Staatsordnung und politisches System Polens


Staatsordnung und politisches System

Die Dreiteilung der Gewalten - trójpodział władz

der Staatsordnung - system rządów

politisches System - ustrój polityczny

der Rechtstaat - państwo prawa

die Gewaltenteilung - podział władz

auf etwas beruhen - opierać się na

der Grundsatz - zasada, założenie

ein demokratischer Rechtsstaat sein - być demokratycznym państwem prawa

auf dem Grundsatz der Gewaltenteilung beruhen -opierać się na zasadzie podziału władzy

Die Gesetzgebung - władza ustawodawcza

Ausschließlich - wyłącznie

das Parlament - parlament

zustehen - przysługiwać, należeć się

Die Gesetzgebung steht ausschließlich dem Parlament zu - władza ustawodawcza przysługuje wyłącznie parlamentowi

ausüben von - sprawować, wykonywać (przez)

der Staatspräsident - prezydent

der Ministerpräsident - premier

Die Exekutive ausübt vom Staatspräsidenten, Ministerpräsidenten und vom Ministerrat - władza wykonawcza jest wykonywana przez prezydenta, premiera i przez Radę Ministrów

obliegen - być sprawowany, wykonywany

sowie - jak również

die Rechtsprechung - orzecznictwo sądowe, jurysdykcja, sądownictwo

das Gericht - sąd

das Verwaltungsgericht - sąd administracyjny

das Militärgericht - sąd wojskowy

Die Rechtsprechung obliegt den ordentlichen Gerichten sowie den Verwaltungs- und Militärgerichten - sądownictwo jest wykonywane przez sądy powszechne, jak również przez sądy administracyjne i wojskowe

1.1 Verfassung -konstytucja

Die Verfassung der Republik Polen - konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

der (wichtigste) Rechtsakt - (najważniejszy) akt prawny

die Staatsordnung - ustrój państwa

die Grundlage für die Staatsordnung Polens - podstawa dla systemu rządów/ustroju Polski

verankern - zakotwiczyć

Rechte und Freiheiten der Bürger - Prawa i wolności obywateli

In der Verfassung werden Rechte und Freiheiten der Bürger verankert - w konstytucji są zapisane/zakotwiczone prawa i wolności obywatelskie

Die wechselseitigen Beziehungen zwischen etw. bestimmen - określać wzajemne stosunki między

die Gestaltung - kształtowanie

das Wirtschaftsleben - życie gospodarcze

Die Selbstverwatung - samorząd

der kommunalen Selbstverwaltung - samorządność lokalna

staatlichen Kontrollorgane - państwowe organy kontrolne

Eine wichtige Grundlage für die Gestaltung des Wirtschaftslebens, der kommunalen Selbstverwaltung und der staatlichen Kontrollorgane -ważny fundament dla kształtowania się życia gospodarczego, samorządności lokalnej i państwowych organów kontrolnych

Verabschieden - uchwalać

Die erste polnische Verfassung wurde im Jahr 1791 verabschiedet - pierwsza polska konstytucja została uchwalona w 1791 roku

Verfassung vom 3. Mai - konstytucja 3 maja

Gelten (als; gilt) - obowiązywać (uchodzić za)

gilt als das erste Grundgesetz in Europa - uchodzi za pierwszą konstytucję w Europie

die Nationalversammlung - Zgromadzenie Narodowe

die Sitzung - posiedzenie

Sejm und Senat in gemeinsamer Sitzung - wspólne posiedzenie Sejmu i Senatu

Die aktuelle polnische Verfassung wurde am 2. April 1997 von der Nationalversammlung verabschiedet - aktualna polska konstytucja została uchwalona 2 kwietnia 1997 roku przez Zgromadzenie Narodowe

die Volksabstimmung - referendum

annehmen - przyjmować

Die Verfassung wurde vom polnischen Volk in der Volksabstimmung angenommen -konstytucja została przyjęta przez naród polski w referendum

Unterzeichnen - podpisać

Verfassung wurde von Präsident unterzeichnet - konstytucja została podpisana przez prezydenta

In Kraft treten - wejść w życie

Die Verfassung ist in Kraft getreten - konstytucja weszła w życie

Die Verfassung/Gesetz tritt in Kraft - konstytucja/ustawa wchodzi w życie

die Wahrung garantieren - gwarantować obronę (przestrzeganie, zachowanie)

die Grundfreiheiten - podstawowe wolności

die Wahrung aller Grundfreiheiten und Privatrechte garantieren -gwarantować przestrzeganie wszystkich podstawowych wolności i praw osobistych

in einem demokratischen Rechtstaat gelten- obowiązywać w demokratycznym państwie prawa

Dazu gehören vor allem - do tego należą przede wszystkim

die Gleichheit vor dem Gesetz unabhängig von - równość wobec prawa niezależnie od

Geschlecht -płci

Rasse -rasy

Konfession und Herkunft - wyznania i pochodzenia

die persönliche Unantastbarkeit - nietykalność osobista

die Gewissensfreiheit - wolność sumienia

die Glaubenfreiheit - wolność wyznania

der Anspruch auf gerichtliche Anhörung - prawo do rozprawy sądowej

der Anspruch auf soziale Leistungen - prawo do świadczeń socjalnych

der Anspruch - wymóg

die Anhörung - wysłuchanie

die Vereinigungsfreiheit - wolność zrzeszania się

die Versammlungsfreiheit - swoboda zgromadzeń

allgemeines Wahlrecht - powszechne prawo wyborcze

Freiheit der Meinungsäußerung - swoboda wyrażania opinii

das Recht auf - prawo do

freie Meinungsäußerung -swobodnego wyrażania opinii

Eigentum -własności

Gesundheitsfürsorge -opieki zdrowotnej

Ausbildung -nauki, kształcenia

freie Berufswahl -swobodnego wyboru zawodu

freie Berufsausübung- prawo do swobodnego wykonywania zawodu

1.2 Politische Parteien -partie polityczne

die Wende - przełom, zwrot

seit der Wende um...- od przełomu w..

die politische Landschaft/ die politische Bühne - scena polityczna (2)

das Parteiensystem - system partyjny

verändern - zmienić się

die politische Landschaft und das Parteiensystem in Polen haben sich völlig verändert - polska scena polityczna oraz system partyjny w Polsce uległy całkowitej zmianie

damals - wówczas,wtedy

herrschend - panujący, sprawujący władzę

Polnische Vereinigte Arbeitenpartei - Polska Zjednoczona Partia Robotnicza

dem politischen Pluralismus Platz machen - zrobić miejsce dla pluralizmu politycznego

anfänglich - początkowo, wstępnie

eine deutliche Teilung - wyraźny podział

es gab eine deutliche Teilung in Parteien- istniał wyraźny podział w partiach

aus der Bewegung der „Solidarność” entstanden - powstać z ruchu „Solidarności”

in postkommunistische Parteien - na partie postkomunistyczne(podział)

Die Aufteilung - podział

immer mehr - coraz więcej

an Bedeutung verlieren - tracić na znaczeniu

angleichen - dopasowywac się; zrównywać się

europäischen und außereuropäischen Standards - europejskie oraz pozaeuropejskie standardy

die polnische politische Bühne gleicht sich den europäischen und außereuropäischen Standards an - polska scena polityczna dopasowuje się do europejskich oraz pozaeuropejskich standardów

vereinigen (sich) - jednoczyć się; zrzeszać się; łączyć

In Polens Parteien vereinigen sich ….. - w polskich partiach jednoczą się ….

die Politikwissenchaftler - politolog

sprechen von... - mówić o...

einer traditionellen Teilung in Linke, Rechte und Zentrum - tradycyjny podział na lewicę, prawicę i centrum

ein klares Bild zeigen - pokazywać jednoznaczny obraz

die Wirtschaftsfragen - kwestie gospodarcze

in etwas sehr liberal denken - myśleć w(jakiejś kwestii)liberalnie

rechte Parteien mit sozialdemokratischen Programmen - partie prawicowe z programem soclaldemok.

die Marktwirtschaft - gospodarka rynkowa

entfernt (von) sein - być oddalonym (od)

von der freien Marktwirtschaft weit entfernt sein- być bardzo oddalonym od gospodarki wolnorynkowej

1.3.1 Legislative/gesetzgebende Gewalt/Geetzgebung - władza ustawodawcza (3)

zwei gesetzgebenden Organen - dwa organy ustawodawcze

bestehen aus - skladać się z

bestehen aus der ersten Kammer und zweiten Kammer - składać się z pierwszej i drugiej izby

die Abgeordneten/Senatoren - posłowie/senatorowie

Kammer mit 460 Abgeordneten - pierwsza izba z 460 posłami

die Senatoren - senatorowie

Das Gesetzgebungsverfahren - postępowanie legislacyjne

beginnen mit - zaczynać się (z czymś)

die Einreichung eines Gesetzentwurfs (bei) - wniesienie projektu ustawy (przez)

der Sitzungsleiter - przewodniczący posiedzenia

der Marschall des Sejm/ der Sejmmarschall - marszałek Sejmu

Das Präsidium (des Sejms) - prezydium sejmu

Der Seniorenkonvent - konwent seniorów

Der Ausschuss - komisja

Das Gesetzgebungsverfahren beginnt mit - postępowanie legislacyjne rozpoczyna się od

der Einreichung eines Gesetzentwurfs beim Sitzungsleiter des Sejm - dostarczenia projektu ustawy przez przwodniczącego posiedzenia Sejmu

Die Gesetzentwürfe vorlegen - przedkładać projekty ustaw

die Regierung - rząd

die Bürgerinitiative - inicjatywa obywatelska

von einer Gruppe von mindestens 15 Abgeordneten - przez grupę co najmniej 15 posłów

Gesetzentwürfe werden vom Staatspräsidenten, von der Regierung oder von einer Gruppe von mindestens 15 Abgeordneten oder 100 000 Staatsbürgern vorgelegt - projekty ustaw mogą być przedłożone przez prezydentów, rząd albo grupę co najmniej 15posłów albo 100 000 obywateli

nach der ersten Lesung - po pierwszym czytaniu

die Gesetzesvorlage/ der Gesetzentwurf - projekt ustawy (2)

entweder ….oder - albo...albo...

ablehnen - odrzucać

ablehnend - odmowny

verweisen an - odsyłać do

zuständig - odpowiedzialny; odpowiedni, dany

Die Gesetzesvorlage wird entweder abgelehnt oder an zuständige Sejm-Ausschüsse verweisen- projekt ustawy albo zostanie odrzucony albo skierowany do odpowiedniej komisji sejmowej

während - podczas

die Beratungen - obrady

während ihrer Beratungen - podczas swoich obrad

Die Stellung - stanowisko

die Stellung zu etwas nehmen - zająć stanowisko w jakiejś sprawie

die Vorlage - projekt

die Änderungsvorschläge machen - dawać propozycje poprawek

die Ausschüsse nehmen die Stellung zu der Vorlage - komisje zajmują stanowisko w sprawie projektu

Die Debatte über ...- debata na temat...

etwaigen - ewentualne, możliwe

Die Debatte über die Vorlage und die etwaigen Änderungsvorschläge - debata na temat projektu i ew. poprawek

erfolgen - odbywać się, wynikać, następować

in der zweiten Lesung erfolgen - odbywać się w drugim czytaniu

in der Sejmsitzung - na posiedzeniu Sejmu

die etwaigen Änderungsvorschläge erfolgt in der zweiten Lesung - ewentualne propozycje poprawek następują się w drugim czytaniu

die Beratungen über die Gesetzesvorlage sind abgeschlossen- obrady nad projektami ustaw są zakończone

die Abstimmung - głosowanie

die Abstimmung findet in der dritten Lesung statt - Głosowanie odbywa się w trzecim czytaniu

in der Sejmsitzung erfolgen - odbywać się na posiedzeniu Sejmu

Im Falle - w wypadku

Im Falle der Zustimmung - w wypadku zgody

weiterleiten - przekierować, przekazywać dalej

der Gesetzentwurf weiterleiten - przekazywać projekt ustawy dalej

der Gesetzentwurf wird an den Senat weitergeleitet - projekt ustawy będzie przekazany do Senat

dem Gesetz zustimmen - zatwierdzać ustawę

der Einspruch - veto, sprzeciw

der Einspruch einlegen - wnosić sprzeciw, veto

wiederum - znowu

überstimmen - przegłosować

die Änderungsvorschläge/ der Einspruch überstimmen - przegłosować propozycje poprawek/veto

Der Sejm kann etwas mit der 2/3 Mehrheit überstimmen - Sejm może coś przegłosować większością 2/3 głosów

der Beschluss - postanowienie

zurückweisen - odrzucić

der Senatsbeschluss zurückweisen - odrzucić postanowienie Senatu

das Gesetz wird mit den Änderungen des Senats verabschiedet - ustawa zostaje uchwalona wraz z poprawkami Senatu

scheitern - upadać

das Gesetz scheitert - ustawa upada

vom Sejm und Senat beschlossene Gesetz - ustawa uchwalona przez Sejm i Senat

vorlegen - przedłożyć

dem Staatspräsidenten vorlegen - przedkładać prezydentowi państwa

der Verfassungsgerichtshof - Trybunał Konstytucyjny

anrufen - odwoływac się do...

den Verfassungsgerichtshof anrufen - odwoływać się do trybunału konstytucyjnyego

damit - aby

überprüfen - sprawdzić, zrewidować, zweryfikować

die Verfassungskonformität des Gesetz überprüfen - sprawdzić zgodność ustawy z konstytucją

Einspruch einlegen können - móc złożyć weto

zwar - wprawdzie

benötigt hierfür - konieczny, wymagany do tego

benötigt die 3/5 - Mehrheit - wymagana większość 3/5

wobei - przy czym

abstimmen - głosować

mindestens 230 Abgeordnete abstimmen müssen - musi głosować co najmniej 230 posłów

verpflichten - zobowiązywać

Der Staatspräsident ist verpflichtet, das Gesetz zu unterzeichnen - prezydent jest zobowiązany podpisać ustawę

die Verkündung - ogłoszenie

das Gesetzblatt - dziennik ustaw

nach der Verkündung im Gesetzblatt der Republik Polen - po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw RP

Das Gesetz tritt nach der Verkündung im Gesetzblatt der Republik Polen in Kraft - ustawa wchodzi w życie po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej

die Gesetzesinitiative - inicjatywy ustawodawcze

die Parlamentarische Ausschüsse - komisje parlamentarne

der Antragsteller - wnioskodawca

zwecks Prüfung der Rechtskonformität - w celu sprawdzenia zgodności z prawem

der Unterausschuss - podkomisja

berufen - powołać

einen Unterausschuss zu berufen - powołać podkomisję

sich auf ein Gesetz berufen - powoływać się na ustawę

der Bericht - sprawozdanie

die Ablehnung - odmowa, odrzucenie

aus formellen Gründen - z formalnych zasad

erneut - ponownie

der Sejm entscheidet anders - Sejm postanawia inaczej

zusätzlicher Bericht -dodatkowy raport

erstatten - składać, zwracać

der Antrag auf Zurücksweisung - podanie, wniosek o odrzucenie, nieprzyjęcie

beantragen - składać wniosek/ podanie

Im Sejm sitzen - zasiadać w sejmie

Die Wahlen - wybory

Wählen - wybierać

Betragen - wyonsić

Die Amtsperiode; die Legislaturperiode - kadencja (2)

Eine Amtsperiode beträgt - kadencja wynosi (trwa)

Für 5 - jährige Amstperiode gewählt werden - zostać wybranym na 5 - letnią kadencję

Fur eine Amstperiode von 9 Jahren - na 9-letnią kadencję

in allgemeinen Wahlen für vier Jahre gewählt werden - być wybieranym na 4 lata w wyborach powszechnych

fur die Dauer von vier Jahren - na okres 4 lat

Der Kreis - koło

Klubs und Kreise bilden - tworzyć kluby i koła

Vorgezogene Neuwahen zum Parlament fanden statt - odbyły się przyśpieszone wybory do Parlamentu

Die Legislaturperiode ablaufen - kadencja upływa

In der letzten Legislaturperiode - za ostatniej kadencji

Somit - zatem, więc

Vertreten - reprezentować; zastępować (vertritt)

Folgend - następujący

Die Regierungspartei - partia rządząca

Eine bürgerlich - liberale Gruppierung - zgrupowanie obywatelsko - liberalne

Vor der Parlamentsneuwahlen - sprzed wyborów parlamentarnych

Die Oppositionspartei - partia opozycyjna

Der Vorsitzende - przewodniczący

Eine nationalkonservative Partei - partia nacjonalistyczno - konserwatywna

Entstehen - powstawać

Unter der Führung von - pod przywództwem

Die Regierungskoalition - koalicja rządząca

Bisherig - dotychczasowy

Beteiligen an - mieć udział w

National - klerikale - nacjonalistyczno - klerykalny

Links - populistische - lewicowo - populistczny

In den Sejm nicht einziehen - nie wejść do sejmu

In der Wahlordnung vorgesehene Grenze nicht schaffen - Nie osiągnąć granicy przewidzianej w ordynacji wyborczej

Ein politisches Bündnis - sojusz polityczny

Anlässlich - z okazji

Die Kommunalwahlen - wybory samorządowe

Die Bauernpartei - partia chłopska

Vorwiegend - przeważnie, głównie

Die drittstärkste Kraft im Sejm- trzecia siła

Die Interesen vertreten - reprezentować interesy

Kleinbürgertum - drobnomieszczaństwo (niższa klasa średnia)

Rechte Und Würde wahren - strzec praw i godności

Die Tagungen einberufen - zwoływać obrady (sesje)

Die Tagung - sesja

Die Beratung - obrady

Die Arbeit des Präsidiums leiten - kierować pracami prezydium

Einbringen - wnosić

Die Gesetzesinitiative - inicjatywa ustawodawcza

Die Aufgaben des Staatsoberhauptes übernehmen - przejmować zadania głowy państwa

Das Amt nicht besetzt ist - urząd jest nieobsadzony

Die Vizemarchälle - wicemarszałkowie

Den Arbeitsplan des Sejms erstellen - sporządzać plan pracy Sejmu

Die Einhaltung - przestrzeganie (utrzymanie)

Die Geschäftsordnung - reguamin obrad (porządek pracy)

Für die Einhaltung der Geschäftsordnung zuständig sein - być odpowiedzialnym za przestrzeganie regulaminu obrad

Die Grundsätze für … regeln - regulować podstawowe zasady

Die Zusammenarbeit sichern - zapewniać współpracę

Ausschließlich beratende Funktion - funkcja wyłącznie doradcza

Berufen - powoływać

Abgeordnete in ständige Ausschüsse berufen - powoływać posłów w stałe komisje

Bestehen darin - polegać na tym, że

Gesetzesvorlagen vorbereiten und bearbeiten - przygotować i opracować projekty ustaw

Vom Sejm bestätigen werden - zostać zatwierdzonym przez sejm

Gemäß - zgodnie z

Die Gewalt ausüben - sprawować władzę

innerhalb von - w ciągu

beschließen - uchwalać

vom Sejm beschlossenen Gesetze prüfen - sprawdzać ustawy uchwalone przez Sejm

Änderungen der Gesetzestexte vorschlagen - proponować zmiany w tekście ustawy

Gesetze ablehnen - odrzucić ustawę

Gesetzesinitiativen einbringen - wnosić projekty ustaw

Eid leisten - składać przysięgę

Nationalversammlung bilden - tworzyć Zgromadzenie Narodowe

Die oberste Vertretung - najwyższy reprezentant

Unter dem Vorsitz des Marschalls tagen - obradować pod przewodnictwem Marszałka

Den Präsidenten vereidigen - zaprzysięgać prezydenta

1.3.2. Exekutive/die vollziehende Gewalt - władza wykonawcza (2)

an der Spitze - na czele

An der Spitze der polnischen Regierung steht der Ministerpräsident - na czele polskiego rządu stoi premier

zur Zeit - obecnie

der Ministern - minister

die Ressortministern - ministrowie resortu

Ministern ohne Geschäftsbereich- ministrowie bez teki

Zur Zeit besteht der Ministerrat aus 19 Ressortministern - obecnie Rada Ministrów składa się z 19 ministrów resortów.

in alphabetischer Ordnung- w porządku alfabetycznym

zeichnen - ponosić

verantwortlich fur ….. zeichnen - ponosić odpowiedzialność za

die Politik der Republik Polen - polityka Rzeczypospolitej Polskiej

sichern - zapewniać, zabezpieczać

die Einhaltung der Gesetze- przestrzeganie ustaw

koordinieren - koordynować

kontrollieren - nadzorować, kontrolować

die Arbeit der Staatsverwaltung - praca administracji państwowej

garantieren - gwarantować

die Sicherheit - bezpieczeństwo

in Inneren und nach Außen - w sprawach wewnętrznych i zagranicznych

die Sicherheit des Staates in Inneren und nach Außen - bezpieczeństwo państwa w sprawach wew. I zew.

ferner - poza tym, dalej

sich mit etwas befassen- zajmować się(czymś)

öffentlichen Ordnung - porządek publiczny

die Verantwortung für etwas tragen - ponosić odpowiedzialność za coś

ausgeglichenen - zrównoważony

der Staatshaushalt - budżet państwa

ausgeglichenen Staatshaushalt - zrównoważony budżet państwa

das Staatsgebiet - obszar państwa

vertreten - reprezentować kogoś/ coś

wird auf dem polnischen Staatsgebiet vertreten -jest reprezentowany na obszarze państwa

entsprechend - odpowiedni

der Woiwode- wojewoda

die Woiwodschaften - województwa

von den 16 Woiwoden der entsprechenden Woiwodschaften - przez 26 wojewodów z odpowiednich województw

Die Angestellten - pracownicy

Die Staatsverwaltung - administracja państwowa

Die Behörde/ das Amt - urząd (2)

Der Beamte - urządnik

die (ihnen) unterstellten Beamten - podlegający (im) urzędnicy

die Mitarbeiter zentraler Behörden - (współ)pracownicy urzędów centralnych

bilden - tworzyć

der Zivilkorps -służby cywilne

unterstehen - podlegać

sich mit beschäftigen - zajmować się

die Verwaltungsaufgaben - zadania, obowiązki administracyjne

mit Verwaltungsaufgaben sich beschäftigen - zajmować się obowiązkami administracyjnymi

unterstehen - podlegać

mit dem Ministerpräsidenten unterstehen - podlegać premierowi

laut Verfassung - według konstytucji

laut Verfassung Staatsoberhaupt sein- według konstytucji być głową państwa

das Staatsoberhaupt - głowa, zwierzchnik państwa

oberst - najwyższy

oberster Repräsentant (des Landes) - najwyższy reprezentant (kraju)

der Garant - gwarant

die Handlungsfähigkeit - zdolność do czynności prawnych

kontinuierlich - bezustannie, bez przerwy

der Staatsgewalt - władza państwowa

Garant für die kontinuierliche Handlungsfähigkeit der Staatsgewalt - gwarant ciągłej zdolności do czynności prawnych władzy państwowej

An der Spitze der Exekutive stehen - stać na szczycie władzy wykoanwczej

Polens Interessen im Ausland vertreten - reprezentować polskie interesy za granicą

wachen über - czuwać nad...

über die Einhaltung der Verfassung wachen - czuwać nad przestrzeganiem konstytucji

über die innere Sicherheit wachen- czuwać nad wewnętrzym bezpieczeństwem

anberaumen - ustalić termin

der Zeitpunkt - chwila, moment

den Zeitpunkt für die Parlamentswahlen anberaumen -ustalać termin wyborów parlamentarnych

In besonderen Fällen - w szczególnych przypadkach

vorzeitig - przed czasem

auflösen- rozwiązać

das Parlament vorzeitig auflösen - rozwiązać parlament przed czasem

anordnen- zarządzać

die Angelegenheit - sprawa

bei Angelegenheiten, die für die Staat besonders wichtig sind - przy sprawach, które są wyjątkowo ważne dla państwa

eine Volksabstimmung anordnen - zarządzić referendum

erfordern - wymagać

die Entscheidung aller Bürger erfordern - wymagać zgody wszystkich obywateli

Der Präsident nominiert den Ministerpräsidenten und die Mitglieder des Ministerrates - prezydent nominuje premiera i członków Rady Ministrów

direkt Einfluss auf die Gesetzgebung nehmen (nimmt)- posiadać bezpośredni wpływ na władzę ustawodawczą

als oberster Vertreter des polnischen Staates - jako najwyższy przedstawiciel państwa polskiego

kündigen - wypowiadać

ratifizieren- ratyfikować

Der International Vertrag - umowa międzynarodowa

die internationale Verträge ratifizieren und kündigen - ratyfikować i wypowiadać UM

der Botschafter - ambasador

ernennen- mianować

abberufen- odwoływać

Botschafter ernennen und abberufen - mianować i odwoływać ambasadora

die Akkreditierung - akredytacja

aussprechen - wypowiadać

die Akkreditierungen für ausländische Diplomaten aussprechen - wypowiadać akredytacje dla zagranicznych dypl.

In Polen akkreditierter diplomatischer Vertreter anderer Staaten - akredytowani w PL przedstawiciele dypl.

die Verleihung - nadanie

die Auszeichnungen - odznaczenia

die staatlichen Verdienstorden - ordery państwowe

über die Verleihung von Auszeichnungen und staatlichen Verdienstorden entscheiden -decydować o przyznaniu odznaczeń i orderów państwowych

das Gnadenrecht - prawo łaski

Der Präsident hat das Gnadenrecht - prezydent posiada prawo łaski

rechtskräftig- prawomocny

die verhängte Strafen- nałożone kary

aufheben - znieść

rechtskräftig verhängte Strafen aufheben -znosić prawomocnie nałożone kary

Der Oberste Befehlshaber der Streitkräfte - Naczelnik Sił Zbrojnych

Der Oberbefehlshaber der Streitkräfte - Najwyższy Zwierzchnik sił zbrojnych

In den Händen liegen - leżeć w rękach

Die Wiederwahl - reelekcja

Im Bereich - W zakresie (dziedzinie)

Gesetze unterzeichnen -- podpisywać ustawy

Orden und Auszeichnungen verleihen - nadawać ordery i odznaczenia

Das Amt wieder einführen - ponownie wprowadzać urząd

Gegenwärtig Bekleiden - piastować (sprawować) obecnie

stellvertretender Vorsitzende - zastępca przewodniczącego

verantwortlich für sein - być odpowiedzialnym za

Die Verwaltung - administracja

1.3.3.Judikative/richterliche Gewalt/Rechtsprechung - władza sądownicza, prawodawcza

Die Gerichtsbarkeit - sądownictwo

Die Ordentliche Gerichte - sądy powszechne

das Verfassungsgericht - trybunał konstytucyjny

das Staatsgerichtshof - trybunał stanu

Das Verwaltungsgericht(e) - sąd adminitracyjny

Das Oberste Verwaltungsgericht - Naczelny Sąd Administracyjny

das Militärgericht(e) - sąd wojskowy

Der Oberste Gerichthof - Sąd Najwyższy

das Urteil - wyrok

fällen - wydawać

das Urteil fällen - wydawać wyrok

die Straftat - przestępstwo, czyn karalny

die Urteile über Straftaten fällen - wydawać wyrok po czynie karalnym

die höhere Staatsbeamte - wyżsi urzędnicy państwowi

im Zusammenhang mit...- w związku z...

die Amtsausübung - pełnienie, sprawowanie urzędu

begehen - popełnić

die Straftaten begehen - popełniać przestępstwo

Straftaten im Zusammenhang mit ihrer Amtsausübung begehen - popełniać przestępstwa w związku ze sprawowanym przez siebie urzędem

die Tätigkeit - działalność

Die Tätigkeit der Gerichte - działalność sądów

überwachen - nadzorować

Die Tätigkeit der Gerichte überwacht das Oberste Gericht(hof) - Sąd Najwyższy nadzoruje działalność sądów

Das Amstgericht - sąd rejonowy

Das Bezirksgericht - sąd okręgowy

Das Berufungsgericht/Appellationsgericht - sąd apelacyjny(2)

bilden - tworzyć

im Gerichtsaufbau - w strukturze sądownictwa

die Unterstufe - najniższy poziom

im Gerichtsaufbau die Unterstufe bilden -tworzyć najniższy stopień w strukturze sądownictwa

Erste Instanz - pierwsza instancja

im ersten Rechtszug - w pierwszej instancji

Gerichte der ersten Instanz - sądy pierwszej instancji

die Rechtsstreitigkeiten- sprawy sporne

in den meisten zivilen Rechtsstreitigkeiten - w większości cywilnych sprawach spornych

die Ehesachen - sprawy małżeńskie

die Kindschaftssachen - sprawy opieki nad dziećmi

die Ehescheidung - rozwód

ausgenommen - oprócz

ausgenommen Ehescheidungen - z wyjątkiem rozwodów

die Strafsache - sprawa karna

die Rechtssache - sprawa sądowa

das Arbeitsrecht - prawo pracy

Die Rechtsachen aus dem Arbeitsrecht - sprawy sądowe z prawa pracy

das Sozialversicherungsrecht - prawo ubezpieczenia społecznego

das Wirtschafsrecht - prawo gospodarcze

das Sachgebiet - dziedzina

die einzelnen Sachgebiete - pojedyncze obszary/dziedziny

einzeln - pojedynczy, poszczególny

bestehen - istnieć

entsprechend - odpowiedni

die Abteilung - departament, wydział

entsprechende Abteilungen bestehen - istnieć odpowiednie wydziały

die Grundbuchabteilung - wydział ksiąg wieczystych

die Familienabteilung - wydział rodzinny

die Jugendabteilung - wydział młodzieżowy

die Registerabteilung - wydział rejestracyjny

die Arbeitsabteilung - wydział pracy

Die Sozialgerichtabteilung - wydział do spraw socjalnych

die Abteilung sąd grodzki - wydział sądu grodzkiego

entscheiden - decydować, roztrzygać

das Vergehen - wykroczenie

über Vergehen entscheiden - rostrzygać o wykroczenie

mild - łagodny

die Finanzstraftaten - przestępstwa finansowe

mildere Finanzstraftaten - łagodne przestępstwa finansowe

die Privatklage - skarga osób prywatnych

Die Zuständigkeit - właściwość

sich erstrecken - rozciągać się

Die Zuständigkeit des Bezirksgerichts erstreckt sich im ersten Rechtszug auf- właściwość sądów okręgowych rozciąga się w pierwszej instacji na

Die Zivilsache - sprawa cywilna

Die Familiensache - sprawa rodzinna

Über die das Amtsgericht nicht entscheidet - o których nie rozstrzyga sąd rejonowy

(zweitinstanzliche) Berufung - odwołanie (do drugiej instacji)

die Beschwerde - skarga

Das Bezirksgericht ist für Berufungen und Beschwerden gegen Entscheidungen des Amtsgerichts zuständig - sąd okręgowy jest właściwy dla odwołań i skarg wobec postanowień sądów rejonowych

Einige - kilka (tu:niektóre)

aufteilen - podzielać

die Zivilabteilung - wydział cywilny

die Strafabteilung - wydział karny

das Arbeitsgericht - sąd pracy

das Wirtschaftsgericht - sąd gospodarczy

das Vollstreckungsgericht - sąd penitencjarny

die Berufungsinstanz - instancja odwoławcza

der Beschluss - decyzja, postanowienie

gegen Beschlüsse - przeciwko decyzjom

als Gericht der ersten Instanz entscheiden - rozstrzygać jako sąd pierwszej instancji

die Zuständigkeitsbereich - właściwość, zakres kompetencji

In den Zuständigkeitsbereich fallen - wchodzić w zakres kompetencji

die Soldaten - żołnierze

der aktiven Dienst - czynna służba

von Soldaten während ihres aktiven Dienstes - przez żołnierzy podczas czynnej służby wojskowej

die Einheit - jednostka

die militärischen Einheiten - jednostki wojskowe

Zivilen Mitarbeitern in militärische Einheiten - cywilni pracownicy w jendostkach wojskowych

die Kriegsgefangenen - jeńcy wojenni

verüben (von)- popełniać (przez)

gesonder- wydzielony, odrębny

ein gesonderes System bilden - tworzyć wydzielony, odrębny system

beurteilen - osądzać, oceniać, wyrokować

das Verwaltungsorgan/ die Verwaltungsträger - organ administracyjny (2)

Die Beschlüsse von Verwaltungsorgane - decyzje organów administracyjnych

rechtskonform - zgodne z prawem

Natürlichen Personen - osoby fizyczne

Juristischen Personen - osoby prawne

die Kassation- kasacja

Sache der Gerichte und Tribunale - sprawa/zajęcie sądów i trybunałów

Nicht weisungsgebunden - niezawisły

Zwei Instanzen umfassen - obejmować 2 instancje

Umfassen - obejmować (zawierać)

Der Gerichtsverfahren - procedura sądowa

Zweite Instanz - druga instancja

Das Zivilverfahren - postępowanie cywilne

Das Strafverfahren - postępowaie karne

An die Stelle - w miejsce

Dienen als - służyć jako

Erstinstanzliche Entscheidungen - rozstrzygnięcia pierwszo-instancyjne

schwierigen Rechtsfällen - ciężkie/trudne przypadki prawne

gelten als Gerichte erster Instanz - obowiązywać jako sąd pierwszej instacji

Im diesem Fall - w takim przypadku

Entscheidungen treffen - podejmować (czynić, dokonywać) decyzje

Die Verwaltungsangelegenheit - sprawy administracyjne

Sowohl, als auch - nie tylko, ale też

Zentrale und territoriale Verwaltung - administracja centralna i samorządowa

Die Aufsicht über die Tätigkeit - nadzór na działalnością

Die Aufsicht im Bereich richterlicher Entscheidungen - nadzór w zakresie rozstrzygnięć sądowych

Überprüfen/kontrollieren (ob) - kontrolować (czy)

die Vorschrift - przepis

von Zentralen Staatsorganen erlassen werden - wydane przez centralne organy państwowe

verfassungskonform - zgodny z kosntytucją

übereinstimmen mit - być zgodny z

die politische Ziele und die Tatigkeit der Parteien - cele i działalność partii

mit der Verfassung übereinstimmen - być zgodnym z konstytucją

sich befassen mit - zajmować się czymś

die Verletzung - pogwałcenie, naruszenie

Rechtsverbindlich - prawnie obowiązujący/wiążący

Vor dem Staatsgerichthof - przed Trybunałem Stanu

Die verfassungsrechtliche Verantwortung tragen - ponosić odpowiedzialność konstytucyjną

Nationalbank - Narodowy Bank Polski

Der Landesrat für Rundfunk und Fernsehen - Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

Beauftragen mit - polecać, zalecać

Mit der Leitung eines Ministeriums beauftragen - zlecać kierowanie ministertwami

Der Verletzung der Verfassung oder eines Gestezes - naruszenie konstytucji lub ustaw

Im Zusammenhang mit dem bekleideten Amt - w związku ze sprawowanym urzędem

Im Bereich der Amtsgeschäfte - w zakrasie sprawowanego urzędu

Wirtschaftliche Betätigung ausüben - prowadzić działalność gospodarczą

Vorteile aus dem Vermögen des Staates verschafften - przynosić korzyści z majątku państwa

Territoriale Selbstverwaltung in Polen

Dreistufige territoriale Verwaltungsstruktur - trójstopniowa struktura administracyjna

Territoriale Selbstverwaltung - samorząd terytorialny

die grundlegende territoriale Verwaltungseinheit - podstawowa jednostka administracji samorządowej

die Verwaltungsebene - płaszczyzna administracji

die Woiwodschaft - województwo

der Landkreis - powiat ziemski

der Stadtkreis - powiat grodzki

die Gemeinde - gmina

der Gemeinderat - rada gminy

legislative und kontrollierende Organ - organ kontrolny i ustawodawczy

der Gemeindevorsteher - wójt

die Landgemeinde - gmina miejska (wieś)

gibt es an (dessen) der Spitze (steht) eine Gemeindevorsteher - na (którego) czele stoi wójt

der Bürgermeister - burmistrz

der Stadtpräsident - prezydent miasta

in Städten mit über 1000 000 Einwohnern - w mieście powyżej 100 tys. Mieszkańców

die Raumordnung - gospodarka przestrzenna

der Umweltschutz - Ochrona środowiska

Gemeindewege - drogi gminne

Lokale Straßenwirtschaft - lokalna gospodarka dróg

Wasser - und Mediaversorgung - zaopatrzenie w wodę i media

Der Öffentliche Nahverkehr - miejscowa komunikacja publiczna

der Gesundheitsschutz - opieka zdrowotna

die Sozialfürsorge - opieka socjalna

die Müll- und Abwasserentsorgung - usuwanie ścieków i śmieci

der kommunale Wohnungsbau - komunalne budownictwo mieszkaniowe

die Kulturhaus - dom kultury

Markt und Markthall - Targi i Targowiska

Die Öffentliche Ordnung - porządek publiczny

Der Brandschutz - ochrona przeciwpożarowa

Darstellen - przedstawiać

Die kreisfreie Stadt - miasto na prawach powiatu

den Kreisen gleichgestellt sein - być zrównanym z powiatami

das oberste Organ - najwyższy organ

der Kreisrat - rada powiatu

der Kreisvorstand - zarząd powiatu

gleichzeitig - równocześnie

Die Aufgaben beinhalten - zadania/obowiązki obejmują/zawierają

Über den Rahmen der Gemeinden hinausgehen - wykraczać poza ramy Gmin

Mittlere Bildungseinrichtung - urządzenie kształcenia średniego

Sondern- und Berufsschule - szkoły specjalne i zawodowe

Private Bildungsträger - założyciele szkół prywatnych

Die Gesundheitspolitik - polityka zdrowotna

Die Sozialpolitik - polityka socjalna

Betreuung Obdachloser - opieka nad bezdomnymi

Finanzielle Unterstützung von Sportvereinen - finansowe wspieranie związków sportowych

Rettungsorganisationen - organizacje ratunkowe

Schaffung und Erhaltung - tworzenie i utrzymanie

In Konkurenz zu …. stehen - konkurować z

Übergeordnet sind - być nadrzędnym wobec

Sich Zusammenschließen zur Erfüllung bestimmter Aufgaben - łączyć się dla wykonania konkretnych zadań

Die Territoriale Einheit - jednostka administracyjna

Der Landtag der Woiwodschaft - sejmik wojewódzki

Der Woiwodschaftsvorstand - zarząd województwa

Regionale Rechtsvorschriften - regionalne przepisy prawne

Der Offentliche Dienst - służba publiczna

Auf höchster Ebene - na wyższej płaszczyźnie

Vermögensfragen der Woiwodschaft - sprawy majątkowe województwa

Von den Abgeordneten gewählt werden - być wybieranym przez posłów

in geheimer Abstimmung - w tajnym głosowaniu

mit einfacher Mehrheit - zwykłą większością

die Umsetzung der Beschlüsse und Entscheidungen - Wykonanie uchwał i postanowień

Marschall der Woiwodschaft - Marszałek województwa

Der Stellvertreter - zastępca

Vom Landtag aus dem Kreis der Abgeordneten gewählt werden - być wybieranym przez sejmik z kręgu posłów

Unterstehen - podlegać

Das Marschallamt - urząd marszałkowski

Die Organisationseinheiten der Selbstverwaltung - jednostka administracyjna administracji samorządowej

Der Woiwode - wojewoda

Ein wichtiges Amt bekleiden - sprawować ważny urząd

Nicht gewählt werden - nie być wybieranym

Nicht zur territorialen Selbstverwaltung gehören - nie należeć do samorządu terytorialnego

Vielmehr - raczej

Vertreter der polnischen Regierung - reprezentant rządu polskiego

Die Durchsetzung der Politik des Staates - wprowadzenie/przeforsowanie polityki państwa

Ernennen - mianować

Vom Ministerrat ernennt werden - być mianowanym przez rade ministrów

Die Tätigkeit der Territorialen Selbstverwaltungsorgane überwachen - nadzorować działalność samorządu terytorialnego

Kaum Moglichkeiten haben - nie mieć prawie wogóle możliwości

Die Entwicklung in der eigenen Region beeinflussen - wpływać na rozwój własnego regionu

Die Entscheidungen der zentrale Verwaltung kontrollieren - kontrolować postanowienia administracji centralnej

Von enormer Bedeutung für …. sein - mieć ogromne znaczenie dla

Der demokratische Prozess nach der Transformation - proces demokratyzacji po transformacji

Höchster Repräsentant des Staates - Najwyższy reprezentant Państwa

EXKURS: die Oberste Kontrollkammer - Najwyższa Izba Kontroli, NIK

eine der ältesten staatlichen Institutionen -jedna z najstarszych instytucji państwowych

zu Zeiten der Zweiten Republik - w czasach drugiej RP

knapp - niewiele

drei Monate nach.. - trzy miesiące po..

wiedererlangen - odzyskiwać, odzyskać

die Unabhängigkeit - niepodległość

die Wiedererlangung der Unabhängigkeit - odzyskanie niepodległości

damalig - ówczesny

auf Initiative des damaligen Staatsoberhauptes - z inicjatywy ówczesnej głowy państwa

rufen - powoływać

ins Leben rufen - powoływać do życia

von Anfang an - od początku

oberste staatliche Kontrollinstanz - najwyższa państwowa instytucja kontrolna

als solche - jako taki

berechtigt - uprawniony

die Einnahmen - wpływy

die Ausgaben - wydatki

beaufsichtigen - nadzorować, doglądać

darüber hinaus - ponadto

durchführen - przeprowadzać

Kontrollen durchführen - przeprowadzać kontrole

In allen staatlichen Institutionen - we wszystkich instytucjach państwowych

die Staatsverwaltung - administracja państwowa

die Selbstverwaltung - samorząd

die Unternehmen - przedsiębiorstwa

die Nichtregierungsorganisationen - organizacje pozarządowe

profitieren - ciągnąć zyski

die staatlichen Subventionen - dotacje państwowe

die Zuschüssen - dopłaty

von staatlichen Subventionen und Zuschüssen profitieren - ciągnąć zyski z dotacji państwowych i dopłat

Minister Und die Ministerien - ministrowie i ministerstwa

Finanzminister(ium) - minister finansów

Gesundheitsminister(ium) - minister zdrowia

Justizminister(ium) - minister sprawiedliwości

Minister(ium) für Kultur und Nationalerbe - minister kultury i dziedzictwa narodowego

Minister(ium) für Regionalentwicklung - minister rozwoju regionalnego

Minister(ium) für Sport - minister sportu

Wirtschaftsminister(ium) - minister gospodarki

Minister(ium) für Wissenschaft und Hochschulwesen - minister nauki i szkolnictwa wyższego

Umweltminister(ium) - minister środowiska

Verteidigungsminister(ium) - minister obrony narodowej

Minister des Staatsschatzes- minister skarbu państwa

Staatsschatzministerium - ministerstwo finansów

Minister für Agrarpolitik und Landwirtschaftsentwicklung - minister rolnictwa i rozwoju wsi

Ministerium für Landwirtschaft und Ländliche Entwicklung - ministerstwo rolnictwa i rozwoju wsi

Minister für Arbeit und Sozialpolitik - minister pracy i polityki socjalnej

Arbeits- und Sozialministerium - ministerstwo pracy i polityki socjalnej

Minister für auswärtige Angelegenheiten(Außenminister) - minister do spraw zagranicznych

Außenministerium - ministerstwo spraw zagranicznych

Minister für Bauwesen - minister budownictwa

Bautenministerium - ministerstwo budowy

Minister für Inneres und Verwaltung - minister spraw wewnetrznych i administracji

Innen- und Verwaltungsministerium - ministerstwo spraw wewnętrznych i administracji

Minister für Seewirtschaft(ministerium) - minister gospodarki morskiej

Seefahrtsministerium - ministerstwo żeglugi morskiej

Minister für Volksbildung - minister oświaty ludowej

Blidungsministerium - ministerstwo oświaty

Transportminister - minister transportu

Verkehrsministerium - ministerstwo transportu


u.a. unter anderem - między innymi

Bzw. beziehungsweise - względnie

sog. ( so genannt) - tak zwany

d.h. (Das heisst)- to znaczy

insb - insbesondere - w szczególności

Vor allem - przede wszystkim

In der Verfassung - w konsytucji

Turismus - turystyka

Abgeordnete (zu) - posłowie (na, do)

Ebenso wie - podobnie jak

Wegen - z powodu

Bilden - tworzyć

Sozialdemokraten - socjaldemokraci

Liberale - liberałowie

Konservative - konserwatyści

Nationalisten - nacjonaliści

Bedeuten

Gehören zu

Der Vorsitzende des Landtags

Internationale Kontakte

Gericht zweiter/erster Instanz

Vorsitzende des Ministerrats

Im Senat sitzen Senatoren

politische Pluralismus

Postkomunistisch

Sozialdemokratisch

proeuropäische

Bestehen aus

Legislative

Exekutive

Judikative

Der Politiker

Das Volk


Vertreter der Polen in anderen Staaten und bei IO ernennen bzw. abberufen - mianować wzgędnie odwoływać reprezentantów Polski w innych krajach i przy IO

Beglaubigungsschreiben und Abberufungsschreiben entgegennehmen - przyjmować listy uwierzytelniające i odwołujące

In allgemeinen, gleichen, direkten und proportionalen geheimen Wahlen gewählt werden - wybrani w powszechnych, równych, bezpośrednich, proporcjonalnych i tajnych wyborach

Die Verfassung, die Souveränität und Sicherheit des Staates eingehalten - utrzymywać konstytucję, suwerenność i bezpieczeństwo państwa

wachen darüber, dass das Staatsgebiet nicht angetastet oder geteilt werden - strzec tego, żeby obszar państwa nie zostal naruszony bądź podzielony

Beschwerden im Falle einer Verletzung von verfassungsmäßigen Freiheiten oder Rechten - skargi w razie naruszenia wolności i praw zgodnych z konstytucją

Infolge der Verwaltungsreform ihren Status als Woiwodschaftshauptstadt verlieren - tracić status stolicy województwa w wyniku reformy administracyjnej

Die Auszahlung von Sozialhilfe und Zuschüssen für Pflegeleistungen - wypłacanie zasiłku pielęgnacyjnego i pomocy socjalnej

In der Verfassung werden die wechselseitigen Beziehungen zwischen der Legislative, Exekutive und Judikative bestimmt - w konstytucji są określone wzajemne stosunki pomiędzy władzą ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą

Zu den bedeutenden Parteien in Polen gehören - do ważnych polskich partii należą

Recht und Gerechtigkeit - Prawo i Sprawiedliwość

Bürgerplattform - Platforma Obywatelska

Demokratische Linksallianz - Sojusz Lewicy Demokratycznej

Selbstverteidigung der Republik Polen - Samoobrona Rzeczypospolitej Polskiej

Polnische Bauernpartei - Polskie Stronnictwo Ludowe

Liga Polnischer Familien - Liga Polskich Rodzin

str. 1



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Język angielski Political System In The UK
DIALOG Polish and British political system docx
American Political System Lack of Cooperation and Polariza
Hix The Political System of the EU rozdz 1
The political system in the UK loskominos
Political System of the Czech Republic
The Culture of the USA 11 Political System
The political system in the U
Gabriele Metzler Dirk Schumann Unübersichtlichkeit und Machtverschiebungen Perspektiven der Geschlec
DAS POLITISCHE SYSTEM IN ÖSTERREICH
1The American Political System
Effects of the Political Party System
Wortschatz Politik, Deutsch, Wortschatz und Grammatik
Aus Politik und Zeitgeschichte

więcej podobnych podstron