodzi o dominację pozytywnego sensu działalności społecznej ( rozwój ku celom pożądanym) nad negatywnym sensem aktywności społecznej (ratownictwo i usuwanie zagrożeń). Dwa podstawowe warunki udanego zastosowania met. organizowania środowiska: 1. Istnienie „sił społecznych”. Tym mianem określa się potocznie ochotniczych, najczęściej nieprofesjonalnych organizatorów - wychowawców. Ich oparciem, a także „inkubatorem” powinny być samorządy lokalne. 2. Zaangażowanie w dzieło społeczności lokalnej przedstawicieli wszystkich jej grup.
Temat 10 1. Elementy konstrukcyjne projektu socjalnego
Ad1. Elementy konstrukcyjne projektu socjalnego: 1. Opis i ocenianie sytuacji problemowej, formułowanie założeń teoretycznych projektu;2. Formułowanie założeń celów projektu3. Omówienie zadań służących realizacji celów oraz zasobów i terminów ich realizacji;4. Opracowanie kosztorysu projektu;5. Uświadomienie przeszkód realizacji projektu;6. Wyodrębnienie wskaźników osiągnięcia celów projektu;7. Dobór tytułu projektu.
Temat 12
1.Pojęcie diagnozy.
2.Diagnoza pełna rozwinięta i jej aspekty wg S. Ziemskiego ( diagnoza przyporządkowująca, genetyczna, znaczenia dla całości, fazy, rozwojowa).
3.Diagnoza ped. w metodzie indywidualnych przypadków.
4.Etapy postępowania diagnostycznego.
Ad.1Pojęcie diagnozy. - brak
Ad.2
Na diagnozę pełną, rozwiniętą składa się 5 typów diagnoz cząstkowych ( inaczej aspektów diagnozy):
diagnoza przyporządkowująca do gatunku lub typu
diagnoza genetyczna
diagnoza znaczenia dla całości
diagnoza fazy
diagnoza rozwojowa (prognostyczna)
ad1
Diagnoza przyporządkowująca klasyfikacyjna jest najbardziej rozwinięta w naukach przyrodniczych (botanika, zoologia) ze względu na konieczność znalezienia w badanych przedmiotach, gatunkach lub procesach cech specyficznie istotnych i zarazem podstawowych pozwalających jednocześnie odróżnić jeden gatunek od drugiego.
Diagnoza typologiczna znajdują zastosowanie w naukach społecznych humanistycznych i częściowo przyrodniczych. Diagnozy typologiczne w opisie posługują się zgrupowaniem cech niestałych tworzących charakterystyczne kompleksy tzw. syndromy. Np. aby przyporządkować dane zaburzenie w organizmie chorego do właściwego syndromu, lekarz musi dojść na drodze obserwacji i rozumowania wyboru najbardziej typowego syndromu chorobowego spośród licznych znanych mu i podobnych syndromów.
ad2
Diagnoza genetyczna stanowi drugi etap pełnej diagnozy rozwiniętej. Diagnoza ta może mieć dwie odmiany. Pierwsza z nich przedstawia ciąg zmieniających się z pewną prawidłowością funkcji lub norm, który doprowadził do aktualnej struktury przedmiotu (np. w celu wyjaśnienia struktury budowli gotyckiej trzeba przedstawić przejściowe formy do budowli w stylu romańskim do stylu gotyckiego). Druga odmiana diagnozy genetycznej wyjaśnia ciąg przyczyn i skutków.
ad3
diagnoza znaczenia dla całości wyjaśnia, jakie zmiany w funkcjonowaniu układu całości wywołuje dany proces.
ad4
Diagnoza fazy: ustalenie fazy pozwala określić stopień rozwoju badanych procesów i stanowi podstawę do przewidywania dalszego ich rozwoju.
ad5
Diagnoza rozwojowa lub prognostyczna to przewidywanie dalszego rozwoju badanego procesu czy stanu rzeczy. Opiera się na poprzednich etapach - częściach diagnozy i jest ich bezpośrednim wynikiem. Prognoza jest tym pewniejsza im bliższych dotyczy skutków. Wnioskowanie o coraz dalszych fazach i odleglejszych skutkach jest obarczona coraz większym prawdopodobieństwem błędu.
Ad. 3 Diagnoza pedagogiczna w metodzie indywidualnych przypadków. Podstawowym celem met. indywidualnych przypadków jest możliwie pełne poznanie i ocena rozwoju jednostki oraz podjęcie określonych działań kompensacyjnych w przypadku stwierdzenia istniejącego lub zagrażającego rozwoju zaburzenia jej funkcjonowania, którego przyczyny mogą być natury endogennej lub egzogennej.
Ad. 4 Etapy postępowania diagnostycznego:
Czynniki przygotowawcze.
Prawidłowe postawienie problemów diagnostycznych i hipotez.
Opracowanie szczegółowego programu i planu badania.
Dobór odpowiednich metod i technik badawczych.
ad1
Czynniki przygotowawcze: najistotniejsze jest określenie przyczyn pojęcia badania. Punktem wyjścia dla diagnosty - pedagoga jest zebranie możliwie wszystkich informacji dot. danego przypadku, podejrzewanych odchyleń, np. od normy rozwojowej i danych dot. poziomu funkcjonowania środowiska wychowawczego, historii życia itp. W badaniach diagnostycznych ważna jest w każdym przypadku analiza dokumentacji z której można odczytać szczegóły istotne dla diagnosty.
ad2
Prawidłowe postawienie problemów diagnostycznych i hipotez: oparte jest na znajomości faktów, danych dot. badanej osoby charakterystyce środowiska wychowawczego, analizie związków pomiędzy poszczególnymi elementami środowiska, czy też rodzaju odchyleń od normy rozwojowej czy normy dydaktycznej. Konieczne jest ustalenie pewnych danych, które są znane oraz ustalenie niewiadomej diagnostycznej wymagającej sprecyzowania postaci problemu diagnostycznego. Często rozstrzygnięcie i weryfikacja problemu badawczego jest niemożliwa bez sformułowania określonej hipotezy. W diagnostyce pedagogicznej rolę hipotezy roboczej spełnia diagnoza wstępna. Jest to tzw. rozpoznanie skrócone, które zostało sformułowane na podstawie objawów poprzez doświadczonego pedagoga. Diagnoza wstępna wymaga jednak weryfikacji, a więc zastosowania pełnej procedury badawczej.
ad3
Opracowanie szczegółowego programu i planu badania. Zadaniem diagnosty jest opracowanie szczegółowego programu badania, z określeniem celu badania poszczególnych deficytów rozwojowych, stopnia ich nasilenia, genezy fazy rozwojowej i rokowania na przyszłość. Plan badania dot. formalnej strony badania w środowisku naturalnym dziecka, badania ambulatoryjnego, charakteru badania: jednorazowe lub kompleksowe interdyscyplinarne.
ad4
Dobór odpowiednich metod i technik badawczych. Do podstawowych technik badawczych dostępnych pedagogowi - diagnoście zalicza się: Wywiad. Rozmowę. .Obserwację. .Analizę dokumentów Analizę wytworów. Testy osiągnięć szkolnych. Techniki socjometryczne badające różnego rodzaju stosunki społeczne. Eksperyment pedagogiczny. Techniki autoekspresyjne (autobiografie, dzienniki, swobodne wypowiedzi ustne, techniki inscenizacji o charakterze diagnostycznym, metody sytuacyjne, dyskusje, technikę niedokończonych historyjek, technikę nie dokończonych zdań).
Temat 13
1. Wybrane aspekty procesu diagnostycznego i diagnozy: 2.Prediagnostyczny etap diagnozy; 3. Schemat diagnozy wg I. Obuchowskiej.
Ad1 Wybrane aspekty procesu diagnostycznego i diagnozy: Diagnoza- (grec. diagnosis) rozróżnienie, osądzenie. Diag. chorób znaczy w klinicznym sensie poznanie lub określenie chorób na podst. ich patologicznych zjawisk i symptomów. Diag. w ujęciu medycznym stanowi punkt wyjścia do do rozważań i określenia zakresu diagnozy psychicznej i pedag. Pojęcie ,,diagnozy'' z nauk medycznych przyjęła jako pierwsza w naukach społ. pedagogika społ.
Diagnoza pełna rozwinięta i jej aspekty.S. Zamski uważa diag. za metodę działania. ,,Diag. pełna rozwinięta musi wyjaśniać szereg problemów dotyczących badanego stanu rzeczy oraz odpowiedzieć na pytania jakie przyczyny pierwotne zadziałały, jaki ciąg zdarzeń doprowadził do stanu danego, jakie znaczenie dla całości ma jego stan obecny, następnie w jakiej fazie rozwoju znajduje i rozwinie się w przyszłości ten stan''.
Na diag. pełną rozwiniętą składa się 5 etapów diagnoz cząstkowych:
1) diag. przyporządkowująca do gatunku lub typu:
a) diagnoza przyporządkowująca klasyfikacyjna, która jest najbardziej rozwinięta w naukach przyrod. ze wzgl. na konieczność znalezienia w badanych przedmiotach, gatunkach lub procesach cech specyficznie istotnych, zarazem podstawowych pozwalających jednocześnie odróżnić jeden gatunek od drugiego.
b) diagnoza typologiczna, która znajduje zastosowanie w naukach społ., human. i przyrodniczych. Diagnozy typologiczne w opisie posługują się zgrupowaniem cech niestałych, tworzących charakterystyczne kompleksy tzw. syndromy.
2) diag. genetyczna - jako drugi etap pełnej diag. rozwiniętej. Może ona mieć dwie odmiany. Pierwsza z nich przedstawia ciąg zmieniających się z pewną prawidłowością funkcji lub form, który doprowadził do aktualnej struktury przedmiotu.
3) diag. znaczenia dla całości - wyjaśnia, jakie zmiany w funkcjonowaniu układu całości wywołuje dany proces.
4) diag. fazy - ustalenie fazy pozwala określić stopień rozwoju badanych procesów i stanowi podst. do przewidywania dalszego ich rozwoju.
5) diag. rozwojowa (prognostyczna) - to przewidywanie dalszego rozwoju badanego procesu czy stanu rzeczy. Opiera się na poprzednich etapach-częściach diagnozy i jest ich bezpośrednim wynikiem. Prognoza jest tym pewniejsza im bliższych dotyczy skutków.
Ad2 Prediagnostyczny etap diagnozy;
Etapy postępowania diagnostycznego:
* czynności przygotowawcze - najważniejsze jest określenie przyczyn podjęcia badania. Punktem wyjścia dla diagnosty-pedagoga jest zebranie informacji dotyczących danego przypadku, podejrzewanych odchyleń i danych dotyczących poziomu funkc., historii życia itp... W badaniach tych ważna jest analiza dokumentacji w każdym przypadku, z której można odczytać szczegóły istotne dla diagnozy.
* prawidłowe postawienie problemów diagnostycznych i hipotez - oparte jest na znajomości faktów, danych dotyczących badanej osoby, charakt. środ. wychowawczego, analizie związków pomiędzy poszczególnymi elementami środ., czy też rodzaju odchyleń od normy rozwojowej lub dydaktycznej. Konieczne jest ustalenie pewnych danych, które są znane lub ustalenie niewiadomej diagnozy wymagającej sprecyzowania w postaci problemu diagn. Diagnoza wstępna - rozpoznanie skrócone.
* opracowanie szczegółowego programu i planu badania - zadaniem diag. jest opracowanie szczegółowego programu badania z określeniem celu badania poszczególnych deficytów rozwojowych, stopnia ich nasilenia genezy fazy rozwojowej i rokowanie na przyszłość.
* dobór odpowiednich metod i technik badawczych. Podst. techniki: wywiad, rozmowa, obserwacje, analiza dokumentów, analiza wytworów, testy osiągnięć szkolnych, techniki socjometryczne badające różnego rodzaju stosunki społ., eksperyment pedagogiczny, techniki autoekspresyjne ( autobiografie, dzienniki, swobodne wypowiedzi ustne ipt…).
Ad 3
brak