Tytuł pracy

Spis treści

Spis ilustracji

Rozdział 1 WYBRANE POJĘCIA Z KARDIOLOGII

Kardiologia (z greckiego kardia = serce) zajmuje się rozpoznawaniem i leczeniem chorób serca oraz układu krążenia.

Podrozdział 1 Układ krążenia krwi

)

Układ krążenia krwi składa się z naczyń krwionośnych (tętnic, żył, naczyń włosowatych) i serca .Tętnice są naczyniami, którymi płynie krew z serca na obwód, do wszystkich części ciała, natomiast żyłami krew powraca z obwodu ponownie do serca. Wyróżnia się dwa układy (krążenia) przepływu krwi w organizmie: duży i mały (płucny). W dużym układzie krążenia krew utlenowana (bogata w tlen) wypływa z lewej komory serca do tętnic, a następnie przechodząc przez sieć naczyń włosowatych we wszystkich narządach ciała, powraca jako krew nieutlenowana (uboga w tlen) do prawego przedsionka serca. W małym układzie krążenia krew nieutlenowana wypompowywana jest z prawej komory do tętnic płucnych, rozgałęzia się w sieć naczyń włosowatych w płucach i powraca żyłami płucnymi, jako krew utlenowana, do lewego przedsionka serca. Przypis1

Podrozdział 2 Budowa serca

Serce jest pompą ssąco-tłoczącą, położoną w klatce piersiowej w części określanej anatomicznie jako śródpiersie środkowe. Z zewnątrz otoczone jest workiem zwanym osierdziem. Serce jest mięśniem o specyficznej, właściwej tylko dla niego budowie, zupełnie różnej od mięśni szkieletowych, czy też mięśniówki np. jelit. Serce jest podzielone na cztery części: dwie górne nazywane są przedsionkami, a dwie dolne komorami. Od wewnątrz jamy serca wyściełane są warstwą tkanki łącznej zwanej wsierdziem. Pojemność wszystkich jam serca wynosi 500-750 ml.

Lewą część serca, tj. przedsionek lewy i komorę lewą, określa się jako "serce lewe" lub tętnicze, część zaś prawą tj. przedsionek prawy i prawą komorę jako "serce prawe" lub żylne, z uwagi na rodzaj krwi przepływającej przez te części serca. Przedsionki serca mają ścianę znacznie cieńszą od ścian komór. Przedsionki (prawy od lewego) i komory (prawa od lewej) oddzielone są przegrodą (przedsionkową i komorową), natomiast przedsionek prawy łączy się z prawą komorą przez zastawkę trójdzielną, a lewy z lewą komorą przez zastawkę dwudzielną (mitralną). Prawy przedsionek otrzymuje krew odtlenowaną powracającą żyłami z całego ciała i dostarcza ją przez zastawkę trójdzielną do prawej komory. Prawa komora pompuje krew przez zastawkę tętnicy płucnej do tętnicy o tej samej nazwie i następnie do płuc. Do lewego przedsionka utlenowana krew wpływa żyłami płucnymi i następnie przepływa przez zastawkę mitralną do lewej komory. Lewa komora pompuje krew przez zastawkę aortalną do głównej tętnicy zwanej aortą i dalej naczyniami do całego ciała. Między jamami serca oraz między jamami serca i dużymi naczyniami znajdują się zastawki serca. Powstały one ze zdwojenia blaszek wsierdzia i stanowią jakby "wentyle" regulujące przepływ krwi przez serce. Przypis2

Naczynia serca (naczynia wieńcowe)

Aby pracować w sposób ciągły, serce również potrzebuje tlenu i substancji odżywczych. Im bije ono szybciej np. podczas wysiłku lub zdenerwowania, tym więcej potrzebuje tlenu. Odpowiednią dostawę tlenu i substancji odżywczych zapewniają sercu tętnice wieńcowe (prawa i lewa), których początek znajduje się tuż ponad zastawką aorty w jej opuszce, a następnie oplatają mięsień sercowy i dzieląc się na drobne gałązki wnikają w jego głąb, dostarczając substancji odżywczych do komórek mięśnia sercowego. Przez serce przepływają dwa prądy krwi: krążenie przez jamy serca i krążenie wieńcowe, zaopatrujące ściany serca. Krążenie wieńcowe odznacza się m.in. tym że:

mięsień sercowy jest zaopatrywany przez niezwykle bogatą sieć naczyń wieńcowych, przy przeroście mięśnia sercowego sieć naczyń włosowatych nie zwiększa się i mięsień jest wówczas względnie gorzej zaopatrzony w krew, naczynia wieńcowe mają zdolność tworzenia krążenia obocznego, omijającego miejsca przewężone lub zamknięte, co w wielu wypadkach decyduje o życiu, zwłaszcza w przypadkach nagłego zamknięcia światła większej gałęzi lub pnia tętnicy wieńcowej --> [Author:pJAM] .

Rysunek 1 "Budowa serca"

Tabela 1"Bardzo ważna tabela"

Podrozdział 3 Czynność elektryczna serca

Serce nigdy nie znajduje się w spoczynku, poza krótkimi, powtarzającymi się okresami, kiedy komory lub przedsionki znajdują się w okresie rozkurczu. Prawidłowa czynność serca zależy w dużym stopniu od impulsów elektrycznych powstających w nim samym, niezależnie od układu nerwowego. Układ nerwowy wpływa na jego czynność głównie przez przyspieszanie, bądź zwalnianie akcji serca. Serce człowieka posiada zdolność wytwarzania bodźców elektrycznych, które rozchodząc się w sercu, pobudzają je do skurczu.

Wyspecjalizowana w układ przewodzący tkanka mięśnia sercowego, tzw. tkanka nerwowo-mięśniowa, układa się w dwa węzły: zatokowy i przedsionkowo-komorowy i odchodzące od nich włókna. W warunkach fizjologicznych bodźce do skurczów mięśnia sercowego powstają w węźle zatokowo-przedsionkowym. Jest on głównym rozrusznikiem serca, a impulsy w nim powstałe rozchodzą się do przedsionków i następnie przez węzeł przedsionkowo-komorowy do komór, pobudzając je do skurczu. Impulsy te przewodzone są również przez inne tkanki aż na powierzchnię skóry, gdzie można je zarejestrować w postaci elektrokardiogramu. Zaburzenia w przewodzeniu bodźców w sercu mogą być przyczyną bloków przewodnictwa, natomiast nieprawidłowa czynność rozrusznika zatokowego lub wzmożona, patologiczna pobudliwość pozazatokowych ośrodków bodźcotwórczych, są przyczyną zaburzeń rytmu serca, które odczuwać można w postaci napadów kołatania, niemiarowego bicia serca, kłucia serca. Do rejestracji zaburzeń rytmu i przewodnictwa najczęściej wykorzystuje się zwykły spoczynkowy zapis EKG,Przypis1¹ rejestrację 24-godz. EKG metodą Holtera --> [Author:pJAM] , próbę wysiłkową, zapis EKG z wnętrza serca.

Rysunek 2 "Czynność elektryczna serca"

Rozdział 2 WYBRANE POJĘCIA Z ORTOPEDII,TRAUMATOLOGII I REUMATOLOGII

Ortopedia i trumatologia narządów ruchu
Ortopedia (z greckiego orthos = prosty, prawidłowy) i traumatologia (z greckiego trauma = rana, uraz) zajmuje się rozpoznawaniem i leczeniem zabiegowym chorób i urazów narządów ruchu: szkieletu (z wyjątkiem kości czaszki), układu więzadłowo-stawowego oraz uszkodzeń mięśni, nerwów i naczyń.

Reumatologia

Reumatologia (z greckiego rheuma = prąd) zajmuje się rozpoznawaniem i leczeniem zachowawczym chorób wywołujących długotrwały ból albo zapalenie stawów lub tkanek miękkich wchodzących w skład narządów ruchu (mięśni, ścięgien, więzadeł, powięzi, kaletek maziowych, itd.). Przedmiotem zainteresowania reumatologii są m.in. choroby zapalne i zwyrodnieniowe stawów, pozastawowe zespoły bólowe związane z narządami ruchu, niektóre zaburzenia metaboliczne (np. dna moczanowa) i choroby układowe tkanki łącznej (kolagenozy).

Narządy ruchu

Do narządów ruchu zalicza się kości, stawy, więzadła i mięśnie. Stanowią one ściśle związaną ze sobą całość czynnościową.

Podrozdział 1 Kości

Szkielet, na który składają się wszystkie kości człowieka, stanowi konstrukcję nośną narządów ruchu i jest miejscem przyczepów ścięgien (połączeń mięśniowo-kostnych zbudowanych z tkanki łącznej) i więzadeł (połączeń kostno-kostnych zbudowanych z tkanki łącznej). Szkielet pod względem czynnościowym tworzy kościec osiowy i kościec obwodowy. Na kościec osiowy składają się kości czaszki, kręgosłup z kością krzyżową i części kostne klatki piersiowej, natomiast na obwodowy - kości kończyn górnych wraz z kośćmi obręczy barkowej oraz kości kończyn dolnych wraz z kośćmi obręczy biodrowej.
Każda dojrzała kość ma strukturę blaszkową o warstwowym ułożeniu. Ta struktura blaszkowa kości jest odmienna w tzw. warstwie korowej (zbitej) i warstwie gąbczastej (beleczkowej). Warstwa korowa utworzona jest z cylindrycznie ułożonych blaszek, które pod mikroskopem przypominają system przylegających do siebie rurek. Warstwa gąbczasta zbudowana jest z blaszek, które układają się w trójwymiarową, nieregularną sieć beleczek. Przestrzenne ułożenie elementów kostnych jest gęstsze w warstwie zbitej aniżeli w warstwie gąbczastej. Rozmieszczenie i ilość każdej z wymienionych struktur w kości zależne są od jej kształtu, a ten warunkowany jest z kolei funkcją jaką spełnia poszczególna kość w szkielecie.
Cała zewnętrzna powierzchnia kości, z wyjątkiem tej, która tworzy stawy (na powierzchniach stawowych kość pokryta jest chrząstką stawową) otoczona jest ścisle przylegającą do kości błoną włóknistą - okostną. Okostna jest bogato unaczyniona i unerwiona. Dzięki okostnej, w której znajdują się komórki podobne do osteoblastów (patrz dalej), następuje zgrubienie kości poprzez odkładanie się nowych warstw kości na jej powierzchni. Przypis 3

Ze względu na kształt kości szkieletu można je podzielić na:
- Kości długie - (np. kość ramienna, udowa, kości przedramienia, podudzia, śródręcza, śródstopia i palców) zbudowane są prawie wyłącznie z istoty korowej. Na obu końcach trzonów kości długich znajdują się naturalne maczugowate zgrubienia - nasady, wypełnione przez warstwę gąbczastą. Między nasadami i trzonem kości wyróżnia się dodatkowo tzw. przynasady. Jest to miejsce, gdzie odbywa się wzrost kości na długość. W okresie wzrostu, nasada oddzielona jest od przynasady chrząstką, noszącą nazwę chrząstki wzrostu lub nasadowej. Jama szpikowa w trzonie kości długich i przestrzenie międzybeleczkowe nasad wypełnione są szpikiem.
- Kości płaskie - (np. kości czaszki, mostek, żebra, kości miednicy) utworzone są przez blaszki zewnętrzne i wewnętrzne mające strukturę warstwy korowej, które przedzielone są cienką warstwą kości gąbczastej.
- Kości różnokształtne - (np. kości nadgarstka, stępu, kręgi) otoczone są warstwą istoty korowej podobnie jak kości długie, z reguły jest ona jednak cieńsza. Wypełnione są prawie wyłącznie warstwą gąbczastą.

Składnikami tkanki kostnej w 70% są elementy nieorganiczne --> [Author:pJAM] (głównie hydroksyapatyt) i w 30% organiczne. Część organiczna składa się z komórek i macierzy kostnej utworzonej z włókien kolagenu oraz innych białek niekolagenowych. Podstawowymi typami komórek kostnych są:

- Osteocyty - są ostateczną formą komórek dojrzałej kości, powstają z przemiany osteoblastów w trakcie mineralizacji macierzy kostnej.
- Osteoblasty - są komórkami tworzącymi kość (kościotwórcze), występującymi w miejscach, gdzie odbywa się wzrost lub przebudowa tkanki kostnej. Osteoblasty wytwarzają część organiczną macierzy kostnej, w której następnie odkładają się kryształy fosforanów wapnia (hydroksyapatyt).
- Osteoklasty - są komórkami resorbującymi kość (kościogubnymi), uczestniczącymi w prawidłowym procesie przebudowy tkanki kostnej. Przy nadmiernej przewadze aktywności osteoklastów względem osteoblastów dochodzi do patologicznego procesu utraty masy kostnej.

Rysunek 3 "Szkielet człowieka"

Podrozdział 2 Mięśnie szkieletowe

Częścią dynamiczną narządów ruchu są mięśnie szkieletowe , czyli te, które są zależne od naszej woli. Pod względem budowy histologicznej (tkankowej) nazywane są mięśniami poprzecznie prążkowanymi. Przedłużeniem mięśni (brzuśców mięśniowych) są ścięgna zbudowane z tkanki łącznej, za pomocą których mięśnie łączą się z kośćmi. Specjalna budowa tkankowa mięśni powoduje, że mają one zdolność kurczenia się. Na staw działają grupy mięśni o przeciwnych kierunkach działania (grupy antagonistyczne). Dzięki różnicy napięcia między zginaczami i prostownikami lub przywodzicielami i odwodzicielami możliwy jest ruch w stawach, czasami bardzo złożony.

Rysunek 4 "Mięśnie szkieletowe człowieka"

Podrozdział 3 Stawy

Stawy są to ruchome połączenia między kośćmi. Powierzchnie stawowe kości pokryte są chrząstką stawową i są względem siebie odpowiednio dopasowane (np. głowa kości udowej i panewka stawu biodrowego). W obrębie stawów mogą istnieć także dodatkowe elementy chrzęstne, dopasowujące powierzchnie stawowe podczas ruchu w stawie np. łąkotki w stawie kolanowym. Stałym elementem budowy stawu jest torebka stawowa utworzona z tkanki łącznej, w obrębie której znajduje się jama stawowa wypełniona mazią stawową. Strukturami, które dodatkowo stabilizują staw są więzadła - połączenia kostno-kostne z tkanki łącznej. Mogą one znajdować się pozastwawowo - często ściśle łącząc się z torebką stawową, a także w jamie stawowej.

Tabela 2 "Ważna tabela"

-2 -

DDD

EEE

FFF

AAA

BBB

CCC

---