Ludzkość po grzechu Adama

Zagadnienia poruszane na stronie ujęte w formie pytań:

• W jakim sensie cierpienie jest następstwem grzechu pierwszych rodziców i skutkiem grzechów ludzkich?

• Co znaczy, że śmierć króluje w świecie z powodu Adama i z powodu grzechów ludzkich?

• Co to jest pożądliwość?

• W jaki sposób pożądliwość może być osłabiana lub rozbudzana?

• Jakie zagrożenia rodzi odziedziczona po Adamie pożądliwość

• Jakie dobro może się zrodzić z tego, że w człowieku są różne pożądliwości?

• Jakim błędom może ulegać człowiek w sferze religijnej?

• Jakim błędom ulega nieraz człowiek w dziedzinie moralnej?

Inwazja zła w świecie po grzechu Adama

Przedstawiając ogólnie sytuację ludzkości po upadku pierwszych rodziców, Katechizm stwierdza: "Po tym pierwszym grzechu prawdziwa "inwazja" grzechu zalewa świat: bratobójstwo popełnione przez Kaina na Ablu (Rdz 4, 3-t 5.); powszechne zepsucie będące następstwem grzechu (Rdz 6, 5. 12; Rz 1, 18-32.)" (KKK 401). Rozważmy dokładniej tragiczne dziedzictwo pozostawione ludzkości przez Adama i Ewę, któremu na imię: cierpienie, śmierć, skłonność do zła, łatwość błądzenia.

I. Cierpienie następstwem grzechu Adama

W jakim sensie cierpienie jest następstwem grzechu pierwszych rodziców i skutkiem grzechów ludzkich?

Każdego człowieka dotyka jakaś forma cierpienia. Nie ominęło ono nawet Jezusa Chrystusa, prawdziwego Syna Bożego, jak nie oszczędziło też Jego Najświętszej Matki. Kościół uczy, że cierpienie jest następstwem odejścia Adama i Ewy od Boga. Przez swój grzech oddalili się od źródła szczęścia, aby pogrążyć siebie i swoje potomstwo, czyli całą ludzkość, w morzu cierpienia. Nowa sytuacja pierwszych rodziców i całej ludzkości została ukazana w Księdze Rodzaju jako wygnanie z ogrodu-raju (por. Rdz 3,23-24).

Cierpienie związane z macierzyństwem, pracą i zdobywaniem pokarmu

W tej nowej rzeczywistości życie mężczyzny i kobiety będzie związane z bólem. Cierpienie będzie towarzyszyć macierzyństwu, bo w bólach kobieta będzie rodziła dzieci (por. Rdz 3,16). Również praca będzie połączona z cierpieniem, chociaż sama w sobie nie jest ona karą, lecz powołaniem człowieka do współdziałaniem z Bogiem-Stwórcą. Z wielkim trudem będzie się wiązało zdobywanie pożywienia, bo ziemia cierń i oset będzie rodziła (por. Rdz 17-18)

Cierpienie powiększane przez samego człowieka

Jednak nie tylko pierwsi rodzice ponoszą odpowiedzialność za istniejące cierpienie. Jest ono stale powiększane przez grzeszne działanie człowieka. Często praca nie jest tylko zdobywaniem w pocie czoła pożywienia, lecz nieludzkim, niewolniczym wysiłkiem, w warunkach urągających godności człowieka. A dzieje się tak dlatego, że ktoś chce się bogacić za wszelką cenę, bez liczenia się z bliźnim, którego nieludzko wykorzystuje.

Również ból rodzenia powiększany bywa często przez nędzę, w której żyje wiele kobiet, przez brak opieki lekarskiej itp. A wszystko to z powodu niesprawiedliwości, jaką toleruje, a często nawet powiększa grzeszny człowiek. Ta niesprawiedliwość, żądza władzy, panowania, przyjemności stale w ciągu wieków rodziła nowe formy cierpienia, przyczyniała się do wylewania wielu łez. I tak dzieje się i dzisiaj.

II. Śmierć - skutek upadku pierwszych rodziców

Co znaczy, że śmierć króluje w świecie z powodu Adama i z powodu grzechów ludzkich?

Bóg nie chciał śmierci człowieka

Innym następstwem grzechu Adama jest śmierć. Przed tym nieszczęściem Bóg ostrzegał pierwszych rodziców, gdyż chciał ich życia, szczęścia. "Z wszelkiego drzewa tego ogrodu możesz spożywać według upodobania; ale z drzewa poznania dobra i zła nie wolno ci jeść, bo gdy z niego spożyjesz, niechybnie umrzesz" (Rdz 2,16-17). Bóg ostrzegał pierwszych rodziców, by nie naruszali ustalonego przez Niego porządku, bo doprowadzi to nie tylko do cierpienia, ale i do śmierci. To właśnie wyraża zakaz spożywania owoców z "drzewa poznania dobra i zła"

Niestety, pierwsi rodzice nie posłuchali Boga i stanęli przed groźbą tego, przed czym byli ostrzegani: przed koniecznością śmierci poprzedzonej życiem w cierpieniu. "W pocie więc oblicza twego będziesz musiał zdobywać pożywienie, póki nie wrócisz do ziemi, z której zostałeś wzięty; bo prochem jesteś i w proch się obrócisz!" (Rdz 3,19)

Śmierć z ręki brata-Kainów

To, przed czym Bóg ostrzegał, stało się faktem, kiedy Kain zabił Abla. Zrealizowała się po raz pierwszy w historii ludzkiej konsekwencja nieposłuszeństwa. Po raz pierwszy człowiek wrócił "do ziemi, z której został wzięty" (por. Rdz 2,17). Śmierć weszła w historię ludzkości. (Por. KKK 400).

Pierwsza śmierć nie była wynikiem choroby, procesu starzenia się, lecz  - śmiercią bratobójczą, owocem grzechu. (Por. Rdz 4,3-8). W tym wydarzeniu ujawnia się smutna prawda o świecie, który przestał być rajem: człowiek potrafi zadawać lub przyśpieszać śmierć. Wiele razy tak się działo w historii. Samobójstwa, zabójstwa, wojny, zabijanie dzieci przed narodzeniem, eutanazja to wciąż powtarzany na nowo grzech Kaina.

Nieraz śmierć jest przyśpieszana, np. przez zły tryb życia, przez lekkomyślne narażanie się na choroby, przez niszczenie środowiska naturalnego, przez to, że wskutek niesprawiedliwości wielu na ziemi żyje w nędzy, głoduje, nie posiada lekarstw. Nieraz zdrowie, a nawet życie poczętych dzieci zagrożone jest przez alkohol, narkotyki, papierosy, środki antykoncepcyjne, eksperymenty genetyczne itp.

Tak więc śmierć jest następstwem grzechu Adama, ale w wielu wypadkach także wynikiem grzechu konkretnego człowieka.

III. Skłonność do zła — pożądliwość

Co to jest pożądliwość?

Kolejnym następstwem odejścia od Boga Adama i Ewy jest łatwość czynienia zła. Patrząc w głębiny swojego serca człowiek dostrzega, " że jest skłonny także do złego i pogrążony w wielorakim złu, które nie może pochodzić od dobrego Stwórcy. (KKK 401)

Skłonność do zła polega na tym, że we wszystkich potomkach Adama i Ewy istnieją różne rodzaje pożądliwości. Wywierają one nacisk na wolną wolę, aby wybierała to, co daje natychmiastową przyjemność, chwilową lecz szybką korzyść, przy równoczesnym lekceważeniu dobra bliźnich czy nawet swojego -  prawdziwego i wiecznego. Rezultatem tego wewnętrznego nacisku jest często to, że władze duchowe duszy nie panują nad ciałem, nie ma harmonii w ludzkich dążeniach. "Ustalona dzięki pierwotnej sprawiedliwości harmonia, w której żyli (pierwsi rodzice), została zniszczona; zostało zerwane panowanie duchowych władz duszy nad ciałem (Rdz 3, 7.)" (KKK 400)

Osłabianie lub umacnianie pożądliwości

W jaki sposób pożądliwość może być osłabiana lub rozbudzana?

Te tkwiące w człowieku z powodu upadku Adama pożądliwości mogą być albo osłabiane, albo wzmacniane. Ulegają osłabieniu, kiedy nie szuka się bodźców rozbudzających je, np. rozbudzających wyobraźnię złych książek, filmów, niewłaściwych reklam itp., umacniają się natomiast, gdy ktoś tego wszystkiego celowo szuka i poddaje się wpływowi tych czynników.

Zagrożenia rodzone przez pożądliwość

Jakie zagrożenia rodzi odziedziczona po Adamie pożądliwość

 — Złe odniesienie do Boga, ostatecznego celu człowieka

Egoistyczne skłonności pobudzają człowieka do niewłaściwego odnoszenia się do Boga, a także do łatwego rezygnowania z wiecznego zbawienia, które jest jego celem ostatecznym. "Wzbraniając się często uznawać Boga za swój początek, burzy należyty stosunek do swego celu ostatecznego (...)" (KKK 401)

 — Zła relacja do drugiego człowieka

Z powodu egoistycznych pożądań człowiek często niewłaściwie postępuje też z innymi ludźmi. Szczególnie została naruszona więź między mężczyzną i kobietą, istotami stworzonymi po to, by budować wspólnoty małżeńskie i rodzinne. Przypomina to Katechizm słowami: "jedność mężczyzny i kobiety została poddana napięciom (Rdz 3, 11-13.); ich relacje będą naznaczone pożądaniem i chęcią panowania (Rdz 3, 16.)." (KKK 400). Grzech doprowadził do zniszczenia harmonijnej jedności między Ewą i Adamem, które po grzechu nie bronił swojej towarzyszki, lecz zrzucił na nią odpowiedzialność za swój grzeszny świadomy i dobrowolny wybór. Usprawiedliwiał siebie przed Bogiem kosztem drugiej osoby. "Niewiasta, którą postawiłeś przy mnie, dała mi owoc z tego drzewa i zjadłem." (Rdz 3,12)

 — Niewłaściwe odniesienie człowieka do samego siebie

Po grzechu Adama pożądliwości pobudzają człowieka do niewłaściwego odnoszenia się do siebie samego. Z łatwością rezygnuje on ze swojego prawdziwego i wiecznego dobra, na korzyść krótkotrwałych, przemijających przyjemności.

— Nieuporządkowane odniesienie do wszystkich stworzeń

Wskutek grzechu Adama w trudny do zrozumienia dla nas sposób została "zerwana harmonia ze stworzeniem; stworzenie widzialne stało się wrogie i obce człowiekowi (Rdz 3, 17. 19.). Z powodu człowieka stworzenie "zostało poddane marności" (Rz 8, 20)." (KKK  400). Bardzo często uleganie pożądliwym egoistycznym pragnieniom niszczy harmonię między człowiekiem a wszystkimi stworzeniami, które traktuje on w niewłaściwy sposób. Ujawnia się to między innymi w tym, że często dewastuje on przyrodę, w sposób egoistyczny ją eksploatuje, przez co narusza ustanowioną przez Stwórcę harmonię, przyczyniając się w ten sposób do nasilania się różnych kataklizmów.

— Wzrost cierpienia, gdy kierowanie się pożądliwościami

Kiedy człowiek idzie za swoimi pożądliwymi impulsami, staje się ich niewolnikiem i powiększa cierpienie swoje oraz innych ludzi. Tak się dzieje np. wtedy, gdy ktoś za wszelką cenę usiłuje zaspokoić swoje pragnienie bogactwa, władzy, wzbudzania podziwu, doznawania przyjemności seksualnych itp.

Pozytywne strony pożądliwości

Jakie dobro może się zrodzić t tego, że w człowieku są różne pożądliwości?

Pozytywną stroną istnienia w człowieku pożądliwości jest to, że pozwalają zdobywać zasługi. Nie są one bowiem jeszcze grzechem, lecz skłonnością do niego. Kiedy zaś przeciwstawiamy się im, wzrasta nasza bezinteresowna miłość, co ma wpływ na życie wieczne.

IV. Uleganie błędom

Jakim błędom może ulegać człowiek w sferze religijnej?

Fałszywe wyobrażenia o Bogu

Oprócz cierpienia, śmierci, skłonności do zła następstwem grzechu Adama jest też podatność człowieka na uleganie różnym pomyłkom, błędom i iluzjom.

Ujawnia się to zwłaszcza w sferze religijnej. Pierwsi rodzice zastąpili poznanie Boga prawdziwego wyobrażeniem, jakie powstało w ich umyśle. Stracili ufność do Boga. Zamiast dziecięcego zaufania i miłości pojawił się w nich strach i chęć skrycia się przed Nim. Znikło uprzednie przyjacielskie i ufne odnoszenie się do Boga jako do dobrego i życzliwego Ojca. "Boją się Boga (Rdz 3, 9-10.), utworzyli sobie fałszywy Jego obraz, widząc w Nim Boga zazdrosnego o swoje przywileje (Rdz 3, 5.)." (KKK 399) Wymyślili sobie złego, nieżyczliwego, zazdrosnego Boga, do którego bali się wrócić po swoim grzechu, od którego zaczęli uciekać, przed którym zaczęli się ukrywać. Symbolicznie zostało to ukazane jako ukrywanie się pośród drzew, w krzakach przed obliczem Pana (por. Rdz 3,8). Strach, brak wiary w dobroć Bożą skłania ich do tego, że zamiast żałować za swój czyn, za swoje zlekceważenie Stwórcy, zamiast prosić o przebaczenie, najpierw kryją się przed Nim, a potem usprawiedliwiają się i obwiniają nie siebie, lecz innych (Rdz 3,12-13). Wszystko dlatego, że zatarło się w nich jasne poznanie dobrego, kochającego Boga.

Coś podobnego ma miejsce i dzisiaj. Chociaż umysł ludzki z rzeczy stworzonych może poznać Boga prawdziwego (por. Rz 1,20), to jednak często do tego nie dochodzi. Powstawały i wciąż powstają religie, będące wynikiem błędnego ludzkiego poznania, ludzkiej wyobraźni. Człowiek z łatwością tworzy sobie fałszywych bogów, którym się kłania. Staje się twórcą różnych religii, w których nie ma znajomości Boga prawdziwego.

Często też człowiek ucieka od boga, którego sam sobie utworzył w swojej wyobraźni: od boga małostkowego, mściwego, niezdolnego do przebaczenia i miłosierdzia. Bywa też odwrotnie. Tworząc sobie wyobrażenie boga słabego, niezdolnego do wymierzenia sprawiedliwości, do obronienia krzywdzonych, człowiek nie liczy się z prawem Bożym. Uważa, że wszystko ujdzie mu bezkarnie, nie wierzy w możliwość wiecznego potępienia.

Różne formy bałwochwalstwa

W człowieku tkwi też skłonność do oddawania czci takim bożkom jak: pieniądz, przyjemność, doznania seksualne, nieograniczona swoboda, jedzenie i picie, władza, popularność, sukces, znaczenie itp.

Pomyłki w sferze moralnej

Jakim błędom ulega nieraz człowiek w dziedzinie moralnej?

Błędom ulega człowiek nie tylko w sferze religijnej, lecz i w związanej z nią dziedzinie moralnej. Chociaż każdy posiada sumienie, to jednak człowiek umie je przytępić, zaciemnić jego oceny lub nawet zastąpić je zupełnie błędnymi.

Tak więc grzech pierwszych rodziców dotknął nie tylko ich samych, lecz całą ludzkość. "Na skutek grzechu pierworodnego natura ludzka została osłabiona w swoich władzach, poddana niewiedzy, cierpieniu i panowaniu śmierci; jest ona skłonna do grzechu (tę skłonność nazywa się "pożądliwością")." (KKK 418)

---