Stosunki międzynarodowe w Azji i w Afryce w XIX w.

Azja

W 1815 r. Holendrzy zdobyli Cejlon, natomiast Wielka Brytania opanowała Singapur.

W 1829r. Brytyjczycy zdobyli Pendżab.

Półwysep Indochiński ( Kambodża i Wietnam) od końca XVIII w. znajdował się pod panowaniem Francuzów.

Syjam, czyli dzisiejsza Tajlandia pozostawał niezależny.

Indie

Portugalczycy, którzy odkryli drogę morską do Indii zostali wyparci z tego terytorium przez Brytyjczyków, którzy wygrali walkę o Indie z Holendrami i Francuzami. Ponadto Wielka Brytania opanowała Pakistan, Bangladesz i Birmę. Indie stały się perłą w Koronie Brytyjskiej.

Portugalia zachowała jedynie prowincję Goa, do której w 1498r. przybił Vasco da Gama.

Powstanie sipajów ( 1857- 1858)- antybrytyjskie powstanie w północnych i środkowych Indiach żołnierzy Kampanii Wschodniej przeciwko użyciu tłuszczu zwierzęcego do nowego rodzaju naboi, co obrażało ich uczucia religijne. Dzięki pomocy Sikhów i Gurkhów z Nepalu Brytyjczycy stłumili powstanie, po jego zakończeniu przejmując pełną kontrolę nad Indiami.

Chiny

Jedna z najstarszych cywilizacji, która do XIX w. była odizolowana od świata zewnętrznego. Cywilizacja chińska była znana Europejczykom dzięki XIII- wiecznemu odkrywcy Marco Polo. Do XVI w. cywilizacja dominująca, która niejako zatrzymała się w miejscu ustępując cywilizacji europejskiej.

Państwa europejskie dążyły do otwarcia się Chin na świat. Przełomem dla tego procesu okazały się wojny opiumowe.

I wojna opiumowa ( 1839- 1842) - w 1839 r. Brytyjczycy zajęli Kanton i 5 innych portów. W 1841 r. zawarto pokój w Nankinie, na mocy którego Brytyjczycy otrzymali Hongkong, otworzono 5 portów dla Brytyjczyków, ponadto Chiny musiały zapłacić wysoką kontrybucję

II wojna opiumowa ( 1856-1860)- konflikt był dalszą próbą uzyskania koncesji gospodarczych przez państwa kolonialne, które wykorzystały kryzys państwa chińskiego zaangażowanego w powstanie tajpingów ( 1851- 1864). Francja, USA i Wielka Brytania wystosowały wobec Chin szereg postulatów, które nie zostały spełnione. Wobec tego państwa kolonialne przystąpiły do wojny z Chinami. W 1860r. zawarto pokój w Pekinie, na mocy którego Chiny otworzyły swój rynek dla handlu kolonialnego.

Powstanie bokserów ( 1899-1901)- miało charakter antyfeudalny i antyimperialistyczny, skierowane było przeciwko dynastii Qing i cudzoziemcom. Powstanie zostało stłumione przez wojska Austro- Węgier, Niemiec, Włoch, Francji, Wielkiej Brytanii, Rosji, USA i Japonii. 7 IX 1901r. narzuciły one Chinom tzw. protokół końcowy, który ograniczał suwerenność Chin i nakładał na nie wysoką kontrybucję.

Japonia

O d1638r. kraj prowadził systematyczna izolację przed wpływami europejskimi. Kontakty Europejczyków z Japończykami były możliwe tylko w jednym porcie- Nagasaki, gdzie mógł zawijać jeden statek holenderski. W 1854r. nastąpiło otwarcie Japonii na świat, dzięki narzuceniu traktatu handlowego przez USA. W 1868r. nastąpił kryzys szogunatu, władzę przejął cesarz Mutsuhito, który wprowadził szereg reform ( okres Meiji - japońskie oświecenie).

W latach 1894-1895 doszło do wojny japońsko- chińskiej. Japończycy podbili Tajwan i przejęli kontrolę na Koreą.

W latach 1904-1905 doszło do wojny japońsko- rosyjskiej. Przyczynami były wzrost japońskiego imperializmu i kwestia Mandżurii. Na mocy traktatu pokojowego zawartego 5 IX 1905r. w Portsmouth Japonia otrzymała strategiczny Port Arthur, Talien, południowy Sachalin i wolną rękę w Korei. Rosja natomiast musiała przekazać Mandżurię Chinom.

Azja Środkowa- strefa północna pod zwierzchnictwem Rosji, strefa środkowa- teren mieszany, strefa południowa pod zwierzchnictwem Wielkiej Brytanii

Afryka

Na kontynencie afrykańskim kolonizacja nasiliła się w drugiej połowie XIX w. W latach 80. XIX w. miała miejsce brytyjska kolonizacja Egiptu. Tunezja stała się pierwszą afrykańską kolonią francuską. W 1908r. Kongo stało się kolonią Belgii, prywatna kolonia króla Leopolda.

Liberia- założona w latach 30. XIX w., pionierski kraj, do którego sprowadzano niewolników z USA, Liberia miała przypominać USA, była jedynym niepodległym państwem na kontynencie afrykańskim obok Etiopii.

W latach 1884- 1885 odbył się kongres, na którym poruszono kwestię podziału Afryki.

Wielka Brytania - Egipt, Sudan, Somali Brytyjskie, Afryka Wschodnia, Uganda, Związek Południowy Afryki, Rodezja, Nigeria, Sierra Leone, Sokora, Złote Wybrzeże

Francja- Tunezja, Maroko, Francuska Afryka Zachodnia, Mauretania, WKS, Algieria, Madagaskar, Afryka Równikowa

Niemcy- Togo, Kamerun, Niemiecka Afryka Południowo- Zachodnia, Niemiecka Afryka Wschodnia

Belgia- Kongo Belgijskie

Portugalia- Angola, Mozambik, Gwinea Portugalska

Włochy- Trypolitania, Erytrea, Somali Włoskie

Wojny burskie:

I wojna burska ( 1880-1881)

II wojna burska ( 1899-1902)

---