"Ballady i romanse" Adama Mickiewicza wyrazem buntu przeciw tradycjonalizmowi oświecenia.

"Lilie"
1) Pisząc tę balladę jak sam Mickiewicz zaznacza, oparł się na balladzie "Zbrodnia to niesłychana pani zabija pana". Ballada ta sięga jeszcze do czasów Bolesława Śmiałego, który toczył wiele wojen. Wydał on prawo mówiące o karaniu śmiercią wiarołomnych żon. Bohaterką tej ballady czyni Mickiewicz jedną z żon rycerza Bolesława Śmiałego.

2) Fabuła
Żona czeka na męża powracającego wraz z dwoma braćmi z długiej wyprawy wojennej. Mąż chcąc szybciej spotkać się z żoną wyprzedza braci i pierwszy przybywa w pobliże swego domostwa. Jednak pani obawia się kary za wiarołomstwo w czasie nieobecności męża. Zabija go, grzebie i sadzi na jego mogile lilie, zaś przed przybyłymi niedługo później braćmi udaje, że cały czas czeka na powrót męża. Zaraz po popełnieniu zbrodni biegnie do pustelnika i opowiada mu o zbrodni prosząc jednocześnie o pokutę, która uwolniłaby ją od kary wiecznej. Starzec boleje nad twardością jej serca, odsyła ją do domu stwierdzając, że zbrodnię "mąż tylko wydać może, a mąż stracił życie". Bracia szybko przestają szukać brata. Po roku zaczynają ubiegać się o rękę bratowej. Ta nie mogąc się zdecydować sięga po radę staruszka. Mędrzec oświadcza, że jest w stanie wskrzesić jej męża, ale ona uważa, że jest za późno. W końcu mówi jej aby kandydaci w dniu ślubu przynieśli wianki i zawiesili je na ołtarzu. Ona wybierając jeden z nich wybierze męża. Następnie wybucha między braćmi kłótnia. Wówczas pojawia się widmo pana i dokonuje sprawiedliwego ukarania zbrodniarzy. Cała kaplica wraz z wiarołomną morderczynią i zdrajcami - braćmi zapada się pod ziemię. Nikomu nie udaje się uniknąć kary za grzechy, odpowiedzialność za zbrodnię ponoszą wszyscy winni.

3) Romantyczność ballady Mickiewicza :
- historia - poeta wraca do czasów średniowiecza, a konkretnie do czasów Bolesława Śmiałego
- fantastyka - widmo zmarłego męża, który z poza grobu wymierza sprawiedliwość
- natura
- ludowość - utwór opiera się na pieśni ludowej, występuje ludowe poczucie sprawiedliwości, w myśl zasady "nie ma zbrodni bez kary"

"Świtezianka"
1) Fabuła
Młody myśliwy spotyka się wieczorami nad brzegiem jeziora Świteź z piękną dziewczyną. Jest to historia miłości dwojga ludzi, tajemniczej dziewczyny, o której narrator nic nie wie, oraz młodego chłopca, będącego "strzelcem w tutejszym borze". Młody strzelec składa dziewczynie miłosne przysięgi, chce ją poślubić, bowiem pragnie być z nią na zawsze, a nie tylko codziennie wieczorem. Gdy dziewczyna wyraża obawę co do stałości uczuć mężczyzn i trwałości ich deklaracji miłosnych. Młodzieniec przysięga jej wierność klnąc się na wszystkie świętości, nawet "piekielne wzywał potęgi". Ostrzegając młodego strzelca przed załamaniem przysięgi dziewczyna odchodzi. Młodzieniec błąka się szukając ukochanej i w pewnym momencie spotyka piękną nimfę wodną wyłaniającą się z głębin jeziora. Nimfa niezwykłej wprost urody i dziewiczej piękności, kusi strzelca. Młodzieniec walczy ze sobą, ale dość szybko ulega, rzuca się w wody jeziora zapominając o złożonej przysiędze. Gdy jest już z nią na środku jeziora rozpoznaje w kobiecie swoją kochankę. Zdradzona dziewczyna wypomina mu wiarołomstwo i przepowiada karę. Dusza młodzieńca zostaje zaklęta w drzewo, modrzew stojący nad brzegiem jeziora, jęczący z żalu za utraconą miłością i szczęściem.

2) Romantyczny charakter tej ballady:
- bohater pochodzi z prostego ludu, ludowe poczucie sprawiedliwości
- fantastyka, nimfa wodna, zjawa, natura wymierna sprawiedliwość

"Rybka"
Bohaterką ballady jest młoda wiejska dziewczyna o imieniu Krysie, która została uwiedziona przez panicza ze dworu. Dla niego był to tylko i wyłącznie przelotny romans, ale ona traktowała tę sprawę bardzo poważnie. Konsekwencją tego romansu było nieślubne dziecko. Po jego urodzeniu panicz przestał całkowicie interesować się dziewczyną i wkrótce ożenił się z równą stanem i majątkiem panna. Krysia z rozpaczy, wstydu i poniżenia popełnia samobójstwo topiąc się w jeziorze, dziecko natomiast oddaje staremu słudze. Każdego dnia przynosi on dziecko nad brzegi jeziora z którego wypływa rybka, która przemienia się w kobietę i karmi dziecko. Pewnego razu nad brzegiem jeziora spacerował panicz wraz z młodą żoną. Nigdy z tego spaceru nie powrócili, nie pojawiła się również rybka. Na brzegu pojawiły się dwa kamienie do złudzenia przypominające postacie ludzkie.
- ludowość : bohaterka - prosta dziewczyna z ludu, ludowe poczucie sprawiedliwości
- fantastyka - przemiana w rybkę, wymierzenie potem sprawiedliwości
- natura - symbol kary

"Świteź"
Ballada ta jest opowieścią o tajemniczym jeziorze, na dnie którego znajdują się ruiny zatopionego miasta. Świteź otacza groźna atmosfera tajemniczości i niesamowitości. Ludzie postanawiają spenetrować wody jeziora, zbadać jego dno, aby tan znaleźć odpowiedź na pytania dotyczące tajemniczych zjaw i dziwnych odgłosów. Już pierwsza wyprawa przynosi efekt w postaci wyłowienia tajemniczej dziewczyny, jak się okazuje córki Tuhana, legendarnego władcy Świtezi. Panna opowiada historię wyjaśniającą powstanie jeziora. W miejscu, w którym teraz znajduje się jezioro dawniej położone było litewskie miasto Świteź. Gdy car Rusi oblegał Litwę Tuhan postanowił ruszyć z pomocą. Wyruszył do walki zabierając ze sobą mężczyzn, a zostawiając same kobiety, starców i dzieci. Oddziały ruskie zaczynają szturmować bezbronne miasto. Zrozpaczone kobiety, pragnąc uchronić się przed hańbą błagają boga o śmierć. On wysłuchuje ich próśb i zamienia wszystkich mieszkańców w kwiaty wodne, a następnie zalewa całą wioskę wodą. Żołnierze zrywając kwiaty z tegoż jeziora popadają w chorobę i umierają. Od tej pory nie wolno zrywać nadbrzeżnych kwiatów, ani zakłócać spokoju mieszkańców.
- ludowość - bohaterowie którzy chcą odkryć tajemnicę pochodzą z ludu, sprawiedliwość
- historia - opowieść odwołuje się do historii Litwy
- fantastyka - obecność baśniowej nimfy, przemienianie ludzi w kwiaty i zatopienie miasta

---