DOS
MS-DOS jest jednym z najbardziej znanych, obok Microsoft Windows, systemów operacyjnych. Jego rozwój pokazuje, jak wyglądała ewolucja komputerów osobistych kiedy pojawiały się techniki tworzące dzisiejsze komputery.
Nazwa MS-DOS, to skrót od Microsoft Disk Operating System, czyli Dyskowy System Operacyjny firmy Microsoft.
System działa głównie w trybie tekstowym. Wszystkie polecenia wydaje się za pomocą klawiatury. Istnieją nakładki, które pozwalają uniknąć żmudnego wpisywania komend, są to np. :
- Norton Commander - najpopularniejszy menedżer plików,
- Dos Navigator - równie popularny,
- DosShell - dostarczany wraz z Dos'em, do wersji 5.0, ale nie jest najlepszym rozwiązaniem.
- Foltyn Commander - niezły klon NC, całkowicie po polsku
- Volkov Commander - to samo co NC, choć może nawet lepszy
- The DOS Controller - prosty, ale zajmuje tylko 50 kB
Istnieje jeszcze cała gama tego typu programów, ale nie ma sensu wymieniania ich wszystkich, gdyż ta praca dotyczy samych systemów, a nie nakładek. Specyficznym programem działającym pod kontrolą MS-Dosa, który jest jednocześnie nakładką i środowiskiem graficznym jest Windows, dlatego też jego opis znajduje się na stronie.
Wszystkie procesy odbiera i interpretuje program, będący powłoką systemu - "command.com", wchodzący zresztą w jego skład. Na system oprócz tego pliku, składają się jeszcze dwa - "io.sys" oraz "msdos.sys".
W skład systemu wchodzi również oprogramowanie dodatkowe, które dostarcza Microsoft wraz z systemem. System podczas ładowania działa w następujący sposób : Po wczytaniu zbiorów systemowych io.sys i msdos.sys, następuje odszukanie plików konfiguracyjnych config.sys, a potem autoexec.bat.
DOS jest systemem jednozadaniowym, to znaczy w dowolnej chwili tylko jeden program może pracować pod jego kontrolą. System jednozadaniowy bywa nazywany również systemem jednoużytkownikowym (ang. single user-system), w związku z tym, że w jednej chwili może obsługiwać tylko jednego użytkownika. Zakres czynności wykonywanych przez system operacyjny DOS obejmuje:
1. Zarządzanie pamięcią operacyjną (przydzielenie pamięci zadaniu, zwolnienie pamięci).
2. Sterowanie pracą urządzeń zewnętrznych (obsługa klawiatury, wyświetlania na monitorze, obsługa odczytu i zapisu pamięci zewnętrznej, obsługa złącz szeregowych i równoległych).
3. Zarządzanie informacją zapisaną w pamięci zewnętrznej poprzez organizację systemu plików (tworzenie, zapisywanie, odczytywanie, kasowanie plików w hierarchicznej strukturze).
4. Komunikację z użytkownikiem i udostępnianie pozostałych elementów oprogramowania (podstawowego, narzędziowego, użytkowego).
5. Kontrolę poprawności pracy sprzętu i organizację w sytuacjach awaryjnych (brak urządzenia zewnętrznego, brak dostępu do urządzenia zewnętrznego, błąd w pamięci operacyjnej, błąd odczytu z klawiatury, błąd zapisu w pamięci zewnętrznej).
W 1980 roku Seattle Computer Products pisze 86-QDOS, emulator CP/M-80 dla pierwszego 16-bitowego procesora Intela. W 1981 roku Microsoft kupuje od Seattle Computer Products 86-DOS by wypełnić zobowiązania kontraktu z IBM na system operacyjny do przygotowywanego komputera IBM PC, zmienia go tak by mógł pracować na IBM PC i nazywa MS-DOS. Pierwsza wersja beta zaczyna pracować na IBM PC w lutym 1981 roku. W sierpniu 1981 roku pokazany zostaje MS-DOS 1.0, zajmujący 13K dysku i pracujący na 8K pamięci operacyjnej. W listopadzie 1981 roku dodana zostaje obsługa dwustronnych dyskietek 320K. IBM sprzedaje go wraz ze swoimi komputerami jako PC-DOS; Microsoft może rozwijać go i oferować oddzielnie pod nazwą MS-DOS. Dwa lata później, w 1983 roku, wraz z IBM PC/XT pojawia się napisany praktycznie od nowa MS-DOS 2.0, z hierarchiczną strukturą katalogów i możliwością instalowania sterowników do urządzeń; zajmuje 41K, pracuje na 24K pamięci. Na początku 1984 roku dodane jest wsparcie dla języków narodowych.
W sierpniu 1984 MS-DOS 3.0 dla IBM PC/AT pozwala na stworzenie rozszerzonej partycji na dysku, liczącej do 32 MB i ma wbudowaną obsługę stacji 1.2 MB; system zajmuje 60K na dysku. Wersja 3.1 dodaje obsługę sieci, 3.2 - obsługę dyskietek 3.-5-calowych 720K. W listopadzie 1985 pojawia się Microsoft Windows; nakładka graficzna na DOS. Wersja 3.3 z maja 1987 pozwala na definiowanie dysków logicznych w rozszerzonej partycji dysku twardego, wprowadzone zostają strony kodowe. W czerwcu 1988 roku MS-DOS 4.0 przekracza barierę 32 MB dla partycji, ma tez wsparcie dla pamięci rozszerzonej; system zajmuje 108K, pracuje w 75K pamięci operacyjnej. Wersja 5.0 z 1991 ma wsparcie dla wysokiej pamięci, system pomocy i program do zarządzania zawartością dysku (MS-DOS Shell); system zajmuje 118K, pracuje w 60K pamięci.
Wersja MS-DOS 6.0 w 1993 roku zostaje wyposażona w zestaw programów narzędziowych do przygotowywania kopii zapasowych, ochrony przed wirusami, defragmentacji dysku, kompresji dysku, zarządzania pamięcią; ma także wsparcie dla stacji CD-ROM, zarządzanie poborem mocy pozwalające na oszczędność baterii na komputerach przenośnych.
MS-DOS 7.0... już nie wychodzi, choć tak początkowo nazywano projekt Microsoft pod nazwą kodową Chicago, który znamy jako Windows 95. DOS był przez długi czas czynnikiem ograniczającym rozwój komputerów osobistych IBM PC. Wynikało to po części z podejścia firmy IBM do swego projektu Personal Computer. Miał to być rodzaj drugorzędnego produktu, planowano sprzedanie go w nie więcej niż 50 tysiącach sztuk; był przeznaczony dla pojedynczego użytkownika i do pacy z jednym programem. DOS jako system dla PC miał być najwyżej tak dobry jak CP/M, system operacyjny pracujący na niektórych 8-bitowych mikrokomputerach w tych czasach, a stworzony w 1974 roku przez Digital Research, firmę, do której początkowo zwrócił się IBM z propozycją napisania systemu dla IBM PC i dopiero gdy ta odmówiła, IBM zwrócił się do Billa Gatesa z Microsoft.
Przez pierwsze kilka lat realizacji takiej polityki MS-DOS był powoli rozbudowywany, bez wprowadzania rewolucyjnych zmian, takich jak praca z wieloma programami jednocześnie (multitasking). System zaczął się szybko starzeć. Jednak sukces komputerów osobistych, ogromna liczba użytkowników i rozwój sprzętu w końcu wręcz wymusiły rozwój DOS, a także pojawienie się Windows. W czerwcu 1991 roku według pisma PC Computing na DOS działało 20 tysięcy komercyjnych programów na 50 milionach komputerów w samych tylko Stanach Zjednoczonych; DOS miał już wtedy 13 wersji językowych.
MS-DOS jest najbardziej znaną, ale nie jedyną wersją DOS. W październiku 1983 roku pojawia się PC-DOS firmy IBM, przeznaczony dla komputerów PC. W połowie 1990 roku pojawił się DR-DOS 5.0, produkt firmy Digital Research i początkowo odniósł spory sukces; miał lepsze zarządzanie pamięcią i zbiór programów narzędziowych niż ówczesny MS-DOS 4.x. Digital Research zostaje przejęty przez Novella w 1991 roku i już jako jego część opracowuje Novell DOS 7.0. Novell miał nadzieje na wsparcie nim swego flagowego sieciowego systemu Netware. W 1995 roku pojawia się również PC-DOS 7.0. Jednak żaden z tych produktów, porównywalnych a w niektórych dziedzinach przewyższających MS-DOS nie zachwiał dominującej pozycji Microsoft na rynku MS-DOS trudno nazwać systemem operacyjnym w obecnie przyjętym znaczeniu tego określenia. Tym niemniej jego budowa i ograniczenia są dla nas istotne, ponieważ elementy DOS-u tkwią również we współczesnych Windows. DOS jest systemem jednozadaniowym, nie zapewnia ochrony, nie zarządza zasobami maszyny. Zajmuje się jedynie obsługą systemu plików, wsparciem dla programów rezydentnych, wykonuje też kilka dodatkowych funkcji. Programy rezydentne, będące sterownikami urządzeń, udostępniają aplikacjom własne specyficzne interfejsy, co stwarza niemało problemów programistom aplikacji, ze względu na konieczność zapewnienia komunikacji z wieloma urządzeniami. Aplikacja systemu DOS ma bezpośredni dostęp do sprzętu i tylko 640 kB dostępnej pamięci. Można było osiągnąć dostęp do większej ilości pamięci, wiązało się z tym jednak wiele utrudnień większą pamięć musiały obsługiwać dodatkowe sterowniki EMS i XMS. Architektura DOS złożona jest z trzech warstw: BIOS-u, czyli warstwy komunikacji ze sprzętem (w skład tak pojmowanego BIOS-u wchodzi również jeden z ładowanych modułów systemu, nie tylko BIOS z pamięci ROM), jądra systemu (zawiera głównie system obsługi plików) oraz prymitywnej powłoki, czyli interfejsu użytkownika command.com. Jednak w praktyce aplikacje komunikują się ze sprzętem z pominięciem zarówno jądra, jak i BIOS-u, jedynie za pośrednictwem sterowników. Gdy na rynku pojawiły się mocniejsze maszyny, pozwalające na uruchomienie dużych i złożonych aplikacji, architektura DOS stała się poważnym ograniczeniem, utrudniającym wykorzystanie mocy nowych maszyn. Pojawiły się programy-środowiska, umożliwiające uruchomienie w systemie DOS aplikacji działających w trybie rozszerzonym (286) lub programów 32--bitowych, tzw. extendery. Równocześnie powszechnie stosowane procesory, wyposażone w tryb pracy chronionej (Protected Mode), domagały się lepszego wykorzystania, co stało się motorem dla poszukiwań innych rozwiązań.
WINDOWS
Windows to ogólna nazwa jednego z najbardziej znanych systemów operacyjnych przeznaczonych na komputery klasy IBM PC. System ten, opracowany i systematycznie ulepszany przez amerykańską firmę komputerową Microsoft Corporation, na początku lat dziewięćdziesiątych, wykorzystując przejrzyste graficzne GUI, zrewolucjonizował sposób komunikacji przeciętnych użytkowników z komputerem, czyniąc go w pełni użytecznym narzędziem pracy i rozrywki również na polu domowych zastosowań. Jego kolejne wersje wykorzystując coraz to bardziej zaawansowane technologie, umożliwiają intuicyjną i prostą obsługę zaawansowanych aplikacji i kontrolę podłączonych do komputera urządzeń. Producent wraz z systemem dostarcza użytkownikowi również podstawowe aplikacje tekstowe i graficzne, oraz za dodatkową opłatą ściśle współpracujące z systemem zaawansowane pakiety biurowe takie jak MS. Office czy MS. Works.
Koncepcja interfejsu graficznego, z oknami, w których będą uruchamiane programy, narodziła się już w latach siedemdziesiątych w laboratoriach firmy Xerox w Palo Alto w Kalifornii. W 1977 roku powstał komputer Xerox Star, w którym posługiwano się myszką do pracy z oknami i ikonami na ekranie, nie wszedł jednak do masowej produkcji. Później pojawił się komputer o nazwie Lisa, stworzony przez Apple, (technologię środowiska graficznego firma Apple otrzymała bezpłatnie od firmy Xerox) z oknami i myszką jako urządzeniem wejściowym. Lisa nie sprzedawała się jednak dobrze i dopiero następny produkt Apple - komputer Macintosh - pokazał, jak wygodne w użyciu może być środowisko graficzne sterowane myszką. Na komputerach PC panował wtedy DOS; firma Digital Research pojęła próbę stworzenia podobnego środowiska - projektując GEM (Graphics Environment Manager). GEM również nie zdobył rynku, pojawił się w kilku programach, między innymi w popularnym swojego czasu w Polsce programie do składu Ventura Publisher. Microsoft tworząc Windows nie wymyślił więc ani środowiska graficznego, ani myszki ani okien - potrafił jednak skorzystać z doświadczeń swoich poprzedników, a raczej ukraść je pod pozorem współpracy podpisanej między Applem a Microsoftem Bill Gates otrzymał od Appla przedpremierowe wydanie komputera Macintosh z zainstalowanym środowiskiem graficznym i na tej bazie stworzył swoje środowisko graficzne Microsoft Windows, a później rozwijając je w systemy operacyjne Windows NT i Windows 95-98. O istnieniu Microsoft Windows świat dowiedział się 10 listopada 1983 roku, ale dopiero dwa lata później, 18 listopada 1985 roku, można było obejrzeć gotowy produkt. Dwa miesiące wcześniej odbyło się coś w rodzaju prapremiery Windows - pojawił się program graficzny firmy Micrografx o nazwie In. a. Vision, który zawierał wersję Windows działającą tylko z nim. Firma Micrografx tworzyła pierwsze programy graficzne na Windows, przez długi czas panowała na rynku grafiki komputerowej; dziś ma nieco gorszą pozycję wobec silnych konkurentów - firmy Corel i Adobe.
WINDOWS 3.XX
16-bitowe systemy Windows 3.1, Windows 3.11 i Windows for Workgroups - w rzeczywistości nie powinny być nazywane systemami operacyjnymi. Są jedynie nakładkami graficznymi na DOS, wykorzystującymi tę samą technologię dostępu do dysku. Windows 3.x jednak wykorzystuje rozszerzone możliwości procesora 386 i późniejszych w sposób, w jaki DOS nie potrafi. Windows potrafi wykorzystać unikatowe możliwości sprzętu zainstalowanego w komputerze, poprzez możliwość zainstalowania dedykowanych sterowników do konkretnej karty graficznej, dźwiękowej czy drukarki wykorzystujące wszystkie możliwości sprzętu.
WINDOWS 95
Absolutnym hitem okazała się jednak wypuszczona na rynek w 1995 r. wersja 4.0 systemu, nazywana początkowo Chicago, ale ogólnie znana jako Windows 95.
Wersja ta od momentu swojej premiery w sierpniu 1995 zyskała sobie olbrzymie grono użytkowników na całym świecie, stając się jednocześnie najczęściej wykorzystywanym systemem operacyjnym zarówno w zastosowaniach profesjonalnych jak i domowych. Windows 95 w odróżnieniu od swoich poprzedników jest już bowiem zdecydowanie bardziej rozbudowany i wszechstronny.
Oferuje niespotykane wśród wcześniejszych wersji systemu możliwości integracji aplikacji ze sobą i systemem operacyjnym, 32-bitowe jądro systemu, mechanizmy sieciowe, otwartość na sieć Internet, 32-bitowe programy zarządzające pamięcią, praktycznie nieograniczone możliwości alokowania pamięci operacyjnej, stosowanie długich nazw plików (do 255 znaków), wielozadaniowość wywłaszczeniową, obsługę standardu Plug & Play oraz bardzo wygodny interfejs użytkownika. Do prawidłowego działania system wymaga komputera z procesorem minimum klasy 386 i co najmniej czterema MB pamięci operacyjnej. Podstawowa wersja systemu z czasem modyfikowana była kolejnymi poprawkami. I tak w sumie rozróżniamy 4 jego wersje: oryginalną 4.00.950 (FAT 16), i trzy zaktualizowane:
- Windows 95 OSR 1 (ulepszona Service Packiem nr. 1). W odróżnieniu od wersji oryginalnej wyposażona została dodatkowo w przeglądarkę stron WWW Internet Explorer 2.0 i szereg drobnych poprawek uszczelniających system. Wersja OSR 1 nigdy nie była dostępna jako odrębny produkt, można ją było otrzymać wyłącznie w wersji OEM, czyli zainstalowaną razem z świeżo nabytym komputerem. Ta wersja systemu oznaczana była zwykle numerem wersji 4.00.950a lub 4.00.950w.
- Windows 95 OSR 2 (ulepszona Service Packiem nr. 2). W odróżnieniu od wersji oryginalnej wyposażona została dodatkowo w obsługę systemu plików FAT 32, biblioteki DirectX w wersji 2.0, przeglądarkę stron WWW Internet Explorer 3.0 oraz szereg drobnych poprawek uszczelniających system. Wersja OSR 2 nigdy nie była dostępna jako odrębny produkt, można ją było otrzymać wyłącznie w wersji OEM, czyli zainstalowaną razem z świeżo nabytym komputerem. Ta wersja systemu oznaczana była zwykle numerem 4.00.950b
- Windows 95 OSR 2.5 (ulepszona Service Packiem nr. 2.5). W odróżnieniu od wersji oryginalnej wyposażona została dodatkowo w obsługę systemu plików FAT 32, biblioteki DirectX w wersji 5.0, przeglądarkę stron WWW Internet Explorer 4.0 oraz wbudowaną obsługę standardu USB. Wersja OSR 2 nigdy nie była dostępna jako odrębny produkt, można ją było otrzymać wyłącznie w wersji OEM, czyli zainstalowaną razem z świeżo nabytym komputerem. Ta wersja systemu oznaczana była zwykle numerem 4.00.950c
WINDOWS 98
Ta wersja okienek oferuje między innymi zmodernizowany interfejs użytkownika charakteryzujący się integracją przeglądarki Internet Explorer z Eksploratorem Windows, nowy system pomocy online w formacie HTML, 32-bitowy FAT, narzędzia nadzorujące i diagnozujące system, aktywny pulpit, program wykonujący kopie zapasowe danych, wsparcie obsługi wielomonitorowej (usługa ta daje użytkownikowi możliwość przyłączenia do komputera jednocześnie dwóch monitorów co w pracy z niektórymi aplikacjami np. typu CAD daje znacząco większy komfort pracy), nowe biblioteki DirectX 5.0, obsługę technologii MMX.
System oferuje ponadto wsparcie programowe dla nowych technologii sprzętowych takich jak USB, AGP, IEEE 1394, ISDN czy DVD, obsługuje najnowsze akceleratory grafiki 3D oraz daje możliwość uaktualnień systemu bezpośrednio poprzez Internet. Windows 98 jest również bardziej przyjazny dla laptopów, gdyż uznaje niemal wszystkie typy urządzeń PC Card, porty podczerwone IrDA, stacje dokujące oraz specyfikacje zarządzania zasilaniem:
APM i ACPI. Wprowadzono również obsługę urządzeń peryferyjnych systemu Device Bay.Windows 98 jest również nieco szybszy od swojego poprzednika ale i bardziej od niego wymagający, aby na nim efektownie pracować trzeba mieć przynajmniej Pentium 166 MHz i minimum 32 MB RAM-u. W czerwcu 1999 r. ukazała się druga, poprawiona edycja tej wersji systemu:
WINDOWS 98 SE
Windows 98 SE (Second Edition). Poprawiono w niej wiele zauważonych błędów, dodano nieco nowych sterowników oraz umożliwiono wspólne korzystanie z jednego połączenia Internetowego ICS, (Internet Connection Sharing).
WINDOWS 95 OSR
Jak powszechnie wiadomo Windows 95 OSR 2 jest przeznaczony do instalowania na "fabrycznych" komputerach i nie obsluguje Dual-boot'u czyli nie mozna wybrac z menu pozycji Poprzednia wersja MS-DOS. Jezeli jednak sie uprzesz i ja wybierzesz to zakonczy sie to reinstalacja samego systemu z dyskietki startowej Windows. Oto sposob na to jak pogodzic te dwa systemy operacyjne - DOS 6.22 i OSR 2.
1. Przygotuj sobie:
dyskietke startowa dla MS-DOS 6.22
dyskietke startowa dla pierwszego Windows 95 jakie poszlo do sklepow
dyskietke startowa dla Windows 95 OSR2
2. Jezeli masz zainstalowane tylko Windows 95 OSR to uruchom je w trybie Tylko wiersz polecen.
3. Skopiuj wszystkie pliki z glownego katalogu (np: C:\) do katalogu BAKSYS. Oczywiscie nie kopiuj katalogow z C: jedynie to co masz w root. Acha i katalog sobie przedtem utworz :).
4. Uruchom teraz komputer z dyskietki MS-DOS 6.22 i zrob SYS A: C:, a nastepnie zamien nazwy plikow
COMMAND.COM na COMMAND.DOS
IO.SYS na IO.DOS
MSDOS.SYS na MSDOS.DOC
AUTOEXEC.BAT na AUTOEXEC.DOS
CONFIG.BAT na CONFIG.DOS
4. Teraz skopiuj je (*.DOS) do BAKSYS a potem wszystko z BAKSYS do root (C:\).
5. Masz teraz sztuczny DOS-WINDOWS, ktory jednak nie dziala...
6. Teraz wloz dyskietke startowa ze starego Windows 95, z tego co przyszlo do sklepow po premierze.
7. Uruchom je w trybie Tylko wiersz polecen. Potem wykonaj SYS A: C:
8. Ostatni krok - skoopiuj ponownie wszystkie pliki BAKSYS do glownego C:\.
9. Aby miec pewnosc wyboru starego DOS 6.22 dodaj do MSDOS.SYS linie
BootMulti=1
BootMenu=1
10. To wszystko.
UNIX
UNIX - system operacyjny przeznaczony głównie dla komputerów pełniących rolę serwerów. Pomimo że powstał pod koniec lat 60. (1969), nadal jest jednym z częściej spotykanych w świecie systemów operacyjnych. Większość producentów superkomputerów dołącza do nich własną wersję tego systemu. Na bazie UNIX-a powstał też Linux, czyli system przeznaczony dla komputerów osobistych, choć jest on również z powodzeniem używany w komputerach świadczących różne usługi sieciowe.
UNIX to nazwa wysoce scentralizowanego, wieloprogramowego i wieloużytkowego systemu operacyjnego stworzonego w 1969 r. przez Kena Thompsona i Dennisa Ritchie'go z AT&T. Dzięki elegancji projektu i przenośnej realizacji w języku C dał początek całej rodzinie systemów operacyjnych. Historia UNIX'a sięga początku lat sześćdziesiątych kiedy to kilku specjalistów z Massachussets Institut of Technology i laboratoriów Bella (będącej częścią koncernu AT&T) zajeło się tworzeniem skomplikowanego, wieloużytkowego systemu obliczeniowego o nazwie Multics. Prace na projektem zostały jednak oficjalnie przerwane a ich kontynuacją zajęło się już niezależnie dwóch autorów, którzy doprowadzili ostatecznie do stworzenia zupełnie nowego, prostego i początkowo jednozadaniowego (od łacińskiego unics czyli "jedyny") systemu operacyjnego UNIX. Z czasem system zaczęto rozbudowywać a jego możliwości zaczęły nabierać coraz większego znaczenie w informatyce. UNIX stanowi obecnie najbardziej popularne środowisko pracy szczególnie w zastosowaniach sieciowych gdyż cechuje go duża stabilność oraz bezpieczeństwo systemu przed nieautoryzowanym dostępem. UNIX jako pierwszy z systemów na komputery PC zapewniał pracę za pośrednictwem sieci, a serwery UNIXowe są do dzisiaj najczęściej spotykanymi węzłami w sieci Internetu. System uruchomić można prawie na każdym komputerze począwszy od osobistych komputerów IBM PC i Macintosh a skończywszy na superkomputerach typu Cray-MP (wyjątkiem mogą być co najwyżej starsze komputery np. typu PC XT). Właścicielem praw autorskich i nazwy UNIX jest firma AT&T, oznacza to, że system nie jest sprzedawany, a tylko licencjonowany, czyli każda jego wersja jest oparta na oryginalnym UNIX'ie AT&T. Niezależne firmy opracowują na tej licencji własne wersje UNIXów, których licbę ocenia się obecnie na kilkaset odmian. W nazwie "duplikatu" systemu występują zazwyczaj litery IX lub sama litera X aby wiadomo było, że system jest UNIXopodobny. Najbardziej znane odmiany to: AIX (IBM), A/UX (Apple), BSD (Uniwersytet Kalifornijski w Berkley), Linux, GNU (Free Software Foundation), HP/UX (Hawlett-Packard), SunOS (Sun Microsystem), Ultrix (DEC), Unicos (Cray Corporation), UNIX (AT&T, SCO, Sun Microsystems), Xenix (SCO).
UNIX jest wprawdzie dość elastycznym systemem operacyjnym, dobrze dostosowanym do potrzeb wymagających użytkowników, ale posiada również wiele udziwnień, niezrozumiałych dla niewyrobionych technicznie użytkowników. Przypominająca szyfr składnia poleceń składająca się z wielu dziwnych określeń typu "demon" czy "zombie" nie sprzyja specjalnie użytkownikom w jego obsłudze.
WINDOWS MILENIUM
Następcą popularnych okien miała być "konsumencka" wersja Windows 2000 - zubożała w stosunku do W2K Proffessional i wzbogacona o funkcje typowe dla zastosowań domowych, szczególnie obsługę gier i starszego sprzętu. Jednak wraz z postępem prac nad Windows 2000 okazało się, że na razie niemożliwe jest pogodzenie stabilności i zabezpieczeń technologii NT z wymaganiami użytkowników domowych - przede wszystkim zgodnością ze starszym sprzętem i oprogramowaniem. Postanowiono więc zaprojektować jeszcze jeden, ostatni Windows z linii 9x, który będzie równie uniwersalny, co poprzednicy, a zarazem wprowadzi jak najwięcej rozwiązań Windows 2000, by ostatecznie zerwać z dosowym rodowodem i przygotować grunt pod przyszłościowy system o kodowej nazwie Whistler. W ten sposób na nowe millennium pojawia się Windows Millennium Edition, promowane także jako Windows Me. Obie nazwy wiele tłumaczą: pierwsza nasuwa skojarzenie z Windows 98 Second Edition i nie jest to bezpodstawne, gdyż zakres zmian wprowadzonych w nowych oknach narzuca raczej nazwę Windows 98 Third Edition. Druga zaś symbolizuje nową (czy aby na pewno nową?) strategię Microsoftu, polegającą na skupieniu wszystkich potrzebnych użytkownikowi funkcji w systemie operacyjnym. W połączeniu z polityką "Windows wszędzie" brzmi to co najmniej niepokojąco, nie należy się więc dziwić, że rząd USA naciska na podział giganta z Redmont. Powyższe pytania nasuwają się od razu, szczególnie w kontekście lutowej premiery najważniejszego produktu Microsoftu ostatnich pięciu lat - Windows 2000. Skoro jest bardzo dobry produkt dla wymagających użytkowników oraz dobry, sprawdzony system dla mas, komu i na co potrzebny będzie Windows Me? Przecież od pojawienia się Windows 98 SE minął raptem rok; czy od tamtej pory zaszły aż tak duże zmiany? Odpowiedź jest prosta: w ciągu roku nastąpiła wręcz rewolucja sprzętowa, a Windows Me w założeniu ma nakierować warstwę programową (aplikacje, sterowniki itp.) na technologię Windows 2000. Tak więc Windows Me świetnie sprawdzi się jako system instalowany w nowych komputerach domowych, bo zapewni zgodność z najnowszymi urządzeniami. W przyszłości ułatwi natomiast przejście na system oparty na jądrze W2K. Microsoft wyraźnie pozycjonuje Windows Millennium jako produkt dla typowego domowego użytkownika zainteresowanego Internetem, rozrywką i maksymalną zgodnością z istniejącym sprzętem oraz oprogramowaniem. Jeśli poszukujesz bezpiecznego, stabilnego systemu do pracy, a nie zabawy, postaw na Windows 2000 - o ile masz komputer, na którym W2K można zainstalować. Sprawy wyglądają trochę gorzej w momencie, gdy Twój pecet ma więcej niż rok. Nie, nie z powodu wymagań sprzętowych (system zadowala się raptem Pentium 160 i 32 MB RAM, co w praktyce oznacza procesor klasy Pentium II i minimum 64 MB RAM), lecz ze względu na sensowność dokonania aktualizacji. Jeżeli używasz teraz Windows 98 lub Windows 98 SE, to Millennium właściwie nie zaoferuje Ci nic takiego, czego nie możesz za darmo ściągnąć z Internetu lub naszych płyt CD (jak np. Internet Explorer 5.5 czy Windows Media Player 7), a co mogłoby wyraźnie poprawić działanie komputera.
WINDOWS XP
Na pokazie Experience Music Project w Seattle Bill Gates założyciel Microsoftu i główny architekt oprogramowania, oraz Jim Allchin, wiceprezes działu produktów Windows, przedstawili system operacyjny Microsoft Windows XP (nazwa robocza "Whistler"). Mamy zatem już nową wersję systemu Windows do zastosowań w domu i w pracy. Windows XP ma zupełnie nową szatę graficzną. Jeszcze w czasie prac projektowych zapowiadano jego ekscytujące możliwości. Jest zbudowany na pewniejszym niż kiedykolwiek jądrze. Windows XP to następca Windows 2000 Professional w przypadku zastosowań profesjonalnych oraz następca Windows Millennium Edition (Windows Me) w przypadku zastosowań domowych.
Jednym z celów wydania Windows XP jest udostępnienie klientom zarówno wersji 32-bitowej, jak i 64-bitowej. Prace nad 64-bitowym systemem Windows XP są prowadzone równolegle z pracami Intela nad 64-bitowym procesorem (nazwa robocza Itanium). Można się spodziewać, że premiera Windows XP zbiegnie się w czasie z premierą procesora. Jak mówią Ci, którzy już mieli kontakt z nowym systemem, daje on wspaniałe doświadczenia w pracy z komputerami osobistymi. Podczas premiery Windows XP przedstawiono wiele nagranych na taśmie wideo oświadczeń liderów branży komputerowej, którzy zobowiązują się do wsparcia produktu na niespotykaną dotychczas skalę. Sam Bill Gates stwierdza, że użytkownicy chcą mieć możliwość używania swoich komputerów PC w coraz to nowszych dziedzinach, a Windows XP spełnia te marzenia, wynosząc na nowy poziom moc i możliwości adaptacji komputerów PC. Urzeczywistnia on również wizję zaoferowania użytkownikom indywidualnym najbardziej zaawansowanego systemu Windows, który odblokuje potencjał każdego komputera PC. System Windows XP jest zbudowany na udoskonalonym mechanizmie Windows 2000, charakteryzuje się odświeżonym wyglądem i w niespotykanym dotychczas stopniu rozszerza możliwości związane z zastosowaniami komputerów osobistych, dzięki zjednoczeniu ich z innymi urządzeniami i usługami. Windows XP stanowi również ważny krok w kierunku urzeczywistnienia wizji Microsoftu o nazwie Microsoft .NET. Komputer z systemem Windows XP znajdzie się w centrum możliwości .NET, umożliwiając klientom przejście ze środowiska odrębnych aplikacji, usług i urządzeń do całkowicie sieciowego środowiska komputerowego. Platforma .NET wykorzystuje język XML, rozszerzając swój zasięg z jednego komputera PC na inne komputery PC, serwery, urządzenia inteligentne i usługi sieci WWW. Windows XP ma oprawę graficzną, która upraszcza obsługę systemu, czyniąc ją jednocześnie niewiarygodnie wydajną, bez względu na poziom zaawansowania użytkownika komputera PC. Nowy projekt graficzny interfejsu ułatwi pracę ukierunkowaną na zadania. Jest to najbardziej znacząca zmiana pulpitu od czasów Windows 95. Nowy pulpit jest prosty, kolorowy i przejrzysty, a jednocześnie sprawia, że obsługa komputera jest łatwiejsza i bardziej intuicyjna.
WINDOWS CE
Windows CE (ang. Windows Consumer Electronics) to zredukowany do 400 KB pamięci 32-bitowy system operacyjny opracowany przez amerykańską firmę Microsoft Corporation. System przeznaczony jest do obsługi przenośnych komputerów handheld typu Palmtop lub PDA oraz różnych specjalistycznych urządzeń elektronicznych - routerów, konsol do gier (Sega DreamCast), telefonów komórkowych, systemów magazynowych itp. System nie jest w żaden sposób spokrewniony z innymi systemami Microsoftu (wbrew obawom niektórych użytkowników nie jest to okrojona wersja Windows 95), posiada modułową budowę i obsługuje wiele różnych procesorów. Producenci instalują go w postaci kości ROM aczkolwiek nie jest to pamięć typu Flash - zmiana lub uaktualnienie systemu może nastąpić tylko przez fizyczną wymianę kości. Windows CE zawiera w sobie edytor tekstu "Pocket Word", arkusz kalkulacyjny "Pockel Excel", przeglądarkę WWW "Pocket Internet Explorer", kalendarz oraz Inbox poczty elektronicznej. Z uwagi na ograniczenia pamięci niektóre elementy znane z Windows 9x takie jak: OLE, ODBC czy DDE nie są dostępne na tej platformie sprzętowej. Poza tym problematyczne może być czasem wprowadzanie w czasie edycji tekstu polskich znaków.
LINUX
Linux to wielozadaniowy, wieloużytkowy, 32-bitowy system operacyjny typu UNIX stworzony przez Linusa Torvaldsa. Pierwsza wersja systemu ujrzała światło dzienne w sierpniu 1991 roku, od tamtej pory system podlega licznym udoskonaleniom dokonywanym przez ogromną grupę programistów mających dostęp do kodu źródłowego systemu, który jest rozpowszechniany na zasadach licencji GPL (General Public License) fundacji FSF. Licencja ta zapewnia powszechną możliwość bezpłatnego użytkowania systemu i brania udziału w jego rozwoju. Jego kod źródłowy jak i sam system jest więc bezpłatny i dostępny dla każdego bez żadnych ograniczeń. Natomiast firmy komercyjne zarabiają, tworząc i sprzedając tzw. dystrybucje Linuksa, czyli wersje instalacyjne, zawierające program, kod źródłowy oraz setki dodatkowych programów użytkowych przystosowanych dla tego systemu zarówno shareware'owych jak i freeware'owych. Cena obejmuje zebranie wszystkich programów w całość, wytłoczenie CD, oraz wydrukowanie podręcznika użytkownika. Poszczególne wersje dystrybucyjne różnią się jakością dołączonej dokumentacji, programem instalacyjnym oraz ilością i aktualnością dołączonego oprogramowania (stąd różnica liczby płyt CD-ROM w poszczególnych dystrybucjach). przy czym coraz częściej można spotkać również darmowe wersje dużych programów komercyjnych na tą platformę takich jak pakiety biurowe StarOffice, Corel World Perfect przeglądarkę Internetową i klienta pocztowego N. Communicatora czy programy graficzne np. Gimp. Darmowe wersje Evaluation można znaleźć na dodatkach CD czasopism komputerowych lub w Internecie.
Oprócz całkowitej bezpłatności główną zaletą Linuksa są małe wymagania sprzętowe. Do wykonywania podstawowych zadań wystarczy mu komputer 386 z 4 MB pamięci RAM. Poza tym Linux funkcjonuje także sprawnie na innych platformach sprzętowych takich jak: Power-PC, Power-Mac, Atari czy Amiga. Linux stał się już najpopularniejszym systemem dla serwerów internetowych, używany jest przez miliony osób również jako system operacyjny stosowany w biurach i domach - Linux dorównuje (a często przewyższa możliwościami komercyjne systemy UNIXowe. Dostępnych jest ponad 20 odmian Linuxa pochodzących od firm, różnych organizacji i osób prywatnych. Testowa instalacja Linuxa potrzebuje na dysku dwóch dodatkowych partycjach sformatowanych w systemie Ext2: pierwszej na system, i drugiej przeznaczonej na plik wymiany (swap file). Później można uruchamiać linuxa za pomocą LOADIN.EXE z poziomu DOSa lub używając dołączonego do systemu programu startującego LiLo (Linux Loader). Jest to boot-manager, z którego po starcie systemu można wybrać pod którym systemem operacyjnym chcesz akurat pracować (zakładając że masz zainstalowanych na swoim komputerze więcej systemów). Z poziomu linuxa jest dostęp do partycji Windows 95/98 (FAT 16/32) oraz Windows NT (NTFS - tylko do odczytu). Co ciekawe w Linuxie możemy również uruchamiać prawie wszystkie 16 i 32 bitowe aplikacje Windows, aby to zrobić potrzebny jest jednak tzw. emulator np. Wine.
Najpopularniejsze dystrybucje Linuxa to:
RedHat,
Debian,
S.u.S.E. Linux,
SlackWare,
Mandera,
Caldera OpenLinux,
Corel Linux.