Finanse  wykład str. 1
FINANSE GOSPODARSTW DOMOWYCH
1. Gospodarstwo domowe
jest najliczniejszym podmiotem gospodarczym,
jest to wyodrębniony i samodzielny ekonomicznie mikropodmiot,
praca zarobkowa przynajmniej jednego z członków gospodarstwa domowego jest warunkiem
istnienia tego gospodarstwa oraz warunkiem traktowania tego gospodarstwa jako jednostki
konsumpcyjnej,
członkowie gospodarstwa domowego sprzedają na rynku pracy swoje usługi, które
traktowane są przez przedsiębiorstwa jako osobowe czynniki produkcji.
Gospodarstwo domowe to jedno lub wieloosobowy zbiór homoeconomicus, które
reprezentuje jednostki działające racjonalnie i dążące do maksymalizacji zysków, a także
dokonywania wyborów ze względu na wartośd ekonomiczną rezultatów tych wyborów.
Gospodarstwo domowe jest podmiotem systemu finansowego w tym znaczeniu, że
współtworzy pieniądz i umożliwia przepływ tych pieniędzy pomiędzy innymi gospodarstwami
domowymi i podmiotami systemu finansowego.
Gospodarstwo domowe jest podmiotem, który samodzielnie podejmuje decyzje kierując się
własnym interesem i związanym z tym ryzykiem.
2. Funkcje gospodarstw domowych:
- funkcja zarobkowania i wydawania dochodów: ukazuje motywy i postawy skłaniające członków
rodziny do pracy i zarobkowania, ukazuje charakter zatrudnienia, sposoby gospodarowania, a także
procesy zachodzÄ…ce na rynku
- funkcja konsumpcyjna: związana z organizowaniem i spożywaniem dóbr i usług, związana z
kształtowaniem wzorców komunikacyjnych
-funkcja wykonywania przez członków rodziny różnych prac w celu bezpośredniego zaspokojenia
potrzeb
-funkcja biologiczna: oznacza reprodukcję siły roboczej i jej aktywizacje
3. Finanse gospodarstw domowych  dotyczą pracy zarobkowej ale także transferów np.
zasiłków, rent czy emerytur. Decyzje finansowe jakie podejmują gospodarstwa domowe
dotyczą 4 obszarów:
1) Konsumpcji
2) Kredytowania
3) Oszczędności i inwestycji
4) ZarzÄ…dzania ryzykiem
Obszary te można traktowad jako determinanty kondycji finansowej gospodarstw domowych, ale
należy pamiętad jeszcze o świadomości ekonomiczno społecznej. Finanse gospodarstw domowych
jako nauka rozwijają się, ulegają przeobrażeniu i powstają nowe sub-dyscypliny takie jak:
- finanse osobiste
- finanse prywatne
- finanse personalne
- mikrofinanse
- finanse rodziny
4. Klasyfikacja gospodarstw domowych
a) Zgodnie z metodologią europejskiego systemu rachunków narodowych : zgodnie z tą
metodologią gospodarstwa domowe traktuje się jako sektor instytucjonalny, który
występuje zarówno na rynku dóbr konsumpcyjnych jak i produkcyjnych. Sektor
Paweł Czudecki
Finanse  wykład str. 2
gospodarstw domowych obejmuje gospodarstwa domowe będące wyłącznie
konsumentami, a także gospodarstwa domowe których członek lub członkowie prowadzą
działalnośd gospodarczą. Sektor gospodarstw domowych tej metodologii został
podzielony na podsektory. Kryterium podziału sektora na podsektory był wielkośd
dochodów i przy wskazaniu głównego z
ródła dochodów. Na tej podstawie wyróżniono 3
podsektory:
- podsektor osób będących konsumentami ( do tej grupy należą pracujący
najemnie oraz osoby majÄ…ce niezarobkowe z
ródło dochodów czyli Ci którzy
otrzymują renty, zasiłki, emerytury oraz te osoby które posiadają dochody z kapitału
- podsektor pracodawców i pracujących na własny rachunek w
gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie
- podsektor pracodawców i pracujących na własny rachunek poza
gospodarstwami indywidualnymi w rolnictwie
Narodowy Bank Polski podzielił sektor gospodarstw domowych na następujące podsektory:
- rolników indywidualnych (czyli osób fizycznych których głównym z
ródłem dochodów jest produkcja
rolnicza a ich działalnośd nie jest zarejestrowana w formie przedsiębiorstwa, spółki, spółdzielni itp.)
- przedsiębiorcy indywidualni (osoby fizyczne prowadzące działalnośd gospodarczą na własny
rachunek i zatrudniające do 9 osób)
- podsektor osób prywatnych (wszystkie osoby fizyczne które nie zostały zaliczone do 1 i 2
podsektora)
5. Decyzje finansowe gospodarstwa domowego
Główne obszary decyzyjne dotyczą konsumpcji, kredytowania oszczędności i inwestycji i zarządzania
ryzykiem.
Ograniczenia które uniemożliwiają zaspakajanie potrzeb przez gospodarstwo domowe to:
1) Ograniczenia cenowe (dotyczy wysokich cen)
2) Ograniczenia podażowe (brak dóbr na rynku)
3) Ograniczenia prawne (zakaz sprzedaży niektórych produktów)
4) Ograniczenia administracyjne (przepisy regulujące wielkośd zakupu danego dobra)
5) Ograniczenia społeczne (zakaz spożywania niektórych produktów ze względu np. na religię)
6) Ograniczenia czasowe
7) Ograniczenia budżetowe (budżet gospodarstwa domowego)
Poziom konsumpcji zależy od następujących elementów:
- przede wszystkim od ograniczeo budżetowych
- upodobao, preferencji
Dochody gospodarstw domowych ze względu na cel przeznaczenia można oddzielid na pieniądze
niezbędne do życia oraz nadwyżkę. Nadwyżkę przeznacza się na dodatkową konsumpcję lub
oszczędności
Konsumpcje finansuje się najczęściej przez redystrybucję dochodów gospodarstw domowych, kredyt
konsumpcyjny, oraz oszczędności (oszczędności traktuje się jako z
ródło finansowania odroczonej
konsumpcji). Na poziom konsumpcji wpływa także wielkośd, stawka podatku dochodowego od osób
fizycznych.
W teorii wyróżnia się kilka motywów z jakich gospodarstwa domowe oszczędzają:
1) Motyw ostrożnościowy (tworzymy rezerwy na jakieś wydarzenia)
2) Motyw cyklu życia (chęd zmiana przyszłości na lepsze)
3) Motyw niezależności (łączy się z potrzebą niezależności i realizacji swoich marzeo)
Paweł Czudecki
Finanse  wykład str. 3
4) Motyw przedsiębiorczości (powiększanie majątku)
Na poziom oszczędności w gospodarce wpływają m.in.:
- bieżące stopy procentowe banku centralnego
- bieżący poziom zadłużenia
- polityka podatkowa paostwa
- stabilizacja polityczna i gospodarcza
http://notatek.pl/finanse-finanse-gospodarstw-domowych-wyklad?notatka
- poziom dochodu gospodarstwa domowego
- stopieo pewności w odniesieniu do zatrudnienia w przyszłości
- preferencje konsumentów
- bieżący popyt na dobra i usługi
Skłonnośd gospodarstw domowych do zaciągania kredytów jest wypadkową 3 czynników:
1) A
atwości dostępu do kredytu
2) Wysokości jego oprocentowania
3) Oceny możliwości jego spłaty
FINANSE PUBLICZNE
To proces gromadzenia i rozdysponowywania publicznych środków pieniężnych (dochody publiczne,
wydatki publiczne, przychody i rozchody publiczne).
Najważniejszym instrumentem w finansach publicznych jest budżet paostwa, który rozpatruje się w
trzech ujęciach:
1) Ekonomicznym  zgodnie z którym budżet paostwa jest planem finansowym, zawierającym
zestawienie przychodów i rozchodów publicznych, dochodów i wydatków. Budżet paostwa
traktuje się także jako fundusz publiczny (Scentralizowany fundusz publiczny)
2) Prawne  budżet paostwa jest aktem prawnym najwyższej rangi o czym świadczą zapisy
konstytucyjne, oznacza to że budżet paostwa ma formę ustawy a prezydent szczególną rolę
w procesie jego uchwalania. ( 7 dni na podpisanie ustawy budżetowej, nie może jej
zawetowad, może się tylko zwrócid do TK  TK orzeka w terminie do 2 miesięcy)
3) Polityczno- społeczne  budżet paostwa jest narzędziem realizacji określonych postulatów
politycznych, a także będzie się łączyło to z Modelem Paostwa jaki jest przyjęty w danym
kraju.
/UmiÄ™dzynarodowienie budżetu  byÅ‚o ale nie zdarzyÅ‚em zapisad Jð/
Budżet konstruuje się na zasadzie uprzedniości  czyli budżet jest planem.
Oraz na zasadzie równowagi  najlepszy jest budżet zrównoważony  dochody = wydatkom
O randze finansów publicznych świadczą zapisy konstytucyjne. Pierwsza zasada dotycząca finansów w
Konstytucji znajdują się w preambule i jest to zasada subsydiarności (pomocniczości).
W rozdziale pierwszym
Art. 15 zasada decentralizacji (wskazanie dwóch władz: sektor rządowy i samorządowy; =zasada
dualizmu ustroju narodowego(?))
W art. 16 w rozdziale pierwszym 
Art. 2 i art. 20 (określenie jaki typ paostwa mamy w Polsce  społeczna gospodarka rynkowa która
działa w oparciu o zasadę sprawiedliwości społecznej).
Rozdział 2 (zadania jakie realizuje paostwo)
- bezpieczeostwo
- wymiar sprawiedliwości
Paweł Czudecki