Monarchia absolutna Henryka IV.
Rok 1598 oznaczał wprawdzie dla Francji wyjście z chaosu wewnętrznego i ciężar położenia międzynarodowego i ciężkiego położenia międzynarodowego, jednak jeszcze przez kilka lat Henryk IV kończył ostatecznie dzieło pacyfikacji kraju. Wciąż jeszcze silne były we Francji tendencje odśrodkowe, a ich zwolennicy korzystali z każdej okazji, by przeciwstawić się królowi. Bardzo żywe były również tendencje do daleko posuniętego ograniczenia władzy królewskiej w publicystyce obu obozów - katolickiego i protestanckiego.
Jednym z najważniejszych zadań wewnętrznych Henryka Iv było więc wzmocnienie tej władzy. Wymagało to wiele zmian i reform w dziedzinie ustroju państwowego. By je przeprowadzić, Henryk IV nie wahał się szukać oparcia wśród przedstawicieli stanu trzeciego (mieszczaństwa).
Henryk IV dużą wagę przywiązywał do należytego funkcjonowania aparatu władzy. Przy jego boku istniały specjalne rady - Rada Spraw, Rada Stanu, Rada Finansów, Rada do Spraw Procesowych.
Drugą osobą po królu w państwie był kanclerz. Wśród najważniejszych urzędników państwowych wysuwają się w tym czasie na czoło sekretarze stanu w liczbie 4, którzy początkowo kierowali sprawami czterech rejonów administracyjnych, na jakie podzielony był kraj. Jednakże już za czasów Henryka IV nastąpiła wyraźna zmiana kompetencji sekretarzy stanów, którzy stali się kierownikami czterech utworzonych resortów (wojska, spraw zagranicznych, marynarki i spraw domu królewskiego), zachowując jednak nadal kierownictwo sprawami rejonów administracyjnych, ponieważ specjalnego resortu spraw wewnętrznych nie utworzono.
Henryk IV dążył usilnie do tego, by zakres władzy zarządców prowincji ograniczyć wyłącznie do wąsko pojętych kompetencji militarnych, co w znacznym stopniu udało mu się, właśnie dzięki stale rosnącej kontroli administracji lokalnej ze strony władz centralnych.
Likwidowanie niezależności władzy lokalnej, głównie poprzez wzmocnienie władzy centralnej, było jednym ze środków budowy monarchii absolutnej. Drugim, równie doniosłym, było ograniczenie roli przedstawicielstwa stanowego, którym były we Francji Stany Generalne, złożone z wybranych przez szlachtę, duchowieństwo i stan trzeci delegatów, zaopatrzonych w ścisłe instrukcje poselskie.
Za Henryka IV znaczenie Stanów Generalnych spadło niemal do zera.
Jedną z najbardziej charakterystycznych cech ustrojowych rodzącej się we Francji monarchii absolutystycznej było rozpowszechnienie się i ostateczne usankcjonowanie prawne zwyczaju sprzedawania urzędów.
Henryk IV dążył w tej sprawie do takiego uregulowania zagadnienia, które dałoby mu największe korzyści finansowe.
Uchwała w sprawie wprowadzała dziedziczność urzędów we Francji, w zamian za stałe roczne opodatkowanie się posiadaczy tych urzędów na rzecz króla w wysokości 1/60 wartości sprzedanej sprawowanych urzędów, zarówno przez osoby aktualnie je piastujące, jak i przez ich spadkobierców.