Koncepcja Strategiczna Paktu Północnoatlantyckiego

O koncepcji Strategicznej NATO - opinii na ten temat kilka

O koncepcji Strategicznej NATO, przed Koncepcją Strategiczną

19 lutego 2009- były sekretarz generalny sojuszu Jaap de Hoop Scheffer: „ NATO potrzebuje nowej koncepcji strategicznej uwzględniającej nowe zagrożenia wiążące się z globalnym ociepleniem, dostawami energii czy atakami cybernetycznymi.

15 kwietnia 2010 -  David S. Yost: „ Nie można przecenić tego czego może dokonać powstanie nowego dokumentu strategicznego.”

16 listopada 2010 - Aleksander Kwaśniewski: „Uważam, że koncepcja ta ma szansę sprostać współczesnym wyzwaniom. To, co sekretarz generalny NATO Anders Fogh Rasmussen powiedział, że ma być to NATO w tej wersji 3.0 jest mądre. Dlaczego? Bo mieliśmy to NATO zimnowojenne, które broniło Zachód przed możliwą agresją Wschodu. Mieliśmy też NATO po zimnej wojnie, które rozszerzyło swoją strefę gwarancji bezpieczeństwa także o Polskę, o Europę Środkowo-Wschodnią, z czego korzystamy i co jest niezwykle cenne. Dzisiaj mamy ten trzeci etap, że NATO jest niewątpliwie najlepiej zorganizowaną, najskuteczniejszą, największą organizacją polityczno-militarną.”

O Koncepcji Strategicznej NATO, po Koncepcji Strategicznej

19 listopada 2010 - Barack Obama: „Jest to odpowiedź na zagrożenia naszych czasów”

19 listopada 2010 - Bronisław Komorowski: „Nowa strategia Sojuszu Północnoatlantyckiego jest zgodna z polskimi oczekiwaniami.”

19 listopada 2010 - Anders Fogh Rasmussen: „To historyczny moment.” „Ta koncepcja nie jest po prostu deklaracją zasad ani kompendium naszych aspiracji. To jest plan działania, który jasno określa konkretne kroki, jakie podejmiemy. Sprawi, że nasz Sojusz będzie bardziej skuteczny, bardziej zaangażowany i bardziej wydajny niż kiedykolwiek.”

19 listopada 2010 - prof. Zbigniew Lewicki: „Nowa koncepcja strategiczna NATO nie jest wydarzeniem epokowym. Zyskały na niej niewątpliwie państwa, dla których mają być stworzone plany ewentualnościowe, ale to są zabiegi, które miały głęboki sens wtedy, gdy bezpieczeństwo Europy Zachodniej było zagrożone przez Związek Radziecki.”

 

Czym jest Koncepcja Strategiczna NATO - trochę historii i teorii

Koncepcja Strategiczna NATO - jest to dokument wyznaczający główne zadania Sojuszu oraz precyzujący zagrożenia dla bezpieczeństwa członków w zmieniających się warunkach międzynarodowych. Poprzedni dokument został przyjęty w 1999 r. tuż po przystąpieniu do NATO Polski, Czech i Węgier, w związku z czym w jego opracowywaniu nie brały udziału państwa Europy Środkowo-Wschodniej. W ciągu ostatnich 10 lat miał miejsce szereg wydarzeń radykalnie zmieniających środowisko bezpieczeństwa międzynarodowego. Zamachy z 11 września 2001 r., konieczność uruchomienia operacji w Afganistanie, zagrożenia wynikające z przyspieszonego rozwoju technologicznego sprawiły, iż Sojusz musi stawić czoła nowej rzeczywistości.

Poprzednie koncepcje strategiczne to:

- pierwszy lakoniczny zapis o strategii Sojuszu pochodzi wprost z Traktatu Waszyngtońskiego i eksponuje podstawowe zadania wspólnoty, tzw. koncepcja strategiczna obrony obszaru Północnoatlantyckiego;

- pierwsza spójna koncepcja strategiczna to pochodząca z lat '50 Startegia zmasowanego odwetu;

- 1967 r. - Strategia elastycznej odpowiedzi + Koncepcja strategicznej triady;

- reforma strategii militarnej - 1991 r.;

- Nowa koncepcja strategiczna 1999 r. - koncepcja strategiczna dostrzegała nowe zagrożenia i wyzwania dla bezpieczeństwa, nie kwestionując przy tym fundamentalnych funkcji Sojuszu.

Informacje podstawowe - z MSZ wyczytane

Geneza dokumentu

Decyzja o podjęciu prac nad nową Koncepcją Strategiczną NATO zapadła podczas jubileuszowego szczytu Sojuszu w Strasburgu i Kehl w kwietniu 2009 r.

Grupa Ekspertów

W celu prowadzenia konsultacji i opracowywania raportu, który miał wpływ na kształt i treść nowej Koncepcji Strategicznej powołano grupy 12 niezależnych ekspertów pochodzących z różnych państw członkowskich. Grupie przewodniczyła była amerykańska Sekretarz Stanu, Madeleine Albright (funkcję Sekretarza Stanu sprawowała za prezydentury Billa Clintona).

Harmonogram prac

Harmonogram prac obejmował 3 fazy:

Refleksje

Konsultacje

Prace końcowe i negocjacje

Polskie priorytety

Podczas debaty nad nową Koncepcją Strategiczną, Polska dążyła do zaznaczenia fundamentalnej roli Art. 5 Traktatu Waszyngtońskiego stanowiącego o wzajemnej obronie Sojuszników. Kolejnym polskim priorytetem było utrzymanie polityki „otwartych drzwi”, która zapewni kontynuację procesu rozszerzenia m.in. o Gruzję, państwa bałkańskie, a także o Ukrainę, jeśli wyrazi taką wolę. Naszym dążeniem pozostała również transformacja wojskowa NATO, która w oparciu o usprawnione systemy dowodzenia i regularne prowadzenie ćwiczeń, zapewni sojuszniczym wojskom możliwość szybkiego reagowania zarówno w warunkach misji pokojowych jak i kolektywnej obrony.

Koncepcja Strategiczna a USA

• USA w NATO - fakty i liczby:

• 4% PKB na obronę narodową (średnia w NATO 2,6%);

• Inwestycje w nowy sprzęt i technologie - 12% budżetu Departamentu Obrony;

• Żołnierze służby czynnej - 1,4 mln;

• Żołnierze rezerwy mobilizacyjnej - 980 tys.;

• 80 tys. Żołnierzy amerykańskich w Europie w ramach NATO;

• Naczelny dowódca Sił Zbrojnych NATO tradycyjnie jest Amerykaninem;

• W wypowiedziach prasowych dominuje opinia, że NATO jest najważniejszym multilateralnym sojuszem USA;

• Istnienie ugruntowanych procedur działania, sposób rozwoju procedur obronnych i działanie mechanizmów Sojuszu potwierdza amerykańską wizję ładu międzynarodowego;

• W narodowych strategiach bezpieczeństwa USA z 2002 i 2006 r. położono nacisk na wykorzystanie mechanizmów instytucjonalnych do formowania tzw. koalicji chętnych;

• W podobnym duchu jest utrzymana Strategia Narodowa z 2008 r. (a więc już za administracji Obamy). Co więcej, administracja Obamy deklaruje chęć większego zaangażowania USA we współpracę z sojusznikami;

USA niezmiennie uznają za centralną rolę NATO w zapewnieniu sprawnego mechanizmu zbiorowej obrony terytoriów państw członkowskich oraz ich jednostek wojskowych znajdujących się w obrębie obszaru traktatowego. Gotowość podtrzymania przez USA żywotności tradycyjnej funkcji Sojuszu nie jest jednak podyktowana wprost amerykańskim postrzeganiem zagrożeń bezpieczeństwa międzynarodowego. To przede wszystkim zagranie taktyczne z obszaru polityki zagranicznej. Potwierdzeniu roli USA jako „mocarstwa europejskiego” mogłyby służyć np. zobowiązanie do utrzymania w Europie znacznej liczby wojsk amerykańskich (dodatkowym symbolem miałaby pozostać także obecność amerykańskiej taktycznej broni jądrowej na terytoriach niektórych państw NATO), poparcie dla wznowienia procedur planowania obronnego (zgodnie z deklaracją prezydenta Obamy, złożoną w Pradze w kwietniu 2009 r.), ćwiczenia z udziałem jednostek amerykańskich i europejskich (w tym kontekście wymienia się głównie państwa Europy Środkowej), a także uczynienie z Rady Północnoatlantyckiej realnego forum dialogu transatlantyckiego i konsultacji sojuszniczych. W trakcie prac nad nową koncepcją strategiczną Amerykanie zabiegali także o umocnienie zgody sojuszników na pełnienie przez NATO także roli sojuszu ekspedycyjnego, zdolnego do przeprowadzania operacji out of area. Ważną miarą użyteczności NATO z punktu widzenia polityki bezpieczeństwa Stanów Zjednoczonych jest możliwość sprecyzowania treści zobowiązań sojuszniczych w sytuacji podjęcia przez NATO działań poza obszarem traktatowym. Równie istotne znaczenie ma zapewnienie, że w razie podjęcia przez NATO misji o charakterze reagowania kryzysowego lub stabilizacyjnej wszyscy członkowie będą gotowi do wniesienia wkładu w jej realizację (burden-sharing), stosownie do posiadanych zdolności i zasobów, oraz do akceptowania związanego z nią ryzyka. Można więc stwierdzić, że nowa koncepcja strategiczna NATO jest niezaprzeczalnym sukcesem dyplomacji amerykańskiej, gdyż jej działania umożliwiły realizację interesów amerykańskich poprzez pośrednika jakim jest NATO.

Propozycje różnych wniosków z tego zakresu:

- NATO powinno zdecydowanie porzucić niekorzystny dla siebie paradygmat myślenia o świecie w kategoriach podziałów na realia zimnowojenne i pozimnowojenne, jako że wciąż jest ostatecznym gwarantem bezpieczeństwa na obszarze transatlantyckim.

- Sojusz Północnoatlantycki, jako aktor militarny i polityczny, musi zacząć kreować nową rzeczywistość w stosunkach międzynarodowych, w tym także budować nowy paradygmat bezpieczeństwa.

- Koncepcja strategiczna NATO jest jednym z najważniejszych dokumentów sojuszniczych, który definiuje nie tylko najważniejsze wyzwania stojące przed organizacją, ale wskazuje w zarysie także potencjalne metody stawiania im czoła.

- Obecnie należy zwrócić uwagę przede wszystkim na dwa aspekty główne, które powinny zostać zawarte z nowym dokumencie, a mianowicie znaczenie dla Sojuszu zarówno artykułu 5 Traktatu Waszyngtońskiego, jak i misji „out-of-area”. Nie jest bowiem tajemnicą, iż nieodpowiednie zbalansowanie tych aspektów może przyczynić się nie tylko do potencjalnego zarysowania wewnętrznej linii sporu, ale także spowodować osłabienie całej organizacji.

- Ponadto istnieją dalsze trzy kluczowe czynniki, które powinny znaleźć swoje odzwierciedlenie w nowej koncepcji strategicznej: obrona przeciwrakietowa, przyszłość amerykańskiej broni atomowej na kontynencie europejskim, a także stosunki z najważniejszymi światowymi potęgami (Federacją Rosyjską, Chińską Republiką Ludową czy Republiką Indii).

są charakterystycznym elementem polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych za administracji George'a W. Busha. Autor przedstawia ewolucję tej koncepcji od interwencji w Afganistanie do chwili obecnej i wskazuje, że w polityce USA nabrała ona nadrzędnego znaczenia nad systemem tradycyjnych sojuszy. Wprawdzie antyiracka "koalicja chętnych" jest przedmiotem dyskusji w rozpoczynającej się kampanii prezydenckiej, ale zdaniem autora, niezależnie od wyników wyborów, tego rodzaju koalicje będą już trwałym instrumentem polityki zagranicznej USA.

---