Grażyna Maćków

Przedmiot: plastyka

Stosowane techniki graficzne na zajęciach plastyki

Artykuł opublikowany w specjalistycznym serwisie edukacyjnym http://awans.szkola.net/

STOSOWANE TECHNIKI GRAFICZNE NA ZAJĘCIACH PLASTYKI

Szkoła jest miejscem, gdzie dzieci wzbogaca się o nowe wiadomości, doświadczenia, umiejętności. Zrozumienie działania plastycznego w danej dziedzinie plastyki pomoże dzieciom zastanowić się nad wytworem artysty i lepiej go zrozumieć. Działanie - praca zmusza do poszukiwania, przetwarzania, kreowania siebie, a taką szansę daje plastyka. Rozbudzenie przez plastykę wewnętrznego świata dzieci pomoże im w nowym spojrzeniu, ocenie otoczenia, tworów natury, człowieka, samych siebie. W trakcie zajęć z plastyki dzieci mają okazję doznać całkowitego pochłonięcia problemu. Dzięki ciekawym, systematycznym działaniom praktycznym i myślowym rozwijają się. Wszystko jednak należy dostosować do ich możliwości rozwojowych. Nauczyciel może sam eksperymentować, poszukiwać nowych metod zdobywania wiadomości przez dzieci.

Lekcje plastyki służą między innymi do rozbudzania i kształtowania świadomości plastycznej dziecka. Można to uczynić wieloma sposobami. Jednym z nich jest wprowadzanie nowych technik. Na zajęciach plastyki, które prowadzę w klasach IV - VI, w ramach poznawania nowych technik plastycznych uczniowie mają możliwość poznania i zastosowania ich w swojej twórczości. Zanim jednak przystąpię do działania plastycznego związanego z nową techniką, staram się rozbudzić zainteresowanie tą dziedziną plastyki, do której należy ta technika. Zależy mi na tym, aby dzieci poznały daną dziedzinę plastyki nie tylko z nazwy, ale przez silnie umotywowane własne działanie, w które się angażują.

Spośród wielu ciekawych technik plastycznych, wprowadziłam w szkole techniki graficzne, które niechętnie są stosowane ze względu na trudności warsztatowe lub po prostu dlatego że są obce. Wprowadzanie technik graficznych rozpoczęłam od najprostszej techniki - kolografii . Najpierw jednak zapoznałam dzieci z czarno - białymi reprodukcjami grafiki, wyjaśniłam zasadniczą różnicę między obrazem malarskim, a przedstawionymi tu dziełami sztuki. W wyniku rozmów porównujących doszliśmy do sformułowania, iż grafika jest to dzieło sztuki w wielu egzemplarzach. Dzieci oglądały również podstawowe narzędzia pracy artysty grafika oraz różne matryce i wykonane odbitki. Następnie dowiedziały się, że ich matryce będą „ szmatkowymi” obrazkami naklejonymi na twardej tekturce. Po zapoznaniu z tematem pracy uczniowie przystąpili do wykonania swoich „matryc” - to słowo w czasie lekcji, podobnie jak „odbitka” używam dość często.

W czasie pracy twórczej przypominam, że kolory dziś się nie liczą, przypominam również o prawidłowym rozmieszczeniu wycinanych przedmiotów oraz o tym by szmatek nie naklejać piętrowo.

Gdy matryce są już gotowe, przystępujemy do najciekawszego - i dla dzieci, i dla mnie - momentu lekcji: wykonania odbitek. Uczniowie malują swoje wytwory plastyczne pędzelkiem maczanym w czarnym tuszu ( robią to dość szybko, by tusz nie zdążył wyschnąć), następnie przykładają czystą kartkę z bloku i równomiernie przyciskają rękami. Jest to bardzo ważna chwila dla dziecka - bo oto powstała pierwsza jego odbitka. Dzieci z zainteresowaniem oglądają odbitki, opowiadają która praca podoba się im bardziej, która mniej. Na koniec robimy wystawę wszystkich prac i wspólnie je oceniamy.

W następnym ćwiczeniu dzieci poznały technikę monotypii, w której powstaje jedna odbitka. Wyjaśniam uczniom, że należy ona do grafiki bo jest w tej technice matryca i odbitka. Na tej lekcji pokazuję uczniom reprodukcje grafiki barwnej, opowiadam im jak powstały. Aby moje opowiadania były wiarygodne prezentuję uczniom technikę monotypii. Na szklanej płytce wykonuję barwny obrazek farbami olejnymi, a następnie odbijam na zwilżonym papierze. Farby prawie w całości przechodzą z płytki na papier - stąd powstaje tylko jedno dzieło. Dla udokumentowania tego pokazałam im drugą odbitkę tego samego obrazka, bardzo słabo widocznego. Po prezentacji uczniowie przystępują do wykonania matrycy swoim sposobem. Na przygotowanych szklanych płytkach tworzą barwne kompozycje farbami plakatowymi zamiast olejnymi z dodatkiem oleju po to, by obrazek był długo wilgotny i w końcowej fazie dał się przenieść na papier. Następna kolej rzeczy, to przykładanie zwilżonego wodą papieru na gotowy malunek i odbijanie przez delikatne przyciskanie rękami. Tak jak zwykle, pod koniec lekcji, wspólnie omawiamy wystawione prace dzieci i oceniamy je.

Ponieważ zainteresowanie technikami graficznymi było coraz szersze, postanowiłam kontynuować ćwiczenia, wprowadzając kolejną lecz trudniejszą technikę graficzną zwaną linorytem. Wyjaśniam uczniom, że w tej technice matrycą jest płyta z linoleum korkowego, gumolitu itp., w której rysunek wycina się dłutkami o przekroju ViU oraz nożykami - bez ograniczeń kierunkowych.

Zanim jednak zabierzemy się do pracy zastanawiamy się, jak uzyskać plamę białą, linię czarną, plamę białą lub czarną, w jaki sposób uzyskać można walor w linorycie, jaką rolę pełni w linorycie kontrast, walor, linia, plama.

Problemy plastyczne rozwiązujemy oglądając zaprezentowane przykłady reprodukcji Teresy Jakubowskiej „ Przejście”, Ewy Śliwińskiej „ W przestrzeni” oraz reprodukcje Stefana Suberlak „ Gospodyni II”. Następnie przystępujemy do ćwiczeń wstępnych na płytce linoleum, podjęliśmy próbę operowania rylcem, przenoszeniem szkicu ( pomysłu) z kartki na płytę linoleum z zaznaczeniem miejsc przeznaczonych na „wybranie”. Uczniowie przystępują do żmudnej pracy, wykazują dużą cierpliwość, zaangażowanie i wewnętrzne zdyscyplinowanie. Po trzech jednostkach lekcyjnych następuje długo oczekiwana chwila - wykonanie odbitek graficznych. Pokrywamy linoleum farbą drukarską za pomocą wałka.

Przykładamy papier odbitkowy do płyty i pocieramy płaszczyznę kostką lub łyżeczką do momentu uzyskania odbitki. Uzyskane odbitki oglądamy, wspólnie oceniamy i tworzymy wystawę.

Wprowadzenie techniki linorytu jest trudne, wymaga sporej ilości czasu. I dużej cierpliwości, tak ze strony nauczyciela jak i uczniów. Daje ona jednak nowe możliwości wyrażania plastycznego i wiele zadowolenia.

Prezentując techniki graficzne w szkole chciałam rozbudzić zainteresowanie, chęć rozmowy o grafice, jej twórcach. Pojęcie grafiki w szkole w której uczę, nie jest już obce . Grafika stała się dla uczniów zabawą poszukiwawczo- twórczą. Rozbudzona została w nich potrzeba działania, szukania rozwiązań dających satysfakcję. Aktywność plastyczna u dzieci przerodziła się w pasję działania, tworzenia. Jest to ważne w dzisiejszych warunkach życia. Dzieci, a w przyszłości dojrzali odbiorcy, widzowie - widzowie aktywni będą umieli przeżywać, kreować, tworzyć świat swoich przeżyć wewnętrznych w osobistym spotkaniu ze sztuką, a szerzej ze światem.

Opracowała:

mgr Grażyna Maćków

nauczyciel plastyki

Publicznej Szkoły Podstawowej nr 2

w Paczkowie

2

---