6/10/2011
Naród i kultura to dwie strony tej samej społeczności. Przekazujemy swoje wartości przez kulturę. Kultura pozwala nam być Polakami, trwać, zachowując swoją tożsamość i równocześnie rozwijać się. Kultura jest żywotna wraz z nią rozwija się naród.
Ogół postaw, przekonań, zasad, wartości, upodobań itp. Które odróżniają jedno społeczeństwo od drugiego. Może być przekazywana z pokolenia na pokolenie. W skład kultury wchodzą „nośniki”.
Kultura stanowi arenę konfliktów społecznych i politycznych. Tu się one ujawniają. Każda kultura stara się wykształcić pokolenie na swoje podobieństwo. Dzisiejsza Polska - spory kulturowe. Zróżnicowania o charakterze terytorialnym, wyznaniowym.
Spór pod koniec XVIII w., kiedy tradycja kult. Sarmacka szlachcic w bogatym kontuszu a naprzeciw niego koleś po francusku w pończoszkach. (Julian Ursyn Niemcewicz „powrót posła”). Zachodnia kultura uznawana za wrogą, należy się przed nią bronić.
XX w. w II RP spór o to w jaki sposób chronić katolicką Polskę, kulturę polską przed wpływami zachodu. (Żydzi, masoni itd.) Ustrój socjalist. Chciał wyplenić naszą kult, narzucić swoja ideologię.
Konflikty aktualne w Polsce: sprawa Romów, politycznie spory (wydarzenia z Krakowskiego Przedmieścia), sprawa Żydów (Izrael nie ma konstytucji).
„Pamięć i tożsamość” w odniesieniu do Polaków i Europejczyków ogólnie. Ci Polacy, którzy zachowali odrębność tożsamości, toczyli długą walę w obronie kultury narodowej, bo bez własnego państwa. Ale to nie tylko polska specyfika - wiele narodów w Europie znajdowało się w takiej sytuacji (Grecy, Irlandczycy) Obrona jest w naszej mentalności…
Wykształcona mniejszość ELITA - śwoadomość narodowa b. rozwinięta, musi być przewodnikiem narodu. Poł. XIX wieku INTELIGENCJA polska. Jej zadaniem jest przekazywanie tej kultury nieuczonym masom czyli chłopom. 2 zadania: 1) pielęgnowanie j. polskiego („Rota” konopnickiej ” nie damy pogrześć mowy”) i 2) kształcenie dzieci. Język jako najistotniejszy nośnik kultury. Dzisiejsza syt. J. polskiego nienajlepsza XIX/XX wiek… Od XVI w pełni sprawny i ukształtowany j. polski.
Edukacja, przedmiot troski rodzin i państwa. XIX w. Komisja Edukacji Narodowej.
13/10/2011
Nowa Huta J. K. Gałczyńśki „Umiłowany kraj” jako hymn socjalist. Wraz z nową konstytucją 1952r. Tadeusz Kroński należy siłą rzebudować naród na komunistyczny.
Koncepcja urbanistyczna Nowej Huty - miasto ogród, przyjazne dla mieszkańsów, proste i funkcjonalne budynki, niezatłoczona. Ma służyć wspólnym celom socjalnym, kulturowym.
Gdynia - miasto zbudowane od zera, niezniszczone podzas II w.ś. Wojciech Szczurek teraz prezydent (70% poparcia). Także od zera wybudowany Kraśnik, Kraśnik Nowy.
Kraków architektura międzywojenna Krakowa: kultuwowanie polskiego stylu nadwiślańskiego. Punktem odniesienia polski dwór: niski, rozłożysty, ganek, dach spadzisty. Okolice ul. Grottgera. Warszawa: al. Szufa (?), gmachy przy ul. Basztowej, Urząd Wojewódz., marszałk., Bank Narodowy. Katowice: Sejm Śląski.
NH: ogromny zakład przemysłowy, lata 70te i 80te 40tys. Ludzi zatrudnionych, część mieszkańców. Nowy typ człowieka - chłoporobotnika. Filmy Bareji mówią dużo tamtych realiach. Minigospodarstwa rolne - zjemy to co wyhodujemy. W rolnictwie nie ma emerytury, stary człowiek jest nieużyteczny (schować starca i dać mu jeść raz na jakiś czas).
Budownictwo mieszkaniowe. Początki wyżu demogr.a więc głód mieszkaniowy, zaczęt budować bloki. „Blok” wypiera pojęcie „dom”.
50/60 lata. Ważna scena teatralna Teatru Ludowego. Krystyna Skuszanka jako dyrektor i reżyser. Kina „Świt” i „Światowid”.
Polska jako część Europy. Wspólne cechy (nasze z Europą? Nie wiem o co chodziło…):
1) „młodszość cywilizacyjna” czyli dystans (XIX w. 60te określenie takie użył J. Szujski). Wielu Polaków ma poczucie młodszości, zapatrzenie na zachód - gonimy zachód stąd proces modernizacji. Przygotowujemy się na EURO2012. Cele wysokie choć trochę nieosiągalne. Ma to trochę charakter unifikacji.
2) Tworzymy instytucje na wzór tych zchodnioeurop.,ale w chwili budowania nie do końca są u nas potrzebne, bo realia tego nie wymagają… Na zachodzie było na odwrót, to realia generowały takie potrzeby.
3) Dążęnie do modernizacji.
4) Relacja państwo-naród. U nas był najpierw naród a potem tworzone państwo.
5) Zróżnicowanie narodowościowe i kulturowe. Problem w wytyczaniu granic, potem przenoszono narody (przesiedlenia) - por. Kocioł Bałkański. U nas też 2 narodowści: Niemcy i Żydzi.
6) Wspólne cechy historii, walka o wolność.
20/10/2011
Porównanie miast to Wiednia „Mały Wiedeń”. Po odzyskaniu niepodległości jedni wrócili z emigracji, inni zostali we Wiedniu. Wzorce czerpaliśmy z zachodu Europy teraz z zachodu czyli USA. Kiedyś sarmaci (Wpływ orientu czyli bliski i środkowy wschód). Okcydentalizacja - kultura brytyjska jako punkt odniesienia. Zaś po II wś. Przymusowa rusyfikacja Polski - sporo śladów np. w języku, sowiecka nowomowa, rusycyzmy.
VIII w. liczne plemiona słowiańskie wychodzą ku chrześcijaństwu i ku zachodniej cywilizacji. Czechy, Wegry, Polska i Ruś się tworzą. Te ku kulturon bizantyjskim. 1000r. zbliżony start wszystkich tych narodowości. Styl romański w architekturze jako wspólna cecha. Język - łacina, szerzona przez kościoł, zakony, klasztory. Oparcie prawa o prawo rzymskie, charakt. Stanowy; biskupi - edukacja, bo duży zasób wiedzy. Nowe struktury administracyjne, zarządzanie krajem, szkółka parafialna, przykatedralna.
XIV w. powstaje uniwersytet (od XII w). Teraz system boloński, zerwanie relacji mistrz-uczeń, teraz dużo studentów.
Przez związek z Litwą zainteresowania przesuwają się na wschód. Kolonizacja na prwie niemieckim, lokacja mias-powstawją porządne miasta. Nowe techniki rolne, coraz więcej ludzi w miastach. Potegujacy napływ Żydów (kultura zabita podczas II wś., nie odrodziła się w Izraelu).
XIV i XV w. wtedy model najbliszy zachodowi. Blisze były Czechy i Węgry. Piastowie potem Andegawenowie. Czechy-> Przemyślidzi, Luksemburgowie. Pojawia się gotyk czyli bogate zdobienia, witraże, detale.
W Wilnie tzw. Płomienisty gotyk (francuski), gotyk w różnych lokalnych wersjach. Rózne style w arch, które miały swoje odmiany i nie wszędzie przebiegały „po kolei”… np. Wielka Brytania.
Przełom wieków średnich: Włochy XIV w. , Polska XVw. Czas o własnym obliczu kulturowym i politycznym. Zachód niszczony przez epidemie. Fr i Ang ciągłe konflikty. Rozkwit uniwersytetów, nauk, filozofii. Przestrzegana reguła tolerancji religijnej. W Czechach tylko XIV w ruch husycki (herezja) tpróbowano ich tępić siłą. XV i XVI to czas potęgi polskiej dynastii. Jest to Europa Jagiellonów. Polska (monarchia) jest wtedy europejską potęgą. Wpływy kulturowe płyną z zachodu ale i silny wpływ z południa italianizm. Królowa Bona. Wpływy zachodnie czyli reformacja i Niemcy. Walki z odpustami, odrzucenie struktury hierarchicznej. Koscioł Mariacki wybudowany przez niemieckie mieszczaństwo. Żydzi wygnani z Krakowa ul. Św. Anny tzw ulica żydowska. Minidzielnica żydowska do przestrzeń gdzie teraz Collegium Maius - potem wygnano i osiedlili się w innym miescie - Kazimierz. Potem się z Krakowm zrosło ;]
Habsburgowie, którzy podporządkowali sobie obszar na pd od Karpat. Unia Realna - Reczypospolitej Obojga Narodów. Stan symbiozy, model oceniony b. krytycznie. Upadek w XVIII w PL - dlatego, ze nie było monarchii absolutnej.
Polska z poczuciem misji obrony przed napływem islamu - przedmurze. Chronimy Europę…
Wtórne poddaństwo chłopów - przywiązanie do ziemi.
XVII Polska - ostatnia próba ekspansji. Zajmujemy Moskwę - kolonizacja.
Wiek XVII i XVIII szlachta korzysta, kiepski stan miast, kraków nie jest już stolicą, Wilno nieduże. Praga i Wiedeń to duże miasta. Coraz więcej Żydów.
Kultura narodowa przybiera nowy charakter - SARMATYZM. Orientalizacja.Węgry - madziaryzm. Odwołanie się do historii i tu i tu, wzmocnienie swojej tożsamości.
OŚWIECENIE XVIII w. Rozum jako najw.organ poznania. Poznawać świat, budować nowy porządek polityczny, społeczny. Wiara i religia - przeszkoda i hamulec. Antyklerykalizm - przeciw instytucji kościoła, a nie religii. Program modernizacji ( Król St.August Julian Ursyn Niemcewicz „Powrót posła”).
27/10/2011