Konrad Wallenrod a Giaur Byrona.





Zarówno Konrad Wallenrod jak i Giaur są bohaterami, którzy stali się dla literatury postaciami symbolicznymi zarówno w sposób bezpośredni – wallenrodyzm (od imienia głównego bohatera utworu) oraz w sposób pośredni – bayronizm (między innymi od Giaura i innych bohaterach tego pisarza).

Wallenrodyzm:

Postawa bohatera romantycznego charakteryzująca się tym, iż bohater oprócz tego, że posiada typowe dla romantyka cechy, działa jeszcze drogą podstępu i zdrady, dla wyższych wartości, dla dobra ogółu, ojczyzny (a nie dla celów osobistych). Jest to działanie tzw. "fałszywej maski", które to staje się przyczyną jego konfliktu wewnętrznego i prowadzi do jego klęski.

Byronizm:

Romantyczna postawa stworzona przez Byrona w jego poematach i uzewnętrzniona w jego własnej – buntowniczej, krytycznej i ironicznej postawie wobec świata. Byronizm cechuje: bunt, rozpacz, tajemniczość, osamotnienie, rozdarcie wewnętrzne, mocne akcentowanie problemu miłości, skłócenie ze światem, łamanie jego praw, nieprzeciętność i tragizm.





Giaur



Wallenrod





Pochodzenie



Chrześcijanin pochodzący z Wenecji i nie posiadający żadnego stanowiska społecznego; nie znamy jego dziejów, pochodzenia, nawet imienia (Giaur – wg. Muzułmanów niewierny – chrześcijanin); nie wiemy jak przybył do Grecji; jak trafił do haremu Hassana; gdzie przebywał i co robił w okresie od zabójstwa Hassana do momentu schronienia się w klasztorze.



Urodzony na Litwie; wychowany przez Krzyżaków, którzy porwali go z płonącego miasteczka litewskiego od rodziców, których już nigdy nie widział; Halban – czuwa nad jego tożsamością naród. Kształtuje jego charakter, wskazuje mu sposób walki z wrogiem, podbudowuje go i pobudza do działania.





Miłość



Jest stały w uczuciach, kocha tylko ten jeden raz przez całe życie, nawet po śmierci ukochanej; jego miłość jest niespełniona; śmierć ukochanej nie zmienia jego uczucia, a czas nie leczy go z "tej choroby"; przeżywa stracone szczęście; jednak nie umiera po jej śmierci, lecz żyje dla zemsty, a później aby dożyć swych dni (bez przyszłości dla siebie); nie zawierał głębszych związków z ludźmi (przyjaźń).



Poślubia Aldonę, lecz dla dobra ojczyzny poświęca szczęście własne i ukochanej; rezygnuje z miłości do małżonki na rzecz ojczyzny – Litwy, którą ukochał nade wszystko; nie ma on przyjaciół, a jego związek z Halbanem jest tylko uświadomieniem jego pochodzenia, pełni jedynie funkcję duchowego przewodnika i moralnego sędziego.





Uczucia dominujące



Miłość do Leilii (zob. w Miłość); nienawiść (do Hassana, który zabił ją za niewierność wobec niego jako jej męża; Giaur zgadza się z jego posunięciem, lecz uważa, iż: "(...) jej niewierność była dla mnie wiarą"); chęć zemsty (po śmierci kochanki żyje, aby się zemścić na Hassanie; jego rozpacz popycha go do zemsty na nim; staje się mścicielem swej krzywdy, ale zabójstwo jego nie koi jego rozpaczy, nie przynosi mu pociechy ani ulgi, a rodzi kolejne rozterki wewnętrzne).



Miłość do ojczyzny (dla niej wybiera drogę podstępu i zdrady, kłamstwa i zbrodni, która jest niezgodną z etosem rycerskim i którą sam ocenia za niemoralną; przeklina ją); nienawiść do Krzyżaków (nie godzi się z niesprawiedliwym i okrutnym traktowaniem Litwy przez Niemców i stara się im sprzeciwiać); chęć zemsty (przygotowywał ją latami; nie widzi innego sposobu dokonania jej, gdyż nie dałby rady pokonać jej w otwartej walce).





Źródła działania



Giaur – osoba prywatna, popełnia zbrodnię z powodów osobistych. KOBIETA



Wallenrod – uwikłany w różne okoliczności historyczne; zabija Krzyżaków w imię uciśnionego narodu. OJCZYZNA





Cele



Zemsta na zabójcy swej ukochanej.



Ratowanie ojczyzny – Litwy.





Cechy wspólne:

pycha, brak pokory, romantyczni szaleńcy, duma posunięta do szaleństwa, brak skromności; obydwaj są spiskowcami i działając w ten sposób niszczą samego siebie.