Polscy politycy w danych statystycznych.
Wizerunek polskiej sceny politycznej
przed i po wyborach prezydenckich i
parlamentarnych w 2005 roku.
Adam Knapik
Politologia IV semestr
Indeks 12284
Na wstępie pragnę przedstawić czym jest opinia publiczna, jakie cele mają badanie jej opinii, oraz jakie największe firmy i instytucje w Polsce zajmują się tego rodzaju rynkiem badań.
Opinia publiczna to zgromadzenie wyników odpowiedzi z sondaży przeprowadzonych na reprezentacyjnej grupie osób i dotyczących konkretnych zagadnień. Głosy oddane traktujemy jako stanowisko społeczeństwa zajęte w danej sprawie. Najczęściej badanie dotyczą sytuacji społecznej lub politycznej, choć również mogą tyczyć się jakości i znajomości produktów, marek, ocen świadczenia usług itp.
Podstawą każdego badanie to sondaż. Jest wiele sposobów jego przeprowadzania. Najpopularniejszym jest wielotematyczna ankieta zwana omnibus survey. Przeprowadza ona jest na przypadkowych 1000 osób. Zawiera pytanie dotyczące wielu sfer życia, oraz dodatkowo metryczkę czyli dane o badanym, takie jak płeć, wiek, stan cywilny, wykształcenie, miejsce zamieszkania. Ankieta ta najczęściej przeprowadzona jest „twarzą w twarz” ankieter - badany. Do innych rodzajów sondaży zaliczamy również:
- Zbieranie informacji, wykorzystanych w dalszej pracy do adaptacji całościowego badania (ad hoc survey). Ankieta przeprowadzana jest na przypadkowej grupie, lub na określonych grupach konsumentów.
- In-hall test. Rodzaj badania ankietowego kiedy oceniana jest marka, nazwa, cena, opakowanie produktu.
- Wywiady telefoniczne. Krótkie rozmowy telefoniczne, kilka pytań często adresowanych do grup docelowych.
- Desk research. Zebranie wszystkich danych z raportów i sondaży przeprowadzonych na wybrany temat, a potem ich analiza i wyciągnięcie wniosków.
Głównymi ośrodkami zajmującymi się badaniem opinii publicznej w Polsce są Centrum Badania Opinii Publicznej (CBOS) oraz należący do międzynarodowej sieci badawczej TNS - Ośrodek Badania Opinii Publicznej (TNS OBOP).
CBOS powstał w 1982 roku. Od początku istnienia badał reprezentatywnie opinie dla społeczeństwa polskiego z zakresu problemów społeczno - politycznych i gospodarczych. Od początku lat 90-tych swoje raporty CBOS publikuje co miesiąc i są one ogólnodostępne .Zgodnie z ustawą z dnia 20 lutego 1997 roku, Sejm „nadał nam status niezależnej fundacji i powierzył zadanie prowadzenia badań społecznych na użytek publiczny”. Od chwili wejścia ustawy w życie,na badaniami czuwa Rada Fundacji CBOS składająca się z przedstawicieli instytucji akademickich, oraz reprezentantów z Sejmu, Senatu, Prezydenta i Premiera. Aktualnie ankieta „Aktualne problemy i wydarzenia” jest publikowana co miesiąc. Sondaż przeprowadzony jest na tysiącu losowo wybranych dorosłych ludzi, dodatkowo uzupełniany badaniami jednorazowymi, ukierunkowanymi w określonym temacie lub problemie. Łącznie jest publikowanych ok. 200 raportów rocznie, głównie na tematy ważne dla polskiego społeczeństwa. Oprócz działalności na zlecenie rządu, CBOS realizuje również zadania zlecone mu przez inne instytucje lub firmy prywatne.
OBOP - najstarszy instytut badawczy tego typu w Polsce. Powstał w 1958 roku. W 1998 r. ośrodek wszedł w skład koncernu TNS, specjalizującego się w komunikacji marketingowej na świecie. Główne specjalizacje badawcze tej firmy to: media, Internet, telekomunikacja, motoryzacja, usługi medyczne, produkty farmaceutyczne, finanse, marketing.
Inne firmy również badające opinie to m.in. Pentor S.A. SMG/KRC, GFK Polonia, Demoskop.
Poniżej pragnę przedstawić powody dla których robi się badania, oraz jak bardzo - nawet częste przeprowadzanie ankiet - nie daje gwarancji wiarygodności. W podawaniu wyników skupiłem się tylko na najważniejszych partiach i najpopularniejszych politykach Polski. Uważam bowiem, że pozostałe ugrupowania, nie byli ważnymi graczami w zmaganiach o mandaty poselskie. Ich poparcie przez cały czas było bardzo niskie.
Więc na początku 2005 roku poparcie dla poszczególnych partii politycznych wynosiło:
Platforma Obywatelska (PO) - 26 %
Prawo i Sprawiedliwość (PiS) - 18 %
Liga Polskich Rodzin (LPR) - 12%
SAMOOBRONA - 11%
Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL) - 6 %
Sojusz Lewicy Demokratycznej (SLD) - 5 %
Socjaldemokracja Polska (SdPl) - 4 %
Unia Wolności (UW) - 3 %
Unia Pracy (UP) - 3%
Unia Polityki Realnej (UPR) - 1 %
Deklaracje chęci udziału w głosowaniu wyraziła połowa badanych, a zdecydowaną odmowę udziału głosowaniu okazało 32 % . Niezdecydowanych było 18 % respondentów.
Co piąty badany nie był zdecydowany na jaka partie zagłosuje ( 21 %). Także początek roku według specjalistów nie przyniósł poważniejszych zmian w układzie poparcia dla partii.
W tym miesiącu zostały też przeprowadzone badania na temat terminów wyborów parlamentarnych. I tak: 27 % opowiedziało się za jak najszybszymi wyborami, jeszcze w styczniu lub w lutym. Tyle samo chciałoby wyborów na wiosne.15 % chce wyborów na jesień i taka sama liczba ludzi pragnęła by iść do urn w czerwcu. 16% badanych ludzi nie potrafiło określić terminu wyborów.
Podobne badanie zostało przeprowadzone w marcu 2005 roku w sprawie wyborów prezydenckich. Badano ile osób by uczestniczyło w wyborach gdyby te odbyły się w najbliższą niedzielę. I tak: 64 % zdeklarowało uczestnictwo w tym wydarzeniu, 19 % raczej by nie poszła do lokali wyborczych, 17 % nie potrafiło określić swojego stanowiska w tej sprawie.
Podczas tego badania pytano również jakich kandydatów by badani widzieli na stanowisko prezydenta. Najwięcej głosów uzyskał Zbigniew Religa 8 %, następnie Andrzej Lepper, Aleksander Kwaśniewski 6 %, Jolanta Kwaśniewska, Tomasz Lis, Marek Borowski, Włodzimierz Cimoszewicz, Lech Kaczyński po 4 %, Jan Rokita 3 %, Roman Giertych, Donald Tusk po 2 %, Lech Wałęsa, Józef Zych - 1 %.
Kwiecień 2005
Poparcie dla partii politycznych. Liderem zostaje Pis, który po małych spadkach w lutym i marcu, w kwietniu poszedł ostro w górę uzyskując 24 procentowe poparcie. Drugie miejsce lider z pierwszego kwartału 2005 roku - PO z 20 % poparciem. Samoobrona po walce o miejsce z LPR w kwietniu odnosi zwycięstwo uzyskując 14 % poparcia, przy 10 % udziale LPR-u. Kolejne miejsca to SdPl 5 % (i te partie miałyby szanse wejścia do sejmu przekraczając próg wyborczy). Nie weszłyby do sejmu: PSL, SLD, UW 4 %, UP i UPR po 2 %.Spadła chęć wzięcia udziału w wyborach o 3 punkty ( 47 %) ,natomiast nie zmienił się prawie odsetek ludzi pewnych nie uczestniczenia w wyborach - 31 %, ale podniósł się procent ludzi niezdecydowanych do 22.
Czerwiec 2005.
Badanie na temat zbliżających się wyborów prezydenckich. Jeśli chodzi o sam udział w wyborach to zmian prawie nie ma ( poszłoby do urn 64 %, nie poszło 15 %, bez zdania 21 %. Zmieniły się za to ewentualne poparcie na poszczególnych kandydatów. Liderem został Lech Kaczyński zyskując 25 % poparcia zdecydowanych wyborców, drugim był Zbigniew Religa 19 %, trzecie miejsce Marek Borowski 14 %. Potem kolejno : Andrzej Lepper 12 %, Donald Tusk 11 %, Maciej Giertych 4 %, Jarosław Kalinowski 3 %, Jerzy Szmajdziński 2 %, Władysław Frasyniuk i Izabela Nowacka 1 %. Dodatkowo 7 % respondentów podało inne nazwiska kandydatów.
Zostało jeszcze przeprowadzone badanie poparcia dla partii politycznych, oraz udział w wyborach do sejmu i senatu. Tak przedstawiały się wyniki:
1 miejsce: PiS 23 %
2 miejsce: PO 20 %
3 miejsce: LPR 14 %
4 miejsce: Samoobrona 13%
5 miejsce: SdPl lub UP 7 %
6 miejsce: PSL 7 %
7 miejsce: SLD 6 %
8 miejsce: Demokraci.pl ( była Unia Wolności) 4 %
9 miejsce: KPEiR 1 %
10 miejsce: UPR 1 %
Sierpień 2005. Badanie „ Jak będą głosować Polacy w wyborach 25 września - deklaracje sierpniowe”
Badanie przeprowadzone na trochę ponad miesiąc przed wyborami parlamentarnymi wiec powinny już dość wyraźnie zobrazować preferencja wyborcze Polaków. Poniżej wyniki tych badań:
Liderem nadal zostaje Platforma Obywatelska RP uzyskując 23 procentowe poparcie. Drugie miejsce to dotychczasowy lider wszelkich rankingów - Prawo i Sprawiedliwość 22 % ,trzecia pozycja do skok do góry Samoobrony i 16 % poparcia. Kolejne miejsca to: spadek z pozycji trzeciej Ligii Polskich Rodzin (11 %), piąta lokata to Sojusz Lewicy Demokratycznej 8 %. Szóste miejsce Polskie Stronnictwo Ludowe (7 %), siódme Demokraci.Pl 3 % .
Jeśli chodzi o sam udział w wyborach, to nastąpił wzrost osób deklarujących chęć udziału do 58 procent , przy jednoczesnym spadku osób nie głosujących (19 %) i delikatnymi wahaniami ( 23 % ) w przypadku ludzi którzy nie są zdecydowani czy pójdą na wybory.
To samo badanie zostało przeprowadzona na tydzień przed wyborami. Deklaracja udziału w wyborach był podobna jak w sierpniu (odpowiednio TAK 59 %, NIE 19 %, NIE WIEM 22 %). Jeśli chodzi o poparcie dla partii politycznych to pozycje - jeśli chodzi o głównych graczy - to pozycje nie zmieniły się, ale powiększyła się przewaga między nimi. I tak:
PO - 33 %
PiS - 27 %
Samoobrona - 12 %
LPR - 9 %
SLD - 6 %
PSL - 5 %
Demokraci.Pl - 2 %
SdPl - 2 %
Platforma Janusza Korwin-Mikkego / UPR - 2 %
Polska Partia Pracy 1 %
Jednak mimo tak częstych i dokładnych badań, nie udało się prawidłowo przewidzieć kto wejdzie do parlamentu i z jakim poparciem. Po ogłoszeniu oficjalnych wyników okazało się że zwyciężył PiS uzyskując 26,99 % poparcia, drugie miejsce to PO z 24,14 % głosów Trzecie miejsce to Samoobrona 11,41 % i z niewielką różnicą procent na kolejnej pozycji SLD z 11,31 % poparcia. Piąta partia to LPR uzyskując poparcie 7,97 % Polaków. Ostatnia partia ,która wyszła w skład nowego parlamentu to PSL z 6,69 %. Pozostałe partie nie przekroczyły wymaganego progu 5 %.
Podobnie sytuacja przedstawiła się podczas wyborów prezydenckich. We wszystkich sondażach przedwyborczych Donald Tusk był faworytem. Tydzień przed wyborami prowadził z przewagą 5 punktów. Kiedy pytano o drugą turę, zakładając że wejdzie do niej Kaczyński i Tusk to 58 % ludzi poparła by lidera Platformy Obywatelskiej. Jednak prawda okazała się całkiem inna. Fakt że do drugiej tury weszli wytypowani wcześniej kandydaci, ale wybory wygrał Lech Kaczyński uzyskując poparcie 54, 04 % Polaków. Donald Tusk uzyskał wynik 45,96 %. Należy zaznaczyć że właśnie Tusk wygrał pierwszą turę wyborów.
Podsumowując, badania mogą pomóc w zorientowaniu się w opinii społeczeństwa. Pomagają też partiom obrać strategie aby przekonać do siebie wyborców, lub żeby utrzymać duży elektorat po swojej stronie. Jednak nie można traktować wyników jako wiarygodnych. Jak widać na naszym przykładzie nie należy się cieszyć z wygranych opierając się na sondażach , nawet jak są tak sprzyjające. Wtedy dopiero rozczarowanie jest naprawdę duże.
Doświadczył tego Donald Tusk ze swoją partią Platformą Obywatelską.
Źródła:
Internet: www.cbos.pl
www.obop.pl
http://www.sciagawa.pl/a/1112.html
Internet, http://www.cbos.pl/PL/Ofirmie/fundacja.htm, 30/05/2006
Internet, http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2005/K_007_05.PDF, 30/05/2006
Internet, http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2005/K_059_05.PDF, 30/05/2006
Internet, http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2005/K_069_05.PDF, 30/05/2006
Internet, http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2005/K_102_05.PDF, 30/05/2006
Internet, http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2005/K_103_05.PDF, 30/05/2006
Internet, http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2005/K_135_05.PDF, 30/05/2006
Internet, http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2005/K_150_05.PDF, 30/05/2006
Internet, http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2005/K_179_05.PDF, 30/05/2006
Internet, http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2005/K_160_05.PDF, 30/05/2006
7