Dawid Muchla

klasa Ic

Pisownia wyrazów z „rz”

Po spółgłoskach: p.b,t,d,k,g,ch,w,j piszemy rz

Na przykład:

• przygoda, przyroda, przebiśnieg

• brzask, brzydki, brzoza

• trzy, zatrzymać, otrzymać

• drzwi, drzewo, drzemać

• krzyż, skrzyżowanie, krzew

• grzebień, grzyb, pogrzeb

• chrzan, chrzest, chrzciny

• wrzesień, wrzos, wrzask

• dojrzały, zajrzeć, ujrzeć

Rz piszemy gdy w wyrazach pokrewnych wymienia się na r

starzec - stary

marzec - marcowy

morze - morski

W języku polskim wiele jest wyrazów z rz których pisownię trudno jest wytłumaczyć.

Te wyrazy trzeba zapamiętać.

Na przykład:

marzenie, twarz, kurz, burza, rzecz

Pisownia wyrazów z „ż”

Ż piszemy wtedy, gdy w innych formach wyrazu wymienia się na:

g: dróżka - droga

ź: wożę- woźnica

z: każę- kazać

dz: mosiężny - mosiądz

h: drużyna - druh

s: bliżej - blisko

W języku polskim wiele jest wyrazów z ż, których pisownię trudno jest wytłumaczyć.

Te wyrazy trzeba zapamiętać.

Na przykład:

życie, żywy, żeby, żyła, wieża.

Pisownia wyrazów z „ó”

Ó piszemy wtedy, gdy w wyrazie pokrewnym wymienia się na „o”, „a” lub „e”

Na przykład:

dół - doły

wór - wory

szkółka - szkoła

piórko - pierze

skrót - skracać

„Ó” piszemy także wtedy, gdy wyraz kończy się na -ów, -ówka, -ówna.

Na przykład:

• stołów, pasów, samochodów.

• stołówka, żarówka, łapówka.

• Kowalczykówna, majorówna.

„Ó” piszemy w wielu wyrazach, których pisowni nie można wyjaśnić. Te wyrazy trzeba zapamiętać.

Na przykład:

król, róża, jaskółka, wzgórze.

Pisownia wyrazów z „u”

U piszemy na początku i na końcu wielu wyrazów, na przykład:

upał, upominek, usterka, usta, urodziny; domu, roku, muru, obiadu, parku.

Tylko w wyrazach: ósemka, ósmy, ósemkowy, ósmoklasista, ów, ówdzie, ówczesny piszemy ó na początku wyrazu.

Nigdy nie piszemy ó na końcu wyrazów!

„U” piszemy także w zakończeniach czasowników: -uj, -uje.

Na przykład: rysuj, maluj, zgaduj; rysuje, maluje, zgaduje.

„U” piszemy także w wielu wyrazach, których nazwę trzeba zapamiętać.

Na przykład: pietruszka, papuga, karuzela, mur, cebula, zuch, klucz.

Pisownia wyrazów z „ch”

Ch piszemy, gdy w różnych formach tego samego wyrazu lub w wyrazach pokrewnych wymienia się na sz, np.

proch - proszek

duch - duszek

Ch piszemy na końcu wyrazów, np.

ruch, zamach, pośpiech, okruch, dach.

Wyjątkiem jest wyraz druh.

Ch piszemy po spółgłosce s,

np. schowek, schwytać, wschód, schodzić, schłodzić.

W wielu wyrazach ch jest niewymienne, dlatego należy te wyrazy zapamiętać.

Są to wyrazy takie, jak: zuchwalec, chytrus, pechowiec, chuligan, muchomor, choinka

Pisownia wyrazów z „h”

H piszemy, gdy wymienia się na „g”, „z”, „ż” w różnych formach tego samego wyrazu lub w wyrazach pokrewnych, np.

wahać się - waga

druh - drużyna

błahy - błazen

W większości przypadków trzeba jednak zapamiętać pisownię wyrazów z h.

Te wyrazy to np. hipopotam, hak, harcerz, herb, czyhać, ohydny.

Pisownia „i” oraz „j” po spółgłoskach

Po spółgłoskach c, z, s wymawianych miękko (ci, zi, si), a także po wszystkich innych spółgłoskach piszemy „i”

Na przykład: Stasio, piasek, historia, radio.

Gdy spółgłoski c, z, s wymawia się twardo (cj, zj, sj), wówczas piszemy „j”.

Na przykład: pensja, stacja, Azja.

Pisownia wyrazów z -ą, -ę, -om, -em.

Ą lub ę występuje na końcu wyrazów w odmianie rzeczowników, przymiotników, zaimków i liczebników.

Na przykład: źrebię, żoną, drogą, książkę, twoją, naszą, pierwszą, trzecią.

Tylko w celowniku liczby mnogiej występuje końcówka -om.

Na przykład: źrebiętom, drogom.

W narzędniku liczby pojedynczej piszemy końcówkę -em.

Na przykład: źrebięciem, samochodem, majem.

Pisownia wielką literą

Wielką literę piszemy, gdy rozpoczynamy zdanie. Piszemy ją również po kropce, po znaku zapytania i po dwukropku, gdy przytaczamy cudze słowa.

Wielką literą piszemy również wyrazy odnoszące się do osób, instytucji i rzeczy, dla których mamy szacunek,

np. w zwrotach i wyrażeniach: pozdrawiam Cię, Twoje zdrowie, Twojej Matki.

Wielką literą piszemy wszystkie rzeczowniki własne, np. imiona, nazwiska, pseudonimy, nazwy członków narodu, nazwy geograficzne i astronomiczne, nazwy świąt, orderów i odznaczeń, a także tytuły czasopism i książek.

Na przykład: Anna, Kowalski, Prus, Polak, Wisła, Saturn, Boże Narodzenie, Order Uśmiechu, „Victor”, „Pan Tadeusz”.

Wielką literą piszemy także nazwy stowarzyszeń, władz, przedsiębiorstw itp.

Na przykład: Stowarzyszenie Serdeczni, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.

Pisownia „nie” z różnymi częściami mowy

Nie piszemy łącznie:

• z rzeczownikami, np. nieróbstwo, niemoc.

• z przymiotnikami w stopniu równym, np. niedobry, nieduży, niechętny.

• z przysłówkami utworzonymi od przymiotników, np. niedobrze, niesłusznie.

Nie piszemy rozdzielnie:

• przed czasownikami, np. nie ruszać, nie czyta.

• przed przymiotnikami i przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym, np. nie gorszy, nie najgorszy, nie szybciej.

• przed przysłówkami nie utworzonymi od przymiotników, np. nie tylko, nie bardzo.

• przed liczebnikami, np. nie trzy, nie piąty.

• przed zaimkami, np. nie twój, nie ja, nie oni.

---