Dlaczego zostać krwiodawcą i jak rozpocząć oddawanie krwi?

Krew jest lekiem, którego niczym nie można zastąpić. Podawana jest w stanach zagrożenia życia. Najnowocześniejsze i najbardziej skomplikowane zabiegi operacyjne nie byłyby możliwe do wykonania, gdyby nie było krwi.

Jedynym źródłem krwi są zdrowi ludzie, którzy rozumieją, że oddanie krwi to rodzaj posłannictwa - ludzie tacy jak Ty!

Oddając krew możesz sobie wyobrazić, że dzięki Twojemu cennemu darowi krwi komuś zostanie uratowane życie. Ponownie będzie się mógł uśmiechać i przede wszystkim żyć!

Osoba, która otrzyma Twoją krew pozostanie nieznana, ale pamiętaj że ona też jest kogoś przyjacielem, rodzicem lub krewnym.

Jeżeli:

• jesteś osobą pełnoletnią, a nie przekroczyłeś 65-ego roku życia

• czujesz się zdrowy

• ważysz nie mniej niż 50 kg

• pragniesz pomóc drugiemu człowiekowi

to zgłoś się do Rejestracji w Centrum Krwiodawstwa lub podczas terenowej akcji oddawania kwi:

• po lekkim posiłku

• z dokumentem tożsamości (dowód osobisty, paszport, prawo jazdy, legitymacja ubezpieczeniowa, legitymacja szkolna lub studencka)

Zobacz, czy możesz oddać krew?

Bezwzględne przeciwwskazania do oddania krwi

• ciężkie choroby układu: krążenia, pokarmowego, nerwowego, oddechowego, moczowego i nerek,

• zakażenie chorobami zakaźnymi (np. HIV, żółtaczka, kiła),

• zachowania seksualne o podwyższonym ryzyku zarażenia chorobami zakaźnymi

• używanie środków psychoaktywnych,

• choroby krwi,

• łuszczyca,

• cukrzyca,

• nowotwory złośliwe,

Czasowa niezdolność do oddania krwi

• zabieg operacyjny, endoskopia, tatuaż, przekłucie uszu i piercing - uniemożliwiają oddawanie krwi na okres 6 miesięcy od momentu ich wykonania,

• pobyt w zakładzie karnym oraz 6 miesięcy po jego opuszczeniu,

• okres miesiączkowania i 3 dni po zakończeniu,

• przebyte infekcje, gorączka >38oC, przyjmowanie antybiotyków - dwa tygodnie od zakończenia objawów lub leczenia,

• szczepienia przeciw: grypie, żółtaczce - przynajmniej na 48 godzin,

• okres ciąży i 6 miesięcy po porodzie lub zakończeniu ciąży

• Przyjmowanie witamin, doustnych leków antykoncepcyjnych nie jest przeciwwskazaniem do oddania krwi.

Informacja o chorobach zakaźnych dla krwiodawców

O czym musisz wiedzieć przed oddaniem krwi.

Twoja krew zostanie zbadana, aby stwierdzić, czy nie jesteś zakażony/a kiłą, AIDS, żółtaczką zakaźną B lub C. Jeśli test wypadnie dodatnio, nie zostanie przetoczona. Jednak przy każdej infekcji pomiędzy momentem zakażenia i chwilą, gdy staje się możliwe wykrycie go drogą badań laboratoryjnych, upływa pewien czas. W tym okresie w żadnym wypadku nie wolno oddawać krwi, ponieważ może być źródłem zakażenia, chociaż testy laboratoryjne są jeszcze ujemne. Nie oddawaj więc krwi, jeżeli przez ryzykowne kontakty lub zachowania naraziłeś/aś się na niebezbieczeństwo.

Ryzyko stwarzają:

1. Wcześniej lub aktualnie stosowane narkotyki w postaci zastrzyków.

2. Kontakty seksualne z osobami stosującymi narkotyki w postaci zastrzyków.

3. Kontakty seksualne z wieloma partnerkami/partnerami.

4. Kontakty seksualne z patrnerem/partnerką, których znasz od niedawna.

5. Kontakty seksualne w celu zarobkowym.

6. Kontakty seksualne z osobami, u których testy w kierunku AIDS, kiły lub żółtaczki zakaźnej B lub C wypadły dodatnio.

Zdajemy sobie sprawę, że zadając te pytania wkraczamy w Twoją sferę prywatną. Jednak niewielkie ryzyko przeniesienia zakażenia drogą krwi można dalej zmniejszyć jedynie wtedy, gdy będąc dawcą dokładnie przemyślisz opisane tu sytuacje i skrupulatnie odpowiesz na postawione pytania. Twoje dane będą traktowane poufnie. Przy pozytywnych wynikach badań (wskazujących na infekcję) zostaniesz o tym poinformowany/a przez lekarza.

Oddawanie krwi - krok po kroku

1. Zarezerwuj sobie około godziny czasu, weź dowód tożsamości oraz zjedz beztłuszczowy posiłek przed donacją.

2. Zgłoś się do rejestracji dawców i wypełnij kwestionariusz z pytaniami o twój stan zdrowia.

3. Zostanie pobrana od Ciebie próbka krwi na wstępne badanie (morfologia), a po kilku minutach zostaniesz wezwany do gabinetu lekarskiego, gdzie lekarz zakwalifikuje Ciebie do oddawania krwi lub jej składników, albo wyjaśni dlaczego dziś nie możesz oddać krwi.

4. Skorzystaj z naszej kawiarenki, w której otrzymasz napój.

5. Oddawanie krwi pełnej - wybierz rękę, z której chcesz oddawać krew, usiądź wygodnie na fotelu i zanim minie 10 minut oddasz jedną jednostkę krwi (450ml.). Oddawanie składników krwi różni się czasem i technicznym sposobem pobierania.

6. Wypocznij jeszcze przez około 10-15 minut i odbierz czekolady, które mają uzupełnić ubytek energetyczny. Możesz też otrzymać zaświadczenie zwalniające w dniu oddania krwi z pracy lub szkoły, a także zwrot kosztów podróży.

• Cały proces oddawania krwi pełnej trwa zwykle mniej niż jedną godzinę.

• Większość ludzi czuje jedynie lekkie ukłucie igłą, a samo oddawanie krwi jest bezbolesne.

• Tylko jednorazowy sprzęt używany jest podczas donacji. Nie obawiaj się zarażenia wirusem HIV.

Co robić w dzień oddania krwi?

Aby jak najlepiej się czuć podczas oddawania krwi i później... zrób następujące rzeczy:

• zjedz lekki posiłek przed oddaniem krwi

• pij dużo soków owocowych i wody

• unikaj nadmiernego fizycznego wysiłku w dniu oddania krwi

Sposoby pobierania krwi

Pobieranie krwi metodą konwencjonalną tzn. krwi pełnej

Jednorazowo pobiera się 450ml krwi pełnej, która zawiera krwinki czerwone, krwinki płytkowe, krwinki białe i osocze. Krew pobiera się z pojedynczego wkłucia do żyły, do jednorazowych pojemników z tworzywa sztucznego.

Oddanie 450ml krwi trwa ok. 5-10 minut. Przerwa pomiędzy kolejnymi pobraniami krwi pełnej nie moze być krótsza niż 8 tygodni. W ciągu roku mężczyzna może oddać krew pełną 6 razy a kobieta 4 razy.

Pobieranie preparatów metodą aferezy

Zabiegi wykonuje się przy pomocy urządzeń zwanych separatorami, które umożliwiają pobieranie od dawcy tylko wybranych składników krwi. W ten sposób można pobierać:

• osocze

• płytki krwi

• krwinki czerwone

• krwinki białe

Pobieranie osocza - plazmafereza

1. Od jednego dawcy nie można pobrać w okresie roku więcej niż 25 litrów netto (tj. bez dodatku antykoagulantu).

2. W okresie jednego tygodnia nie można pobrać od jednego dawcy więcej niż 1,5 litra osocza netto.

3. Jednorazowo, bez uzupełniania objętości krążącej, od dawcy można pobrać metodą plazmaferezy nie więcej niż 650 ml osocza netto.

4. Przerwa pomiędzy pobraniami osocza metodą plazmaferezy nie może być krótsza niż 2 tygodnie, chyba że lekarz wyrazi zgodę na skrócenie tej przerwy.

5. Pobranie osocza metodą plazmaferezy może być wykonane po przerwie wynoszącej co najmniej 30 dni od dnia pobrania krwi pełnej.

Pobieranie płytek krwi - trombafereza

 jednorazowo pobiera się 300-400 ml płytek zawieszonych w osoczu,

 stosuje się zestawy jednorazowego użytku,

 zabieg trwa od 1 do 2 godzin.Przerwy pomiędzy zabiegami trombaferezy nie powinny być krótsze niż 4 tygodnie. Zabiegi trombaferezy mogą być wykonywane nie częściej niż 12 razy w roku.  

Pobieranie krwinek czerwonych - erytroafereza

 jednorazowo pobiera się 600 ml krwinek czerwonych,

 stosuje się zestawy jednorazowego użytku,

 zabieg trwa ok. 1,5 godzinyKrwinki czerwone można oddawać co sześć miesięcy.

Pobieranie krwinek białych - leukafereza

 jednorazowo pobiera się 200 ml

 stosuje się zestawy jednorazowego użytku,

 zabieg trwa 2 godziny.Krwinki białe można oddawać tą metodą co 4 tygodnie, nie częściej niż 12 razy w roku.

Jakie korzyści daje oddanie krwi?

1. Osoby z tytułem „Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi”,przysługuje bezpłatne zaopatrzenie w leki:

2. Wykaz leków refundowanych:

3. Wykaz bezpłatnych leków dla ZHDK, które może stosować w związku z oddawaniem krwi:

4. Zwrot kosztów dojazdu do najbliższej jednostki służby.

5. Dzień oddawania krwi jest wolny od nauki, pracy! Należy tylko pamiętać o zabraniu odpowiedniego zaświadczenia.

Oprócz zadowolenia płynącego z faktu, że twoja krew może uratować życie nawet do trzech osób, jako honorowemu krwiodawcy przysługuje tobie kilka przywilejów.

• Po oddaniu krwi pełnej lub składnika otrzymasz ekwiwalent żywnościowy o równowartości 4500 kcal (np. czekolady).

• Dzień oddawania krwi jest wolny od nauki, pracy! Należy tylko pamiętać o zabraniu odpowiedniego zaświadczenia.

Każdy krwiodawca może uzyskać bezpłatnie wyniki swoich badań laboratoryjnych (grupa krwi, morfologia, badania wirusologiczne). Są one do odebrania po ok. tygodniu od oddania krwi. Legitymacja krwiodawcy zostanie wysłana do Ciebie do domu lub jest do odebrania w rejestracji.

Jeżeli oddasz honorowo co najmniej 5 litrów krwi (kobiety) lub 6 litrów krwi (mężczyźni) otrzymasz tytuł Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi. Tytuł ten upoważnia Cię do otrzymania bezpłatnych leków umieszczonych w wykazie leków podstawowych i uzupełniających oraz do korzystania ze świadczeń zakładów opieki zdrowotnej i aptek poza kolejnością.

Równocześnie wiele miejscowości wprowadza zniżki na komunikację miejską dla regularnych dawców krwi i jej składników np. bilet wolnej jazdy we Wrocławiu.

Podstawy prawne:

• Ustawa o Publicznej Służbie Krwi z dnia 22 sierpnia 1997, Dz. U. z 1997r. nr 106, poz. 681 z późn. zm.

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnien od pracy, Dz. U. z 1996r. nr 60 poz. 281

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 listopad 2004, Dz. U. z 2004r. nr 261 poz. 2602

Krew i jej znaczenie biologiczne

• Krew jest płynną tkanką, której nie udało się niczym w pełni zastąpić.

• Krew składa się z komórek (krwinki czerwone, płytki krwi, krwinki białe) i części płynnej - osocza (plazma).

Krwinki czerwone

Ich wnętrze wypełnia barwnik hemoglobina, który nadaje krwinkom czerwony kolor i służy do przenoszenia tlenu. Krwinki czerwone stanowią ok. 40% objętości całej krwi. Osobami najbardziej potrzebującymi krwinek czerwonych są chorzy, którzy utracili swoją własną krew w wyniku wypadku albo zabiegu operacyjnego.

Płytki krwi

Płytki krwi są najmniejszymi komórkami krwi i odpowiadają za proces krzepnięcia. Płytki krwi przetacza się chorym z zaburzeniami krzepnięcia, pacjentom z białaczką i nowotworami, w trakcie i po chemioterapii.

Osocze

Osocze ma zabarwienie żółte, stanowi ok. 55% objętości krwi i zawiera wiele białek pełniących istotne funkcje w organizmie. Przetacza się je najczęściej chorym z dużą utratą krwi, z zaburzeniami krzepnięcia, po oparzeniach, urazach.

Oznaczenia grup krwi - AB0 i Rh

U każdej osoby na powierzchni krwinek czerwonych istnieją substancje grupowe, które decydują o przynależności do określonej grupy krwi. Można oznaczyć 4 podstawowe grupy krwi:

• grupa O - brak substancji grupowej na krwinkach,

• grupa A -istnieje substancja grupowa A,

• grupa B - istnieje substancja grupowa B,

• grupa AB - istnieje substancja grupowa A i B na krwinkach

Oprócz substancji grupowych na krwinkach czerwonych w surowicy krwi znajdują się naturalne przeciwciała skierowane przeciwko nieobecnej substancji grupowej np.

• grupa O - przeciwciała anty-A i anty-B

• grupa A - przeciwciała anty-B

• grupa AB - nie posiada przeciwciał

Czynnik Rh

Na krwinkach czerwonych oprócz substancji grupowych ABO u 85% ludzi występuje czynnik D, który określa przynależność do grupy Rh dodatniej. U pozostałych 15% czynnik ten nie występuje i zalicza się ich do grupy Rh ujemnej.

Rozkład procentowy grup krwi w Polsce

Grupa krwi	Częstotliwość występowania (%)	Grupa krwi	Częstotliwość występowania (%)
A+	32%	A-	6%
0+	31%	0-	6%
B+	15%	B-	2%
AB+	7%	AB-	1%

---