Adam Dziadek, Rytm i podmiot w „oktostychach” i „muzyce wieczorem” Jarosława Iwaszkiewicza.
Na czyich rozważaniach dotyczących pojęcia rytmu opiera się Dziadek?
na pojęciu jakie przedstawił Emile Benveniste.
Jaką etymologię pojęcia rytmu wykłada Benveniste?
Pojęcie „rytm” trafiło do słownika Zachodu z greki za pośrednictwem łaciny; greckie „rytmos” to rzeczownik utworzony od czasownika „rein” - płynąć
Co określa rytm wg Benveniste w pewnych kontekstach?
formę dystynktywną, figure proporcjonalną, układ,
„…w kontekstach, w jakich się pojawia, określa formę w chwili, kiedy przyjmowana jest ona przez to, co ruchome, mobilne, płynne, formę tego co nie posiada konsystencji organicznej: odpowiada wzorcowi jakiegoś płynnego elementu. Jest to forma chwilowa, improwizowana, modyfikowalna.”
4) Kto reprezentował taką definicję rytmu jak Benveniste w starożytności?
jońscy filozofowie przyrody.
Jak Platon sformułował rytm?
Platon stosował jeszcze „rytmos” w sensie formy dystynktywnej, układu, proporcji. Innowacja polegała tu na odniesieniu tego pojęcia do formy ruchu, którą ludzkie ciało dopełnia w tańcu, i do układu figur, przez które ten ruch się przekształca. Filozof powiązał „rytmos” z „metron” i podporządkował to pojęcie pochodzącym z muzyki prawom liczb. Ustalił pojęcie rytmu związane z powtarzalnością ( nim posługujemy się obecnie)
Jakie cechy były cechami pewnymi?
Regularność i powtarzalność
Jakie różnice dostrzega H. Morier w rytmie?
w przeciwieństwie do metrum rytm zmierza do przełamania nawyku, wywołuje zaskoczenie przez przemieszczenie akcentu, połączenie akcentów lub oddzielenie frazy od metrum.
metrum jest spokojne a rytm patetyczny.
F. Siedlecki, O rytmie i metrze. (definicja Siedleckiego)
metrum zwiemy „specialised form” rytmu, a mianowicie rytm polegający na jednoznacznym oczekiwaniu dokładnego powtórzenia, na całkowicie regularnym następstwie w pewien sposób zdeterminowanych elementów, na ustabilizowaniu się w organizmie doznającego trwałego, schematycznego, lecz wyraźnie jednokształtnego psychofizjologicznego „obrazu” przepływającego strumienia bodźców.
- wiec rytm jest metrum, ale nie kazde metrum jest rytmem ( Siedlecki nawiązuje do koncepcji Platońskiej)
9) Do której teorii nawiązuje Dziadek?
do przedplatońskiej
Dziadek odwołuje się do koncepcji Meschonnica
rytm jest nieprzewidywalny, stanowi wewnętrzną konieczność. ( zatem nie można go utożsamiać z metrum)
Meschonnic o rytmie i metrum.
rytm wykracza po za metrum, które daje się absolutnie przewidywać i spełnia nasze oczekiwania. Rytm odwrotnie - jest nieprzewidywalny. Metrum jest nieciągłe, policzalne, rytm, zaś ciągły i niepoliczalny ( rytm powstaje w sposób nieświadomy )
Czym jest rytm w relacji do podmiotu
rytm jest w sposób konieczny organizacja podmiotu ( Meschonnic).
rytm jest elementem apriorycznym w sztuce
Czego dotyczy w dziele literackim rytm ?
rytm nie tylko określa część językowa, jest również „organizacja sensu” .
na jakiej zasadzie rozgranicza Benveniste podmiotowość od podmiotu ?
w mowie i poprzez mowe człowiek ustanawia siebie jako podmiot; podmiotowość jest zdolnością lokutora do ustanowienia siebie jako podmiotu
15) Jaki jest podmiot?
peryferyjny
Jaki jest inny badacz francuski poza Meschonniciem?
Julia Kristeva
Jaka teza rozsławiła ją na Zachodzie? Tekst wg niej jest jaki?
dynamiczny, niejednorodny, intertekstualny.
Moderniści: wszystko już było,
Strukturaliści: nie ważne co było, ważny jest układ ( i to wnosi nowość)
Jak Kristeva rozumie dzieło literackie?
jako tekst i jako produktywność („oparta na krytyce znaku semiotyka Kristevej czyni z dzieła literackiego nie przedmiot, ale produktywność, której efektem jest dzieło”)
Co to jest genotekst i fenotekst?
Fenotekst- stanowi fenomenologiczną powierzchnię wypowiedzi, pewien fenomen językowy.
Genotekst związany jest z funkcjonowaniem signifiant, a łączy się z pojęciem signifiance.
Co to jest signifiant i signifiance?
signifiant- jednostka znaczenia, której nie można zredukować do sensu i sprowadzić do znaku.
signifiance- aktywność znacząca genotekstu, ukryta pod znaczeniem i względem komunikacji i sensu
- pojawia się w tekście jako sieć różnic fonicznych i jest ułożona poprzecznie, nielinearnie w odróżnieniu os sensu semantyczno-syntaktycznego.
21) Jaką lekturę tekstu proponuje Kristeva?
ukośną, paradygmatyczną (wzór) / Kristeva chce by spojrzeć na lekturę jak na obraz (całość)
Czego Barthes poszukuje w tekście?
wg Barthesa tekst jest przedmiotem przyjemności; radość tekstu jest często wyłącznie stylistyczna; jednak czasem przyjemność tekstu spełnia się w sposób znaczenie głębszy: kiedy tekst <literacki> (Księga) przenika do naszego życia, kiedy inne pisanie zapisuje fragmenty naszej własnej codzienności, krótko mówiąc, kiedy dochodzi do koegzystenji
Czym jest genotekst dla Kristevej, z jakim pojęciem go zrównuje?
z pojęciem rytmu (chora- pojęcie Platona również zrównuje się z rytmem)
24) Co mówi Kristeva o chorze?
chora nie jest pozycją, która coś komuś przedstawia, nie jest znakiem, ale nie jest też pozycją, która przedstawia kogoś jakiejś innej pozycji, tzn. nie jest to jeszcze signifiant ale zmierza do takiej pozycji znaczącej.
Chora jest miejscem zwolnionym od obciążenia sensem, nie jest znakiem bo niczego nie przedstawia.
25) Przeciwko czemu występuje Chora?
przeciwko rozumowi
26) Chora wg Derridy.
„Chora nie jest” (bo ciągle się staje, nie ma kształtu jak rytm- jest dynamiczna)podmiotem ani podłożem.
- nie jest jednoznaczna i logiczna,
-jest niedostępna i amorficzna,
-Khora nie pochodzi z porządku eidos (idei)
- jej domeną są popędy i instynkty,
27) Z jaką ideologią jeszcze jest związana Kristeva?
z feminizmem
(symbolem kobiecości jest m.in. woda- dlatego chora zbiornik na wodę)
28) Jak powstaje podmiot wypowiedzi wg Kristevej?
przez skrzyżowanie semiotyki i symboli,
29) Jakie są jeszcze inne inspiracje Kristevej? Z czyich inspiracji korzysta obok Platona?
swoje teorie buduje na bazie psychoanalizy Lacana, teorii anagramów de Saussure'a i teoretycznych koncepcji formalistów rosyjskich
30) Jaki pogląd Abrahama na dzieło lit. przytacza Dziadek?
Abraham stwierdza, że nieświadomość dzieła literackiego ujawnia się jako niezbędny wymiar artykulacji estetycznej; dzieło literackie winno być przedmiotem oglądu jako symptom (w sensie freudowskim) jednocześnie wystarczający i niezbędny do tego, aby zegzemplifikować jedność czterech biegunów psyche
31) Opisz metodę analizy tekstu Dziadka? Czym różni się od tradycyjnej analizy?
- warstwa semantyczna,
- nadanie podobieństwa słowom bo są koło siebie (rozsypane: krocie)
- oddawanie fonetyczne sensu (opozycja głosek dźwięcznych : bezdźwięcznych)
- „sieć różnic kolistych” - rozróżnienie rybackie
- „ konstelacja” - rozróżnienie astrologiczne
32) Jakie teksty są analizowane?
erotyki Iwaszkiewicza ze zbiorów „Oktostychy” i „Muzyka wieczorem”
33) Do czego prowadzi analiza Dziadka?
do ukrytych słów, w wierszu zapisywanych pogrubioną czcionką i dużymi literami, które są porozsypywane w wersach np. wyrazy związane ze śmiercią to: sen, śnić, zima, mara, parka, utrata,
34) Co robi Dziadek z fonemami żeby je uwydatnić?
wytłuszcza je, oddziela od pozostałych, żeby zauważyć powtarzalność i liczy je.