Honoriusz Balzak

Eugenia Grandet

Ojciec Honoriusza Balzaka

• pochodził z chłopskiej rodziny - daleki od życia intelektualnego

• pracował u notariusza - podstawy wiedzy prawnej

• w Paryżu miał posadę u sekretarza w rządzie Ludwika XVI

• zmienił nazwisko podszywając się pod rodzinę Balzak - przeszedł do warstwy arystokratycznej

• w czasie rewolucji był ministrem marynarki

• w 1789 r., po rewolucji i po ścięciu Ludwika XVI, został sekretarzem ministra oportunisty

• został dyrektorem do spraw armii

• umiał korzystać z przemian politycznych, szybko się dorobił

• jako 50-latek ożenił się z 19-latką, córką właściciela przytułku (nie było to zgodne małżeństwo - Balzak w swojej twórczości będzie krytykował małżeństwa zawierane z takich pobudek)

• po upadku Napoleona został rojalistą

Cechy ojca Balzaka odnajdujemy w wielu dziełach.

Honoriusz Balzak (1790 - 1850)

• był pierwszym synem

• został wysłany na wieś, rodziców widział w dzieciństwie tylko kilka razy (podejmie ten problem w utworze „Wyklęty syn”

• miał siostrę, poczętą poza małżeństwem i bardzo kochaną przez matkę

• w latach 1813 - 1815 uczęszczał nieregularnie do liceum w Paryżu

• podjął studia prawnicze i został zatrudniony u adwokata

• środowisko prawnicze odbierał negatywnie - nie chciał zostać prawnikiem

• gdy skończył studia prawnicze oświadczył, że chce zostać pisarzem

• w 1822 r. poznał panią Laurę Debernay, która była starsza od jego matki; zostali kochankami

• Laura wprowadziła go w środowisko arystokratyczne. Dzięki niej zawiera znajomości literackie, pisze do czasopism.

• Związek z Laurą zawsze opisywał pozytywnie

• Związał się Eweliną Hańską, również arystokratką (zawsze dążył do arystokracji)

• Gdy okazuje się, że Balzak jest chory, Hańska opuszcza go dla młodszego

• Na pisarstwo Balzaka miała wpływ historia (burzliwa epoka):

• Życie Balzaka przypada na okres porewolucyjny (rewolucja 1789 r. przyniosła hasła: „wolność, równość, braterstwo”, ale jednocześnie związana była z terrorem dotykającym arystokrację, duchowieństwo a na końcu samych rewolucjonistów; rewolucja odsunęła kościół od polityki; powstała Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela

• Po tych wydarzeniach, po dyktaturze, Napoleon został cesarzem, aż do klęski w bitwie pod Lipskiem

• Obce wojska wchodzą do Paryża, upokorzenie Francuzów

• Powrót Napoleona z Elby

• Restytucja władzy monarszej, monarchia przekształcona przez zdobycze rewolucji francuskiej

• Zaostrzenie konfliktu między królem Karolem X a parlamentem

• Walka ultrarealistów i liberałów

• Wiosna Ludów 1848 r.

• Balzak nie brał udziału w tych wydarzeniach

• Twórczość Balzaka ma zakorzenienie:

• historyczne

• biograficzne

• w 1830 r. Balzak uświadamia sobie, dokąd zmierza - do stworzenia obrazu społeczeństwa 1. połowy XIX wieku

• „Komedia ludzka”

• cykl utworów, odpowiednik „Boskiej komedii” Dantego (świat pokazany na różnych poziomach)

• Balzak chce stworzyć taką całość, kręgi jak Dante. Pokazuje świat stworzony przez Boga

• Balzak pyta o społeczeństwo, nie o Boga

• Dzieło o charakterze całości

• Cykl obejmujący bez mała sto powieści, pisanych w latach 1829 - 1850

• Tytuł, jak również plan i ogólna koncepcja całości, pojawiły się w druku dopiero w 1842 r.

• Gigantyczne dzieło nie zostało ukończone, pewne jego fragmenty Balzak zdążył tylko naszkicować

• „Komedia ludzka”

• studia obyczajowe

• sceny z życia prywatnego

• sceny z życia prowincji

• sceny z życia paryskiego

• sceny z życia politycznego

• sceny z życia wojskowego

• sceny z życia wiejskiego

• studia filozoficzne

• studia analityczne

• inspiracje:

• powieścią gotycką

• powieścią przygodową

• powieścią historyczną

• twórczością: Waltera Scotta, Johanna Wolfganga Goethego, François René de Chateaubriand, François Rabelais

Realizm

• realizm zawdzięczamy Etienne Champfleury - skrytykował on naiwną idylliczność próby stworzenia literatury ludowej, rozwichrzony liryzm Georgie Sand, szkołę zdrowego rozsądku Ronsarda, Dumasa i Sue. Bronił tylko Balzaka.

• najpierw realizm skojarzono z malarstwem

• 1857 r. praca Champfleury pt. „Realizm”

• nazwa szkoły przyznał pierwszeństwo prozie i powieści

• o realizmie mówimy w odniesieniu do Flauberta - jest charakterystyczne, że w przeciwieństwie do Balzaka, Flaubert starał się o bezosobowość

Komedia u Balzaka:

• pokazanie komiczności ludzkiego życia, śmieszności zabiegów

• człowiek gra w teatrze życia społecznego

• zafałszowanie własnego JA - gra się tę rolę, by osiągnąć sukces społeczny (majątek, wysokie stanowisko)

• hierarchia społeczna pozbawiona Boga, tym bogiem jest tu złoto, świat materialistyczny

• z punktu widzenia materialisty- świat skoncentrowany na życiu ziemskim, bez wartości

„Eugenia Grandet”

• Pan Grandet

• pieniądz rządzi jego życiem

• jest ubogi, oszczędny

• cała rodzina żyje w ubóstwie

• ojciec pełni tu rolę tyrana

• w jego obskurnym domu jest kapliczka wypełniona złotem, do której Grandet chodzi się modlić

• złoto nie służy niczemu, służy samo sobie - spaczenie stosunku do pieniądza, złoto staje się bogiem

• jest skąpy

• gdy umarła żona musi podzielić się majątkiem z córką

• bardziej myśli o pieniądzach niż o córce

• daje pieniądze, ale tak, by mógł je zabrać, gdy będą mu potrzebne

• w mieszkaniu oszczędza na wszystkim - na świecach, opale; mieszkanie jest brudne

• Pani Grandet

• sterroryzowana

• bezwolna

• wykonuje rozkazy

• Eugenia Grandet

• córka-anioł

• gdy się zakochała, zbuntowała się przeciw ojcu

• oddając pieniądze ukochanemu narazi się na gniew ojca

• gdy dostała pieniądze oddała je na cele dobroczynne, dała je biednym

• była inna niż ojciec

• spłacała długi byłego kochanka, by on mógł się ożenić

• robiła wszystko dla jego szczęścia

• kochanek ożenił się z inną, gdyż nie wiedział jakie Eugenia ma bogactwo

• przeciwieństwo romantycznego budowania świata - typowość, jednoznaczność - jedna dominująca cecha

• tych ludzi określa ich stosunek do społeczeństwa - z jednej strony pan Grandet, z drugiej strony Eugenia

---