WO JN Y WŁOSKIE
Walka o hegemonię w Europie W. toczyła się niemal bez przerwy od schyłku XV do poł. XVI Była to rywal. Fr- hiszp. W zmaganiach zbrojnych uczestn. Liczne państwa. Gł. Rolę miały: Fr., Hiszp., państwa wł., Rzesza. Poważny udział- Anglia, Szwajc., Turcja i Węgry Jana Zapolyi.
Ces. I pap. Wyraźnie stawały się reliktami przeszł. Ich realna siła i znaczenie w epoce przemian gosp. I, odkryć geogr., odrodzenia i reform. Malały. Uświęcony dualizm władzy w Europie- duchowej pap. I świeckiej ces. Stracił znaczenie. Interesy nar., gosp. I dynast. Poszczeg. Państw brały zdecydowanie górę. Poczucie solidarności chrz. Krajów europ. Wobec wspólnego zagr. Ze str. Imperium Osma. Zanikało. W rywal z Habsb. Arcychrz. Król Fr. Nie wahał się szukać oparcia w Turkach.
FRANCJA XV/XVI w.- to kraj o najdalej posuniętym procesie unifikacyjnym w Eur. Zrodzone jeszcze podczas wojny 100-letniej poczucie jedności Fr. Wobec wspólnych wrogów było katalizatorem przycz. się do powstania zjedn., nar. Państwa fr. W owym czasie zaawansowany był proces unifikacji ziem fr. Pod berłem Walezjuszy. Po sm. Karola Zuchwałego (Nancy 1477) przył. Ks. Burgundii i Pikadrii. Resztę ziem wzięli Habsb. Fakt ten stał się jedną z gł. Przyczyn zaostrzenia stos. . fr. Nie zadowoliła się tylko cz. Spadku po K. Zuchw. Wkrótce potem przył. Hrabstwo Prowansji. Dalszy proces unifik. Ziem fr. Przebiegsł w kier. W., ku Bretanii.Bretania była bazą wypadową dla najazdów ang. Wobec przygotowań do wojen we Wł. Fr. Chciała się zabezp. Z tej str. Od Anglii. Mieszkańcy Bret. Byli prawie monopolistami w dziedzinie transportu mors. 1487- 91 wojna o Bret. Równocześnie ze scalaniem ziem umacniała się we Fr. Władza króla. Miał on władzę ustawod., sądown. I wykonawczą. Był naczelnym wodzem armii i decyd. O pokoju i o wojnie. Stałe podatki i stała armia zaciężna umacniały. Nie zwoływał stanów gener. W. WŁ. V III Wznowienie wojny. Wojska ces. Pod wodzą ks. K. Bourbon zdobyły szturmem Rzym- SACCO DI ROMA.
Te niepowodzenia zmuszają Franc. I do zawarcia niekorzystnego pokoju w CAMBRAI -1529-
WOJNA L. 40-60TE Traktat w Cambrai nie oznaczał stbilizacji. Cesarz KV popadał w kłopoty. WOJNY WEWN. W NIEM. + WOJNY Z TURCJĄ. Franc. I jeszcze 2krotnie próbował walczyć. 1536-8- rozejm w NICEI Po klęsce z Turkami w Algierii (1541) i w Niemczech- nowa wojna. Fr. Sprzym z królem duń. Chr II i ks. Protest. + Turcją. Traktat w CREPY (1544). Brak rozstrzygn
1556 ABDYKACJA KV. Dziedzictwo hiszp, niderl i wł. dla FILIPA II. Posiadł. Austr., Czechy i cz. Węgier dla brata Karola, FERDYNANDA I. Podział domu hab.sb. na 2 linie.
HENRYK II, król fr. Wszczął za radą pap., PAWŁA IV, wojnę z FII Na terenie Wł. Fr. Ponoszą klęskę. Paweł IV musi uznać na Płw. Apen. Przewagę hiszp. Pogranicze fr- flandryj. Walczą sprzym hiszp.- ang.- niderl. Klęski Fr. Pod St. Quentin (1557) i Gravelines (1558). Ich porażka w wojnie.
Fri Hiszp. u kresu sił. 1557- 9 ostry kryzys finans. Wynik wyczerp. Woj., a w Hiszp. też wynik depresji gosp.
1559 CATEAU- CAMBRESIS pokój hiszp- fr. &osobny pokój ang. -fr.
Był to tryumf Hiszp. Rozbito w nim związki hiszp.- ang- małż. FII z córką H II Elżbietą Valois. Pokój ten był wyrazem stabiliz, równowagi europ, w której odtąd odgrywały gł. Rolę Fr., Hiszp i Turcja. To też klęska polityki KV, który chciał restaur wielkiej, uniwers. Monarchii chrześc. |
W. WŁ II Tylko Zgromadzenie Notablów. Wykorzystywał rywal. Między szlachtą a mieszcz. Fr. Miała 14-15 mln. Ludzi, 480tys km2, 30 osób na km2. Podstawą gosp.- roln. System czynszowy. Miasta przeżywają silny rozwój gosp. .pojawiają się operacje kredyt.- pienieżne. Powstają banki, manufaktury. Kupcy interesują się gosp. I polityką Włoch.
Rozwój sztuki wojennej. wzrost znaczenia piechoty i artylerii- rozpowsz. Broni palnej, kosztem konnego ryc. Szlachta zainteresowana wojną.
Ekspansja ku płw. Apen. Była wypadkową interesów dyn., arystokr., bogatego mieszcz., i szlachty. KAROL VIII dążył do aneksji ks. Neapolit. Chciał stworzyć bazę wypadową do krucjsty przeciw Turkom. Mieli spiżowe lufy armatnie- podniesienie bojowej wartości artylerii. Słaba flota fr.
KASTYLIA & ARAG. Gł. Rywal Fr. Jedność Hiszp. (niby od małż. Izabeli Kastyl. Z Ferdyn Arag. 1469) była b. luźna. Kast. I arag. Miały inne orientacje gospod. Kat. Na Ocean i Afrykę. Arag. Była zw. Z M. Śródz. I Sycylią, z której miała zboże. Miały 4- 4,5mln. Ludzi, zróżn. Pod wzgl. Etnicznym, nar., rel. Rozp. się prześladowania Żydów, aby wyeliminować ich z życia gospod. Ż. Bronili się przechodząc na wiarę chrz. W interesie władzy król. działała Św. Inkwizycja. 31 III 1492 edykt skazujący Ż. Na wygnanie. Potem Inkwizycja skierował się przeciw muzłum. W Arag. Pozycja szlachty i przedst. Staonwego nie zostały tak bardzo ograniczone. Utworzono nar. Piechotę, złożoną gł. Z ludn. Miejskiej. Gł.siła hiszp. Kawaleria i artyl. Słabe. Silna flota.
HABSB. I ICH KRAJE DZIEDZICZNE 2 gł. Konkurentem była ces. Dyn. Habsb. Ich posiadłości u progu wojen wł. Skł. Się z krajów dziedzic. Lub odziedziczonych (Austria, Styria, Karyntia, Tyrol, Kraina, Triest, Ks. Burg.) oraz z krajów niem., w których Habsb. Sprawowali władzę jako ces. Obieralni. Dziedzictwo to było samowyst. Prod. Zbóż była też na eksport. Ich bogactwem była sól i metale.
OBJAŚNIEIA N- północ S- południe E- wschód W- zachód
All- wszystko/ wszyscy; każdy/ każde; cały/ całe- i odmiany tych słów w zależności od kontekstu zdania.
|
W. WŁ III Pozycja dziedziczna Habsb. Tych krajów nie była zbyt silna. Opozycja dobrze zorgan stanów przysp. Im sporo kłopotów. Nie mogli rządzić tak absolutnie jak królowie fr. Czy kastyl. Władza Habsb. Jako ces. Była słaba. Decental. Tend. Wielkofeud. Brały górę w all krajach, którymi władali. Armia Habsb. Nie dorównywała fa. Najlepsza artyl. Słaba- lkka kawaleria. Niski poziom sztuki fortyfik.
Najważniejszą z posiadł. Zdobytych było dziedzictwo burgundzkie (Niderl., Alzacja, Lotaryngia, Franche= Comte) Habsb. Prowadzili w Niderl. Dość zręczną politykę wygrywania rywal. Poszczeg. Miast. Znaczna niezal. All krajów burg., ich partykularyzm,liczne przywileje, których Habsb. Nie mogli łamać prowadziły do tego, że nie byli oni w stanie wykorzystać tych posiadłości w pełni do swych celów polit.i wojsk. Nie mogli wykorzysctać niezłej floty hol. Ciągnęłi natomiast duże korzyści gosp. Pieniądze pokrywały w poważnym procencie wydatki na woję z FR. Nie mogli oni jednak liczyć na pomoc z Niemiec.
SYT. POLIT. NA PŁW. ITAL. PRZED WOJNAMI Pod wzgl. Polit. Był tu zlepek różnych państewek o często skrajnych interesach, skłóconych ze sobą, ulegających wpływom obcych mocarstw. Naważniejsze państwa Plłw. To: Wenecja, Państwo Kośc., Neapol, Florencja. WENECJA-rep. Rządzona przez oligarchię patrycj. Na czele był doża. Centralistyczny system rządów. Nie była samowyst. Sprowadzała zboże z płw. Bałkan. Podstawą egzyst. Był handel (zwł. Lewantyński)pod kontrolą i przy poparciu Porty Otomańskiej prowadzili Wenecjanie zyskowny proceder, zachowując nadal w niektórych dziedzinach faktyczny monoopol (np. na sprowadzanie win gr. ). Poltityka wen. To polityka wolności handlu i unikania konfliktu z wielkimi mocarstwami europ. I Turcją. Utrzymywała W. dużą armię zaciężną. Wyróżniała się dodatnio na tle sił zbrojnych innych państw Płw. Po wybuchu wojen wł. Zreorg. Słabą artylerię. Flota wen. Był jedną z |
W. WŁ IV Najsilniejszych w świecie. Służyli tu wył. Wenecjanie. Będąc silną ekonom. I milit. W. kierowała swą ekspansję ku Płw. Apen. Państwa wł. Orientowały się w zamiarach Wenecji .bły do niej wrogo nastawione. PAŃSTWO KOŚC Papieże epoki Odrodzenia dążyli do zapewn. Sobie największej władzy świeckiej. Przeciwstawiali się tym samym obcym najeźdźcom. KRÓL. NEAPOLIT. Ścierały tu się wpływy fr. I hiszp. Do spadku po dyn. Andegaw. Zgłosili się fr. Adegaw. I dyn. Arag. Na razie na tronie neapolit. Usadowili się przedst. Dyn arag. - król Ferdynand - FERRANTO RE. FLORENCKA Była poza okresem swej świetności. Duże nasilenie walki klasowej. Girolamo SAVONAROLA zgorszony zepsuciem obyczajów w Kościele i w życiu świeckim. Jego wystąpienia przeciw duchownym i świeckim zjednały mu poparcie biedoty miejskiej. Był okres w czasie okupacji fr., że Savonarola sprawował najwyższą władzę w mieście. Przeprowadził w czsisie swych rządów kilka ref. O char. demokrat. ( wprowadzenie podatków od nieruchomości, usunięcie lichwiarzy z Flor. Jego dziiałalność była skierowana przeciw wielu osiągnięciom kult. I myśli renesans. Była wsteczna. Spalony na stosie 23 V 1498
WYPRAWA KAROLA VIII- POCZ. WOJEN WŁ. Podejmując decyzję o rozp. wojny. KVIII zdecyd. Się zlikwid. Dot. zapalne punkty polit. Fr. I zabezp. Sobie swobodę działania w Italii. 3 traktaty- z ANGLIĄ, HISZP I HABSB. All te traktaty były niekorzystne. Przyniosły Fr. Straty mater. I teryt.
KVIII zawarł układ z LUDWIKIEM MORRO, władcą MEDIOLANU. (przeciwko władcy Neapolit. FERRANTO) . Nie udało się pozyskać pap. Aleksander VI, Z POCH. Hiszpan, reprezentował wrogie nastawienie wobec fr. Planów zaborczych. Papież chciał wykorz. Fr. Do rozgrywek ze swymi przeciwn. , zwł. Z Neapolem.
|
W. WŁ V IX 1494 KVIII WYRUSZA NA WOJNĘ przyjmuje tytuł ,,króla Sycylii i Jerozolimy”. Wyst. Jako spadkobierca Andegaw. Armia 140 armaty spiżowe. Sukcesy. 3 XII 1494 Fr. Mają RZYM. II 1495 NEAPOL. Italia i Europa wstrząśnięte. Artyl. Fr. Sterroryzowała all. Mury zamku św. Jana uległy zburzeniu w przeciągu 4 h. 12 V 1495 KVIII koronuje się na króla Neapolu. Przyjął też koronę Paleologów.
Sukcesy fr. Wywołały nat. Reakcję. 31 V 1495 LIGA WENECKA Papież+ Wenecja+ Mediolan + Cesarz + Ferd. I Izabela hiszp. była ona przeciw eźdźcom fr.
Zagrożony odcięciem od kraju- odwrót z Neapolu. FORNUOVO- bitwa nie rozstrzyg. K VIII przebija się do Fr.
Na terenie Król. Neapolit. Trwały walki z Fr. Fr. Przegrali. Powrót dyn. Arag.
KVIII zmarł. Jego następca, L. XII skierował swą politykę ku Ks. Mediol. Koronując się przyjął tytuł. ,,króla Fr. I ks. Mediolanu.''. W 1498 r. zneutral. Anglię, zawarł przymierze z Hiszp. i Wenecją (1499) zjednał sobie pap. Aleksandra VI. VIII 1499 WOJNA Z MEDIOLANEM..
Fr. Po sukcesie decyd. Się na ponowną ekspansję w kier. król. Neapolu. Podjął też myśl krucjaty przeciwko Turcji. Plany nierealne. Załatwić sprawę Neapolu chciał LXII załatwić w porozumieniu z Hiszp. - tajny traktat fr.- hiszp w Grenadzie. (1500). NEAPOL dla FR., 1501 PODBÓJ NEAPOLU siły fr.- hiszp. papież zatwierdził ten rozbiór spec. Bullą.
Między zaborcami konflikt. WYBUCHA WOJNA. Przewagę ma Hiszp. (walki nad rzeką Garigliano) 1504 poddanie GAETY W czasie walk przewaga hiszp.była w lepszej piechocie i zaopatrzeniu armii. Hiszp. mieli najemne oddziały wł. Kondotieró |
W. WŁ VI 1504 LYON
LIGA W CAMBRAI (1508), LIGA ŚWIĘTA (1511) Sprawy wł. Skomplikowały się. Wenecja stała się największym wrogiem mocarstw zaborczych i państwa Kośc. . Papiestwo za JULIUSZA II dążyło do wzmocnienia swej władzy świeckiej i rewindykacji teryt. Zagarn. Przez Wenecję.
1508 LIGA W CAMBRAI
Pozornie liga antytur. Rzeczyw. antywenecka.
Julisz ekskomunikuje Wenecję. AGNADELLO Fr. Rozbijają wojska weneckie
Przewroty przym.- obawa przed wpływami fr. We Wł, które po zwyc. Nad Wenecją wzrosły w sposób bardzo niebazp.
1511 LIGA ŚWIĘTA zainicjował ją pap. Juliusz II
1512 wyparcie sił LXII z Włoch. Fr. Traci Mediolan.
FRANCISZEKI I KAROL V. ... POKÓJ W CAMBRAI (1529) FRANCISZEK Inie zrezygnował z Wł. Też stosoał pol. Wygrywania jednych przeciwko 2
1515 MARIGNANO fr. Pokonują niepokonane dotąd siły szwajc., sprzym z Ces. I Mediolanem. Mediolan w rękach Fr. Fr I dąży do pacyfik. Wł. Udało mu się to m.in. dzięki konkordatowi z pap., który uregul. Stos. Między Rzymem a Fr. Do Wielkiej Rewol.
Kilkuletni pokój. Państwa wł. Straciły swą niepodl. Na N. rządzili Fr, na S. Hiszp.
Zaczął wzrastać antag. Fr.- Habsb. Potęga domu habsb. Gwałtownie wzrosła, bo wnuk Maksym. Stał się dziedzicem Niderl., Hisz. i Franche- Comte |
W. WŁ . VII Pod jego berłem, jako KAROLA I nast. Zjedn. Kastylii i Arag. W 1 monarchię hiszp. Fr. Zagrożona z kilku stron. Po śmierci ces. Do korony ces. Wyst. Karol. Nieudana kontrakcja Fr.I w Europie. 1519 Frankfurt n/Menem- królem rzym. Wybrany Karol I. do jego sukcesu przycz. się poparcie miast niem., a zwł. Kasa Fuggerów i Welserów. Karol po elekcji frankf. Umocnił swoją władzę w hiszp.- stłumił powst. Antykról- COMUNEROS (1520 w Toledo)- powstała szlachta i mieszcz. Pokonał ich przy pomocy wojsk niem i arystokr. Hiszp. Opozycja w Hiszp. złamana.
1521 wybuch wojny w Italii toczy się 38 lat, straciła char. walki o ziemie wł, a przybrała char. wielkiej wojny o prymat w Europie W.
na pocz. Fr. Nie miała nikogo prócz Szwajc. 1522 wyparcie Fr. Z Wł. Od S. Wkraczają do Fr. Wojska Hiszp. od N. wojka ang. Od Fr. Odstępuje lennik Fr. I Karol BOURBON.
Fr. Przełamuje kryzys. Jej wojska ponownie wkraczają do Wł. Od koalicji antyfr. Odchodzi Wenecja. Fr. Zawiera porozumienie z dot. wrogiem pap. KLEMENSEM VII.
24 II 1525 PAWIA Klęska Fr. Z siłami niem.- hiszp. Franc. I w niewoli.
Zwyc. KV nie mógł w pełni wykorz. Swego tryumfu milit- brak kasy - musiał rozpuścić dużą cz. Wojsk najemnych & przygotow. Woj. Ze str. Turcji.
Pawia zachwiała równowagą europ. 1 zareagowała na to Anglia. - traktat z Fr. W Moore
1526 MADRYT Franc. Podpisuje pokój, którego dotrzymać nie myśli. WYRZEKA SIĘ BURGUNDII, POSIADŁ. WŁ. Daje synów jako zakładn. Po odzyskaniu wolności mntuje koalicję przeciw KV.
1526 LIGAW COGNAC ,,ŚWIĘTA”
|