MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ

STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 2011-2020

(Projekt z dnia 30.09.2010)

WARSZAWA, …………. 2010 r.

Spis treści

Wstęp

Historia i geopolityka uczyniły Polskę krajem szczególnie wrażliwym na potrzebę bezpieczeństwa. Z tym samych powodów Polacy, być może bardziej niż inne narody, mają świadomość, że prawdziwe i trwałe bezpieczeństwo jest częścią szerszego, sprawiedliwego porządku międzynarodowego, w którym szanowane są prawa narodów wielkich i małych oraz prawa człowieka i podstawowe wolności.

Bezpieczeństwo i tożsamość naszego kraju związane są z Europą i przynależnością do zachodniego kręgu cywilizacyjnego. Poprzez członkostwo w Unii Europejskiej i Sojuszu Atlantyckim Polska nie tylko zapewnia sobie bezpieczeństwo, ale aktywnie uczestniczy w umacnianiu bezpieczeństwa w strefie euroatlantyckiej oraz - stosownie do swoich możliwości - wnosi wkład w utrzymanie pokoju w innych regionach świata. Polska pozostaje niezmiennie przywiązana do postępowych zasad prawa międzynarodowego, w tym zwłaszcza do zasad Karty Narodów Zjednoczonych, które służą ochronie wartości i praw wszystkich członków społeczności międzynarodowej.

Polska jest bezpieczna jak nigdy w swojej historii. Taka sytuacja nie jest dana raz na zawsze, ani też nie jest za darmo. Jako odpowiedzialny uczestnik sojuszów i wspólnot bezpieczeństwa oraz innych organizacji międzynarodowych nasz kraj nie będzie szczędził wysiłków dla utrzymania wysokiego poziomu bezpieczeństwa własnego, w niczym przy tym nie naruszając uzasadnionego poczucia bezpieczeństwa naszych sąsiadów. Polska polityka bezpieczeństwa nakierowana jest na ograniczanie czynnika siły w życiu międzynarodowym na rzecz zwiększania znaczenia rozwoju gospodarczego, postępu społecznego oraz poszanowania prawa i moralności międzynarodowej. Chcemy wierzyć, że pozytywne przeobrażenia polityczne i gospodarcze oraz w sferze bezpieczeństwa, które dokonały się w naszej części świata po zimnej wojnie, a których nasz kraj był w niemałym stopniu autorem, są możliwe także w innych częściach naszego globu. Jesteśmy gotowi uczestniczyć w budowie lepszego, bardziej sprawiedliwego i pokojowego porządku międzynarodowego.

I. Założenia i cele Strategii Bezpieczeństwa Narodowego RP

1. Polska definiuje swe interesy narodowe posługując się całościową koncepcją bezpieczeństwa państwa. Obejmuje ona zewnętrzny i wewnętrzny aspekt bezpieczeństwa państwa i uwzględnia występujące między nimi powiązania. Uwzględnia też w należytym stopniu wszystkie jego wymiary, w tym polityczno-wojskowy, ekonomiczny, społeczno-kulturowy i ekologiczny. Pozwala dzięki temu zachować integralność prowadzonej polityki oraz umożliwia w jej toku synergiczne wykorzystanie instrumentów dyplomatycznych, ekonomicznych i wojskowych, składających się na system bezpieczeństwa narodowego. Zarazem od najwyższych organów władzy państwowej, administracji publicznej oraz pozostałych podmiotów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo wymaga ciągłych zabiegów na rzecz usprawniania tego systemu, zapewniania jego właściwej organizacji możliwie najwyższej efektywności i skuteczności.

2. Zgodnie z Konstytucją RP do interesów narodowych należą: zapewnienie niepodległości, nienaruszalności terytorialnej, wolności, bezpieczeństwa, poszanowania praw człowieka i obywatela, a także zachowanie dziedzictwa narodowego oraz ochrona środowiska naturalnego w warunkach zrównoważonego rozwoju. W niniejszej strategii wyróżniamy interesy żywotne, ważne oraz inne istotne interesy narodowe.

3. Żywotne interesy narodowe Polski wiążą się z zapewnieniem przetrwania państwa i jego obywateli. Obejmują potrzebę zachowania niepodległości i suwerenności państwa, jego integralności terytorialnej i nienaruszalności granic; zapewnienie bezpieczeństwa obywateli, praw człowieka i podstawowych wolności, a także umacniania demokratycznego porządku politycznego. Ich realizacja stanowi bezwzględny priorytet polskiej polityki bezpieczeństwa.

4. Do ważnych interesów narodowych Polski należy zagwarantowanie trwałego i zrównoważonego rozwoju cywilizacyjnego oraz gospodarczego kraju, stworzenie warunków do wzrostu dobrobytu społeczeństwa, do rozwoju nauki i techniki oraz do należytej ochrony dziedzictwa narodowego i tożsamości narodowej, a także środowiska naturalnego.

5. Inne istotne interesy narodowe Polski są związane z dążeniem do zapewnienia silnej pozycji międzynarodowej państwa oraz możliwości skutecznego promowania polskich interesów na arenie międzynarodowej. Do istotnych interesów należy również umacnianie zdolności działania i skuteczności najważniejszych instytucji międzynarodowych, w których Polska uczestniczy, w tym Sojuszu Północnoatlantyckiego i Unii Europejskiej, jak również rozwój stosunków międzynarodowych opartych na poszanowaniu prawa oraz efektywnej współpracy wielostronnej zgodnie z celami i zasadami określonymi w Karcie Narodów Zjednoczonych.

6. Z interesów narodowych wynikają cele strategiczne polskiej polityki bezpieczeństwa, Wśród nich celem nadrzędnym jest stałe umacnianie bezpieczeństwa Polski. Służyć temu będzie przede wszystkim realizacja następujących celów szczegółowych:

• kształtowanie stabilnego międzynarodowego środowiska bezpieczeństwa w wymiarze regionalnym i globalnym przez pogłębianie współpracy międzynarodowej, zwłaszcza w ramach Sojuszu Północnoatlantyckiego, Unii Europejskiej i innych organizacji międzynarodowych oraz w relacjach z głównymi partnerami;

• wzmacnianie zdolności państwa do obrony;

• zapewnienie stabilnych gospodarczych, społecznych i ekologicznych fundamentów bezpieczeństwa Polski;

• rozwój spójnego i efektywnego systemu bezpieczeństwa narodowego.

II. Ocena środowiska bezpieczeństwa Polski

7. Najbardziej fundamentalną cechą współczesnego środowiska bezpieczeństwa jest jego złożoność oraz współzależność, zarówno w wymiarach globalnym i regionalnym, jak i w ujęciu międzysektorowym. Wymaga więc ono ciągłej analizy prowadzonej w sposób całościowy, przy uwzględnieniu wszystkich istotnych powiązań i zależności, umożliwiającej identyfikację kluczowych uwarunkowań, wyzwań i zagrożeń bezpieczeństwa narodowego Polski, a także należyte przygotowanie na nie systemowej, zintegrowanej odpowiedzi.

Kontekst strategiczny

Wymiar globalny

8. Kluczowym czynnikiem decydującym o kształcie obecnych realiów międzynarodowych są procesy globalizacyjne, przejawiające się w stałym wzroście swobody przepływu osób, towarów, usług, kapitału, informacji i idei. Następstwa tych procesów mają dwoistą naturę. Postępy globalizacji przyczyniają się bowiem do podniesienia poziomu rozwoju cywilizacyjnego w skali ogólnoświatowej, ale też do niespotykanego wcześniej pogłębienia różnic rozwojowych pomiędzy państwami oraz wewnątrz społeczeństw. Prowadzą także równocześnie do wzrostu otwartości państw i narodów, jak i nasilenia się wśród nich tendencji izolacjonistycznych oraz troski o zachowanie kulturowej tożsamości. Będąca wynikiem procesów globalizacyjnych coraz bardziej złożona sieć powiązań gospodarczych, politycznych i komunikacyjnych usposabia państwa i narody świata do pokojowej współpracy, kreując jednak zarazem nowe obszary i możliwości konfrontacji. W znacznej mierze żywiołowy charakter procesów globalizacyjnych powoduje spadek zdolności regulacyjnych państw i organizacji międzynarodowych, poszerzając w tym samym czasie możliwości oddziaływania podmiotów pozapaństwowych. W rezultacie wszystkich tych przekształceń rośnie zaś nieprzewidywalność ewolucji sytuacji międzynarodowej oraz zachowań poszczególnych jej uczestników.

9. Kryzys gospodarczy ostatnich lat (od 2008), który dotknął przede wszystkim świat zachodni istotnie wpłynął na globalną sytuację w sferze bezpieczeństwa, spowalniając lub wyhamowując wzrost gospodarczy licznej grupy państw, w tym także bliskich partnerów i sojuszników Polski. Skala i następstwa kryzysu, zwłaszcza zaś tempo jego rozprzestrzeniania się, wskazują na konieczność głębokich reform i kroków oszczędnościowych w wielu krajach. Bardzo możliwe jest również, iż doprowadzą one do istotnych zmian w funkcjonowaniu globalnych systemów gospodarczych i finansowych oraz modyfikacji struktur międzynarodowej współpracy w tym względzie. Dlatego skutki tego kryzysu dla poszczególnych krajów, jak i całego systemu międzynarodowego, choć wciąż niemożliwe do całościowej i precyzyjnej oceny, okażą się zapewne długotrwałe i znacząco wpłyną na funkcjonowanie różnych sfer państwa, w tym sektora bezpieczeństwa.

10. W ostatnim okresie zachodzą też istotne zmiany w globalnym układzie geopolitycznym. Co prawda Stany Zjednoczone oraz ich zachodni sojusznicy wciąż przewodzą w wielu dziedzinach, zachowując wyjątkowy potencjał militarny, gospodarczy i technologiczny. Ich dorobek kulturowo-cywilizacyjny, w połączeniu z otwartością na współpracę, pozostaje atrakcyjny dla innych społeczeństw. W skali globalnej wzrasta jednak stopniowo, lecz stale ranga i możliwości oddziaływania państw z innych regionów, w tym zwłaszcza Chin, Indii i Brazylii. Charakteryzuje je znaczący potencjał demograficzny, surowcowy i finansowy, umożliwiający im prężny rozwój gospodarek i umacnianie struktur państwowych. Rosnące aspiracje i możliwości oddziaływania tych państw mogą oznaczać, iż będą one stopniowo przejmować część odpowiedzialności za ewolucję sytuacji międzynarodowej w wymiarze regionalnym i globalnym. Mogą jednak prowadzić również do narastania rywalizacji. Utrzymanie stabilności porządku międzynarodowego bardziej niż dotąd będzie więc wymagać możliwie najszerszej i efektywnej współpracy w sferze bezpieczeństwa, a być może także odpowiedniej adaptacji kluczowych w tym względzie struktur międzynarodowych.

11. Pewien niepokój budzi utrzymująca się niestabilność niektórych regionów świata, nierzadko, jak w wypadku Bliskiego i Środkowego Wschodu oraz Azji Środkowej, o szczególnym znaczeniu dla globalnego bezpieczeństwa. Wiąże się z tym ryzyko wybuchu rozmaitych napięć i konfliktów, przeważnie o podłożu etnicznym lub religijnym, którym w części przypadków towarzyszyć mogą masowe naruszenia praw człowieka. Wszystko to stanowi jedną z przyczyn utrzymywania się w świecie, zwłaszcza na kontynencie afrykańskim, stref ubóstwa i dezorganizacji politycznej oraz społecznej. W skrajnych wypadkach prowadzi to do faktycznego upadku państw, które stają się niezdolne do efektywnej kontroli własnego terytorium. Występowanie obszarów szczególnej niestabilności może powodować pojawienie się lub nasilenie zjawisk niekorzystnie oddziałujących na bezpieczeństwo systemu międzynarodowego i jego uczestników, w tym Polski, takich jak masowe migracje, rozwój terroryzmu i przestępczości, epidemie chorób czy zniszczenia ekologiczne.

12. Wraz z rozwojem gospodarczym i podnoszeniem się poziomu życia w wielu państwach świata w szybkim tempie wzrasta zapotrzebowanie na surowce, zwłaszcza energetyczne. Istotne przemiany w sposobach ich wykorzystania mogą też wynikać z globalnych zmian klimatycznych i konieczności przeciwdziałania im przez społeczność międzynarodową. Wszystko to może negatywnie wpłynąć na dostępność niektórych surowców, szczególnie energetycznych, a także na całkowitą wielkość ich nadających się do eksploatacji zasobów. Wysoce prawdopodobne będzie więc nasilenie się w przyszłości rywalizacji międzynarodowej na tym tle, która w skrajnej postaci może przyjąć formę otwartych konfliktów zbrojnych. Część państw dysponujących znaczącymi zasobami zyskujących na atrakcyjności surowców będzie też zapewne wykorzystywać je do wywierania nacisków politycznych na inne podmioty. Może to spowodować istotne zmiany w rozkładzie potęgi w świecie.

Aspekt regionalny

13. Czynnikiem o ogromnym znaczeniu dla umacniania bezpieczeństwa w regionie euroatlantyckim są postępy integracji europejskiej. Dzięki wyjątkowemu charakterowi wszechstronnej współpracy w jej ramach, rozwój Unii Europejskiej trwale zwiększa stabilność europejską we wszystkich jej wymiarach. Przyjęcie Traktatu Lizbońskiego otwiera nowe możliwości dalszego przyspieszenia i pogłębienia procesów integracyjnych, także w sferze bezpieczeństwa. Oferuje też szanse umocnienia poczucia wspólnoty wśród państw członkowskich i ich społeczeństw. Postępy integracji europejskiej, także dzięki rozwijanym przez Unię różnorodnym instrumentom współpracy z partnerami, wpływają stabilizująco na regiony sąsiadujące, przyczyniając się do zacieśniania współpracy międzynarodowej i wzrostu wzajemnego zaufania. Dla Polski uczestnictwo w Unii Europejskiej stanowi też istotny impuls dynamizujący wszechstronny rozwój kraju oraz umożliwiający jej pogłębianie więzi z sąsiadami i innymi bliskimi partnerami.

14. Obecnie nowego kształtu nabierają stosunki transatlantyckie. Stopniowo postępującą odnowę tych relacji, w ramach Sojuszu Północnoatlantyckiego, w formule USA - Unia Europejska, jak i w toku dwustronnych inicjatyw łączących Waszyngton i państwa europejskie, umożliwiają zmiany zachodzące po obu stronach Atlantyku. Świadomość wspólnych wyzwań o globalnym charakterze, w tym związanych z kryzysem gospodarczym, motywuje członków transatlantyckiej wspólnoty do zacieśnienia więzi w obszarach kluczowych dla wszystkich partnerów. Dotyczy to również zagadnień w sferze bezpieczeństwa, jak kontrola zbrojeń i rozbrojenie czy modernizacja i transformacja głównych struktur współpracy transatlantyckiej, świadcząc o rosnącej woli współdziałania państw Europy i Ameryki Północnej zarówno między sobą, jak i z partnerami w innych częściach globu.

15. Wciąż w generalnie korzystnym kierunku z polskiej perspektywy przebiega rozwój regionalnego środowiska bezpieczeństwa w Europie. W skali kontynentu stale rośnie zakres i intensywność współpracy międzynarodowej, której solidne podstawy instytucjonalne dają Sojusz Północnoatlantycki, Unia Europejska, Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie oraz inne struktury regionalne i subregionalne. Nadal dokonuje się też postęp procesów demokratyzacji i transformacji gospodarczej, zwłaszcza w Europie Środkowej, Wschodniej i Południowej. Polska utrzymuje dobrosąsiedzkie relacje ze wszystkimi jej sąsiadami. Równocześnie jednak na kontynencie, zwłaszcza w jego wschodniej i południowej części, wciąż na ostateczne rozwiązane oczekują pewne napięcia i spory, przeważnie o podłożu etnicznym. Choć ryzyko, iż przerodzą się one w otwarte konflikty zbrojne jest ograniczone, to jednak nadal stałej uwagi wymaga zwłaszcza sytuacja na Kaukazie, Zakaukaziu i Bałkanach. Pewne obawy budzi też utrzymywanie się w niektórych państwach regionu, szczęśliwie nielicznych, nie w pełni demokratycznych porządków, jak również okresowe ujawnianie się w polityce części krajów postaw konfrontacyjnych. Mimo to dotychczasowy kierunek ewolucji regionalnego ładu bezpieczeństwa w Europie pozwala żywić nadzieję na dalszy wzrost jego stabilności.

Zagrożenia i wyzwania

16. W świetle ogólnie korzystnego kształtu środowiska bezpieczeństwa oraz polskich powiązań sojuszniczych, obecnie i w przyszłości groźba tradycyjnej agresji zbrojnej na Polskę jest znikoma. Nie można jednak całkowicie wykluczyć pojawienia się u naszych granic sytuacji użycia siły bądź groźby jej użycia. Ponadto, zważywszy na występowanie w sąsiedztwie Polski znaczących potencjałów militarnych, w tym niekonwencjonalnych, nasz kraj utrzymywać będzie zdolności pozwalające na skuteczną reakcję na tego rodzaju zagrożenia.

17. Potencjalnym źródłem zagrożeń, także o charakterze militarnym, pozostają rejony obniżonej stabilności w obszarze euroatlantyckim lub jego sąsiedztwie, zwłaszcza na Bliskim Wschodzie, Kaukazie i w Azji Środkowej. Choć towarzyszące ich występowaniu ryzyko wybuchu konfliktów zbrojnych pozostaje niewielkie i nie powinno wywołać bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa Polski, to jednak może powodować zagrożenie dla naszych sojuszników wymagające jego neutralizacji z udziałem naszych sił zbrojnych.

18. Obecnie szczególnie istotnym zagrożeniem bezpieczeństwa Polski, jej sojuszników oraz stabilności międzynarodowej ujmowanej całościowo, jest proliferacja broni masowego rażenia i środków jej przenoszenia. Kilka państw, także w najbliższym sąsiedztwie obszaru euroatlantyckiego, konsekwentnie rozwija programy umożliwiające uzyskanie niekonwencjonalnego potencjału wojskowego oraz rozbudowę ofensywnych systemów rakietowych. Choć w najbliższym czasie nie powinno to spowodować bezpośredniego zagrożenia terytorium i ludności Polski, to może istotnie osłabić międzynarodowe reżimy nieproliferacyjne i kontroli zbrojeń, zdestabilizować sytuację międzynarodową w niektórych regionach, a także przyczynić się do podjęcia podobnych wysiłków przez inne państwa. Nie można również wykluczyć, iż w posiadanie tego rodzaju środków rażenia wejdą podmioty pozapaństwowe, w tym organizacje terrorystyczne lub przestępcze. Pewne ryzyko wiąże się również z możliwością niekontrolowanego rozprzestrzeniania się użytecznych do rozwoju zbrojeń niekonwencjonalnych dóbr podwójnego zastosowania oraz specjalistycznej wiedzy i technologii.

19. Zagrożeniem dla bezpieczeństwa Polski pozostaje międzynarodowy terroryzm. Choć groźba zamachów terrorystycznych skierowanych bezpośrednio przeciw polskiemu terytorium jest obecnie niewielka, to może wzrosnąć w przyszłości w związku z aktywnością międzynarodową naszego kraju, zwłaszcza wynikającą ze zobowiązań sojuszniczych. Obecnie jednak z perspektywy Polski zagrożenie ze strony terroryzmu wiąże się przede wszystkim z groźbą dla polskich obywateli poza granicami kraju, w tym żołnierzy uczestniczących w zagranicznych misjach wojskowych. Terroryzm pozostaje też poważnym zagrożeniem bezpieczeństwa części bliskich sojuszników Polski oraz istotnym wyzwaniem dla stabilności międzynarodowej. Oznacza to konieczność adekwatnego do polskich potrzeb, zobowiązań i możliwości udziału naszego kraju w międzynarodowej walce z tym zjawiskiem.

20. Istotnym wyzwaniem dla bezpieczeństwa Polski jest również działalność zorganizowanych grup przestępczych, zwłaszcza transnarodowych. Tego rodzaju ugrupowania mocno angażują się w najbardziej niebezpieczne i trudne do skutecznego zwalczenia procedery, takie jak produkcja narkotyków i handel nimi, różnorakie formy przemytu, w tym broni i materiałów niebezpiecznych, handel ludźmi oraz pranie brudnych pieniędzy. Konsekwencją aktywności organizacji przestępczych jest też wzrost korupcji. Negatywny wpływ ich działań na stabilność państwa i bezpieczeństwo jego obywateli przejawia się na wielu płaszczyznach życia społecznego, a następstwa okazują się nierzadko długotrwałe. Ranga tego wyzwania z polskiej perspektywy będzie się przy tym zwiększać wraz z rosnącą atrakcyjnością Polski dla grup przestępczych w związku z jej tranzytowym położeniem, postępami integracji europejskiej, otwartością granic oraz wzrostem zamożności obywateli. Jego wagę wzmacnia też możliwość nasilenia się w przyszłości współpracy grup przestępczych z organizacjami terrorystycznymi lub innymi skrajnie radykalnymi ruchami stosującymi przemoc.

21. W ostatnich latach stale rośnie znaczenie zagrożeń i wyzwań dla bezpieczeństwa energetycznego Polski, od którego zadowalającego stanu zależy niezakłócone funkcjonowanie wszystkich sektorów krajowej gospodarki. Zagrożenia i wyzwania w tej sferze wiązać się będą z możliwym nadmiernym uzależnieniem od nielicznej grupy dostawców lub zbyt małą liczbą kanałów przesyłu surowców i energii, ewentualnymi zakłóceniami ciągłości dostaw oraz niewystarczającą odpornością krajowej infrastruktury na sytuacje kryzysowe, jak również z potencjalnym ograniczeniem roli Polski jako kraju tranzytowego w obrocie surowcami energetycznymi. Będą się również ściśle wiązać z koniecznością pogodzenia wymogów bezpieczeństwa energetycznego z potrzebą ograniczania negatywnych skutków produkcji, transferu i konsumpcji energii i jej nośników dla środowiska naturalnego oraz realizacją programów służących poprawie bezpieczeństwa ekologicznego w skali kraju, regionalnej i globalnej, w tym przeciwdziałaniu zmianom klimatu. Obecna ranga problemów bezpieczeństwa energetycznego skłania przy tym niektóre państwa do wykorzystywania zasobów surowców energetycznych jako instrumentów nacisku politycznego. Dlatego też wyzwaniem dla polskiej polityki bezpieczeństwa w najbliższym czasie pozostanie, zwłaszcza w świetle długotrwałości tych procesów oraz skali towarzyszących im kosztów finansowych, społecznych, ekonomicznych i politycznych, dywersyfikacja źródeł energii, jej dostawców oraz kanałów przesyłowych, a także zwiększenie w tym wymiarze odporności kraju na sytuacje kryzysowe.

22. Obecny poziom zintegrowania światowego życia ekonomicznego powoduje, iż gwałtowne zmiany, załamania koniunktury i kryzysy zachodzące nie tylko w najbliższym otoczeniu Polski, ale i w innych rejonach świata, mogą oddziaływać negatywnie na stabilność polskiej gospodarki, a tym samym bezpieczeństwo państwa. Szczególnie ważna w tym kontekście, zważywszy na stopień ich płynności, jest możliwość nagłej destabilizacji rynków finansowych. Pewne ryzyko wiąże się także z wystąpieniem w ramach gospodarki światowej tendencji powodujących spadek konkurencyjności i ograniczających możliwości rozwoju gospodarczego Polski.

23. Wyzwaniem dla bezpieczeństwa państwa pozostaje możliwość wystąpienia sytuacji kryzysowych w następstwie katastrof naturalnych lub wywołanych działalnością człowieka, wypadków lub też będących konsekwencją rozmaitych procesów i zjawisk transgranicznych. Choć częstotliwość takich wydarzeń jak pożary, powodzie i inne klęski żywiołowe, awarie przemysłowe, wypadki lotnicze, morskie i drogowe czy epidemie chorób zakaźnych nie musi w przyszłości się zwiększać, to, zważywszy na rosnącą współcześnie złożoność i współzależność życia gospodarczego i społecznego kraju, ich negatywne skutki mogą okazać się głębsze, bardziej długotrwałe i rozprzestrzeniać się szybciej, niż dotychczas. Możliwości precyzyjnego określenia skali, intensywności i czasu wystąpienia takich wydarzeń są często ograniczone. Dlatego też konieczne jest utrzymanie jak najwyższego poziomu zdolności do reakcji na tego typu wydarzenia, szybkiej minimalizacji ich skutków, a także zapobiegania im, gdy okaże się to możliwe. Szczególne znaczenie ma w tym względzie zapewnienie należytej odporności na sytuacje kryzysowe infrastruktury krytycznej, zwłaszcza transportowej i paliwowo-energetycznej, od której w rosnącym stopniu uzależnione jest funkcjonowanie współczesnych państw i społeczeństw.

24. Szczególnym wyzwaniem dla bezpieczeństwa Polski, podobnie jak pozostałych państw wysokorozwiniętych, w tym naszych bliskich sojuszników i partnerów, są negatywne oddziaływania w cyberprzestrzeni, wynikające z celowego lub nieumyślnego działania człowieka bądź wywołanych awarią albo nieszczęśliwym wypadkiem zakłóceń funkcjonowania infrastruktury teleinformatycznej. Jak dotąd naruszenia bezpieczeństwa teleinformatycznego nie powodowały uciążliwych konsekwencji i poważnych strat. Jednakże wysokie tempo rozwoju technologicznego oraz upowszechniania się jego rezultatów, pogłębiające zależność funkcjonowania państw, w tym Polski, od sprawnego działania infrastruktury teleinformatycznej, wskazuje na szybki wzrost rangi tego rodzaju wyzwań w przyszłości. Na szczególną uwagę zasługuje w tym względzie możliwość uzyskania dostępu do przechowywanych w formie elektronicznej informacji niejawnych przez nieuprawnione podmioty, w tym obce służby specjalne lub ugrupowania terrorystyczne i przestępcze, a także groźba dezorganizacji najważniejszych systemów informacyjnych instytucji rządowych oraz sfer sektora prywatnego o istotnym znaczeniu gospodarczym.

25. Poważne wyzwania dla bezpieczeństwa Polski wiążą się także z pewnymi długofalowymi tendencjami. Chodzi zwłaszcza o różnorakie przekształcenia środowiska naturalnego, w szczególności globalne zmiany klimatyczne. Należą do nich także przemiany demograficzne. Niekorzystne oddziaływanie zmian klimatu obejmie zapewne wszystkie płaszczyzny życia społecznego, poważnie wpływając na poziom rozwoju gospodarczego kraju oraz standard życia i dobrobyt obywateli. Także już postępujące starzenie się polskiego społeczeństwa, prowadzące do istotnych zaburzeń jego struktury demograficznej, powodując głębokie zmiany w finansach publicznych oraz na rynku pracy może prowadzić do znaczącej redukcji pozostającego w dyspozycji naszego kraju potencjału, zwłaszcza w wymiarze gospodarczym.

III. Bezpieczna Polska w bezpiecznej Europie

26. Głównym skierowanym na zewnątrz celem tej Strategii jest kształtowanie stabilnego międzynarodowego środowiska bezpieczeństwa w wymiarze regionalnym i globalnym przez pogłębianie współpracy międzynarodowej, zwłaszcza w ramach Sojuszu Północnoatlantyckiego, Unii Europejskiej i innych organizacji międzynarodowych oraz w relacjach z głównymi partnerami. Cel ten będzie służyć wzrostowi stabilności międzynarodowej i międzynarodowej współpracy, rozwojowi przyjaznych stosunków z sąsiadami i innymi państwami, umacnianiu istotnych z polskiej perspektywy instytucji międzynarodowych oraz budowie prestiżu i pozycji międzynarodowej kraju. Urzeczywistnianie tego celu przypada przede wszystkim na politykę zagraniczną, w tym zwłaszcza na dyplomację oraz militarne instrumenty bezpieczeństwa zewnętrznego.

Cel ten będzie wdrażany poprzez:

• zwiększenie skuteczności realizacji polskich priorytetów w NATO i UE oraz dbanie o sprawność mechanizmów sojuszniczych;

• bardziej efektywną współpracę z USA, Niemcami, Francją oraz państwami naszego regionu;

• zwiększenie skuteczności prawa międzynarodowego i instytucji międzynarodowych;

• umacnianie mechanizmów kontrolnych w dziedzinie proliferacji broni masowego rażenia i środków jej przenoszenia;

• zmniejszanie różnic rozwojowych w świecie oraz popieranie demokracji i poszanowania praw człowieka.

Sojusze i inne Instrumenty wielostronne

27. Sojusz Atlantycki pozostaje podstawowym wielostronnym instrumentem polityki bezpieczeństwa RP. Historycznie wyjątkową skuteczność Sojusz zawdzięcza z jednej strony swemu potencjałowi militarnemu oraz szerokiemu spektrum instrumentów działania, z drugiej zaś jedności wynikającej ze wspólnoty wartości. Polska będzie działać na rzecz utrzymania i rozwijania tego dorobku. Priorytetowe znaczenie zapewnienia odpowiedniej równowagi w hierarchii zadań i aktywności Sojuszu między jego, uznawanymi przez Polskę za podstawowe, funkcjami pierwotnymi (zbiorowa obrona, forum konsultacji) a rolą stabilizatora sytuacji międzynarodowej przez współpracę partnerską i operacje spoza art. 5. Warunkiem tego jest zagwarantowanie należytej wiarygodności zobowiązań sojuszniczych, m.in. poprzez rozmaite formy wzmacniania zbiorowej obrony (plany ewentualnościowe, ćwiczenia, Siły Odpowiedzi, rozbudowa infrastruktury). Zapewnienie zdolności do selektywnego reagowania globalnego, zgodnie z prawem międzynarodowym oraz podejściem całościowym (comprehensive approach) i przy otwartości na współpracę z innymi organizacjami.

28. Szczególną wartość NATO upatrujemy w jego roli jako platformy strategicznej jedności świata zachodniego i ścisłych związków Europy z Ameryką. Polska będzie wykazywać determinację w doskonaleniu zdolności NATO do działania poprzez transformację jego struktury i potencjału. Będziemy uczestniczyć we wspólnych programach zbrojeniowych i innych przedsięwzięciach modernizacyjnych. Będziemy popierać rozwój możliwie wszechstronnej współpracy NATO z partnerami oraz politykę otwartych drzwi.

29. Polska opowiada się za rozsądnym wychodzeniem NATO poza tradycyjnie rozumianą domenę działań Sojuszu polityczno-wojskowego. Chcemy, aby Organizacja odgrywała coraz bardziej aktywną rolę w zwalczaniu wyzwań nowego typu, czego przejawem powinno być budowanie zdolności do kolektywnej odpowiedzi m.in. wobec takich wyzwań, jak ataki na infrastrukturę teleinformatyczną czy zakłócenia w dostawach surowców energetycznych. Istotne znaczenie dla skuteczniejszej realizacji nowych misji Sojuszu zyskuje także sprawa lepszej koordynacji cywilno-wojskowej oraz współpracy z innymi podmiotami międzynarodowymi.

30. Członkostwo w Unii Europejskiej zapewnia Polsce najbardziej całościowe podstawy polityki bezpieczeństwa, umacnia jej pozycję oraz zdolności międzynarodowego oddziaływania. Stanowi zarazem ważny czynnik przyspieszonego, zrównoważonego rozwoju społeczno-ekonomicznego kraju. Polska będzie dążyć do pogłębiania integracji, zwłaszcza zorientowanej na zwiększanie wewnątrzunijnej spójności i solidarności. Nasz kraj będzie popierać międzynarodowe zaangażowanie UE, a w szczególności jej współpracę z sąsiedzkimi państwami i regionami (m.in. przez Partnerstwo Wschodnie).

31. W interesie Polski leży rozwój zdolności UE w sferze bezpieczeństwa, w tym jej instrumentów wojskowych. Będziemy zabiegać o pełne wykorzystanie potencjału Traktatu Lizbońskiego w tym względzie, umożliwiającego w przyszłości powstanie zdolności do wspólnej obrony, z zastrzeżeniem wymogu komplementarności oraz synergiczności tej ewolucji z rozwojem NATO. Ważnym elementem przyszłej CSDP będzie usprawnienie koordynacji wojskowych i cywilnych narzędzi UE, włącznie z pojawieniem się wspólnego, cywilno-wojskowego łańcucha dowodzenia. Będziemy popierać zacieśnianie współpracy przemysłów obronnych dokonującej się dzięki pracy EAO, a także w pozamilitarnych wymiarach bezpieczeństwa, zwłaszcza w sferze bezpieczeństwa energetycznego oraz publicznego.

32. Nasz kraj będzie nadal popierał rozwój współpracy NATO - UE. Powinna ona służyć lepszej koordynacji rozbudowy ich zdolności wojskowych oraz zapewnieniu synergii we współpracy obu organizacji w ramach prowadzonych przez nie operacji.

33. Polska niezmiennie opowiada się za zachowaniem przewidzianej w Karcie Narodów Zjednoczonych odpowiedzialności ONZ za utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego oraz umacnianiem roli pełnionej w tym względzie przez Radę Bezpieczeństwa. Przejawem tego jest polski udział w operacjach pokojowych realizowanych pod auspicjami Organizacji Narodów Zjednoczonych. Polska będzie też dążyć do zwiększenia skuteczności ONZ w przeciwdziałaniu zagrożeniom, które wynikają z niedorozwoju gospodarczego i nierozwiązanych problemów społecznych. Polska będzie zdecydowanie popierać umacnianie prawa międzynarodowego i zapewnienie jego powszechnego poszanowania. Będzie zabiegać o rozwój norm prawnych i mechanizmów wykonawczych, które będą skutecznymi narzędziami w zwalczaniu nowych zagrożeń, zwłaszcza związanych z proliferacją broni masowego rażenia, terroryzmem i przestępczością zorganizowanej oraz zjawiskiem państw upadłych.

34. Bezpieczeństwo i międzynarodowa pozycji RP wymaga aktywnego uczestnictwa w innych organizacjach międzynarodowych o celach ogólnych lub zajmujących się sprawami współpracy politycznej i bezpieczeństwa. Prowadzony w ramach Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) dialog dotyczący architektury bezpieczeństwa europejskiego powinien obejmować wszystkie aspekty „twardego” i „miękkiego” bezpieczeństwa i nie może abstrahować od oceny wypełnienia przyjętych już zobowiązań międzynarodowych państw członkowskich organizacji. Porozumienia dotyczące kontroli zbrojeń podpisane pod auspicjami OBWE stanowią ważny element systemu bezpieczeństwa w Europie. Rozpoczęcie dialogu na temat bezpieczeństwa europejskiego może przyczynić się do odzyskania roli Organizacji w tworzeniu klimatu przejrzystości i zaufania w sprawach bezpieczeństwa na naszym kontynencie.

35. Polska zamierza nadal aktywnie działać na rzecz umacniania międzynarodowych mechanizmów służących zapobieganiu proliferacji broni masowego rażenia oraz kontroli międzynarodowego handlu bronią i materiałami podwójnego zastosowania. Będzie dbać o skuteczność reżimu kontroli zbrojeń i rozbrojenia oraz środków budowy zaufania i bezpieczeństwa. Będzie również zabiegać o dalszy rozwój wielostronnych mechanizmów kontrolnych w tym zakresie, także przez poszukiwanie nowych, jeszcze bardziej elastycznych i skutecznych rozwiązań oraz instrumentów współdziałania. We współpracy z innymi członkami społeczności międzynarodowej Polska będzie przeciwdziałać wzrostowi potencjału militarnego państw, których polityka stwarza zagrożenie dla bezpieczeństwa międzynarodowego. Będziemy uczestniczyć w polityce sankcji, nałożonych na te państwa przez ONZ i UE.

Sojusze i współpraca dwustronna

36. Strategiczna waga stosunków Polski z USA w polskiej polityce bezpieczeństwa wynika z globalnego znaczenia USA, ich potencjału oraz dotychczasowego dorobku relacji polsko-amerykańskich. Będziemy zdecydowanie opowiadać się za utrzymaniem zaangażowania USA w sprawy bezpieczeństwa Europy i ich obecności wojskowej na kontynencie. Współpraca Polski z USA powinna służyć umacnianiu jedności wspólnoty atlantyckiej, w tym spójności wewnątrz NATO oraz pogłębianiu strategicznych więzi USA-UE. Będziemy dążyć do wzbogacania treści sojuszu ze Stanami Zjednoczonymi, czego praktycznym wyrazem jest ostatnio współpraca w zakresie tworzenia systemu obrony antyrakietowej.

37. Wielkie znaczenie będziemy niezmienne przywiązywać do rozwoju i umacniania stosunków z Niemcami i Francją, naszymi kluczowymi partnerami i sojusznikami w NATO i UE. Pogłębiona współpraca z tymi krajami, także w formule Trójkąta Weimarskiego umacnia nasze bezpieczeństwo i zwiększa pozycję Polski w regionie oraz przyczynia się do stabilizowania europejskiego ładu bezpieczeństwa.

38. Istotnym elementem polskiej polityki bezpieczeństwa jest współkształtowanie sytuacji bezpieczeństwa w Europie Wschodniej, zwłaszcza pod względem militarnej stabilności i przejrzystości oraz ewolucji ustrojów państw regionu w kierunku demokratycznym. Podstawą polskiej polityki wschodniej są dobrosąsiedzkie stosunki z Rosją, Białorusią i Ukrainą oraz wspólne działania wobec tego regionu prowadzone przez UE i NATO. Licząc na zacieśnienie współpracy sprzyjającej poczuciu bezpieczeństwa wszystkich państw w Europie Wschodniej, Polska proponuje wszystkim wschodnim partnerom zacieśnienie kontaktów w relacjach dwustronnych, a na forum NATO i UE zabiega o wypełnienie treścią istniejących formuł współpracy. Umacnianiu bezpieczeństwa w regionie będzie służyć respektowanie zasad Karty Narodów Zjednoczonych i stosownych dokumentów OBWE, do czego nadal będziemy przywiązywać wielką wagę.

39. Właściwe układanie stosunków z Rosją ma wielkie znaczenie dla bezpieczeństwa Polski i stabilności europejskiej. Będziemy dążyć do przezwyciężania istniejących problemów w naszych relacjach z tym wielkim krajem, pomimo niejednoznacznych zachowań naszego partnera w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa. Jesteśmy jednocześnie świadomi rozmiarów i znaczenia niekonwencjonalnego i konwencjonalnego potencjału wojskowego Rosji oraz jej zasobów pozamilitarnych. Symptomy zmian w polityce Rosji, zwłaszcza wobec Polski chcemy przekształcić w stałe dążenie do poprawy stosunków dwustronnych we wszystkich dziedzinach, co będzie korzystne dla sytuacji bezpieczeństwa w tej części Europy.

40. Polska docenia istotne znaczenie rangi i potencjału Ukrainy oraz jej politycznej orientacji dla stabilności i bezpieczeństwa w Europie Wschodniej. Będziemy stale podejmować wysiłki na rzecz umacniania bliskich, opartych na zaufaniu i wzajemnych korzyściach, stosunków z naszym sąsiadem. Będziemy także konsekwentnie wspierać swobodnie wyrażane przez naród ukraiński jego europejskie i transatlantyckie aspiracje. Pragniemy rozwijać polsko-ukraińską współpracę w sferze bezpieczeństwa.

41. Ważnym wymiarem polskiej polityki bezpieczeństwa pozostanie współpraca subregionalna. Jej różnorodne formy, także w sferze militarnej, będą służyć umacnianiu zaufania i stabilności w regionie, bardziej skutecznej reprezentacji jego interesów w łonie NATO i UE oraz potwierdzać międzynarodową pozycję naszego kraju.

42. Polska jako rozwinięte państwo europejskie i członek UE czuje obowiązek i ma wolę wspierania rozwoju państw słabiej rozwiniętych w Europie i poza nią. Pomoc rozwojowa stanowi też formę ważnej, bo pozwalającej eliminować źródła wielu zagrożeń, inwestycji w bezpieczeństwo międzynarodowe. Będzie ona prowadzona stosownie do posiadanych zasobów oraz z uwzględnieniem szansy równoczesnego wspierania demokracji, uśmierzania konfliktów i łagodzenia problemów humanitarnych w krajach, którym będzie świadczona.

IV. Profesjonalne siły zbrojne i sprawny system obronny państwa

43. Celem polskiej polityki obronnej jest utrzymanie potencjału obronnego państwa zapewniającego ochronę żywotnych interesów narodowych oraz współdziałanie z państwami NATO i UE ukierunkowane na przeciwstawianie się zagrożeniom bezpieczeństwa obszaru euroatlantyckiego. Wyzwaniem polityki obronnej jest zachowanie właściwej równowagi między narodowymi potrzebami obronnymi i zobowiązaniami sojuszniczymi. Aby sprostać temu wyzwaniu, konieczne jest określenie poziomu ambicji wojskowych państwa oraz wypracowanie nowoczesnej formuły obrony narodowej i skutecznych form jego angażowania się w stabilizowanie sytuacji międzynarodowej.

44. Polityka obronna jest realizowana poprzez organizowanie i rozwijanie nowoczesnego i sprawnego systemu obronnego państwa, z naczelną rolą dyplomacji, sił zbrojnych oraz służb specjalnych. Główną rolą systemu jest zapewnienie obrony i ciągłości funkcjonowania państwa w warunkach kryzysu polityczno-militarnego oraz w czasie wojny. Jest on wkomponowany w systemy bezpieczeństwa NATO i UE, stąd też istotna jest jego zdolność do współpracy ze strukturami sojuszniczymi, przy zachowaniu zdolności do skutecznego działania samodzielnego.

45. Celem Strategii jest wzmacnianie zdolności państwa do obrony. Będzie on realizowany poprzez:

• budowę profesjonalnych i nowoczesnych SZRP,

• wzmacnianie gotowości/zdolności struktur administracyjno-gospodarczych kraju do funkcjonowania w sytuacjach kryzysowych i do wspierania obrony państwa,

• poprawę zdolności rozpoznania i ochrony przed zewnętrznymi zagrożeniami bezpieczeństwa państwa.

Misje Sił Zbrojnych RP

46. Siły Zbrojne RP są podstawowym elementem systemu obronnego państwa. Ich rolą jest utrzymywanie gotowości do realizacji trzech rodzajów misji: zagwarantowanie obrony państwa i przeciwstawienie się agresji, udział w stabilizowaniu sytuacji międzynarodowej, wspieranie bezpieczeństwa wewnętrznego i pomoc społeczeństwu.

47. Ryzyko wystąpienia w przyszłości pośrednich zagrożeń militarnych dla Polski oraz trudny do przewidzenia w dłuższej perspektywie rozwój środowiska bezpieczeństwa sprawiają, że naczelną misją Sił Zbrojnych RP pozostaje zapewnienie zdolności państwa do obrony i przeciwstawienia się agresji w ramach zobowiązań sojuszniczych. Wypełnienie tej misji wymaga utrzymania potencjału sił zbrojnych na takim poziomie jakościowym i ilościowym, który będzie zapewniał odstraszanie w stosunku do potencjalnych przeciwników i gwarantował Polsce wiarygodność obronną w gronie sojuszników.

48. Siły Zbrojne RP współuczestniczą w procesie stabilizowania sytuacji międzynarodowej poprzez udział w operacjach reagowania kryzysowego i humanitarnych oraz współpracę wojskową ze wszystkim zainteresowanymi partnerami, a zwłaszcza państwami w bezpośrednim otoczeniu.

49. Udział Polski w operacjach międzynarodowych jest narzędziem polityki bezpieczeństwa państwa oraz źródłem doświadczeń i wyznacznikiem kierunków transformacji Sił Zbrojnych RP. Stopień i geograficzne obszary zaangażowania powinny być wypadkową jasno zdefiniowanych celów politycznych oraz aktualnych możliwości Sił Zbrojnych RP. Decyzja w sprawie zaangażowania Sił Zbrojnych RP w operacje międzynarodowe musi wynikać z analizy kryteriów: politycznego, prawnego, militarnego oraz finansowego i stanowić każdorazowo element świadomie wybranego przez organy władzy państwowej celu strategicznego Rzeczypospolitej Polskiej. Priorytetowe znaczenie dla Polski mają operacje Sojuszu Północnoatlantyckiego i Unii Europejskiej.

50. Poziom zaangażowania Sił Zbrojnych RP w operacje międzynarodowe w perspektywie krótkoterminowej będzie się mieścił w przedziale 3200-3800 żołnierzy. W dłuższej perspektywie liczba żołnierzy zdolnych do udziału będzie rosnąć, zgodnie ze zwiększającymi się wskaźnikami dostępności sił przyjmowanymi przez Polskę w ramach NATO.

51. Skuteczne angażowanie się w stabilizowanie sytuacji międzynarodowej wymaga wdrożenia koncepcji kompleksowego podejścia do rozwiązywania sytuacji kryzysowych oraz wypracowania efektywnych sposobów finansowania udziału Sił Zbrojnych RP w operacjach wojskowych. W tym celu opracowane zostaną zasady planowania, przygotowania i udziału polskich cywilno-wojskowych kontyngentów w operacjach reagowania kryzysowego poza granicami kraju. Sformalizowanie i ujednolicenie procesu planowania na szczeblu politycznym i międzyresortowym umożliwi wspólne, kompleksowe użycie rządowych i pozarządowych zasobów w skoordynowany sposób.

52. Siły Zbrojne RP wspierają pozostałe organy państwa w zapewnianiu bezpieczeństwa wewnętrznego Polski i udzielają niezbędnej pomocy wojskowej właściwym instytucjom i służbom rządowym oraz samorządowym, organizacjom cywilnym i społeczeństwu w reagowaniu na niemilitarne sytuacje kryzysowe. Uczestniczą w narodowym systemie zarządzania kryzysowego, stale rozwijając swą zdolność do udzielania pomocy odpowiednim organom administracji publicznej oraz społeczeństwu w wypadku klęsk żywiołowych, katastrof spowodowanych przez człowieka i zagrożeń terrorystycznych. Kierunki działań doskonalących wypełnianie tej misji obejmą skorelowanie procedur współdziałania i osiągnięcie kompatybilności środków łączności sił zbrojnych oraz służb ratowniczych i porządkowych, a także doprecyzowanie zasad finansowania pomocy wojskowej udzielanej organom administracji publicznej.

53. Gotowość do prowadzenia pełnego spektrum misji wymaga zasadniczej poprawy kluczowych zdolności operacyjnych sił zbrojnych. W pierwszej kolejności rozwijane będą zdolności do: rozpoznania, dowodzenia, przetrwania i ochrony wojsk oraz ich przemieszczenia i mobilności. Dla osiągnięcia tych zdolności wdrażany i sukcesywnie rozwijany będzie system klasy C4ISR, system obrony powietrznej, rażenia oraz pozyskane zostaną środki transportu. Zwiększane też będą możliwości zintegrowanej logistyki oraz zabezpieczenia medycznego. Zmiany te będą sprzyjać zwiększaniu zdolności Sił Zbrojnych RP do udziału w wielonarodowych operacjach połączonych, a co za tym idzie ich interoperacyjności oraz kompatybilności ich uzbrojenia i sprzętu wojskowego.

Transformacja i profesjonalizacja Sił Zbrojnych RP

54. Wypełnienie misji Sił Zbrojnych RP wymaga wytężonego wysiłku transformacyjnego i głębokich zmian w funkcjonowaniu i organizacji Sił Zbrojnych RP. Warunkiem koniecznym do wzmocnienia zdolności państwa do obrony oraz angażowania się w operacje międzynarodowe jest bowiem budowa profesjonalnych i interoperacyjnych Sił Zbrojnych RP. Prowadzona profesjonalizacja armii ma na celu podwyższenie poziomu zdolności operacyjnych i potencjału oraz racjonalizację kosztów. Główne kierunki działań w tym obszarze obejmą zwiększenie nasycenia nowoczesnym uzbrojeniem i sprzętem wojskowym, podniesienie poziomu wyszkolenia wojsk i gotowości bojowej sił zbrojnych, stworzenie nowoczesnego systemu rezerw, a także optymalizację potencjału logistycznego.

55. Dla należytego wypełnienia swoich misji, Siły Zbrojne RP są zorganizowane w oparciu o cztery rodzaje sił: Wojska Lądowe, Siły Powietrzne, Marynarkę Wojenną oraz Wojska Specjalne. W skład Sił Zbrojnych RP wchodzi również Dowództwo Operacyjne Sił Zbrojnych, Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych, Inspektorat Wojskowej Służby Zdrowia, Żandarmeria Wojskowa, Dowództwo Garnizonu Warszawa, a po ogłoszeniu mobilizacji - Służba Kontrwywiadu Wojskowego i Służba Wywiadu Wojskowego.

56. Ważnym elementem zmian reorganizacyjnych jest powołanie Narodowych Sił Rezerwowych, przygotowanych do realizacji zadań w sytuacjach kryzysowych i umożliwiających zwiększenie potencjału obronnego państwa. Priorytetem w krótkiej perspektywie jest osiągnięcie przewidzianej liczebności żołnierzy NSR, zaś celem długofalowym będzie stałe podnoszenie umiejętności ochotników w drodze szkoleń oraz ciągła adaptacja organizacji i składu nowego podsystemu uzupełnień w zależności od potrzeb obronnych państwa oraz wymogów sytuacji wewnętrznej i międzynarodowej.

Społeczno-ekonomiczny wymiar funkcjonowania sił zbrojnych

57. Choć główne zadania Sił Zbrojnych RP koncentrują się na zapewnianiu bezpieczeństwa państwa, ich funkcjonowanie ma istotny wymiar społeczno-ekonomiczny. Działania na rzecz obronności wspierają różne obszary aktywności polityki rozwoju, poprzez współuczestnictwo w procesie kształcenia, wspieranie zatrudnienia, rozwoju infrastruktury, potencjału naukowo-badawczego czy ochronę dziedzictwa narodowego. Także współudział sił zbrojnych w narodowym systemie zarządzania kryzysowego zwiększa odporność struktury przestrzennej kraju na zagrożenia naturalne i podnosi poziom bezpieczeństwa wewnętrznego.

58. W wymiarze terytorialnym Siły Zbrojne RP, a zwłaszcza rozmieszczenie terenów i obiektów wojskowych, oddziałują na rozwój kraju, jego regionów i struktury przestrzennej. Konieczne jest stałe uwzględnianie potrzeb obronnych państwa w działaniach polityki przestrzennej oraz doprowadzenie do bezkolizyjnego funkcjonowania infrastruktury wojskowej.

59. Prowadzone zmiany w polityce budżetowej oraz finansach publicznych będą prowadzić do racjonalizacji wszystkich wydatków, także tych związanych z obronnością. Z uwagi na zobowiązania międzynarodowe Polski, konieczność odrobienia zaległości transformacyjnych Sił Zbrojnych RP oraz silne powiązanie między obronnością i polskim przemysłem, konieczne jest zapewnienie stabilnego finansowania wydatków związanych z obronnością państwa. Stały, określony ustawowo, wskaźnik nakładów obronnych oraz optymalizacja wydatków na siły zbrojne są niezbędne dla utrzymania i rozwoju potencjału obronnego w długiej perspektywie oraz racjonalnego wykorzystania nakładów obronnych.

Sprawny system obronny państwa

60. Polska organizuje i utrzymuje swój system obronny, kierując się obowiązującym prawem oraz w zgodzie z potrzebami obronnymi, wymaganiami jakościowymi i możliwościami społeczno-ekonomicznymi kraju. Sprawność systemu obronnego jest determinowana harmonijnym współdziałaniem tworzącego go podsystemu kierowania oraz podsystemów wykonawczych - militarnego i niemilitarnego. Wymaga to efektywnej współpracy wszystkich organów władzy i administracji publicznej, zapewnienia zdolności do działania w każdych warunkach poprzez odpowiednią organizację, wyposażenie i obieg informacji w obrębie systemu obronnego oraz podnoszenia umiejętności i wiedzy osób pracujących na rzecz bezpieczeństwa i obronności państwa.

61. Szczególną rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa państwa odgrywa podsystem kierowania, odpowiedzialny za skuteczne zapewnienie ciągłości podejmowania decyzji i działań na rzecz utrzymania bezpieczeństwa narodowego. Należy dążyć do stworzenia opartego na jasnym podziale kompetencyjnym, zintegrowanego modelu kierowania, umożliwiającego efektywne kierowanie przygotowaniami obronnymi w czasie pokoju, kierowanie reagowaniem na zagrożenia kryzysowe oraz kierowanie obroną państwa w czasie wojny.

62. Ważnym obszarem funkcjonowania systemu obronnego pozostają działania podejmowane przez podsystem niemilitarny. Uczestniczące w nich pozamilitarne struktury obronne - administracja publiczna oraz wybrani przedsiębiorcy - realizują zadania zapewniające sprawne i bezpieczne funkcjonowanie państwa w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny, tworzenie warunków ochrony i przetrwania obywateli, zasilanie zasobami ludzkimi i materiałowymi Sił Zbrojnych RP oraz jednostek odpowiedzialnych za bezpieczeństwo wewnętrzne państwa, a także zadania wynikające z obowiązków państwa-gospodarza. W interesie bezpieczeństwa i obronności państwa leży rozwijanie skutecznych form przygotowań obronnych i realizacji potrzeb obronnych przez pozamilitarne struktury obronne oraz doskonalenie mechanizmów współpracy w tym zakresie. Priorytetowe kierunki działań w obszarze pozamilitarnych przygotowań obronnych obejmują: organizację i zabezpieczenie techniczne systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym, zabezpieczenie potrzeb Sił Zbrojnych RP i wojsk sojuszniczych, w tym przygotowanie przedsiębiorców do realizacji zadań wynikających z Programu Mobilizacji Gospodarki, oraz tworzenie i gospodarowanie rezerwami strategicznymi.

63. Istotnym, choć wymagającym interwencji obszarem pozamilitarnych przygotowań obronnych jest obrona cywilna. Wypracowane zostaną rozwiązania systemowe regulujące tę problematykę, w tym rozwój infrastruktury ochrony ludności.

64. Elementem integrującym funkcjonowanie systemu obronnego państwa, a zarazem jego newralgicznym obszarem jest strategiczne planowanie obronne. Oparte jest ono na dwóch zasadniczych dziedzinach: planowaniu operacyjnym i programowaniu obronnym, w którym uczestniczą organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego oraz Siły Zbrojne RP. Priorytetem musi być stworzenie spójnego systemu planowania obronnego opartego o jednolitą podstawę prawną, zapewniającego efektywne pozyskanie oraz wykorzystanie niezbędnych sił i środków oraz zdolności do obrony państwa. Planowanie będzie prowadzone w sposób metodyczny, zapewniający harmonizację etapów planistycznych oraz synchronizację planowania narodowego z sojuszniczym.

Służby specjalne

65. Charakter środowiska bezpieczeństwa Polski, jak również złożona natura współczesnych wyzwań i zagrożeń powodują, że bardzo ważną rolę w skutecznej realizacji interesów narodowych pełnią służby specjalne. Ich podstawową misją jest dostarczanie organom państwa odpowiedzialnym za bezpieczeństwo narodowe wszechstronnego, wiarygodnego i wyprzedzającego wsparcia informacyjnego. W zainteresowaniu tych służb pozostają informacje mogące mieć istotne znaczenie dla bezpieczeństwa i międzynarodowej pozycji Polski oraz jej potencjału ekonomicznego i obronnego. Szczególnej uwadze podlegają działania związane ze zwalczaniem międzynarodowego terroryzmu, przestępczości zorganizowanej, proliferacji broni masowego rażenia i środków jej przenoszenia, ochrony kontrwywiadowczej, bezpieczeństwa ekonomicznego państwa oraz ochrony informacji niejawnych. Wobec rosnących zagrożeń w cyberprzestrzeni, należy intensyfikować działania na rzecz bezpieczeństwa krytycznej infrastruktury teleinformatycznej państwa. Ważnym zadaniem służb specjalnych pozostaje ochrona polskich cywilno-wojskowych kontyngentów uczestniczących w operacjach poza granicami kraju. Mając na względzie postępujący proces globalizacji bezpieczeństwa, a także zobowiązania wynikające z członkostwa Polski w NATO i UE, służby specjalne muszą rozbudowywać zdolność do rozpoznawania sytuacji w rejonach napięć, konfliktów i kryzysów międzynarodowych na świecie.

66. Zwiększanie skuteczności działań służb specjalnych wymaga umacniania ich zdolności do sprawnej kooperacji z innymi organami i służbami państwowymi i do udziału w międzynarodowej współpracy wywiadowczej. Stałej troski wymaga zapewnienie wysokiej jakości personelu, należytego wyposażenia i finansowania służb specjalnych.

Przemysłowy potencjał obronny kraju

67. Przemysł obronny stanowi istotny element polityki bezpieczeństwa państwa, pozytywnie wpływając na jego bilans handlowy, rozwój przemysłu, innowacyjność technologii oraz zatrudnienie. Jest on rozwijany przez kraje jako instrument wyrażający ich możliwości w zakresie bezpieczeństwa, niezależności i niepodległości.

68. Spowolnienie gospodarcze i jego następstwa związane z ograniczeniem wydatków budżetowych spowodowały drastyczne zmniejszenie krajowych zamówień na uzbrojenie i sprzęt wojskowy, wpływając na pogorszenie kondycji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstw sektora obronnego - w tym na utratę płynności finansowej niektórych spółek. Wymaga to podjęcia działań zmierzających do reorganizacji polskiego przemysłu obronnego. Kierunki przebudowy krajowego sektora obronnego obejmują przede wszystkim konsolidację kapitałową wybranych podmiotów produkcyjnych, badawczo-rozwojowych, usługowych i handlowych oraz poszerzenie współpracy z firmami zagranicznymi, jak również prywatyzację pozostałych spółek sektora obronnego.

System rezerw strategicznych

69. Istotnym aspektem prawidłowego funkcjonowania gospodarki Polski oraz zapewnienia podstawowych potrzeb bytowych ludności w okresie zaburzeń dostaw kluczowych towarów i produktów jest posiadanie wydajnego systemu rezerw strategicznych. Wybrane asortymenty rezerw strategicznych stanowią źródło zabezpieczenia potrzeb sił zbrojnych oraz innych służb i instytucji państwowych realizujących zadania na rzecz bezpieczeństwa i obronności państwa.

70. Poziom ilościowy i jakościowy surowców i towarów strategicznych powinien odpowiadać rzeczywistym potrzebom gospodarczym i obronnym państwa. Polska będzie dążyć do utworzenia nowoczesnego systemu rezerw strategicznych, uwzględniającego zmiany uwarunkowań środowiska bezpieczeństwa państwa, zdolnego do reagowania na zmieniającą się koniunkturę w gospodarce oraz skutecznie uruchomiającego, dystrybuującego i odtwarzającego rezerwy. Podmioty odpowiedzialne za ich tworzenie będą prowadziły ciągłą analizę stanów przechowywanych towarów strategicznych, dokonywały ich rotacji oraz rozpoznawały krajowe i międzynarodowe źródła ich uzupełniania. Istotnym warunkiem dla prawidłowe go funkcjonowania systemu rezerw strategicznych jest stworzenie zasad ich finansowania, zarówno w formie dotacji państwa, jak również w oparciu o potencjał magazynowy przedsiębiorców poprzez odpowiedni pakiet zwolnień podatkowych.

V. Stabilne państwo, bezpieczni obywatele

71. Bezpieczeństwo narodowe łączy sieć wzajemnych powiązań i współzależności z pozostałymi sferami funkcjonowania państwa. Dlatego też celem Strategii jest zapewnienie stabilnych gospodarczych, społecznych i ekologicznych fundamentów bezpieczeństwa Polski. Cel ten będzie realizowany poprzez:

• zapewnienie stabilnych i nieprzerwanych dostaw nośników energii,

• zapewnienie solidnych podstaw gospodarczych oraz stabilności finansowej,

• zwiększanie odporności infrastruktury krytycznej,

• zachowywanie równowagi przyrodniczej poprzez ochronę środowiska naturalnego,

• poprawę zdolności reagowania w sytuacjach nadzwyczajnych,

• budowę nowoczesnego i produktywnego potencjału naukowo-badawczego oraz efektywnego systemu edukacyjnego,

• integrację rozwoju społeczno-gospodarczego i bezpieczeństwa narodowego.

Bezpieczeństwo energetyczne

72. W obliczu rosnącego w świecie znaczenia bezpieczeństwa energetycznego oraz konieczności jego zagwarantowania dla niezakłóconego funkcjonowania polskiej gospodarki i społeczeństwa, konieczne jest zapewnienie stabilnych i nieprzerwanych dostaw nośników energii. Łącząc interesy bezpieczeństwa narodowego z wymogami rozwoju gospodarczego, należy zapewnić zróżnicowane zaopatrzenie w surowce energetyczne oraz alternatywne źródła energii. Najważniejsze kierunki działań w obszarze bezpieczeństwa energetycznego obejmują: dywersyfikację dostaw nośników energii, określenie zasad regulacji i interwencji państwa na rynku energetycznym, uruchomieniem inwestycji w rozwój energetyki jądrowej w Polsce, modernizację sieci przesyłowych energii, zwiększenie zdolności państwa do magazynowania surowców energetycznych oraz zwiększanie zdolności kraju do reagowania na niekorzystne zmiany na rynku, w tym również poprzez zacieśnienie współdziałania w ramach NATO i UE.

73. Jednocześnie działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego będą wymagały minimalizacji ich negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne. Ponadto, sprostanie ambitnym założeniom polityki klimatycznej UE oznacza konieczność prowadzenia szeregu trudnych działań adaptacyjnych, wiążących się między innymi z modernizacją polskiego przemysłu. W krótkiej perspektywie będą stanowiły one znaczne obciążenie dla gospodarki, pogarszając jej konkurencyjność. Jednak długoterminowo przyniosą poprawę bezpieczeństwa energetycznego RP i możliwość uczestnictwa Polski w unijnych oraz globalnych inicjatywach podejmowanych na rzecz postępu technologicznego i ekologicznego.

Cele polityki energetycznej Polski są rozwijane w strategii Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko.

Makroekonomia i finanse

74. Solidne podstawy gospodarcze oraz stabilność finansowa są warunkiem skutecznej realizacji polityki bezpieczeństwa. Dotychczasowe źródła wzrostu gospodarczego Polski, takie jak relatywnie niskie koszty pracy czy dostępność tanich surowców, wyczerpują się. Aby sprostać wyzwaniom globalnej gospodarki, konieczne jest wykorzystanie przez polskich przedsiębiorców innych źródeł przewagi konkurencyjnej oraz zwiększanie odporności na destabilizację rynków finansowych.

75. Budowa stabilnej i zrównoważonej gospodarki wymaga podjęcia działań prowadzących do umocnienia sektora finansowego i bankowego oraz rzetelny nadzór nad jego funkcjonowaniem, odpowiedniej polityki rynku pracy oraz wykorzystania możliwości wynikających z uczestnictwa w UE.

76. Kluczem do stałego i szybkiego rozwoju gospodarczego jest maksymalizacja efektywności wykorzystania wiedzy, kapitału, pracy i zasobów naturalnych oraz wzrost innowacyjności. Konieczne jest lepsze powiązanie sfery badawczo-rozwojowej z bezpieczeństwem narodowym, w tym zwiększenie przydatności badań naukowych dla obronności państwa.

Cele i działania na rzecz rozwijania innowacyjnej gospodarki są określone w Strategii innowacyjności i efektywności gospodarki.

Infrastruktura krytyczna

77. Rozwojowi gospodarczemu i technologicznemu kraju towarzyszy dynamiczna rozbudowa infrastruktury kluczowej dla bezpieczeństwa państwa i jego sprawnego funkcjonowania. Możliwość wystąpienia sytuacji kryzysowych pociąga za sobą konieczność zwiększania niezawodności funkcjonowania infrastruktury krytycznej. Zwiększenie odporności na zagrożenia wymaga też należytego zintegrowania tej infrastruktury na poziomie kraju i intensywnego rozwoju jej powiązań w ramach sieci europejskich.

78. Celem ochrony infrastruktury krytycznej jest zapewnienie odpowiedniego i jednakowego poziomu zabezpieczeń, ograniczenie przypadków awarii i wypracowanie środków naprawczych. Należy przygotować Narodowy Plan Ochrony Infrastruktury Krytycznej oraz zaangażować w proces budowy mechanizmu jego realizacji - poza administracją i służbą publiczną - także operatorów i właścicieli infrastruktury, w tym prywatnych. Mając świadomość ponadnarodowego wymiaru funkcjonowania infrastruktury krytycznej, Polska będzie aktywnie uczestniczyć w toczących się na forum NATO i UE pracach nad ochroną infrastruktury krytycznej.

79. Rośnie znaczenie infrastruktury teleinformatycznej oraz jej odporności na awarie, pomyłki oraz ataki. Konieczne jest zapewnienie jej niezawodności, wydajności i możliwie najwyższej dostępności ekonomicznej i fizycznej. Należy dążyć do zagwarantowania bezpieczeństwa wymiany informacji oraz przesyłu i przetwarzania danych, zwłaszcza na potrzeby administracji publicznej oraz systemu kierowania bezpieczeństwem.

Środowisko naturalne

80. Nieodłączonym elementem zrównoważonego rozwoju kraju jest zachowywanie równowagi przyrodniczej poprzez ochronę środowiska naturalnego. Poprawa czystości wód, zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza czy zapobieganie degradacji gleb są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania społeczeństwa. Zabiegi na rzecz zachowania równowagi przyrodniczej prowadzić będą do efektywnego wykorzystania zasobów uwzględniającego koszty korzystania ze środowiska i koszty dla jakości życia mieszkańców Polski.

81. Coraz częstsze występowanie anomalii pogodowych wymaga zwiększenia odporności struktury przestrzennej kraju na zagrożenia naturalne. Ochrona przed powodziami, pożarami, suszami, osuwiskami, zatorami lodowymi, wichurami i epidemiami wymaga takich rozwiązań planistycznych i realizacyjnych, które z odpowiednim wyprzedzeniem pozwolą na minimalizację ich negatywnego oddziaływania. Konieczna jest także większa koordynacja i skuteczność działań podmiotów publicznych odpowiedzialnych za usuwanie skutków katastrof naturalnych, w tym władz administracji publicznej i służb ratowniczych.

Cele polskiej polityki ekologicznej są rozwijane w strategii Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko.

Zdolność reagowania w sytuacjach nadzwyczajnych

82. Rosnące ryzyko wystąpienia sytuacji kryzysowych, w tym zdarzeń trudnych do przewidzenia (tzw. szoków), wymaga rozwoju sprawnego systemu zarządzania kryzysowego. System ten powinien skutecznie chronić struktury państwa, jego infrastrukturę krytyczną i obywateli przed zagrożeniami terrorystycznymi, skutkami katastrof naturalnych, awarii technicznych, zakłóceń porządku publicznego czy epidemii. Podstawowe znaczenie mają tu działania prewencyjne oraz sprawny system ostrzegania przed zagrożeniami. Skuteczne reagowanie w sytuacjach nadzwyczajnych wymaga oprócz modernizacji infrastruktury oraz mechanizmów koordynacji działań między właściwymi organami i służbami zdolności do współpracy z odpowiednimi instytucjami zagranicznymi.

83. Zarządzanie kryzysowe ma charakter wieloszczeblowy i sprawowane jest przez Radę Ministrów oraz organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego. Wiodącą rolę w wykonywaniu zadań z obszaru zarządzania kryzysowego spełniają służby i formacje podległe ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, wspierane w razie potrzeby przez Siły Zbrojne RP. Krajowy system zarządzania kryzysowego jest funkcjonalnie powiązany z systemami NATO i UE w obszarze monitorowania i ostrzegania, planowania oraz wspólnych procedur działania i ćwiczeń.

Cele i działania na rzecz rozwijania zarządzania kryzysowego określa strategia Sprawne państwo.

Społeczno-edukacyjny wymiar bezpieczeństwa

84. Nowoczesny i produktywny potencjał naukowo-badawczy oraz wysoki poziom wykształcenia obywateli są warunkiem stabilnego rozwoju kraju, jak również elementem bezpieczeństwa narodowego. Priorytetem w tym obszarze jest rozwijanie społeczeństwa opartego na wiedzy, wysoka jakość kształcenia dopasowanego do potrzeb gospodarki i zmian na rynku pracy na wszystkich szczeblach systemu edukacyjnego. Rozwój badań naukowych powinien być intensyfikowany poprzez wspieranie współpracy między sferą badawczo-rozwojową i przedsiębiorstwami oraz tworzenie otoczenia sprzyjającego powstaniu i ochronie wiedzy. Istotne jest też efektywne wykorzystanie nakładów na badania naukowe oraz skracanie czasu wdrażania wyników badań.

85. W dziedzinie techniki i technologii obronnych Polska musi tworzyć warunki do badań wspomagających osiąganie zdolności operacyjnych przez Siły Zbrojne RP. Przewaga na współczesnym polu walki zależy w ogromnym stopniu od przewagi technologicznej. System organizowania i wdrażania prac naukowo-badawczych będzie dostosowywany do standardów obowiązujących w krajach NATO oraz UE oraz zintensyfikowane zostaną działania zmierzające do aktywnego uczestnictwa polskich ośrodków naukowych i przemysłowych w międzynarodowych programach zbrojeniowych. Szczególnie znaczenie będą miały projekty realizowane w ramach NATO oraz EDA.

Cele i działania na rzecz rozwoju potencjału naukowo-badawczego oraz procesu kształcenia określa Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki oraz Strategia rozwoju kapitału ludzkiego.

86. Postępująca demokratyczność i otwartość polskiego społeczeństwa oraz coraz większy wpływ opinii publicznej na decyzje polityczne wymaga coraz lepszej komunikacji społecznej, skutecznie przekazującej cele polskiej polityki bezpieczeństwa. Niezbędne jest uzyskanie względnie wysokiego poziomu akceptacji społecznej dla zaangażowania naszego kraju w operacje militarne poza granicami kraju. Skuteczna komunikacja społeczna, prezentująca rolę Sił Zbrojnych RP w zapewnieniu bezpieczeństwa Polski i jej obywateli, jest konieczna dla utrzymania więzi między wojskiem a społeczeństwem polskim, zwłaszcza w świetle procesu profesjonalizacji armii oraz zmiany charakteru wykonywanych przez nią zadań. Kreowanie pozytywnego wizerunku Wojska Polskiego służyć też będzie pozyskiwaniu jak najlepszych kandydatów do zawodowej służby wojskowej.

87. Ważnym zadaniem jest też budowa kapitału społecznego opartego o wysoki poziom aktywności obywatelskiej i zaufania społecznego oraz wspólną tożsamość narodową. Istotne jest takie wykorzystanie zasobów dziedzictwa narodowego oraz modelu wychowania i edukacji, które służyć będą promowaniu postaw patriotycznych i obywatelskich oraz uświadamianiu ciągłości historycznej, pokoleniowej i terytorialnej Rzeczypospolitej Polskiej. Umożliwi to budowę aktywnego społeczeństwa obywatelskiego i postaw propaństwowych.

Cele i działania na rzecz budowy kapitału ludzkiego w Polsce określa Strategia rozwoju kapitału społecznego.

Integracja rozwoju społeczno-gospodarczego i bezpieczeństwa narodowego

88. Konieczna jest większa integracja polityki bezpieczeństwa z innymi politykami publicznymi. Działania z obszaru bezpieczeństwa narodowego i rozwoju ekonomiczno-społecznego, mimo względnej wobec siebie autonomii, łączy sieć wzajemnych współzależności. Funkcjonowanie organów i służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo narodowe wpływa na rynek pracy, przemysł, usługi powiązane z obronnością, strukturę przestrzenną kraju, a także edukację, naukę czy zasoby dziedzictwa narodowego i infrastrukturę kultury.

89. Konieczna jest integracja przepisów, procedur i mechanizmów działania obydwu obszarów oraz wymiana doświadczeń i dobrych praktyk w zakresie zarządzania i funkcjonowania instytucji publicznych czy planowania strategicznego. Istotne jest też odpowiednie koordynowanie działań w zakresie planowania przestrzennego oraz procedur związanych z obronnością państwa mających charakter przestrzenny na szczeblu krajowym, wojewódzkim i lokalnym.

VI. Rozwój spójnego i efektywnego systemu bezpieczeństwa narodowego

90. System bezpieczeństwa narodowego tworzą wszystkie odpowiedzialne za bezpieczeństwo w świetle Konstytucji RP i właściwych ustaw organy oraz instytucje należące do władz ustawodawczych, wykonawczych i sądowniczych, w tym Parlament, Prezydent RP, Prezes Rady Ministrów, Rada Ministrów, centralne organy administracji rządowej oraz inne państwowe urzędy centralne i instytucje państwowe. Istotnymi jego elementami są siły zbrojne oraz służby i instytucje rządowe zobowiązane do zapobiegania i przeciwdziałania zagrożeniom zewnętrznym, zapewnienia bezpieczeństwa publicznego, prowadzenia działań ratowniczych oraz ochrony ludności i mienia w sytuacjach nadzwyczajnych, a także - w zakresie przewidzianym w Konstytucji RP i właściwych ustawach - władze samorządowe oraz inne podmioty prawne, w tym przedsiębiorcy tworzący potencjał przemysłowo-obronny oraz realizujący zadania z zakresu bezpieczeństwa państwa.

91. System bezpieczeństwa narodowego powinien posiadać zdolność do szybkiego i sprawnego działania w warunkach zagrożenia, zaistnienia sytuacji kryzysowej oraz kryzysu polityczno-militarnego i w czasie wojny. Efektywność systemu wymaga skoordynowanych działań, zarówno wewnętrznych, jak i w ramach sojuszniczych i międzynarodowych systemów bezpieczeństwa. Dążenie do stworzenia w pełni zintegrowanego systemu bezpieczeństwa narodowego wymaga zapewnienia wysokiej jakości komunikacji, wymiany danych i informacji między wszystkimi elementami systemu bezpieczeństwa państwa w ramach procesu kierowania bezpieczeństwem narodowym.

92. Istota kierowania bezpieczeństwem narodowym polega na podejmowaniu przez właściwe organy władzy państwowej i administracji publicznej oraz organy dowodzenia siłami zbrojnymi decyzji i działań mających na celu uruchomienie zasobów i środków systemu bezpieczeństwa państwa, zwiększając w ten sposób potencjał i zdolności państwa do przeciwstawienia się wszelkim rodzajom zagrożeń. Wspomniane podmioty, wypełniając funkcje kierownicze, działają na wszystkich poziomach struktury organizacyjnej państwa, w oparciu o elementy funkcjonujące w ramach reagowania kryzysowego i reagowania obronnego.

93. Szczególną cechą procesu kierowania bezpieczeństwem narodowym powinna być elastyczność i uniwersalność w aspekcie zachowania ciągłości odpowiedzialności organów władzy publicznej, zdolności do podejmowania decyzji oraz dostosowania struktur organizacyjnych, zarówno w przypadku zaistnienia sytuacji kryzysowej, jak i w okresie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny.

94. Istotnego znaczenia dla rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego nabiera konieczność przeprowadzania cyklicznych strategicznych przeglądów bezpieczeństwa narodowego, integrujących procesy i przeglądy realizowane w innych dziedzinach bezpieczeństwa państwa. W ramach przeglądów powinny być dokonywane diagnozy stanu bezpieczeństwa państwa oraz wskazywane zasadnicze kierunki działań zmierzających do jego podnoszenia i doskonalenia systemu bezpieczeństwa narodowego. Właściwym organem przeprowadzającym przeglądy bezpieczeństwa narodowego powinna być Rada Ministrów przy współpracy z Prezydentem RP oraz innymi podmiotami i instytucjami państwowymi.

95. Realizacja ostatniego celu Strategii, jakim jest rozwój spójnego i efektywnego systemu bezpieczeństwa narodowego, wymaga:

• konsolidacji elementów systemu bezpieczeństwa narodowego, obejmującego zarządzanie kryzysowe i reagowanie obronne oraz procesów kierowania bezpieczeństwem narodowym;

• zapewnienia mechanizmów koordynacji i współpracy istniejących podmiotów i struktur organizacyjnych systemu bezpieczeństwa narodowego, w tym sił zbrojnych;

• powołania nowych lub zmiany charakteru istniejących struktur organizacyjnych, na najwyższym szczeblu administracji państwa, wypełniających kluczową rolę w procesie kierowania bezpieczeństwem;

• integracji z sojuszniczymi i międzynarodowymi systemami bezpieczeństwa w zakresie monitorowania zagrożeń, wymiany informacji oraz podejmowania wspólnych działań;

• podnoszenia wiedzy specjalistycznej i umiejętności podejmowania decyzji oraz działań osób uczestniczących w poszczególnych elementach systemu;

• tworzenia i aktualizacji aktów prawnych dotyczących organizacji, funkcjonowania systemu bezpieczeństwa państwa i kierowania bezpieczeństwem narodowym;

• doskonalenia procedur działania w trakcie ćwiczeń i treningów oraz szkoleń z udziałem organów kierowania i dowodzenia sił zbrojnych.

96. Działania integrujące proces kierowania bezpieczeństwem narodowym powinny dotyczyć: wspólnego procesu planowania, w tym metodologii sporządzania dokumentów planistycznych, przyjmowania jednolitej oceny zagrożeń i zamiaru realizacji zadań, uzgadniania procedur działania i doskonalenia współpracy, integracji systemów łączności i informatycznego wparcia procesu kierowania oraz wymiany danych informacji, tworzenia struktur organizacyjnych właściwych do spraw zarządzania kryzysowego i reagowania obronnego, funkcjonujących w okresie pokoju, kryzysu i wojny.

97. Należy dążyć do zacieśnienia współpracy pomiędzy najwyższymi organami władzy państwowej w sferze bezpieczeństwa narodowego poprzez zwiększenie roli i znaczenia Rady Bezpieczeństwa Narodowego oraz Rady Gabinetowej, jako podmiotów oraz forów do rozstrzygania najważniejszych problemów bezpieczeństwa państwa. Koniecznym jest utworzenie stałego organu opiniodawczo-doradczego Rady Ministrów w sprawach bezpieczeństwa narodowego oraz stosownej komórki organizacyjnej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, zabezpieczającej funkcjonowanie tego organu. Należy dążyć do zmiany charakteru Rządowego Centrum Bezpieczeństwa, rozszerzając jego kompetencje do koordynowania spraw z dziedziny bezpieczeństwa narodowego. Podwyższaniu wiedzy i umiejętności osób realizujących zadania związane bezpieczeństwem oraz zapewnieniu wsparcia eksperckiego naczelnym organom władzy państwowej w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego służyłoby powołanie stosownego państwowego ośrodka naukowo-dydaktycznego.
    

98. Należy podjąć działania zmierzające do opracowania ustawy łączącej rozproszoną w wielu aktach prawnych problematykę bezpieczeństwa narodowego, doprecyzowującą kompetencje organów władzy państwowej w sferze kierowania bezpieczeństwem państwa oraz sankcjonującą przeprowadzanie strategicznych przeglądów bezpieczeństwa narodowego.

Postanowienia końcowe

…

Załącznik:
Ramy realizacyjne Strategii Bezpieczeństwa Narodowego RP

25

---