Księga Liczb
Czwarta z kolei księga w Pięcioksięgu (pierwsze pięć ksiąg ST). Określenie "Księga Liczb" pochodzi od nazwy, jaką księdze tej nadano w Septuagincie, i znajduje odbicie w nazwie księgi przyjętej w Talmudzie. Tytuł prawdopodobnie nawiązuje do opowiadania o spisie ludności (1,2). Księga ta jest w zbiorze Pięcioksięgu jedyna w swoim rodzaju, ponieważ składa się z różnego rodzaju materiału literackiego, np. opowiadania historycznego (rozdz. 10-14; 16-17; 20-25; 31-31), informacji statystycznej (1-4; 7; 26), dziennika podróży (33), poezji (20,14-18.27-30; 23,7-10.18-24; 24,4-9. 15-24), przypisów, opisów rytualnych i prawnych (3-10; 15; 18-19; 27-30; 34-36). Trzonem księgi jest opowiadanie historyczne, przedstawiające przygotowania na pustyni Synaj do wędrówki, której celem był Kanaan (1,1-9,14), wędrówkę z Synaju do Transjordanii (9,15-25,18) i przygotowania do wejścia do Kanaanu (26,1-36,13).
Zarys treści
I. Przygotowania do wędrówki (1,1-9,23)
A. Spisy ludności i organizacja obozu (1,1-5,4)
1. Pierwszy spis Izraelitów (1,1-54)
2. Rozmieszczenie pokoleń w obozie (2,1-34)
3. Spis i obowiązki synów Lewiego i Aarona (3,1-4,49)
4. Usunięcie nieczystych (5,1-4)
B. Prawa i objaśnienia kultowe (5,5-9,14)
1. Zadośćuczynienie za szkodę; podejrzenie o cudzołóstwo (5,5-31)
2. Nazireat; błogosławieństwo kapłańskie (6,1-27)
3. Dary wodzów pokoleń (7,1-89)
4. Wyznaczenie lewitów do służby w świątyni (8,1-26)
5. Ustawienie lamp i Pascha (9,1-14)
II. Wędrówka (9,15-25,18)
A. Z Synaju do Kadesz (9,15-20,13)
1. Przygotowania (9,15-10,35)
2. Narzekanie na złe pożywienie; przepiórki (11,1-34)
3. Narzekania Miriam i Aarona (12,1-16)
4. Zwiad w ziemi Kanaanu i narzekania ludu (13,1-14,45)
5. Prawa: ofiary, naruszenie szabatu i noszenie frędzli (15,1-41)
6. Bunt Koracha, Datana i Abirama (16,1-40 [BT: 16, 1-17,5])
7. Narzekania i plaga po buncie (16,41-17,12 [BT: 17,6-17,27])
8. Prawa: obowiązki i udziały kapłanów i lewitów (18,1-32)
9. Prawa: zanieczyszczenie przez dotknięcie zmarłego ( 19,1-22)
10. Narzekanie na brak wody (20,1-13)
B. Z Kadesz do stepów Moabu (20,14-25,18)
1. Edom odmawia udzielenia przejścia (20,14-21)
2. Eleazar następcą Aarona (20,22-29)
3. Zwycięstwo nad królem Aradu (21,1-3 )
4. Narzekania na pożywienie; plaga węży (21,4-9)
5. Dalsza wędrówka (2 l,! 0-20)
6. Zwycięstwo nad Sichonem (21,21-32)
7. Zwycięstwo nad Ogiem (21,33-35)
8. Przepowiednie Balaama i kapitulacja Balaka (22,1-24,25)
9. Kult Baal-Peora (25,1-18)
III. Przygotowania do podboju (26,1-36,13)
A. Drugi spis ludności (26,1-65)
B. Prawa dla Ziemi Obiecanej (27,1-30,17)
1. Dziedziczenie przez córki (27 ,1-11)
2. Nominacja Jozuego (27,12-23)
3. Święta (28,1-29,39)
4. Śluby kobiet (30,2-17)
C. Wojna z Madianitami (31,1- 54)
D. Osiedlenie się Rubena, Gada i połowy pokolenia Manassesa w Transjordanii (32,1-42).
E. Streszczenie etapów wędrówki (33,1-42)
F. Dalsze prawa dla Ziemi Obiecanej (33,50-36,13)
1. Granice i zasady podziału kraju (33,50-34,29)
2. Miasta lewickie i zabójstwo (35,1-34 )
3. Zachowanie dziedzicznej własności w pokoleniach (36,1-13)
Treść księgi została zaczerpnięta z tradycji JE (jahwistycznej-elohistycznej) i P (kapłańskiej). Do tradycji JE należy duża część materiału narracyjnego: 10,29-33.35-36; 11,1-12,16; 13,17b-20.22-24. 26b-31. 33; 14,1b .4.11-25.39-45; 16,1b-2a.12-15.25.26b.27b-34; 20,14-22a; 21,1-25,5; fragmenty z 32, 1-33,49. Inny materiał narracyjny oraz przypisy rytualne i prawne (również 22,1 i fragmenty z 32,1-33,49) są związane z tradycją P. Ostatnio się twierdzi, że materiał P jest w rzeczywistości niejednorodny i składa się z właściwej tradycji P i z tekstów pochodzących z tzw. szkoły H (od ang. Holiness "Świętość"), związanej z tzw. Prawem Świętości, przekazanym w Kpł 17-19. Materiał H stanowi większość tekstów prawnych w rozdz. 1-10; 15; 18, z wyłączeniem prawo posądzenie, o cudzołóstwie i o nazireacie w rozdz. 5-6. Szkoła H dodała do podstawowego materiału P rozporządzenia o zanieczyszczeniu przez dotknięcie się zmarłego i o świętach (19,2a. 10b-13.20-21; 28,2b.6.22-23.30.3la; 29,5-6.11.16.19.22.25.28,31.34.38). Ma także Swój udział w epizodach o zwiadowcach 03,1-17a; 14,26-35), o buncie Koracha i jego następstwach (16, 1a.2b-11.16-24.26a.35; 16,36 [hebr. 17,1]-17,12 [28]) i w innych opowiadaniach (20,1-13.22b-29; 25,6-18; 27,1-23).
Materiał literacki w tej księdze pochodzi z okresu znacznie późniejszego niż czasy, które są w nim opisane. W tekstach daje się zauważyć łączenie różnych wersji tego samego opowiadania i całą księgę przenikają elementy folklorystyczne. Z tego względu księgi nie można traktować jako ścisłego przekazu historycznego. Przedstawia ona jednak wielką wartość, będąc odbiciem kierunków rozwoju późniejszej tradycji izraelskiej.