Zaprawy murarskie i tynkarskie

Jakość i rodzaj zastosowanej zaprawy murarskiej lub tynkarskiej wpływa w istotny sposób na trwałość konstrukcji murowej.

• Mury z klinkieru - skąd biorą się wykwity?

• Czy plastyfikator zastepuje wapno w zaprawie?

• Porady eksperta

Tynki trójwarstwowe - naturalna
pompa ssąca

Zaprawa murarska stanowi jedynie około 7% objętości każdego muru.

Warto jednak poświęcić jej więcej uwagi, gdyż to właśnie zaprawa w dużej mierze decyduje o trwałości konstrukcji murowej.

Wapno uszczelnia połączenia murarskie.

Zalety stosowania wapna hydratyzowanego w zaprawach budowlanych

Wapno:

• jest samodzielnym materiałem wiążącym,

• zdecydowanie poprawia urabialność zaprawy

• murarskiej i tynkarskiej,

• opóźnia wiązanie cementu,

• zwiększa więźliwość wody w zaprawie,

• poprawia plastyczność zaprawy murarskiej i

• tynkarskiej,

• zwiększa przyczepność zaprawy do podłoża,

• zapewnia efekt samozabliźniania się

• mikropęknięć w zaprawie,

• pozwala na zwiększenie odległości pomiędzy

• dylatacjami w murze,

• zmniejsza przewodnictwo cieplne zaprawy,

• zwiększa przepuszczalność zaprawy dla pary

• wodnej,

• nadaje zaprawie zdolność do transportu

• masy,

• ogranicza występowanie wykwitów solnych.

Proporcje objętościowe dla zapraw murarskich wykonywanych na budowie: ment	Wapno	Piasek	Orientacyjna, średnia minimalna wytrzymałość zaprawy na ściskanie [MPa]
1	1/4	Nie mniej niż 2 1/4 i nie więcej niż 3 sumy objętości cementu i wapna	17,2
1	1/4 - 1/2			12,4
1	1/2 - 1 1/4			5,2
1	1 1/4 - 2 1/2			2,4

Wybór zaprawy w zależności od usytuowania konstrukcji murowej (przy doborze zaprawy należy również uwzględnić zalecenia projektowe):

Usytuowanie konstrukcji murowej	Element konstrukcji murowej	Klasa zaprawy
Zewnętrza, ponad poziomem gruntu	Ściana nośna	M5	M10 lub M20
		Ściana nieprzejmująca obciążeń	M2	M5 lub M10
		Murek ogniowy (attyka)	M5	M10
Zewnętrzna, na poziomie lub poniżej gruntu	Ściany fundamentowe, ściany oporowe, otwory włazowe, kanały ściekowe, nawierzchnia brukowa, chodniki i dziedzińce	M10	M20 lub M5
Wewnętrzna	Ściana nośna	M5	M10 lub M20
		Nienośne ściany działowe	M2	M5

Proporcje objętościowe dla zapraw tynkarskich (podłoże o wytrzymałości min. 10 MPa):

Warstwa	Cement	Wapno	Piasek	Uwagi
Obrzutka	1	1	6	Piasek do 4 mm
Narzut	1	2	9	Piasek do 2 mm
Gładź (szlichta)	1	3	10	Piasek do 1 mm

W przypadku podłoży słabszych (o wytrzymałości poniżej 10 MPa) należy odpowiednio zwiększyć ilość wapna i piasku w zaprawie.

Zaprawy murarskie

W trakcie eksploatacji konstrukcje murowe narażone są na liczne czynniki, z których najszybszą i największą degradację muru powoduje woda.

Przy długim cyklu inwestycyjnym, spoiny muru przez wiele lat narażone są na oddziaływanie zewnętrznych warunków atmosferycznych.

Dobra zaprawa murarska powinna nie tylko łączyć pojedyncze elementy muru w stabilną, monolityczną konstrukcję, ale również stanowić barierę przed wnikaniem wody do wnętrza muru.

Okazuje się jednak, że zwarta, mocna, nieprzepuszczalna dla wody zaprawa nie jest równoważna z tym, iż mur jest wodoodporny.

Wpływ na wodoodporność muru ma również jakość i szczelność połączenia pomiędzy elementem murowym a zaprawą (zdjęcie obok).

Stąd za najważniejszy parametr zaprawy murarskiej należy uznać jej przyczepność do podłoża.

Ścisłe przyleganie zaprawy do całej powierzchni elementu murowego, pozwala na wyeliminowanie ścieżek, którymi woda może dostawać się do wnętrza muru.

Ze względu na swoje właściwości (materiał wiążący) jak i wielkość cząstek, wapno jest tym składnikiem, którego obecność w zaprawie murarskiej zdecydowanie podnosi jej jakość.

Wapno ma trzy-, czterokrotnie mniejsze cząstki niż cement, nie mówiąc już o ziarnach piasku.

Dzięki temu wypełnione zostają wszelkie nierówności i pory w podłożu.

Zapewnia to uzyskanie szczelnego połączenia murarskiego.

Jeśli wskutek zmian temperatury, wilgotności, ruchów budowli pojawią się w zaprawie drobne uszkodzenia, wapno "potrafi" je uzupełnić likwidując tym samym potencjalne ścieżki, którymi mogłaby dostać się woda do środka muru.

Dlatego zaprawy z dodatkiem wapna charakteryzują się wysoka trwałością (m.in. od XI wieku przy budowie Zamku Królewskiego na Wawelu stosowano zaprawy wapienne).

Wraz ze wzrostem ilości wapna w zaprawie rośnie również jej elastyczność w stanie utwardzonym.

Oznacza to, że zaprawa odkształca się wraz ze zmianami liniowymi muru.

Odkształcalność zapraw cementowo-wapiennych jest zdecydowanie większa niż zapraw cementowych z domieszkami.

No właśnie, a co z domieszkami (plastyfikatorami) reklamowanymi jako zastępujące wapno w zaprawach?

W większości przypadków są to domieszki o działaniu napowietrzającym zaprawę, poprzez wprowadzenie do niej licznych mikropęcherzyków powietrza.

Poprawiają one co prawda plastyczność zaprawy cementowej, lecz równocześnie wzrost ilości powietrza w zaprawie pogarsza jej przyczepność do podłoża.

W skrajnych przypadkach może wystąpić nawet całkowita utrata przyczepności.

Degradacja muru postępuje tym szybciej im bardziej jest on narażony na oddziaływanie wody.

Tak wiec mury budowane na zaprawach cementowych z domieszkami napowietrzającymi cechuje zazwyczaj krotki okres trwałości.

Nieprzepuszczalna, mrozoodporna zaprawa nie oznacza wodoszczelnego, mrozoodpornego muru (zaprawa cementowa bez wapna).

Postępująca degradacja muru (wiek muru - 4 lata). Zastosowanie domieszek napowietrzających spowodowało utratę przyczepności zaprawy do cegły. Widoczne jest miejsce, którym woda wnika do wnętrza muru.

Zaprawy tynkarskie

Uniwersalność tynków cementowo-wapiennych oznacza możliwość stosowania ich zarówno na zewnętrz, jak i wewnątrz budynku.

Równie dobrze się spisują w pomieszczeniach suchych takich jak pokoje, salony, klatki schodowe, piwnice, garaże jak i w pomieszczeniach o podwyższonej wilgotności, np. w kuchniach, łazienkach, pralniach.

Uniwersalność oznacza również brak konieczności stosowania chemicznych środków adhezyjnych i gruntujących, poprawiających przyczepność tynków do podłoża.
Tynki cementowo-wapienne można układać na podłożach betonowych, z cegły silikatowej, ceramiki czerwonej, betonu komórkowego oraz na bloczkach betonowych.

Wapno hydratyzowane ma wysokie pH.

Dodawane do tynków, powoduje, ze stają się one odporne na korozje biologiczną (tzn. rozwój na ich powierzchni grzybów i mikroorganizmów).

Stąd od wieków stosowano i nadal stosuje się bielenie ścian mleczkiem wapiennym (wapno rozrobione z wodą).

Podobną funkcję pełnią farby wapienne, które łączą element dekoracyjny (bogata kolorystyka) z korzystnym wpływem wapna na higienę pomieszczeń mieszkalnych. 
 
Tradycyjne tynki cementowo-wapienne są trójwarstwowe.

Każda warstwa oparta jest na innej granulacji piasku, co wpływa na wielkość tworzących się kapilar.

Największe są w warstwie tuż przy murze (obrzutka), a najmniejsze w warstwie zewnętrznej (gładź).

W tynkach wielowarstwowych wykorzystuje się zjawisko podciągania kapilarnego cieczy wraz z solami do oczyszczania muru z zawilgocenia i soli.

Na powyższej zasadzie oparte są systemy renowacyjne.

Trwałość tynków cementowo-wapiennych i wapiennych szacuje się na minimum 50-80 lat.

---