Karta pracy

Nie oglądaj się, Orfeuszu!

1. Przyjrzyj się reprodukcji obrazu francuskiego impresjonisty Camille'a Corota. Wyjaśnij, w jaki sposób artysta uwzględnił treść mitu o Orfeuszu i Eurydyce.

Camille Corot Orfeusz wyprowadzający Eurydykę z podziemi, 1861

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

2. Przeczytaj fragment tekstu Orfeusz i Eurydyka Aleksandra Krawczuka i wykonaj polecenia.

Znaczenie, czar, potęga muzyki - oto, co kojarzyło się starożytnym z imieniem Orfeusza. I taki też jest podstawowy sens mitów o nim; także o zejściu do świata zmarłych dla ratowania Eurydyki. Opowieści zaś było wiele. Płyną one, poczynając co najmniej od VII w. p.n.e., wciąż potężniejącą rzeką przez całą grecką i rzymską literaturę, filozofię, sztukę, aż po sam schyłek i koniec antycznego świata, a nawet
i dłużej, dalej, przechodzą bowiem w zmienionym kształcie także do chrześcijaństwa […].

Instrument wszakże muzyczny, którego Orfeusz był mistrzem, a według wielu nawet wynalazcą i którego dźwiękami czarował, ba, wręcz niewolił swych słuchaczy, był bardzo prosty, skromny, strunowy: kitara lub lira. Twierdzono też, że jeśli nawet nie on pierwszy go skonstruował, to w każdym razie zwiększył liczbę strun - z siedmiu do dziewięciu. Przy wtórze tej muzyki Orfeusz śpiewał czy też raczej półśpiewnie recytował, wprawiając w zachwyt i rodzaj transu wszystkich
i wszystko wokół: ludzi, zwierzęta, drzewa, kamienie, góry. Chciałoby się rzec, że mit starogrecki antycypuje i, fantazjując, zwielokrotnia te efekty psychologiczne, te sceny, których świadkami dopiero jesteśmy my, ludzie XX w., obserwując występy młodych gitarzystów - śpiewaków. I chciałoby się wierzyć, że Orfeusz był rzeczywistą, realną postacią, człowiekiem z krwi i ciała […]. Wniósł on jakieś nowe wartości do znanych Grekom sposobów muzykowania, powodując tym zachwyt
i szok. A to wystarczyło, by stał się ośrodkiem coraz barwniejszych opowieści, mitów, nawet wierzeń religijnych.

Czarowi Orfeuszowego grania i śpiewania ulegała bowiem nie tylko przyroda. Poddał się jego muzyce także świat najbardziej tajemniczy, niedostępny, zimny i nieczuły: bóstwa panujące nad krainą zmarłych. Mówiąc krócej: śmierć.

Aleksander Krawczuk, Stąd do starożytności, Warszawa 1988, s. 206-207.

a) Określ czas powstania mitu o Orfeuszu.

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

b) Napisz, jakimi osiągnięciami mógł się pochwalić Orfeusz jako muzyk.

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

c) Jakie odniesienia do współczesnego świata dostrzega autor tekstu w postaci Orfeusza?

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

d) Wyjaśnij, o jakim paradoksalnym zwycięstwie Orfeusza mówi Aleksander Krawczuk w zakończeniu tekstu.

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

3. Zapoznaj się z definicją archetypu (podręcznik, s. 33) i nazwij archetypiczne postawy prezentowane przez mitologicznych bohaterów.

Prometeusz - ………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

Syzyf - ………………………………………………………………………………...

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

Ikar - …………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

Orfeusz - ………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

Demeter - ……………………………………………………………………………...

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

Propozycje odpowiedzi do karty pracy

1. Malarz nawiązuje do zakończenia mitu, kiedy Orfeusz z Eurydyką wracają
z Hadesu na ziemię. Mityczny bohater jest tu przewodnikiem: podtrzymuje ukochaną za rękę i wskazuje kierunek marszu wyciągniętą w górę lirą. Instrument - symbol mistrzowsko uprawianej przez Orfeusza sztuki - jest tu przepustką do życia, to dzięki niej zakochani otrzymali od bogów drugą szansę. O tym, że zostanie ona zaprzepaszczona, przypominają cienie błąkające się w tle, po drugiej stronie Hadesu - przedstawieni w nostalgicznych pozach, pełni zadumy i smutku zmarli.

2. a) Mit znany był już od VII w. p.n.e.

b) Orfeusz udoskonalił lirę (kitarę), zwiększając liczbę strun z siedmiu do dziewięciu. Jego muzyka miała dar czarowania słuchaczy, oddziaływała na ludzi, przyrodę, a nawet na bogów.

c) Autor tekstu zestawia postać Orfeusza ze współczesnymi młodymi gitarzystami.

d) Orfeusz, dzięki pięknu swojej muzyki, przekonał bogów do oddania mu Eurydyki. Zapanował w ten sposób nad światem podziemia i samą śmiercią. Ostatecznie jednak to ona odebrała mu ukochaną żonę.

3. Prometeusz - chęć pomocy innym, poświęcenie się dla ludzkości, bunt, ofiarowanie siebie dla wyższych celów; Syzyf - wykonywanie pracy, która nie ma końca i nie przynosi żadnych efektów, jest jałowa; Ikar - poświęcenie własnego życia w imię marzeń; Orfeusz - miłość, która przekracza granice zaświatów, jest
w stanie pokonać śmierć; Demeter - miłość matki, rodzica, do dziecka

---