Mustafa Kemal Atatürk (ur. w 1881 w Salonikach, oficjalnie 19 maja 1881[1], zm. 10 listopada 1938 w Stambule) - turecki polityk, wojskowy, współtwórca i pierwszy prezydent Republiki Turcji.
Spis treści
[ukryj]
St. kapitan Mustafa Kemal, 1907
W latach 1908-1909 uczestniczył w rewolucji młodotureckiej, w latach 1911-1912 w wojnie turecko-włoskiej, a w latach 1912-1913 w wojnach bałkańskich. Podczas pierwszej wojny światowej był dowódcą dywizji, a w 1916 uzyskał stopień generała i tytuł paszy. W czasie wojny wyróżnił się skuteczną obroną półwyspu Gallipoli przed inwazją wojsk angielsko-australijsko-nowozelandzko-francuskich. W 1921 uzyskał stopień marszałka. W latach 1921-1922 odparł agresję armii greckiej i doprowadził do rewizji na rzecz Turcji postanowień traktatu w Sevres (1920) i zastąpienia go przez traktat z Lozanny (1923).
W 1922 stanął na czele ruchu nacjonalistycznego i obalając sułtanat, zakończył epokę Imperium osmańskiego. Po proklamowaniu republiki przeniósł stolicę kraju ze Stambułu do centralnie położonej Ankary. W 1923 został wybrany na pierwszego prezydenta Turcji, którym pozostał aż do śmierci w 1938, wprowadzając autorytarne rządy i modernizację oraz europeizację kraju.
Wśród przeprowadzonych reform prawnych i społecznych na uwagę zasługują m.in. wprowadzenie kalendarza gregoriańskiego, alfabetu łacińskiego, oczyszczenie języka tureckiego ze słów pochodzenia arabskiego i wprowadzenie nazwisk, sam Mustafa Kemal wybrał dla siebie nazwisko: „Atatürk”, czyli „Ojciec Turków”, którego nie wolno było nosić żadnemu innemu Turkowi. Znacznie ograniczył ingerencję islamu w politykę państwa wprowadzając kodeks karny. Za jego rządów wprowadzono obowiązkowe nauczanie kobiet, a także ustawy gwarantujące im równość społeczną i polityczną, promowano też zachodni styl ubierania się.
W latach 1930-35 przeprowadził pięcioletni plan gospodarczy, którego celem było modernizacja i uniezależnienie gospodarcze Turcji.
Mustafa Kemal Pasza zmarł 10 listopada 1938 w Pałacu Dolmabahce w Stambule o godzinie 9:05 (wszystkie zegary w tym obiekcie zatrzymano, by oddać hołd ukochanemu wodzowi i ojcu narodu tureckiego). Uroczystości pogrzebowe trwały kilka dni. Po trzydniowym wystawieniu na widok publiczny, trumnę przewieziono do Parku Gülhane w takt marsza żałobnego Fryderyka Chopina. Następnie krążownik zabrał ją do Izmiru, skąd koleją przewieziono ją do Ankary. Złożono ją w Muzeum Etnograficznym, skąd w 1953 przeniesiono do mauzoleum. Obecnie jest pochowany w ogromnym mauzoleum w Ankarze, gdzie znajduje się też jego muzeum. Dał początek prądowi filozoficznemu o nazwie kemalizm.
Manewry, ćwiczenia brygady armii i kompanii kawalerii Armii Cumali
Orhan Pamuk, Śnieg, Wydawnictwo Literackie, 2006
Jeffrey Eugenides, Middlesex, Wydawnictwo Sonia Draga, 2004
Przypisy
↑ Artykuł w ahmetakyol.net podaje, że data urodzenia Atatürka nie jest pewna - do 25 czerwca 1925 stosowano w Turcji dwa kalendarze, a w metryce Atatürka nie jest wskazane, w którym systemie zapisana jest data - rokiem urodzenia mógłby być 1880 lub 1881. Ponadto są wątpliwości co do dnia i miesiąca urodzenia. Za datę urodzenia Atatürka przyjmuje się oficjalnie dzień 19 maja 1881 - dzień ten został wybrany, ponieważ wtedy rozpoczęła się w 1919 turecka wojna o niepodległość.
Schaller, Dominik J. and Zimmerer, Jürgen (2008) "Late Ottoman Genocides: The Dissolution of the Ottoman Empire and Young Turkish population and extermination policies." Journal of Genocide Research, 10:1, pp. 7-14.
Rendel, G. W. (20 March 1922). Foreign Office Memorandum on Turkish Massacres and Persecutions of Minorities since the Armistice
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Pułk Tatarski Ułanów imienia Mustafy Achmatowicza
Orhan Kemal Cemile
Arabic Calligraphy Naskh Script for Beginners by Mustafa Ja far (2011)
więcej podobnych podstron