Księga Izajasza

Zanim zaczniecie lekturę, zapoznajcie się z kilkoma oznaczeniami, które przyjąłem dla łatwiejszego rozumienia wybranych zagadnień. Chodzi bowiem o to, że nie będę pisał za każdym razem Iz 1, Iz 2 etc., tylko będzie to 1,2,3… W zasadzie to jedyna uwaga do Was, gdy coś mi się jeszcze nasunie będziecie mogli to przeczytać w trakcie tej notatki. Powodzenia ;)

Księga Izajasza jest pierwszą księgą spośród ksiąg prorockich!

KSIĘGA GRÓŹB

1. Izajasz, będący synem Amosa, miał widzenie, które było formą przestrogi dla innych. W tym celu zostają przywołane słowa Boga ubolewającego nad występkiem przeciwko Niemu: „Wykarmiłem i wychowałem synów, lecz oni wystąpili przeciw Mnie. (…) Izrael na niczym się nie zna, lud mój niczego nie rozumie”. Prezentuje więc Izajasz sytuację pewnego upadku, a raczej świat przepełniony przestępstwami i zadaje pytanie o to, jak ludzie mogą na to pozwalać. Jedynym wyjściem jest pójście za słowem/prawem Boga. W tym celu nasz kochany prorok przywołuje ponownie słowa Najwyższego, w których odnajdujemy pewną groźbę, ponieważ Bóg się odwróci plecami, jest zmęczony obchodzeniem świąt, składania mu ofiar, tak naprawdę jedyne czego potrzebuje to tego, by ludzie oczyścili siebie, by przestali czynić źle, wbrew prawu. Ważne jest by rozpocząć troskę o sprawiedliwość (to pojęcie będzie się jeszcze przewijało przez całą księgę Izajasza, dlatego już teraz powiem, że chodzi o sprawiedliwość społeczną). W zasadzie Izajasz cały czas nie może się pogodzić z faktem, że ludzie zostali tak zniszczeni przez grzech, ale słowa Boga dają pewną nadzieję: oto Wszechmocny zemści się na wrogach, a w efekcie, ci co od Niego odstąpili wyginą.

2. Pojawia się tzw. urywek proroczy, w którym Izajasz zapowiada zwycięstwo Góry Syjonu, czyli Królestwa Boga, bowiem ono będzie ostateczną wyrocznią, dlatego ludy wszystkich narodów pójdą za słowem Pana i zaprzestanie się walk. Izajasz zaraz po tym przedstawia obraz odrzucenia ludu bożego, co doprowadzi do ostatecznej zguby, pychy, nadętości i wówczas gdy przyjdzie Bóg, lud będzie się chował między skałami, by uniknąć kary; porzuci swoich bożków, bo zobaczy majestat Boga, ale wtedy człowiek nie będzie już wart poznania tego, co Najdoskonalsze.

3. Bój odejdzie od Jerozolimy i Judy, zacznie panować głód, najbogatsi zubożeją, najbiedniejsi dojdą do władzy: „Książętami ustanowię im chłopców, młokosy będą panować nad nimi”. To wszystko jest konsekwencją sprzeciwu słów i zachowań przez Bogu. Porównuje tutaj lud do Sodomy (zrobił to wcześniej, ale tego nie sygnalizowałem, jednakże może to istotne). Szczęśliwy będzie jedynie sprawiedliwy (chodzi o tą sprawiedliwość, o której już mówiłem wcześniej), natomiast złego człowieka spotka zło. Bóg więc interweniuje. Izajasz używa tu sformułowania „córy syjońskie” (ale chodzi tu raczej o dwór królewski),które oznacza pysznych ludzi, którzy są bogaci, dlatego zostaną tego wszystkiego pozbawieni i przypisane zostaną im znaki niewoli jeńców wojennych. Miasto zostanie spustoszony, mężczyźni będą ginęli w walce.

4. Kobiety nie chcąc zostać bezdzietnymi wdowami, usiłują wyjść za mąż za nielicznych mężczyzn, by uniknąć tej hańby. Gdy nastanie ta walka i mężczyźni będą ginęli, wówczas powstanie „Odrośl Pana” rozumiana jako ta lepsza reszta, która ocalała, albo samego Mesjasza. W każdym razie Ci co ocaleli będą święci. Kiedy dokona się już całkowite „obmywanie brudu w mieście Jeruzalem” wówczas wtedy Pan znowu zasiądzie na Syjonie, a ludzie zbiorą się tam, by dostąpić chwały Pańskiej, która będzie osłoną i namiotem.

5. Ten rozdział rozpoczyna się pieśnią o winnicy, w której Przyjaciel Izajasza (albo chodzi o Boga, albo o przyjaciela proroka, jakąś postać przypowieściową) wybudował winnicę na żyznym terenie, zadbał o wszystko, a mimo to wydała owoc zepsuty („cierpkie jagody”). Nie rozumiejąc tej sytuacji owy Przyjaciel rozebrał całą winnicę, by ją rozgrabiono, stratowano, by obrosła cierniem i ostem. Jest to oczywiście alegoria ludy bożego, ponieważ winnicą Pana Zastępów jest dom Izraela i mimo wielkich starań doszło do rozlewu krwi i łamania prawa. Lud nie dbając o czyny rąk Boga, lecz troszcząc się o własne dobro, musi ponieść karę, otóż zostanie im to wszystko odebrane, a „Pan Zastępów przez sąd się wywyższy” (w tym objawia się wielkość Boga, który daje ludziom możliwość uczestnictwa w swej świętości). Bóg jest sprawiedliwy i konsekwentny w swoim działaniu, gdyż mimo wielu ofiar swojego sądu nadal dokonuje ostatecznej rozprawy. Rozdział ten kończy się „zapowiedzią asyryjskiej inwazji na Judę”. Jest to lud, można by powiedzieć, doskonały, który nadciąga z daleka by walczyć z tymi słabymi; będzie więc to dzień ostatecznego rozwiązania, gdyż światłość przyćmiła się od chmur i nastaje ciemność.

6. Księgi Emmanuela (to nadzwyczajny mesjański Chłopiec z okresu wojny syro-efraimskiej).

Ten rozdział z kolei jest o powołaniu Izajasza poprzez objawienie. Ujrzał bowiem Boga na wysokim tronie i stojące nad Nim Serafiny (to tzw. duchy niebieskie, które zakrywały sobie twarz na znak czci dla Boga). Objawienie to polegało na wychwalaniu Boga przez Anioły, wówczas nasz kochany prorok nie czuł się godny dostąpienia tej łaski, ponieważ, podobnie jak większość ludzi, był skażony złem i grzechem, ale dzięki jednemu z Aniołów została oczyszczona jego dusza i stał się wysłannikiem Boga. Izajasz miał teoretycznie prowadzić do zaślepienia i głuchoty ludu, jednakże to wszystko i tak było w zamyśle Boga. Ci co nie ulegną temu fałszywemu nawoływaniu będą świętymi (generalnie ta sama bajka co wcześniej, ale tym razem większy nacisk na Izajasza).

7. Pierwsze napomnienie dane Achazowi [Achaz-> syn Jotama ->syn Ozjasza (król Judy)]:

Za czasów tegoż Achaza wyruszył Resin (król Aramu) z Pekachem (królem Izraela, synem Remaliasza) przeciwko Jerozolimie, ale nie dali rady jej zdobyć. Wiadomość o próbie ataku na kraj Achaza bardzo go zaniepokoiła, jednakże Bóg wysłał Izajasza z synem Szear-Jaszubem (jest to symboliczne imię oznaczające „Reszta powróci” lub „nawróci się”) by uspokoić króla, bowiem Pan na to nie pozwoli i należy zaufać jego działaniu, nie szukając pomocy u innych ludzi (istota wiary w Boga według Izajasza).

Drugie napomnienie: znak Emmanuela - Pan przemawia po raz drugi do Achaza, by ten prosił o znak od Niego, ale ten odmawia, gdyż uważa, że nie będzie wystawiał Boga na próbę, dlatego napomina go Izajasz, że znakiem tym będą narodziny Emmanuela, czyli Mesjasza. Dla Achaza to proroctwo ma fundamentalne znaczenie, bowiem jego królestwo wejdzie w najlepsze czasy, a przeciwnicy zostaną wzięci do niewoli, doświadczą całkowitego zniszczenia, a ostatecznie będą spożywać chleb i miód (czyli pokarm, który smakował tylko pasterzom), pożywienie będzie zdobywane przez łowy. [Szczerze powiedziawszy poddaje wątpliwości to tłumaczenie, ale średnio rozumiem to sformułowanie, więc ciekawskich odsyłam do tekstu siódmego rozdziału księgi Izajasza. Przepraszam].

8. Bóg zwraca się do Izajasza, by ten napisał na tabliczce: „Maher-Szalal-Chasz-Baz” (= „Rychły-Łup-Bliska-Zdobycz”). Takie imię otrzymał drugi z synów Izajasza, który urodził się po tym, jak Bóg kazał mu napisać na tabliczce te słowa.

W kolejnym przemówieniu Boga do Izajasza, Stwórca wyznacza naganę za brak ufności Judy. Sytuacja ta została zobrazowana za pomocą źródła Siloe (to znak Boskiej opieki, której trzeba zawierzyć), które odrzucił lud Judy, dlatego wzbiorą się wody które wtargnął do kraju (chodzi tutaj oczywiście o obraz inwazji asyryjskiej). Jednak najeźdźcy nie zwyciężą, bo Judzie patronuje Bóg, dlatego daremne są plany ataków oraz zbrojenie. W konsekwencji atak zakończy się wzięciem w niewole. Prorok zapewnia, że niepotrzebny jest strach i ironizuje na temat tych, co będą zasięgać wiedzy u wywołujących duchy.

Człowiek wypędzony ze swego domu przez wojnę zacznie wieść życie tułacze, nie mogąc znaleźć punktu odniesienia (Boga), ale ta sytuacja nie będzie wieczna, bowiem przyjdzie czas „rozpędzenia ciemności” (czyli przyjście Mesjasza - oczywiście, jak to Izajasz, powtarza wszystko to samo, więc wybaczcie mi, ale ja też za nim będę powtarzał, bo notatka miała być dokładna;p).

9. (Rozdział ten jest logiczną kontynuacją myśli Izajasza z poprzedniego rozdziału, w którym przedstawia nastanie jasności) - Naród wyszedł z ciemności, co jest oczywiście powodem do ogromnej radości. Tak jak wspominałem stało się to za sprawą przyjścia Mesjasza, który jako jedyny władca będzie miał właściwe przymioty rządów i królestwa: powszechność, trwałość i wieczność; prawo, sprawiedliwość i pokój.

Pomsta Pańska nad królestwem izraelskim (pomsta skierowana przeciw Samarii i północnemu królestwu Izraela): Bóg karze ludy: Samaraii i północnego królestwa Izraela poprzez najazdy Aramejczyków (od wschodu) i Filistynów (od zachodu), ale mimo to naród ten nie nawrócił się i nie szukał pomocy u Boga, dlatego Ten nie odpuszczał i zabił dostojników i proroków izraelskich, którzy zgubili się (czyli byli ciemni generalnie); Bóg nie oszczędził także kobiet i sierot, bo też byli zepsuci przez zło i grzech, no a na koniec ludzie zaczęli się nawzajem zjadać (nie bierzcie tego dosłownie), po prostu chodziło o wyniszczenie tych grzeszników.

10. (Znowu kontynuacja myśli z poprzedniego rozdziału): Bóg zsyła karę na ludzi Izraela, bowiem wydali oni: „ustawy bezbożne”, czyli prawa nie będące wolą Najwyższego m.in.: uciskanie biednych, ale przez to wszystko Ci prawodawcy nie będą mieli się do czego odwołać w dniu kary, a więc zginą marnie ;).

Ukaranie dumnej Asyrii i jej króla: znowu mamy do czynienia z ukaraniem niewiernego (bezbożnego) ludu, a to wszystko przez pychę króla, który się szczycił swoimi zdobyczami terytorialnymi, a w efekcie straci wszystko, bowiem: „Światłość Izraela stanie się ogniem, a Święty jego - płomieniem, który pożre i pochłonie jego ciernie i jego głogi w jednym dniu, bujne też zarośla jego lasu i zagajnika”. Natomiast jeżeli chodzi o tych, którzy szczęśliwie przeżyją, oprą się na Bogu: „Reszta powróci (pamiętacie? to imię pierwszego z synów Izajasza, oczywiście w tłumaczeniu;]), Reszta z Jakuba do Boga Mocnego”. Ingerencja Boga umożliwia zachowanie spokoju ludu Bożego, bowiem doprowadzi on do zagłady Asyryjczyków (tutaj następują nawiązania m.in. do księgi Wyjścia, gdzie miało miejsce rozstąpienie się Morza Czerwonego; jak dla mnie tu chodzi po prostu o wyznaczenie właściwej drogi dla tych wiernych).

Najeźdźca w Judzie: to jest poetycki opis najazdu Asyryjczyków na Judę i Jerozolimę od północy (uwierzcie, że nie chcecie szczegółowej notatki z tego fragmentu, ale upartych odsyłam do tekstu Biblii: Iz 10,28-34. Po prostu mam nadzieję, że aż tak szczegółowych pytań nie będzie zadawała).

11. Przyjście Mesjasza: poemat mesjański łączący się z poprzednimi, dopełniający istotnych rysów sylwetki Mesjasza. Będzie on królem z rodu Dawidowego, obdarzony pełnią darów Ducha Świętego, duchem prorockim; zaprowadzi wśród ludu: sprawiedliwość i powszechny pokój jak w raju. Mesjasz, przynosząc ludziom odpuszczenie grzechów, łaskę i świętość, przywróci pierwotną harmonię i pokój (to jest tekst przypisów, który wiernie oddaje właściwą treść tego rozdziału, ale dla potwierdzenia tych tez pozwolę sobie przytoczyć fragment z tegoż, jedenastego, rozdziału: „Nie będzie sądził z pozorów ani wyrokował według pogłosek; raczej rozsądzi biednych sprawiedliwie i pokornym w kraju wyda słuszny wyrok”).

Jezus zjednoczy wszystkie ludy ziemi, niezależnie od pochodzenia, będą więc to ci, którzy pokładali ufność w Bogu. Asyria ma być miejscem, gdzie mają przetrwać wygnańcy (tak jak to miało miejsce w księdze Wyjścia, czyli generalnie chodzi o analogię do Egiptu).

12. Jest to hymn dziękczynny, w którym lud Izraela jest wdzięczny za czyny Boga, czyli chodzi tu o ten gniew, ale zakończony przebaczeniem, dzięki temu przywrócony został właściwy ład - Bóg jako źródło zbawienia.

13. MOWY WIESZCZE PRZECIW NARODOM POGAŃSKIM: Wyrok na Babilon - Bóg zbiera armię, by ziemie na nowo uczynić pustkowiem, a to wszystko, by zlikwidować grzech. Stwórca objawia tym samym swój gniew . Babilon ma być zniszczony przez Medów, dla których nieważne są skarby: „(…) nie cenią sobie srebra ani w złocie się nie kochają”. Miasto to [Babilon] zostało określone jako: „perła królestw, klejnot…”, a ma stać się jak Sodoma i Gomora (znowu ten sam motyw, często powracający w księdze Izajasza: zniszczenie to Sodoma i Gomora, lud to sprawiedliwość społeczna itd.).

14. Powrót z wygnania: Pan da możliwość powrotu do Izraela i odwrócą się rolę, gdyż Ci co byli panami, staną się sługusami.

Satyra na śmierć tyrana (=różne wersje dookreślające pojęcie tyrana: król asyryjski Sargon II lub Sennacheryb. Wg niektórych krytyków jest nim król babiloński Nabuchodonozor lub Nabonid): przedstawienie efektu zaprowadzenia sprawiedliwości, czyli chodzi o uwolnienie spod władzy ciemiężycieli; jest to, moim zdaniem, ironiczny tekst o upadku króla, który miał się wzbić na wysokość Boga, a tak naprawdę upadł niżej niż wszyscy ludzie.

Zapowiedź zagłady Babilonu: miasto zostanie zrównane z ziemią.

Zapowiedź zagłady Asyrii: ręka Pana także ma być wyciągnięta nad Asyrię, tzn. że czeka ją to samo co Babilon.

Przestroga dla Filistynów: zapowiedź głodu dla potomstwa Filistei, ubodzy jedynie odnajdą spokój.

15. Elegia nad Moabem: obraz niszczenia Moabu, przedstawiający wysychanie wód, lamentu ludzi na ulicach.

16. Ucieczka Moabitów do Judy: Izajasz zdaje się zachęcać Moabitów, którzy uciekli na pustynię, by posłali daninę z baranków królowi judzkiemu, dla pozyskania sobie jego opieki.

Druga elegia o Moabitach: Moabici byli pyszni, za co spotkała ich kara prowadząca do ogromnego lamentu. Mimo modlitw Moab nic nie uzyska.

Wyrok na Moab: miasto straci swoją chwalebną moc, ludność (bardzo mała) będzie nic nie znacząca.

17. Wyrok na Damaszek i Samarię: Damaszek zostanie również zrównany z ziemią. Tyle zostanie z Izraela, ile kłosów na ściernisku lub oliwek na drzewie po otrzęsieniu go. W tym dniu oczy zwrócą się na Stwórcę, bo miasta staną się pustkowiem.

18. Proroctwo przeciw Kusz (=dawna nazwa Etiopii, tu rozciągnięta też na Egipt ze względu na jego nubijską dynastię faraonów, którzy wysłali posłów do Achaza i Ezechiasza, bo stworzyć ligię antyasyryjską): mowa jest o owocu winnym, który zostanie oderwany i stanie się pokarmem dla zwierząt żerujących; jedynym ratunkiem okaże się czarnoskóry lud, potężny i wojowniczy, który przyniesie dary dla Pana Zastępów.

19. Przeciw Egiptowi: Bóg wprowadzi niezgodę między mieszkańców Egiptu tak, że: „(…) walczyć będzie brat przeciw bratu, przyjaciel przeciw przyjacielowi, miasto przeciw miastu, królestwo przeciw królestwu”. Bóg ześle suszę, która doprowadzi do pognębienia mieszkańców, a także odbierze im źródło pokarmu bądź też pracy.

Nawrócenie Egiptu i Asyrii: Czyny Boga mają wywołać strach. Jest więc to przepowiednia przyszłego nawrócenia się Egiptu i Asyrii, tradycyjnych wrogów Izraela; przyjmą oni prawdziwą religię Pana. Ważna idea powszechnej religii narodów w dobie mesjańskiej. Zesłanie kary na Egipt ma służyć nawróceniu Egipcjan. Izrael, Egipt i Asyria staną się błogosławieństwem Boga: „Błogosławiony niech będzie Egipt, mój lud, i Asyria, dzieło moich rąk, i Izrael, moje dziedzictwo”.

20. Klęska w Aszdodu: Król asyryjski Sargon wysłał naczelnego dowódcę do Kraju Aszdod, by zdobył to miasto, dlatego Pan przemówił do Izajasza, by ten chodził nago przez trzy lata, tak mają być uprowadzeni jeńcy z Egiptu i Kusz na znak hańby Egiptu. W efekcie doprowadzi to do wstydu, bowiem Egipt był chlubą a kraj Kusz nadzieją; jeńcy zastanawiają się jak mają siebie ocalić, bowiem chcieli się wyzwolić od króla asyryjskiego (ten rozdział jest dla mnie dość zawiły i do końca nie rozumiem chyba właściwego znaczenia treści).

21. Zapowiedź upadku Babilonu: Izajasz miał widzenie, w którym przedstawiony został mu obraz upadku Babilonu: „Wyrok na pustynię nadmorską” (=Dolna część Babilonii nad Zatoką Perską). Widzenie wzbudza w proroku niepokój, ale słucha słów Boga, który nakazał mu postawić obserwatora na wierzy mającego wypatrywać nadciągającej jazdy: „Idź, postaw wartownika, iżby doniósł, co zobaczy. Gdy ujrzy poczet jazdy, jeźdźców na koniach parami, jeźdźców na osłach, jeźdźców na wielbłądach, niech patrzy z uwagą, z wielką uwagą!”. Aż doczekali się przybycia tych jeźdźców, którzy oznajmiają o upadku Babilonu, zniszczeniu posągów bożków, tym samym wypełnia się widzenie Izajasza.

Odpowiedź dla Edomitów (lud zwyciężony, znajdujący się w niewoli): niewolnicy Ci pytają jak jeszcze długo będzie trwać ich niewola, na to Izajasz odpowiada, że nastanie ranek jak się nawrócą.

Zapowiedź sądu nad Arabią: Arabia ulegnie zagładzie. Izajasz nawołuje do tego by wspomóc uchodźców walk z niewiernymi, bowiem zostanie ich niewielu (są to oczywiście niedobitki tej zagłady).

22. Prorocza mowa przeciw Jerozolimie: jak widać zagłada dotyczyć też ma Jerozolimy, co boli Izajasza, gdyż krzywda dzieję się ludowi, do którego należy. [Pamiętacie jak wcześniej mówiłem o tym, że lud ten miał zaufać Bogu i nie zbroić się?! To niestety tego nie zrobił, stąd ta kara.] W Dolinie Widzenia (określenie Jerozolimy) spór doprowadza do ujawnienia się uzbrojonych żołnierzy: „Twe najpiękniejsze doliny są pełne rydwanów, a jezdni ustawili się naprzeciw bramy. Tak odkryto osłonę Judy”. Będzie więc to dzień popłochu i rozsypki zarządzony przez Boga.

Przeciw przygotowaniom wojennym: w mieście Jeruzalem nastąpiły przygotowania do wojny: rozebrano budynki by wzmocnić mury, zebranie wody w Dolnej Sadzawce, a między murami umieszczono zbiornik Starej Sadzawki. Generalnie chodzi o to, że ludzie zniszczyli to, co Bóg stworzył, ponadto Bóg wzywał do porzucenia życia rozpustnego, tymczasem trwało ono dalej, dlatego Stwórca chce zesłać karę nieuniknioną: „Na pewno ta nieprawość nie będzie wam odpuszczona, aż pomrzecie”.

Proroctwo o Szebnie i Eliakimie: Bóg przemawia do Izajasza, by ten poszedł do Szebny (ministra, zarządcy pałacu) i przekazał mu czekający go los, gdyż ów minister wykuł dla siebie grobowiec w skale, za co spotka go upokarzająca śmierć: „ Oto Pan zrzuci cię, człowiecze, z wielkim rozmachem i uchwyci cię jednym ruchem, i tocząc cię, zwinie w kłębek, jak piłkę [rzucając] po ziemi rozległej”. Miejsce Szebny zajmie sługa boży Eliakim (syn Chilkiasza), który zyska wszystkie przywileje i całe bogactwo „pysznego” zarządcy pałacu (Ojcowie Kościoła i liturgia widzą tu w Eliakimie typ Mesjasza). Z drugiej strony, wg zapowiedz Boga w czasie wojny, zburzenia Jerozolimy i niewoli babilońskiej, Eliakima i jego rodzinę spotka dość przykry los, bowiem nie uniesie on ciężaru jaki został na niego nałożony.

23. Wyrok na Tyr i Sydon: mieszkańcy Tyru zostali ukarani za swoją pychę, bowiem było to miasto handlowe, w którym można było kupić wszystko, został zdominowany przez siłę pieniądza, zapominając o Bogu. Handlowano zbożem, które pochodziło z ziem Czarnego Nilu, ale też niszczono naturę, by zasiać pola; Asyryjczycy bowiem przeznaczyli ziemie dla dzikich zwierząt, Chaldejczycy natomiast zniszczyli jej „dzikość” i tak oto musieli ponieść karę.

Poddaństwo Tyru: Pan postanowił, że Tyr pójdzie w zapomnienie na siedemdziesiąt lat, a następnie powróci do swoich kontaktów handlowych, ale zysk będzie poświęcony Panu, który ten zarobek przekaże dla przebywających przed jego obliczem (żeby mogli się najadać do syta i by byli bogatsi).

24. Apokalipsa Izajasza (Rozdziały 24-27 to część księgi wyodrębniona treścią i formą, najpóźniej napisana. Po sądach i wyrokach na pojedyncze narody teraz jest mowa o powszechnym ostatecznym sądzie Bożym nad wszystkimi narodami.)

Powszechny sąd Boży nad światem: Bóg zsyła karę na wszystkie narody, bez względu na pozycję społeczną, tzn. że kara dotknie każdego: kapłana, sędziego, lud, sługę i jego pana. To wszystko dlatego, że zostało zerwane przymierze z Panem, prawa zostały pogwałcone.

Zniszczone miasto (do końca nie wiadomo którego miasta dotyczy ten obraz zniszczenia, gdyż może to być Babilon, jako typ stolicy zła moralnego albo Jerozolima jako typ miasta zniszczonego): Izajasz przedstawia obraz miasta znajdującego się w ruinie, gdzie ucichły głosy ludzi - już nie słychać: „wesołych dźwięków cytr”, i gdzie nie pija się już wina, bowiem wszystko uległo całkowitemu zniszczeniu. Nie ma ucieczki przed zagładą, żywi pozostali jedynie wybrani, czy też można ich określić mianem zbawionych.

Dalszy ciąg poematu o sądzie ostatecznym: Nasz kochany prorok przedstawia obraz całkowitego zniszczenia świata, czyli sądu ostatecznego: ziemia rozpadnie się na części pod ciężarem nagromadzonych grzechów; nie będzie już kultów astralnych ani królów ziemskich, bowiem władza pochodzić będzie od Boga. Jest to zapowiedź Nowego Przymierza.

25. Dziękczynna pieśń wybawionych: jest to pieśń w której lud wybrany (Ci co przeżyli) dziękuję za wszystko, co uczynił Bóg, tzn. za to że zniszczył wszystkie miasta, że ziemię zamienił w gruzowisko po to, by przywrócić właściwy porządek. Odtąd Bóg będzie dla wszystkich Panem Najwyższym, będzie miał panowanie nad całym stworzeniem: „Toteż lud umocniony będzie Cię chwalił, miasta narodów siejących grozę lęk odczują przed Tobą. Bo Tyś jest ucieczką dla biednych, dla ubogich podporą w utrapieniu…”.

Uczta mesjańska: obraz uczty na górze Synaj, gdzie zgromadził się cały lud odkupiony, który zaufał Bogu i dzięki temu stał się tym wybranym. Danem więc im będzie spożywać najwytrawniejsze wina i najlepsze mięso. Bóg zaś zmaże całą hańbę ze swojego ludu. Dla kontrastu Izajasz daje informacje o zniszczeniu Moabu (moim zdaniem tu chodzi o zapowiedź zniszczenia miast, które będą chciały powrócić do starego porządku, czyli bogactwa).

26. Druga pieśń dziękczynna za zwycięstwo: Za sprawą Boga ubodzy i biedni zostali w pewnym sensie wybawieni, zostało im dane miasto, wzniesione na gruzach, które będzie otwarte dla wszystkich, bowiem naród ten dochowa wierności Bogu.

Psalm eschatologiczny: Bóg jest jedynym pragnienie ludu, który został wybrany, bowiem tylko On jest sprawiedliwy, tylko on jest obiektem pożądania duszy. Za niemalże „zbawienny” lud uznaje cały mord ludu grzeszników, ponieważ: „Jeżeli okazać łaskę złoczyńcy, nie nauczy się sprawiedliwości”. Nie liczy się władza królów, dlatego zostali zgładzeni, ale najważniejsze jest wychwalać imię Boga, który będzie żyć wiecznie i może zapewnić życie wieczne. Droga jednak do tego odkupienia była bolesna (porównanie do kobiety rodzącej dziecko). Forma zbiorowej wypowiedzi zakłada też mowę o zmartwychwstaniu umarłych lub o odzyskaniu niepodległości przez Izrael. Towarzyszyć temu na pewno będzie radość: „bo rosa Twoja jest rosą światłości, a ziemia wyda cienie zmarłych” (Rosa w Piśmie Świętym uchodzi za przyczynę rozkwitu życia.

Proroctwo eschatologiczne: Lud ma się ukryć, bowiem oto nastaje dzień sądu, w którym Bóg będzie karać: „niegodziwość mieszkańców”.

27. Rozdział ten zaczyna się dokończeniem myśli poprzedniego [rozdziału]: Bóg ukarze swoich nieprzyjaciół, którzy zostali przedstawieni symbolicznie jak Lewiatan czy potwór morski.

Pieśń o winnicy Pańskiej (tj. o Izraelu): naród to winnica Pana. Każda próba zasiania cierni i głogów zostanie surowo ukarana. Bóg zachęca do zawarcia z Nim pokoju i poddania się Jego opiece.

Łaska dla Jakuba, kara dla ciemięzcy (Jakub to Izrael, takie imię zostało mu nadane w Księdze Rodzaju, ale to już pewnie wiecie): Chodzi o to, że Bóg lżej ukarał Izraela niż jego prześladowców, dlatego Izrael: „rozkwitnie i rozrośnie się”, tzn. że Izrael skutecznie nawróci się do Boga, niszcząc u siebie wszelkie ślady bałwochwalstwa. To nierówne traktowanie wynika z tego, że prześladowcy byli narodem nierozumnym, stąd wymierzenie sprawiedliwości.

Proroctwo: Izajasz przedstawia obraz zjednoczenia rozproszonego ludu Bożego, a sygnałem do zebrania się na świętej górze w Jeruzalem będzie dźwięk trąby.

28. Mowy przeciw Samarii, Jerozolimie i narodom pogańskim. Przestroga dla Samarii (mowa tu o Samarii, która była stolicą królestwa izraelskiego, czyli efraimskiego; miasto wieńczące szczyt wzgórza na kształt korony na głowie): Bóg (podobnie jak w poprzednich sytuacjach) karze to miasto za pychę i pijactwo, dlatego musi ono zostać zrównanie z ziemią: „Oto ktoś od Pana, mocny i potężny, jak burza gradowa, jak niszczycielska trąba powietrzna, jak nawałnica wód gwałtownie wzbierających, [wszystko] na ziemię z mocą rzuci”. Bóg będzie dzięki temu wzorem sprawiedliwości i prawdziwego męstwa.

Mowa przeciw kapłanom i fałszywym prorokom: pijactwo także „dopadło” kapłanów i proroków, którzy nie rozumieją słów Izajasza, ponadto przedrzeźniają jego prorocze nauki. Prorok zaś przepowiada swym wrogim słuchaczom, iż usłyszą barbarzyński język obcych najeźdźców.

Poemat przeciw złym doradcom królewskim: Ci co panują nad ludem, który jest w Jerozolimie czują się nieśmiertelni, mają przekonanie, że będą w stanie ukryć się przed powodzią wrogów, a ich kryjówką będzie kłamstwo.

Proroctwo: Bóg odpowiada na te słowa (napisane powyżej), a mianowicie wprowadza motyw kamienia węgielnego, na którym ma być zbudowana nowa Jerozolima.

Ciąg dalszy poematu: są to słowa Izajasza, który przestrzega doradców przed tym działaniem, czyli chowaniem się za kłamstwem i poczuciu nieśmiertelności, gdyż wróg zniszczy ich (stratuje), a Bóg ma plan zniszczenia całego kraju.

Przypowieść o pracy rolników: Izajasz przedstawia obraz pracy rolników, którzy sieją czarnuszkę i rozrzucają kminek, a następnie przetaczają wóz walca młockarskiego (to dwa przyrządy służące do młocki. Ziarno wykruszano z kłosów, przeciągając sanie lub przetaczając wózek po kłosach rozłożonych na klepisku). To działanie nie jest bezcelowe, bowiem młocarz nie młóci zboża do końca, a przetoczony wóz nie miażdży ziarna. Mądrość rolników, dar Boży, jest obraz Opatrzności Bożej nad Izraelem, która stosuje niejeden środek, by zapewnić duchowy urodzaj.

29. Poemat proroczy o Arielu (jest to nazwa symboliczna, którą Izajasz nadaje Jerozolimie): Izajasz rysuje nam tym razem obraz Jerozolimy, która żyje swoim rytmem, ale ten rytm zostanie złamany ingerencją Pana Zastępów. Izajasz porównuje wrogów Jerozolimy do snu, ale oni znikną wraz z przebudzeniem. Lud ma zaufać Bogu, nie zasięgać wiedzy u jasnowidzów czy wieszczów.

Tajemnica objawienia: porównanie objawienia do zapieczętowanej księgi, której nie chce rozpieczętować ten, który umie czytać, ani nie przeczyta jej ten, który nie potrafi czytać. Objawienie więc wiąże się z pewną tajemnicą.

Proroctwo: Bóg dostrzega, że wiara w Niego jest bardzo powierzchowna, bowiem mówi się o Panu, ale nie ma Go w sercu, dlatego Stwórca doprowadzi do zaniku mądrości mędrców i rozumu myślicieli, a to wszystko po to, by jedynym odnośnikiem była wiara.

Na złych doradców królewskich: Izajasz przedstawia obraz ludzi, którzy chcą mieć tajemnice przed Bogiem, by przedstawić pełniej ten obraz przytacza przykład m.in. garncarza i garnka przez niego ulepionego. Porównanie to wyraża twórczą moc i najwyższą władzę Boga Stworzyciela w stosunku do stworzeń, zwłaszcza do ludzi, dzieł swoich: „Dusze zbłąkane poznają mądrość, a szemrzący otrzymają pouczenie”.

30. Przeciw przymierzu z Egiptem: Izajasz określa los zbuntowanych, którzy kierują się układami będącymi odstępstwem od Boga, co jest oczywiście również grzechem.

Ponowna wypowiedź przeciw poselstwu do Egiptu: krytyka korzystania z pomocy Egiptu, bowiem jest on jedynie bezsilnym straszydłem.

Testament duchowy Izajasza: Izajasz dokonuje pewnego rodzaju podsumowania poczynań ludzi, którzy buntują się i żyją w kłamstwie, dlatego słuchają, a raczej chcą słuchać fałszywych proroctw. Właśnie dlatego można uznać, że ostatecznym etapem ucieczki będzie upadek człowieka. Wg słów Boga: „W nawróceniu u spokoju jest wasze ocalenie, w ciszy i ufności leży wasza siła”. Mimo tej „zdrady” Bóg okazuje miłosierdzie i czeka by ludzi Mu zaufali.

Przyszły dobrobyt: Lud Syjoński nie będzie już cierpiał, bo Bóg ich wybrał, dlatego porzucą wcześniejszych bożków, zrozumieją prawdziwą wiarę. Będą z tego korzystać, bowiem nadejdą czasu dobrobytu dla nich i całego stworzenia.

Kara na Asyrię: Pan przelewa swój gniewa na Asyrię, prowadząc do zniszczenia. Bóg pokaże swoją władzę, np. poprzez spalenie króla: „Bo dawno przygotowano Tofet, ono jest także dla króla gotowe, zostało pogłębione, rozszerzone; stos węgla i drwa w nim wiele”(Tofel to: 1. palenisko, piec, 2. miejsce w dolinie Gehenny na południe od Jerozolimy, gdzie palono nieczystości i gdzie niekiedy na cześć fenickiego bożka, Molocha, np. palono dzieci).

31. Przeciw Egiptowi: Izajasz ostrzega przed zwracaniem się o pomoc do Egipcjan, tylko dlatego że dysponują ogromną siłą rydwanów, pomijając przy tym Boga. Efektem tego zachowania może być śmierć zarówno chcących pomocy jak i pomagających: „Gdy Pan wyciągnie rękę, runie wspomożyciel, upadnie wspomagany, i zginą oni wszyscy razem”.

Przeciw Asyrii: Izajasz stosuje porównanie do lwa, który pomrukuję nad swoją zdobyczą, podobnie jest z Bogiem, który otacza opieką Miasto Święte, dlatego prorok namawia do powrotu do Boga, gdyż Asyria zostanie zniszczona przez Boga i przestaną istnieć posągi bożków, wówczas jedynym władcom pozostanie Bóg.

32. Sprawiedliwy król mesjański: prawdopodobnie chodzi tu o panowanie Chrystusa, czyli Mesjasza. Jego władza będzie kierowała władzę królów, dlatego staną się oni sprawiedliwi i będą służyć ludziom (tzn. że nie będzie już kłamstwa).

Kontrast między głupim a szlachetnym: głupi to ten, który dopuszcza się bezbożności i kłamstwa, nie zaspokajając potrzeby poznania; krętacz to ten, który kłamie; szlachetny natomiast mówi prawdę i: „trwa statecznie w szlachetnym działaniu”.

Do bezmyślnych kobiet: Izajasz zwraca się do kobiet, które żyją beztrosko i są zbyt pewne siebie, co prowadzi do zguby. Miasta stają się opustoszałe za sprawą Boga, nie ma już pałaców: „Ofel i Stażnica stały się jaskiniami na zawsze, uciechą dla onagrów, pastwiskiem dla stad” (Ofel - część wschodnia Jerozolimy, gdzie stał pałac królewski; Strażnica - niepewne znaczenie, raz tylko użyte w Starym Testamencie, zapewne jakaś zamkowa wieża wartownicza).

Zbawienie od Pana (poemat przepowiadający odnowienie kraju i narodu izraelskiego po powrocie z niewoli babilońskiej): Twórcze tchnienie Pana porządkujące i odnawiające świat materialny i duchowy przez swój dobroczynny wpływ.

33. Pieśń ufności w Bogu: Izajasz prorokuje upadek prawdopodobnie Asyrii, której ludy łupiły inne kraje, ale teraz to ona ma być złupiona. Izajasz wypowiadając się poprzez zbiorowość przedstawia ufność w Bogu, bo Pan jest ponad wszystkimi kradzieżami, ponad zbrodniami o on jedyny może decydować o sprawiedliwości, dlatego Syjon będzie miejscem wiecznego pokoju.

Boże działanie: w tekście jest aluzja do poselstwa wysłanego przez Ezechiasza do Sennacheryba pod Lakisz, w celu wszczęcia rokowań pokojowych za cenę dużego okupu. Choć zrazu król asyryjski dumnie odrzucił poselstwo, to jednak później przyjął rokowania i okup, odstąpił od oblężenia Jerozolimy i wycofał się z królestwa judzkiego. Bóg postanowił zesłać ogień, co przestraszyło bezbożnych na Syjonie, ale jedynie Ci, którzy są sprawiedliwi, którzy odrzucają zyski bezprawne, którzy nie biorą „łapówek”, będą mieli prawo zamieszkać na Syjonie.

Chwalebna przyszłość: Ludzie, którzy doświadczyli zepsucia, cały czas mają w pamięci dawne czasy, dlatego niewyobrażalne dla nich będzie życie w kraju, w którym niczego nie zabraknie i nikt nie będzie żądał pieniędzy. W Jerozolimie Bóg objawia swą moc i opiekę nad Izraelem. Bóg wszechmocny stanowi dostateczną obronę i bezpieczeństwo dla Świętego Miasta. Bóg mu zastępuje to, czym dla innych miast są obronne fosy, sieć kanałów i rzeki, po których mogą krążyć wielkie okręty wojenne. Żadna flota nieprzyjacielska tam nie dotrze Anie nie zagrozi miastu, nad którym czuwa Bóg. Ponadto lud mieszkający w Jeruzalem zazna odpuszczenia grzechów.

34. Zagłada Edomitów typem kary dla narodów (poemat o charakterze apokaliptycznym): Bóg zniszczył lud pogański Edomitów, dlatego nie będą już składać ofiary fałszywym bożkom. Czyni tu Izajasz nawiązanie do ukarania Sodomy i Gomory. Lud ten nigdy już się nie odrodzi, a królestwa zamienią się w siedlisko psów, hien, Lilit (strzyga - demon żeński przebywający w ruinach, wg wierzeń ludowych i mitologicznych na Wschodzie). Ziemia ta się stanie niezmierzonym pustkowiem, bo taka była wola Boża.

35. Sąd Boży wybawienie Izraela: W Palestynie (ściślej ziemi judzkiej) odrodzi się cała przyroda, ludowi nie będzie brakowało niczego, bowiem oni zdobyli chwałę Pana. Kraj ten nie zostanie skażony znowu kłamstwem i grzechem, dlatego że żyć tam będą jedynie wyznawcy Boga Jedynego, którzy dzięki temu osiągną radość i szczęście, nie zaznają smutku i zmarwień.

36. Dodatek historyczny (Rozdziały Iz 36-39, z wyjątkiem Pieśni Ezechiasza ->Iz 38,9-20, są prawie dokładnym powtórzeniem 2 Krl 18,13-20,19. Rozdziały 36 i 37 stanowią, jak się zdaje, dwa równoległe dublety opowiadania o tych samych wydarzeniach. Autora natchniony opowiada najpierw o wyprawie króla asyryjskiego , Sennacheryba, na królestwo Judy w 701 r. przed Chr.

Moi drodzy wybaczcie ale nie podejmę się streszczania tej historii, dlatego odsyłam do Iz 36-39. Mam nadzieję, że jak tam zajrzycie, to zrozumiecie moją decyzję ;] Lecimy dalej od czterdziestego rozdziału i tutaj ważna uwaga teoretyczna, otóż ten rozdział otwiera Księga pocieszenia Izraela i jest to część druga księgi Izajasza (rozdz. 40-55), w której zawarte są poetyckie prorocze utwory, z których jedne pocieszają naród izraelski, będący w niewoli babilońskiej, opisem i zapowiedzią wyzwolenia, radosnego powrotu do ojczyzny i odnowienia narodu, Jerozolimy i świątyni, inne zaś wysławiają przymioty Boże, zwłaszcza w przeciwstawieniu do bożków pogańskich. Jahwe okaże swą wszechmoc i miłosierdzie nad Izraelem jako Stwórca, Pan i Zbawca, używając Cyrusa jako narzędzia w celu dokonania dzieła wyzwolenia narodu wybranego. Odnowienie narodu i Świętego Miasta po powrocie z niewoli jest obrazem innego, wspanialszego odnowienia w epoce mesjańskiej. Stąd też opisy i zapowiedzi chwalebnego królestwa Bożego w Izraelu wykraczają często poza historyczne ramy Vi i V w. przed Chr., a odnoszą się do czasów mesjańskich i malują różne warunki i okoliczności, jakie się urzeczywistniają w królestwie mesjańskim. Do tych ostatnich trzeba na pewno zaliczyć pieśni o Słudze Pańskim.

40. Obietnice wyzwolenia Izraela. Powołanie proroka: Mieszkańcy Jeruzalem wypełnili swoją misję, przetrwali kary zsyłane przez Boga, przetrwali niewolę. Prorok porównuje naród do trawy, która usycha (wskazanie na śmiertelność ludzi) i w kontraście został przedstawiony Bóg, którego słowo jest wiecznie żywe.

Zapowiedź ukazania się Boga: uosobienie dobrej nowiny, którą ma nieść zwiastunka. Ukazanie się Boga, który dba o swój lud i pozwala mu na grzech.

Wielkość Boga: Bóg jako stwórca rzeczy i zjawisk ogromnych, nie dających się zmierzyć żadną miarą, a także Bóg, który sam podejmował decyzje, narody natomiast były jedynie „kroplą w morzu”. Dalej następuje polemika z kultem bożków (prorok podaje przykład powstawania posążków). Boga nie można do nikogo porównać, bowiem jego dzieło jest ogromne, przewyższające bożków czy chociażby czyny ludzkie.

Wszechmoc Boża budzi ufność: Bóg jest doskonały: „On się nie męczy ani nie nuży, Jego mądrość jest niezgłębiona. On daje siłę zmęczonemu i pomnaża moc bezsilnego”. Pan nie pozostawia człowieka samego i zawsze mu pomaga, daje siłę do dalszego działania.

41. Powołanie Cyrusa (Cyrus, król perski - zwycięzca Babilonii, wyzwoli zesłańców królestwa Judy z niewoli; stąd ma tytuł „pomazańca Pańskiego” i tutaj jest typem Mesjasza): mowa tu jest o Cyrusie w zasadzie, który pomógł wyzwolić Judę pokonując ich przeciwników: „Miecz jego ściera ich na proch, jego łuk roznosi ich jak słomę”.

Bóg jest z Izraelem: w zasadzie ten fragment jest podporządkowany mowie Boga, który wybrał lud izraelski na swojego sługę i świadka, w konsekwencji [lud Izraela] nie dostąpi już zniewagi ze strony innych narodów, nie będą musieli walczyć o wolność, bowiem Bóg wyniszczy wszystkich ich wrogów, gdyż Pan powiedział: „Nie lękaj się, przychodzę ci z pomocą”.

Cuda nowego wyjścia (chodzi o wyjście Izraela z Babilonu i powrotu do Jerozolimy pod opieką Boga oczywiście): Izajasz przedstawia obraz zmęczenia Izraelitów ciągłą wędrówką, w czasie której zabrakło już wody i pożywienia, ale Bóg nie zostawia ich samych, bowiem wytrysną wody ze źródeł na pustyni, a ziemia stanie się żyzna by móc zbierać jej owoce (symboliczna żyzność ziemi jest obrazem błogosławionych czasów mesjańskich).

Pan jest jedynym Bogiem (ścisły monoteizm, czyli wiara w jedynego Boga, z wielką mocą podkreślana w objawieniu danym Mojżeszowi na Synaju i u starszych proroków, od czasów niewoli babilońskiej przybiera nieraz formę polemiki z bałwochwalstwem i wykazywania nicości bożków pogańskich. Tu dowodem ich nicości jest ich niemożność przepowiedzenia przyszłości i oddziaływania na świat. Przeciwnie, wieczność i wszechwiedza Jahwe są dowodem, że tylko On jest Bogiem): Bóg dowodzi prawdy swego istnienia przez to, że zna i objawia rzeczy przeszłe i przyszłe.

Zapowiedź zwycięstwa Cyrusa: Cyrus został wybrany przez Boga do tego, by pokonał przeciwników Judy, żeby zgładził królów ziemskich, którzy sprzeciwiali się woli Boga.

42. Pierwsza pieśń o Słudze Pańskim (Cztery „Pieśni o Słudze Pańskim” opisują tajemniczą postać „Sługi”, który pod pewnymi względami przypomina Izraela - sługę Pańskiego z wielu innych tekstów, natomiast różni się wieloma innymi rysami, jest osobistością bardzo wybitną.

„Sługa Pański” został wybrany przez Boga do pełnienia posłannictwa już w łonie matki, ukształtowany przez Niego, napełniony Jego duchem (Pieśń I i II); jest uległym, uważnym i wiernym uczniem Pańskim, pilnie słuchającym Jego nauk, aby z kolei móc uczyć ludzi (Pieśń II). Zadaniem i rolą tego Sługi jest ogłosić nowe prawo religijne wszystkim narodom, nie tylko Izraelowi, być światłością dla narodów, a przymierzem dla Izraela, przynieść ludziom dobra mesjańskie i zbawienie (Pieśń I, II, III). Chociaż prześladowany i wzgardzony przez ludzi, Sługa nie ulęknie się i mężnie wypełni swą misję, ufny w moc Boga, który Go stale będzie wspierać i otaczać opieką, a w końcu Go wynagrodzi i uwielbi (Pieśń III i IV). Czwarta pieśń przedstawia i rozważa cierpienia Sługi Pańskiego. Choć niewinny, cierpi On katusze fizyczne i upokorzenia duchowe, aż do haniebnej śmierci. On jednak znosi te męki dobrowolnie jako ekspiację za grzechy wszystkich grzesznych ludzi. Pan uznał i przyjął Jego mękę jako powszechne zadośćuczynienie. Toteż Sługa Pański w nagrodę otrzyma wieczną chwałę i olbrzymie potomstwo na wieki, to jest odkupionych przez siebie ludzi tak z Izraela, jak z innych narodów. -> jak sami rozumiecie to jest notatka do wszystkich tych pieśni, które nie występują kolejno po sobie, dlatego dam znać kiedy należy wrócić do lektury tej notatki przy odpowiednich pieśniach)

Hymn o zwycięstwie Pana: jest ot hymn, a więc pochwała Boga, uznanie jego wielkości, nieskończoności i mądrości, bowiem daje wolność: „Niech oddają chwałę Panu i niechaj głoszą cześć Jego na wyspach! Jak bohater posuwa się Pan, i jak wojownik pobudza waleczność; rzuca hasło, okrzyk wydaje wojenny, góruje męstwem nad nieprzyjaciółmi”. Pomoc Pana dotyczyć będzie jedynie wiernych mu osób, bo Ci co wierzą w bożków nie zaznają tej łaski.

Zaślepienie narodu i kara: Izajasz przedstawia obraz, w którym lud pozostaje zaślepiony i głuchy na wołanie Boga, mimo że w Niego wierzą. Izajasz uzasadnia karę Bożą, bowiem jest to efekt pozornej wiary i przestrzegania Praw. Bóg wymaga o człowieka, by zaufał Mu całkowicie

43. Wyzwolenie Izraela dziełem wszechmocy Bożej: Bóg zwraca się do Izraela i zapewnia o swojej opiece: „Nie lękaj się, bo cię wykupiłem, wezwałem cię po imieniu; tyś mój!” Dalej następuje przedstawienie konkretnych sytuacji: przejście przez wodę, przejście przez ogień, ale najważniejsze jest to, że nic się nie stanie narodowi wybranemu przez to, bo Bóg nad nimi czuwa. Człowiek jest więc dla Stwórcy bardzo wartościowy.

Pan sam jest jedynym Bogiem (kontynuacja mowy Boga): Pan zapewnie, że jest jedynym Bogiem, że nie było innego Boga przed Nim ani też nie będzie po Nim, a świadkami tego będą ludzie wierni, którzy znają łaskę Bożą: „Ja, Pan, tylko Ja istnieję, a poza Mną nie ma żadnego zbawcy. To ja zapowiedziałem, wyzwoliłem i obwieściłem, a nie jakiś cudzy [bóg] pośród was”.

Babilon w ruinie: zapowiedź zniszczenia Babilonu i wyzwolenia Izraelitów.

Cuda nowego wyjścia: Bóg nie pozostawi swojego ludu samego, ale otworzy przed nimi nowe ścieżki, otworzy drogę przez morze, po tym jak przeciwnicy zostaną pokonani. Bóg napomina, by nie wracać do tego, co było w przeszłości, bowiem tworzy On nową rzeczywistość, w której zostanie Bogiem Jedynym.

Niewdzięczność Izraela: Izraelczycy nie składali ofiary Bogu, przestali się do Niego modlić, ale za to Bóg musiał znosić ich grzechy, patrzeć jak słuchają fałszywych proroctw. Pan nie patrzy wstecz, przebacza grzechy, bowiem ma świadomość, że to brzemię narzucone przez Jakuba, który był grzesznikiem. Okazuje więc tutaj swoje miłosierdzie.

44. Błogosławieństwo Izraela: ten rozdział jest dowodem tego, co napisałem powyżej, czyli miłosierdzia Bożego. Izajasz przedstawia tę sytuację poprzez zapewnienia ze strony Pana o tym, że narodowi temu niczego już nie zabraknie, będą mieli wodę i jedzenie, bo Bóg ukształtował człowieka i jest gotów nim się zająć. Potomkowie narodu wybranego również dostąpią tych łask, a także Poganie, którzy uznają Pana: „Jeden powie: Należę do Pana, a drugi zaś napisze na swej ręce: Pan [tj. Jahwe] i otrzyma imię Izrael”.

Tylko Pan jest prawdziwym Bogiem (zapewne zauważyliście, że ta księga kręci się wokół tych samych wątków, ale wspominam o nich za każdym razem z dwóch powodów: 1. żeby wam się to dobrze zakodowało w głowie, 2. tego ode mnie wymagano, gdy zgodziłem się na tę notatkę, więc nie przejmujcie się dużą ilością tego materiału, bo tak naprawdę to się powtarza, ale wracamy do dalszej lektury):Bóg jest odkupicielem (Odkupiciel oznacza: 1. mściciela krwi, tego który szuka pomsty za przelaną krew kogoś z rodziny; 2. tego, kto wykupuje z niewoli swego krewnego sprzedanego za długi; 3. bliskiego krewnego, broniącego z obowiązku praw wdowy. Psalmy i Iz jeszcze dwanaście razy nazywają tak Boga jak tego, który pomści i oswobodzi swój lud z uciemiężenia). Nie ma żadnego innego boga prócz Pana, który opiekuje się swoim ludem. Nikt, podobnie jak to robi Bóg, nie jest w stanie przewidzieć przyszłości; w pewnym sensie słowa Boga są wyzwaniem, bowiem zapytuje czy jest jakiś śmiałek, który będzie w stanie mu się sprzeciwić i udowodnić swoją wyższość.

Satyra na bałwochwalstwo: jest to pogardliwe przedstawienie sytuacji, w której rzeźbiarz tworzy podobiznę bożków z drewna. Problem polega na tym, że część drewna artysta bierze dla siebie, by móc je spalić i ogrzać się oraz by przyrządzić jakieś jedzenie, natomiast druga część ma być podobizną jego bożka. Izajasz wskazuje na bezsensowność całej sytuacji, bowiem efekt jest taki, że ten rzeźbiarz modły zanosi do kawałka drewna, nad którym spędził tak wiele czasu, by przypominało najpiękniejszego człowieka. Tym samym nasz prorok daje świadectwo zaślepienia tego człowieka, ponieważ nie odnajduje w nim prawdziwych wartości.

Orędzie Boże do Izraela: Lud Izraela jest sługom Bożym, który ma zanosić modły do swojego Pana, bowiem ten wyzwolił go od grzechu i uwolnił od ciemiężycieli.

Pieśń radości: Bóg rozpoczyna swoje działanie, które dotyczy każdego Jego stworzenia.

Wszechmoc Boga: Bóg jest tym, który niszczy i który odbudowuje, a także obnaża głupotę wróżbitów, wieszczów, fałszywych mędrców. Ponowne odwołanie do Cyrusa, jako umiłowanego sługi.

45. Przepowiednia o posłannictwie Cyrusa: Cyrus jest tu określony jako pomazaniec (zaszczytny tytuł „pomazaniec Pański” przysługiwał dawniej tylko królom izraelskim lub judzkim; tutaj jest dany Cyrusowi ze względu na to, że Bóg z niego uczynił narzędzie wykonania swych planów). Bóg wybiera Cyrusa jako swego wiernego sługę, który ma chronić ludu izraelskiego na ziemi, a Bóg będzie mu w tym pomagał, bowiem taka jest jego wola, w zamian za to Cyrus otrzyma liczne bogactwa i chwałę.

Proroctwo o zbawieniu: Mesjański tekst znany z liturgii słowa adwentu. Ziemia ma wydać owoc, mianowicie Mesjasza, którego gdzie indziej nazywa się Odroślą, z korzenia Jessego, z pnia Dawidowego.

Najwyższa władza Boga Stwórcy: jest to pewnego rodzaju przestroga odnośnie polemiki z Bogiem, bowiem człowiek jako jego twór nie może czynić wyrzutów Panu, gdyż ukształtował On cały świat wedle swojej koncepcji. Cyrus ma natomiast pomagać Bogu w odbudowie miast: „To Ja wzbudziłem go słusznie i wygładzę wszystkie jego drogi. On moje miasto odbuduje i odeśle moich wygnańców, bez okupu i odszkodowania”.

Nawrócenie pogan: religia i zbawienie mesjańskie stanie się na tyle popularne, że wyznawcy innych bożków zanegują ich istnienie i uznają wyższość Boga Jedynego, będą zanosili błaganie by Ten ich przyjął w swoją opiekę i łaskę. Zawstydzony i pohańbiony będzie ten, który spróbuje być wiernym bożkom.

Dowody Bożego działania: Bóg ukształtował ziemię i zaprowadził na niej ład, a co najważniejsze nie poprzestał na samym akcie stworzenia, czyli nie zostawił człowieka samego, by musiał poszukiwać Pana, ale był z nimi od początku.

Pan jest Bogiem wszystkich: Izajasz przywołując słowa Boga przedstawia dowody na Jego istnienie, tzn. umiejętność przewidywania przyszłości, jest sprawiedliwy i zabawiający, jest przede wszystkim jedyny. Te argumenty mają przekonać pogan do tego, by zaufać Panu, odstąpić od swoich fałszywych wierzeń i zanieść modły do Boga Jedynego: „Do Niego przyjdą zawstydzenie wszyscy, którzy się na Niego zżymali. W Panu uzyska swe prawo i chwały dostąpi całe plemię Izraela”.

46. Upadek bóstw pogańskich: (wbrew pozorom muszę przyznać, że ta księga jest szalenie logiczna): „Ugiął się Bel, Nebo runął!” to zdanie otwiera rozdział 46. i świadczy o upadku pogaństwa, bożki przestały mieć znaczenie, co Izajasz przedstawia symbolicznie jako załadowanie podobizn tychże bożków na zwierzęta, które się pod ich ciężarem uginają, ale za chwilę Bóg przekonuje, że dokonali dobrego wyboru, bowiem zaopiekuje się nimi aż do śmierci, będą mogli zanosić swe modły kiedy tylko zechcą.

Bóg niezrównany: bożki pogańskie odpowiadają milczeniem na prośby swoich wyznawców, bowiem tak naprawdę nie istnieją, są tylko pustymi posążkami - przedmiotami.

Pan włada przyszłością: Bóg to co zaplanuje zawsze zostaje wykonane, to co Bóg pomyśli Cyrus wykona, bowiem jest on jego pomazańcem. Izrael może zaznać wspaniałości Boga.

47. Pieśń o zagładzie Babilonu: Izajasz przedstawia obraz destrukcji Babilonu, który zostaje określony jako Dziewica, Córa Babilońska. Z owej ziemi nie będzie już potomstwa, a zostanie wdową. Te dwa określenie dotyczą tego, co się stanie, tzn. zagłady Babilonu. Ludzie będą musieli ponieść śmierć, bowiem taka jest decyzja Boga, przez wiele lat posługiwali się fałszywymi przewidywaniami przyszłości z gwiazd, proroctwami, które były bezwartościowe, dlatego w tym dniu wszystko musi zostać zniszczony, bo tylko Bóg jest w stanie przewidzieć przyszłość, zaplanować wszystko. Fałszywe proroctwa nie są w stanie ocalić Babilonu: „Masz już dosyć mnóstwa twoich doradców. Niechaj się stawią, by cię ocalić, owi opisywacze nieba, którzy badają gwiazdy, przepowiadają na każdy miesiąc, co ma się tobie przydarzyć (…) Takimi będą dla ciebie twoi czarownicy, z którymi się próżno trudzisz od młodości. Każdy sobie pójdzie w swoją stronę, nikt cię nie ocali”.

48. Tylko Bóg panuję nad przyszłością: Jest to kolejny dowód na istnienie tylko jednego Boga. Zostaje tu przedstawiona sytuacja, w której Bóg ma poinformować o kolejnych wydarzeniach, ale zastrzega, że mówi to On, a nie jakieś bożki. Niewierni są zaślepieni i nie uginają się przed Bogiem: „Ponieważ wiedziałem, że jesteś uparty i kark twój jest drągiem z żelaza, a twoje czoło miedziane, przeto zapowiedziałem ci naprzód, ogłosiłem ci przyszłość, zanim nadeszła, żebyś nie mówił: Mój bożek to sprawił, moja rzeźba, mój posąg zarządził”.

Cyrus powołany przez Pana: Bóg jako ten, który planuje przyszłość. On zdecydował o zniszczeniu Babilonu i ludu tam zamieszkującego [Chaldejczyków], bowiem wierzyli w bożki, które tak naprawdę nie istniały. Zrujnowanie tego miasta stało się możliwe za sprawą sługi Bożego Cyrusa. Prawdopodobnie ostatnie zdanie z tego fragmentu wypowiada Cyrus (albo prorok): „[Tak] więc teraz Pan Bóg posłał mnie ze swoim Duchem”.

Pan przewodnikiem Izraela: Bóg decyduje o życiu człowieka i przestrzeganie jego przykazań sprawi, że człowiek będzie wiódł szczęśliwy żywot.

Pieśń na wyjście z Babilonu: Nawoływanie Boga do wyjścia z Babilonu i niesienie świadectwa tego czynu: „Mówcie: Pan wykupił swego sługę, Jakuba”.

49. Sługa Pański i jego dzieło. Druga pieśń o Słudze Pańskim: Boski jego wybór i trudne zadanie (już mówiłem o tych pieśniach o Słudze Pańskim, więc jeśli nie pamiętacie to odsyłam do rozdziału 42.)

Cudowny powrót Izraela z wygnania: Izajasz przedstawia obraz wyjścia Izraelitów z Babilonu, czyli niewoli. Odtąd Bóg będzie opiekował się swoim ludem, bo to jest jego trzoda owiec, a przede wszystkim są Jego tworem, dlatego, niczym matka, nie pozwoli by stała się im krzywda. Odtąd już żaden lud nie będzie gnębił Izraelitów, bowiem czeka ich chwała za to, że zaufali Bogu. Litość Boża wyrażać się będzie w całym procesie odbudowy, był czas kary i jest czas nagrody.

50. Wybawienie zawsze gotowe: Izrael jest oblubienicą Pana nieraz niewierną, ale mimo to nie odrzuconą przez Boga. Ten fragment podporządkowany został wypowiedzi Boga, który szuka uzasadnienia długotrwałego milczenia swojego ludu, podczas gdy został nawoływany. Jest to obraz zaciemnienia (głuchoty) ludu, który z niewiedzy nie chciał iść za Bogiem.

Trzecia pieśń o Słudze Pańskim: Pan wspiera Sługę w prześladowaniach: [Jeżeli chodzi o tę pieśń to patrzcie do rozdziału 43, bowiem tam została zawarta ta notatka].

Naśladowanie Sługi Pańskiego: Izajasz wskazuje tu na autorytet Sługi Bożego, który głosi Jego słowo. Tych co nie zechcą słuchać spotka kara, bowiem Sługa ten wypowiada się w imieniu Boga, dlatego należy mu zaufać.

51. Ocalenie synów Abrahama jest pewne: Zapewnie o tym, że Bóg ocali wszystkich potomków Abrahama, bowiem z Nim, jako pierwszym, zawarł przymierze i ze względu na ten fakt, Bóg wypełnia swoją obietnicę i zagwarantuje szczęście wszystkim swoim wyznawcom: „ Zaiste, zlituje się Pan nad Syjonem, zlituje się nad całym jego zniszczeniem”.

Sąd Pana nad światem: Bóg zapowiada swój Sąd, w którym sprawiedliwie rozsądzi tych, którzy w Niego wierzą i tych, którzy nie przestrzegają przykazań: „Bo robak stoczy ich jak odzież, a mole pożrą ich jak wełnę; moja zaś sprawiedliwość przetrwa na wieki i zbawienie moje na całe pokolenia”. Nie muszę się obawiać Ci, którzy przestrzegają prawa: „Słuchajcie Mnie, znawcy sprawiedliwości [Izraelici znający i zachowujący Prawo i przykazania Boże. Jest to wiedza praktyczna, połączona z odpowiednim życiem według zasad religii], narodzie biorący do serca moje Prawo!”.

Pobudzenie się ramienia Pańskiego: Izajasz przedstawia powrót wiernych i przybycie na Syjon, gdzie będzie dominowała radość i wesele, a odejdzie smutek i wzdychanie. Ramie Pańskie oznacza tutaj [wg mnie] po prostu działanie Boga tak, jak to miało miejsce, gdy Bóg wyprowadzał lud wybrany z niewoli egipskiej.

Pan wszechmocnym pocieszycielem: Pan pociesza człowieka, że już nie będzie więcej uciskany przez wroga, bowiem Bóg go wybrał [lud].

Wybawienie: Mimo iż lud przebywał w niewoli nie zostali sami, bowiem Bóg był z nimi przez cały czas i dlatego nie zaznali głodu.

Pobudka dla Jerozolimy: Izajasz przedstawia obraz ludu, który pił z kielicha/pucharu wino [jest to metaforyczne przedstawienie gniewu Boga], przez to czuje się zastraszony, ale Bóg ich uspokaja, że nigdy więcej nie zaznają takiego bólu, żeby się przebudzili, bo Bóg ich wzywa. Należy zaznaczyć, że gniewu tego będą doświadczać teraz jedynie przeciwnicy ludu odkupionego: „Oto ja zabieram z twej ręki puchar, co sprawia zawrót głowy; już nigdy więcej nie będziesz piła kielicha mego gniewu. Włożę go w rękę twych oprawców, którzy mówili do ciebie: Nachyl się, żebyśmy przeszli! I czyniłaś z twego grzbietu jakby podłogę, i jakby drogę dla przechodzących”.

52. [Jest to kontynuacja poprzedniej rozdziału]. Kolejne wezwanie: „Przebudź się, przebudź! Przyoblecz moc twą, Syjonie!”. Bóg daje świadectwo tego, że okres ucisku już się skończył, by ludzie przyodziali szaty najokazalsze, bowiem nie będą już musieli znosić gniewu ze strony wroga.

Niewola narodu izraelskiego: Doświadczalne poznanie imienia Bożego oznacza doznanie obecności i opieki Bożej. Bóg, wzywany przez Izraela na pomoc, natychmiast z nią śpieszy.

Budzi się Pan i Jerozolima: jest to dalszy ciąg poematu o wyzwoleniu Jerozolimy i Izraela. Już nie jakiś ziemski król, ale sam Bóg ma królować z Syjonu nad całą ziemią. Idea króla i królestwa mesjańskiego. Bóg poprowadzi swój lud z Babilonu do Izraela i nie będzie to ucieczka [tak, jak to miało miejsce w czasie wyjścia z Egiptu].

Czwarta pieśń o Słudze Pańskim: Jego cierpienia, śmierć i chwała (Patrzcie oczywiście do notatki do rozdziału 42. Poza tym ta pieśń ma charakter dialogu: najpierw jest wypowiedź Pana, potem wrażenia królów pogańskich, wreszcie same narody opisują cierpienia i los Sługi Pańskiego, na koniec nowa wypowiedź Pana)

53. [Patrzcie powyżej, bo początek rozdziału 53. to kontynuacja tej pieśni]. Ponadto pojawia się problem cierpienia za ludzkie grzechy: „Lecz on się obarczył naszym cierpieniem, on dźwigał nasze boleści, a mu uznaliśmy go za skazańca” („dźwigał nasze boleści” - bardzo ważna i po raz pierwszy występująca w pismach ST idea o zastępczym zadośćuczynieniu, pokutowaniu Sług Pańskiego za winy cudze, tj. za wszystkich ludzi). Nagroda dla Sługi Pańskiego za poniesioną mękę i śmierć ekspiacyjną (pokutną) obejmuje: 1. liczne potomstwo i nowe życie wieczne (długowieczność) oraz światłość i szczęście; 2. władzę królewską nad wszystkimi ludźmi. Liczne potomstwo w odniesieniu do Chrystusa to wszyscy odkupieni i zbawieni przez Niego, Jego Kościół.

54. Chwalebna przyszłość Jerozolimy: Jerozolima jako Kościół, który będzie się rozrastał i zyskiwał coraz to nowszych wiernych.

Miłość Pańska: Bóg zapewnie o swojej miłości do ludu, który sam wybrał: „W przystępie gniewu ukryłem przed tobą na krótko swe oblicze, ale w miłości wieczystej nad tobą się ulitowałem, mówi Pan, twój Odkupiciel” („wieczystej” - odwieczna miłość Pana ku wybranemu ludowi, wzmiankowana nieraz w ST, przedstawiana bywa na podobieństwo miłości ojca do swych dzieci, lub miłości małżeńskiej. Tutaj ujawnia się jako dar Boży całkiem nie zasłużony przez człowieka, także jako nie zawodząca nigdy wierność Boga i jako Jego twórcza wszechmoc.

Nowa Jerozolima: Izajasz przedstawia obraz Jerozolimy, która uzyskała wieczną łaskę Boga, dlatego nie doświadczy już gniewu ze strony Pana, jedyne cierpienie jakiego mogą doświadczyć będzie winą samego ludu. Bóg osadzi ten kraj na „najszlachetniejszej skale”: „Oto ja osądzę twoje kamienie na malachicie i fundamenty twoje na szafirach”.

55. Pokarm dla biednych: Bóg nawołuje do tego, by słuchać jego słów, bowiem tylko tak, będą mogli korzystać z owocu ziemi. Pojawia się takie sformułowanie: „O, wszyscy spragnienie, przyjdźcie do wody, przyjdźcie, choć nie macie pieniędzy!” (Chrystus stosuje te słowa do siebie, gdy zaprasza wszystkich do swej łaski).

Nowe przymierze: Obietnica zawarcia przymierza, które będzie jednocześnie pewnego rodzaju misją, bowiem narodu będą się porozumiewać, bo będzie im wspólna wiara w jednego Boga.

Bliskość i wielkość Pana: Izajasz zachęca do poszukiwania Boga, nawet gdy będzie to czynił niewierzący, wówczas Bóg mu to przebaczy.

Skuteczność słowa Pańskiego (słowo Pańskie jest tutaj przedstawione jakby osobowo): słowo Boga jest porównane do opadu deszczu czy śniegu, tzn. że nie powróci do źródła dopóki ziemia odpowiednio nim nie nasiąknie, tak jak słowo, musi najpierw dotrzeć do ludzi, musi zostać zrozumiane wydając tym samym owoc, aby potem mogło wrócić do Boga jako wyraz wiary.

Zakończenie księgi: Radosny powrót z wygnania: jest to nawiązanie do tego co wcześniej pisałem, a mianowicie spokojnego wyjścia z Babilonu, w odróżnieniu do tego, co miało miejsce w trakcie wyjścia z Egiptu. Radować się będzie całe Stworzenie Boskie.

56. Księga triumfu. Przyjęcie pogan przez Pana (Zdaniem wielu nowszych autorów ta część księgi (Iz 56-66) zawiera różne natchnione utwory poetyckie, pochodzące, jak się zdaje, z różnych czasów): Izajasz przedstawia napomnienie, w którym Bóg zwraca uwagę na zachowywanie prawa i przestrzeganie sprawiedliwości, bowiem wkrótce ma nadejść zbawienie Boga. Dlatego tak ważne jest przestrzeganie m.in. szabatu. Kolejnym obrazem jest powrót pogan z niewoli, czyli prozelitów, którzy mogą już wejść do społeczności wiernych Izraelitów i uczestniczyć w ich kulcie, bezzasadne więc pozostają ich obawy o wykluczeniu przez Boga, bowiem Pan będzie traktował wszystkich na równi o ile będą przestrzegać przykazania.

Niegodni pasterze: Izajasz przedstawia obraz zaślepionych pasterzy, którzy nie obserwują swoich zwierząt. Nieudolne „rządzenie” polegające na znalezieniu zysku.

57. [Kontynuacja poprzedniego rozdziału]: Tym razem mowa jest o sprawiedliwości, tzn. pokoju po śmierci będzie mógł zaznać ten, który żyć sprawiedliwie, czyli tak, jak mu Bóg przykazał.

Bałwochwalstwo Jerozolimy: [no i znowu wracamy do obrazu krnąbrnych ludzi ;p]: Izajasz przedstawia obraz społeczeństwa, w którym zatraciła się sprawiedliwość, poprzez wiarę w bożków i składanie im ofiary (tu jest nawiązanie do składania ofiar z dzieci bożkowi o imieniu Moloch), ponadto poruszany jest problem nierządu sakralnego. Bóg mimo wszystko przymykał na to oko, jednakże granice zostały już przekroczony, a jedyną szansą ratunku jest uwierzenie w Boga, bowiem niewiernych musi spotkać kara.

Pociecha dla pobożnych: Bóg przypomina o swojej obietnicy złożonej Izraelitom, czyli o wiecznym pokoju. Izajasz przedstawia tu dbałość Boga o swój lud, a także odwołuje się do sprawiedliwości Bożej [przypominam tylko, że to jeden z tych tematów, które są prawie w każdym rozdziale]. Jednakże nie może być pokoju z tymi, którzy nie wierzą: „Nie ma pokoju - mówi Bóg mój - dla bezbożnych”.

58. Prawdziwy post (szczera pobożność i prawdziwa religia oraz oddawanie czci Bogu nie polegają na aktach zewnętrznych kultu i na zachowaniu przepisów, lecz muszą być przede wszystkim wewnętrzne): w tym rozdziale został przedstawiony kontrastowo obraz dwóch sposobów oddawania czci: zewnętrzny, który polega na składaniu ofiar i umartwianiu się oraz drugi, którego Bóg wymaga, polegający na pomocy bliźniemu: „ Czyż nie jest raczej postem, który Ja wybieram: rozerwać kajdany zła, rozwiązać więzy niewoli, wypuścić na wolność uciśnionych i wszelkie jarzmo połamać; dzielić swój chleb z głodnym, do domu wprowadzić biednych tułaczy, nagiego, którego ujrzysz, przyodziać i nie odwrócić się od współziomków”.

Szabat: Bóg będzie miłował człowieka zachowującego szabat, tzn. powstrzymującego się od załatwienia swoich spraw, od podróży. Dzień ten ma być święty: „Jeśli powściągniesz nogi od przekraczania szabatu, żeby w dzień mój święty spraw swych nie załatwiać, jeśli nazwiesz szabat rozkoszą, a święty dzień Pana - czcigodnym, (…) wtedy znajdziesz rozkosz w Panu”.

59. Psalm pokutny: Grzechy Izraela opóźniają zbawienie: jest to psalm, w którym naród Boga zwraca się do Niego wyliczając swoje winy, bowiem na nowo zagościło zło, przez co nie ma może być mowy o sprawiedliwości, zamiast prawa zagościło kłamstwo; zamiast przebywania w światłości, muszą poruszać się w ciemności - po omacku. W konsekwencji niemożliwe jest ich zbawienie, bo Bogu takie zachowanie się nie podoba, zesłał wcześniej na nich kare, by nie było już grzechu, jednakże on na nowo się odrodził: „I tak precz odsunięto prawo, a sprawiedliwość stoi w oddali; zachwiała się prawda na placu, i prawość wejść tam nie może. I tak zabrakło wierności, a rzadko kto zła unika”.

Urywek Apokalipsy: Zwycięstwo Pana nad złem: Bóg w myśl sprawiedliwości: „Stosownie do uczynków odpłaci każdemu: swoim przeciwnikom - gniewem, swym wrogom - odwetem”. Izajasz przedstawia symbolicznie zwycięstwo Boga jako elementu ubioru: „Przywdział sprawiedliwość jak pancerz i hełm zbawienia włożył na swą głowę. Przyoblekł pomstę jako suknię i jak płaszczem okrył się zazdrosną miłością”.

Wypowiedź Boża: jest to tekst przymierza, które za najważniejsze uznaje słowo. Słowo Boga przekazane ludziom, będzie zawsze w ich ustach, a także przeniesie się na ich potomków.

60. Chwała odnowionej Jerozolimy: Izajasz przedstawia obraz objawienia się Boga. Odtąd światłość rozpościera się jedynie nad Jerozolimą, natomiast wszystkie inne kraje pozostają w ciemności, dlatego zaczynają się wyprawy królów i ludy różnych krajów, by złożyć dary Bogu Jedynemu, a są to: ludy z Madianu i Efy, z Saby, z Kedaru, ludy Nebajotu (szczep arabski), lud na okrętach z Tarszisz, Libańczycy. Wędrówka ta będzie możliwa, bowiem bramy do Królestwa Boga będą wiecznie otwarte. Poganie, którzy nie zaufają Bogu zginą. Odtąd Jerozolimę będą nazywać Miastem Pana: „I pójdą do ciebie z pokłonem synowie twoich ciemięzców, i padną do twoich stóp wszyscy, co tobą wzgardzili. I nazwą cię Miastem Pana, Syjonem Świętego Izraela”.

61. Posłannictwo proroka: Mowa tu jest o wypełnieniu posłannictwa przez proroka, który został powołany do tego, by pocieszał lud Boży, by niósł dobrą nowinę ubogim, bowiem zostali oni wybrani przez Pana i doświadczyli podwójnego cierpienia. Fakt, że przetrwali to i nawrócili się został doceniony przez Stwórcę, dlatego będą korzystać ze wszystkich bogactw na ziemi, zostali więc błogosławieni: „Ogromnie się weselę w Panu, dusza moja raduje się w Bogu moim, bo mnie przyodział w szaty zbawienia, okrył mnie płaszczem sprawiedliwości, jak oblubieńca, który wkłada zawój, jak oblubienicę strojną w swe klejnoty. Zaiste, jak ziemia wydaje swe plony, jak ogród rozplenia swe zasiewy, tak Pan Bóg sprawi, że się rozpleni sprawiedliwość i chwała wobec wszystkich narodów” (mówi to lud Boży lub Jerozolima). Bóg zawrze więc z ludźmi wieczyste przymierze, bowiem byli oni praworządni, a polegać ono będzie miało na tym, że lud ten będzie znany wśród innych narodów, przymierze to ma też dotyczyć ich potomstwa.

62. Chwalebne powstanie Jerozolimy: Izajasz przedstawia sytuację, w której domaga się zawarcia wielkiego przymierza z Bogiem, bowiem ma świadomość tego, co zyskają dzięki temu, ponadto będzie ono wyrazem słusznego cierpienia tego ludu. Jerozolima zostanie wyniesiona ponad wszystkie kraje: „Nie będą więcej mówić o tobie „Porzucona”, o krainie twej już nie powiedzą „Spustoszona”. Raczej cię nazwą „Moje w niej upodobanie”, a krainę twoją - „Poślubiona”. Ponadto miasto ma zostać otoczone opieką Boga, co symbolicznie zostało przedstawione za pomocą straży na murach (być może chodzi o proroków albo o aniołów). Korzystać będą z owoców ziemi i nigdy im niczego nie zabraknie.

Zakończenie: Jest to forma zachęty do przekraczania bram miasta, co oczywiście oznacza przyjście do Boga. Lud Jerozolimy zyska miano Świętego, a miasto będzie „Poszukiwane” , „Miasto nie opuszczone”.

63. Apokaliptyczny poemat o pomście Bożej (Dialog między Bogiem a prorokiem. Alegoria: ogrodnikiem winnicy wygniatającym winogrona jest Bóg. Winogrona to narody nieprzyjacielskie, karane przez Boga, głównie zaś ich typ - Edomici. Szaty Boga, dokonującego sprawiedliwej pomsty na wrogim Edomie, uczerwienione krwią, podobne są szatom wygniatającego winogrona w tłoczni, poplamionym czerwonym sokiem winnym).

Psalm dziękczynny i błagalny: jest to psalm, w którym autor z początku wspomina czasy, kiedy Bóg opiekował się swoim ludem, wyświadczał im różne dobrodziejstwa. Bóg wyzwolił lud od cierpienia, bo zaufał im: „Na pewno ci są moim ludem, synami, którzy Mnie nie zawiodą!”. Jednakże nastał moment, w którym lud zbuntował się, wówczas przestali okazywać wdzięczności Panu, odstąpili od sprawiedliwości i prawa, dlatego Bóg stał się nieprzyjacielem. Po pewnym czasie zaczęli tego żałować, bowiem mieli w pamięci czasy, kiedy nie brakowało im niczego, mieli łaskę Pana i jest sprawiedliwość, Bóg nagradzał ich za przestrzeganie przykazań. Lud więc zanosi błagania: „Odmień się przez wzgląd na Twoje sługi i na pokolenia Twojego dziedzictwa”. Psalm ten jest efektem zburzenia Jerozolimy i świątyni przez wojsko Nabuchodonozora w 587/586 r. przed Chr.: „Czemu bezbożni wtargnęli w Twoje Miejsce Święte, wrogowie nasi podeptali Twoją świątynię?”.

64. [Kontynuacja psalmu]: Prorok wypowiadający się w imieniu zbiorowości błaga o to, by ukarał złoczyńców, którzy dopuścili się ataku na miasto święte, domaga się by Bóg zesłał swój gniew na wroga, a obdarzył łaską lud wybrany: „Panie, nie gniewaj się tak ogromnie i nie chowaj ciągle w pamięci naszej winy! Oto wejrzyj, prosimy, my wszyscy jesteśmy Twym ludem” i „Świątynia nasza, święta i wspaniała, w której Cię chwalili nasi przodkowie, stała się pastwą pożaru, i wszystko, co kochaliśmy, zmieniło się w zgliszcza”.

65. Rozprawa Boga z bałwochwalcami (Rozdziały 65 i 66 tworzą pewną całość o treści apokaliptycznej. Przeplatają się tu wyrzuty i groźby kar na grzeszników, zwłaszcza na odstępców od Boga, z obietnicami nagrody i szczęścia dla wiernych czcicieli Boga): rozdział ten podporządkowany jest wypowiedzi Boga, który chce wymierzyć karę niewiernym, bowiem dawniej wybrał lud [Judę], który Go nie chciał, bo był wierny swoim bożkom, przez co zaślepiony, ale mimo to Bóg im pomógł, pozwolił się wyzwolił, mimo że bardzo Go to denerwowało, ale w momencie kiedy kult semicki pozostaje aktualny, Bóg chce się rozprawić z niewiernymi, dlatego będą oni cierpieć. Łask nadal będą zaznawać ci, którzy pozostali wierni: „Oto moi słudzy jeść będą, a wy będziecie łaknąć. Oto moi słudzy pić będą, a wy będziecie cierpieć pragnienie. Oto moi słudzy weselić się będą, a wy będziecie wstyd odczuwać. Oto moi słudzy śpiewać będą z radości serdecznej, a wy jęczeć będziecie z bólem w sercu i zawodzić będziecie przygnębieni na duchu”.

Odpłata ostateczna: Przedstawienie obrazu odnowienia królestwa Jerozolimy, jest to jakby nowe stworzenie świata, bowiem ludzie dożywać będą minimum stu lat, będą korzystać z natury, którą Bóg im dał, nie będzie niesprawiedliwości ani zła, dominować będzie wesele i radość; Bóg będzie czuwał nad swym ludem: „I będzie tak, iż zanim zawołają, Ja im odpowiem; oni jeszcze mówić będą, a Ja już wysłucham”.

66. Prawdziwy kult Boga: prawdziwy kult Boga to taki, który czci słowo Pańskie, a nie buduje mu ołtarze, bowiem wszystko co jest na ziemi należy do Boga, więc tylko wiara jest miła Panu.

Przeciw obcym domieszkom do kultu: Izajasz przedstawia obraz elementów kultu innych narodów, gdzie dominuje zabijanie zwierząt, składanie ofiar fałszywym bożkom, dlatego Bóg sprowadzi na nich zło: „(…) sprowadzę na nich zło, którego się obawiają, ponieważ wołałem, a nikt nie odpowiadał, mówiłem, a nie słuchali”.

Poemat pocieszający: Izajasz nawołuje do zachowania wierności Bogu, mimo prowokacji innych ludów, by pokazali swojego Boga, lecz Bóg jest dla swego ludu jak matka dla dziecka, Bóg będzie pocieszał swój lud, a Jerozolima będzie miastem, w którym zaznają spokoju: „Oto ja skieruję do niej pokój jak rzekę i chwałę narodów - jak strumień wezbrany. Ich niemowlęta będą noszone na biodrach i na kolanach będą pieszczone. Jak kogoś pociesza własna matka, tak Ja was pocieszać będę; w Jerozolimy doznacie pociechy”. Gniew Boży spłynie na nieprzyjaciół w czasie sądu.

Przeciw pogańskim praktykom: potępienie wyznawców pogańskich praktyk polegające np. na nieakceptowaniu spożywania mięsa wieprzowego, płazów czy też mysz: „Ci, którzy się poświęcają i oczyszczają, by wejść do ogrodów za innym, który już jest w środku, którzy jedzą wieprzowe mięso i płazy, i myszy, zginą razem - wyrocznia Pana”.

Przepowiednia o rzeczach przyszłych: Ostatni fragment księgi Izajasza podporządkowany jest wypowiedzi Boga, który wskazuje potrzebę misji, w trakcie której głoszona będzie chwała Boga. Poselstwa te miałby być wysłane do: Tarszisz, Put, Lud, Meszek i Rosz, Tubal i Jawan, oraz wysp, które nie słyszały nigdy o Bogu. Znakiem wypełnienia misji będzie pielgrzymka do Jeruzalem. Spośród nowonawróconych Bóg wybierze sobie kapłanów i lewitów. Bóg wymaga by każdego miesiąca w czasie nowiu i każdego tygodnia w szabat oddawać Mu cześć, a kto tego nie zrobi zginie, tym samym wzbudzając odrazę wśród wiernych.

---