FILM DŹWIĘKOWY

Fabułę pierwszych filmów dźwiękowych zaczerpnięto z repertuaru operetkowo-rewiowych. Zaangażowano popularnych aktorów, tancerzy i orkiestry. Zastosowanie dużej ilości kamer zdjęciowych, kranów i wózków pozwalało w pełni przenieść na ekran rewię muzyczną. Ciasne ramy sceny jak gdyby rozsuwały się, a użycie scen obrotowych pozwalało na błyskawiczną zmianę pola widzenia. Filmy tego rodzaju stały się fantastycznym widowiskiem music-hallowym z defiladą pięknych, skąpo ubranych dziewcząt. Mikrofon nabrał ruchliwości, zaczął powtarzać nie tylko głosy, ale i szepty. Pojawia się montaż asynchroniczny, dźwięk wyprzedza obraz.

Dźwiękowe filmy amerykańskie zaczęły docierać do Europy dopiero w połowie 1929 roku, i tylko do krajów posługujących się językiem angielskim. Później wprowadzono metodę, która umożliwiła odbiór amerykańskich filmów mówionych- dubbing, polegający na podkładaniu obcojęzycznych dialogów (napisy).

Wszelkie produkcje filmów dźwiękowych zaczęły powstawać w europie dopiero po okresie pierwszej wojny światowej.

Kino dźwiękowe - za i przeciw:

• przełom dźwiękowy w kategoriach ekonomicznych to obniżenie kosztów produkcji, jej maksymalna mechanizacja i uniformizacja,

• kwestie estetyczne.: „wprowadzenie na ekran mechanicznie rejestrowanego i odtwarzanego dźwięku było rewolucją nie dlatego, że ten pojawił się w salach kinowych, ale dlatego, że pojawił się w nich w innej niż dotąd postaci”.

• kino nieme w istocie nigdy nieme nie było. W ówczesnych kinach nieodzowny był taper przy fortepianie (o tym, jak niełatwą sztuką jest akompaniowanie ruchomym obrazom, wiedzą muzycy grający na żywo podczas festiwali filmu niemego), pojawiała się też orkiestra, czasem wykonująca specjalnie napisane utwory.

• wprowadzenie dźwięku, było postępem technicznym, ale pod względem artystycznym był to regres, dlatego właśnie przeciwko nowemu medium protestował Chaplin, Eisenstein czy Pudowkin. Brakowało integracji pomiędzy obrazem - wszak kino nieme stworzyło i udoskonaliło własny język - a dźwiękiem, który nie nadążał za jego finezją. Hendrykowski pisze też o dominacji naturalistycznego sposobu posługiwania się dźwiękiem, co prowadziło do dublowania warstwy wizualnej przez akustyczną. Dopiero później zaczęto stosować kontrapunkt, najwcześniej robili to najwięksi reżyserzy -Lang, Clair,

• przełom dźwiękowy wywarł wpływ na podział sfery wpływów: hegemonia USA, inne kraje powielały w filmach formy amerykańskie,

• sprawił, że filmy zaczynają mieć narodowośc, ożywają, konkurowanie z Hollywood!!!

Śpiewak jazzbandu

• Reżyseria Alan Crosland

• wytwórnia Warner Bros. Pictures sfinansowała produkcję filmu, ogromne ryzyko, zważywszy na panujący w Hollywood konserwatyzm.

• kamień milowy w rozwoju filmu, a datę wprowadzenia filmu na ekrany 6 październik 1927 uważa się za przełomową.

• nie był jednak pełnokrwistym musicalem, zawierał zaledwie kilka piosenek, ale fakt pionierskości i nowego wykorzystania muzyki w ten sposób, pozwala przyjmąć że jest to pierwszy musical w historii kina,

• anachronicznie realizowany w partiach niemych,

• Fabuła pozwoliła Jolsonowi zarówno na prezentację repertuaru jazzowego, jak i  włączenie pieśni hebrajskich. W pierwotnym zamiarze miał to być film muzyczny w konwencji niemej w zakresie słowa, z dialogami w postaci napisów. Jednak w  trakcie realizacji zdecydowano się na włączenie zaimprowizowanych na planie kilkunastu wypowiadanych z ekranu kwestii. I to one właśnie spowodowały gorące przyjęcie filmu przez publiczność. Historycy zanotowali, że słowa zwrócone z estrady do matki „posłuchaj tego, mamo”, wzbudzały w salach kinowych wręcz entuzjastyczny aplauz

Główny bohater - Jakie Robson (Al Jolson) jest jedynym synem pobożnego kantora w synagodze, Rabinowitza. Marzeniem ojca jest, by syn poszedł w jego ślady. Jednak Jakie, choć związany ze swoimi żydowskimi korzeniami, pragnie zrobić karierę jako piosenkarz jazzowy. Ojciec chorując prosi syna o zastąpienie go podczas nabożeństwa i odśpiewał pieśń, ale Jakie w tym samym czasie ma spektakl. Po zażartej kłótni z ojcem, chłopak opuszcza dom. W ciągu kilku lat staje się popularnym artystą estradowym, przemalowanym na Murzyna i znanym jako Jack Rubin. Wtedy powraca do domu, aby prosić ojca o wybaczenie.

• Konflikt dwóch światów: członek społeczności żydowskiej, chce należec do świata rozrywki, estrady amerykańskiej

1. namowa widza do pokochania kina dźwiękowego, identyfikacja widza z Jakie, a nie z jego poprzednim wcieleniem, podkreślenie pracowitości, ambicji, konsekwencji (to lansowany przez kino amerykańskie model)

2. wiele sygnałów każe widzowi myślec o rodzinie śpiewaka jako o zacofanej, jako przeszłośc (sceny filmu z rodziną są nieme - film niemy to parodia) a Jakie jest symbolem przyszłości (sceny estradowe są dźwiękowymi - sympatia z filmem dźwiękowym)

• Wielki dylemat - jednak decyduje się zaśpiewac w synagodze

• W gruncie rzeczy wybór nie jest taki trudny - stały motyw - nie spotyka go żadna kara, spełnia ostatnią wolę ojca i spełnia swe marzenia,

• Stosunek matki do syna: wielkie romantyczne uczucie, matka jest po stronie syna, motyw z Romeo i Julii Czajkowskiego,

Dusze czarnych

• King Vidor 1929

• Próba ukazania dzięki kinu dźwiękowemu narodowej specyfiki, jej kultury, film staje się uniwersalny, film jest z skądś, przedstawia jakąś kulturę,

• Melodramat z elementami murzyńskiej muzyki granej przez prawdziwą kapelę, widz słyszy muzykę podczas pracy bohaterów, przy zabawie, muzyka jest atrakcją czasu wolnego,

• jeden z pierwszych filmów poruszających na serio problem murzyński, z obsadą złożoną wyłącznie z czarnych aktorów.

• Zrealizowane w początkowym okresie filmu dźwiękowego, dzieło Vidora odznacza się niezwykłą płynnością kadrów i umiejętnym wyzwoleniem od ograniczeń narzucanych przez rejestrującą dźwięk kamerę.

• Dobrze skonstruowana akcja i znakomicie zarysowane postacie bohaterów, nominację do Oscara.

• Sona River - jej pieśń jako kwintesencja murzyńskości,

Młody człowiek o burzliwej przeszłości i przeżytym zawodzie miłosnym zostaje księdzem. Jednak czar dawnej ukochanej - famme fatale nadal na niego działa…

Błękitny anioł

• Josef von Sternberg 1930

• pierwszy niemiecki film dźwiękowy

• adaptacja powieści Klausa Mana

• portret dekadenckiego Berlina z lat `20, ekspresjonistyczny look

• Emil Janning zarekomendował reżyserowi Marlenę, po filmie ją znienawidził,

• w całości skupiony wokół postaci Marleny Dietrich, bo w założeniu Josefa von Sterberga miał on jej przynieść sławę.

1. Piosenki zbudowane z niewielu nut przystosowano do skromnych możliwości głosowych aktorki, by ta w filmie mogła nim oczarować.

2. Marlena Dietrich stworzyła tu niezapomnianą kreację femme fatale, wcielając się w postać śpiewaczki kabaretowej, kobiety pozbawionej przesądów, zasad moralnych, odrzucającej gorset obyczajów. Aktorka zaprezentowała tu nowy styl gry, niemal usuwając w cień znakomitego partnera - Emila Janningsa.

Reżyser odważnie, jak na tamte czasy, przedstawił w filmie zagadnienie wyzwolenia seksualnego kobiet. Jest tu aż gęsto od aluzji i symboli o zabarwieniu erotycznym. Klimat ten potęgują piosenki, śpiewane gardłowym, zmysłowym głosem Marleny Dietrich.

Dla wielu jest to najwybitniejsza kreacja Emila Janningsa, dla mniej przekonanych jedna z najwybitniejszych ról, obok występu w "Ostatnim rozkazie", też filmie Josefa von Sternberga. Rola profesora Ratha została ułożona z drobnych fragmentów z których każdy maluje stopniowe zmiany w charakterze postaci. Od sztywnego, pedantycznego profesora poprzez rozbrajające sceny zauroczenia, stopniowy upadek aż do tragedii osamotnienia i rozpaczliwego starania o odzyskanie godności.

Główny bohater filmu - profesor gimnazjum w średniej wielkości mieście, zauważył że uczniowie z klas maturalnych wymykają do kabaretu "Błękitny Anioł" i przynoszą stamtąd zdjęcia mocno roznegliżowanej pani. Profesor Rath poszedł do nocnego lokalu bronić swych uczniów. Zobaczył i od razu zakochał się w występującej tam piosenkarce Loli - Loli, osobie bardzo wątpliwej konduity. Żeni się z nią, traci przez to tak drogie dla niego stanowisko, bez którego staje się przedmiotem powszechnej pogardy i kpin, a miarą jego upadku jest praca w charakterze klowna w "Błękitnym Aniele". Pewnego razu przyjeżdża wraz ze swoim zespołem do miasta, w którym kiedyś pracował w szkole. Zostaje zmuszony do upokarzającego, błazeńskiego występu przed innymi nauczycielami i dawnymi wychowankami. Potem jest świadkiem jak żona zdradza go niemal jawnie. W nocy udaje mu się wejść potajemnie do szkoły, by choć przez chwilę w swojej dawnej klasie zająć utracone miejsce i tam zakończyć życie.

• Dźwięk tłumaczy wiele widzom:

1. wskazuje kim jest Lola Lola, skad się wzięła,

2. Gdy główni bohaterowie są sami - cisza, gdy pojawia się świat kabaretu - dźwięk

3. Dźwięk kabaretu oznacza to, co główny bohater chce zapomniec, wyeliminowac z pamięci

4. Kulminacja filmu osiągnięta za pomocą dźwięku - nie słowo, ale ludzi wrzask, okrzyk desperacji człowieka, który przegrał wszystko, całe swoje życie,

M - Morderca

• Fritz Lang 1931

• Pierwszy film dźwiękowy jednego z najsłynniejszych austriackich reżyserów, czołowego przedstawiciela niemieckiego ekspresjonizmu.

• z zadziwiającą pomysłowością wykorzystuje możliwości dźwiękowe jakie przyniosło ze sobą nowe osiągnięcie techniki. Film jest wzorem wykorzystania ścieżki dźwiękowej - muzyki, głosu ludzkiego, ale także dźwięków naturalnych, szmerów, różnorakich odgłosów. To one prowadzą, a co najmniej dobitnie wzmacniają całą linię dramaturgiczną, tworzą atmosferę całości.

• W warstwie realizacyjnej film robi duże wrażenie dzięki precyzji i oszczędności środków wyrazu a także znakomitemu zsynchronizowaniu montażu i dźwięku. Fabuła oparta jest na autentycznych relacjach kronik policyjnych, a sama opowieść ma charakter niemal paradokumentalny. M-morderca stawia także do rozwiązania ważny dylemat natury moralnej : jaką postawę wobec psychicznie chorych powinno przyjmować społeczeństwo.

• Pierwsza duża rola Petera Lorre'a ("Sokół maltański", "Casablanca"), dzięki której zyskał międzynarodową sławę.

Akcja rozgrywa się w 1930 roku w Berlinie, w którym mieszkańcy zszokowani są brutalnym morderstwem młodziutkiej uczennicy. Groźnego bandyty poszukuje zarówno komisarz Karl Lohmann (Otto Wernicke), jak i całe środowisko przestępcze. Gdy Franz Becker (Peter Lorre) wpada w ręce bossów podziemnego świata, ci organizują mu proces. Wydaje się, iż zabójca nie ma żadnych szans na przeżycie...

Pod dachami Paryża

• Rene Clair C1930

• Pierwszy film dźwiękowy René Claira pokazuje w melancholijnie poetycki sposób życie prostych ludzi - reżyser zawierza przede wszystkim wymowie obrazów,

• Pochwała folkloru miejskiego, mnóstwo piosenek,

Rozgrywająca się na paryskich peryferiach historia opowiada o dziewczynie Poli, o której serce walczą trzej rywale - apasz Fred, uliczny śpiewak Albert i jego przyjaciel Louis. Odtąd pracują razem - on spiewa, ona sprzedaje nuty. Drań Fred na próżno próbuje ich poróżnić. Szczęście kochającej się pary zakłóca jednak policja, która przez pomyłkę oskarża Alberta o kradzież i aresztuje go. W czasie, gdy on siedzi w więzieniu, jego przyjaciel Luis opiekuje się Polą. Kiedy Albert wychodzi na wolność, dowiaduje się, że oboje się kochają... Po bójce z przyjacielem rezygnuje jednak z dziewczyny, widząc szczerość ich uczuć.

MILION

• Rene Clair 1931

• mistrzowski utwór wczesnego okresu filmu dźwiękowego, a jednocześnie przykład precyzyjnie skonstruowanej komedii muzycznej

• dźwięk do filmu został nagrany na boisku i podłożony do filmu - efekt komiczny przez właśnie podłożenie dźwięku z całkiem innego źródła,

• dosłownie przepojony muzyką, która w sposób zgoła matematyczny rytmizuje ruch w obrazie i montaż ujęć. Dominują partie wokalne, które stale towarzyszą akcji „popychając” ją do przodu, komentując, operując dowcipem obrazowo-muzycznym. W konsekwencji Milion często określano jako „filmowy balet” lub „filmową operetkę”. Szereg clairowskich pomysłów, zwłaszcza posługujących się kontra-punktem obrazu i dźwięku, weszło na stałe do antologii filmowych rozwiązań formalnych, jak na przykład zastosowanie odgłosów z meczu rugby jako tła do sceny walki o marynarkę. Zarówno Milion, jak i inne filmy Claira stały się podstawą francuskiego populizmu filmowego, którego bohaterami byli przeciętni mieszkańcy wielkich miast lub prowincjonalnych miasteczek. Ich charaktery były uproszczone, a przeżywane historie niezbyt skomplikowane. Słowem „clairyzm” określano twórczość komediową z prostą fabułą i znaczącą rolą warstwy muzycznej.

Dwaj nie cieszący się powodzeniem artyści, malarz Michel (Rene Lefevre) i rzeźbiarz Prosper (Louis Allibert), mają szczęście. Michel wygrywa milion franków na loterii. Wkłada szczęśliwy los do marynarki, którą ktoś mu kradnie. W pościgu uczestniczą m.in. także wierzyciele i policja... Akcja toczy się na scenie teatru,

1

---