Standard formalny zaliczeniowych prac pisemnych

Poniższe uwagi odnoszą się także do prac magisterskich (wyjąwszy - w zasadzie - objętość - por niżej)

UWAGA: proszę się nie przerażać szczegółowością tych porad, przekonacie się Państwo, że taki przewodnik się przydaje, a więc;

- w absolutnie wyjątkowych wypadkach, po uzgodnieniu z osobą prowadzącą, prace zaliczeniowe mogą być pisane odręcznie; jednak standard to wydruk komputerowy;

objętość prac zaliczeniowych: na ogół do 5 stron znormalizowanego wydruku komputerowego czyli: - ok. 1800 znaków na stronie, a więc: ok. 30 wierszy x ok.60 znaków w wierszu; - prace powinny być napisane w standardzie:
- czcionka Times New Roman;
- wielkość czcionki -14;
- odstęp między wierszami - 1,5;

marginesy: - prawy (2,5 cm) i lewy (3,0 cm) margines oraz marginesy przypisów powinny być wyrównane, marginesy górny i dolny - 1,8 cm;

wygląd tekstu:

- tekst powinien być sformatowany bez znaczków, "ptaszków", zróżnicowanych czcionek, nadużywania bolda, nadużywania odstępów, itp. ozdób;

- pierwszy akapit zawsze "dociągnięty" do marginesu; następne z tzw. wcięciem (1 "kliknięcie" w tabulator);

- przypominam, że akapity sugerują nową myśl, więc proszę ich używać wyłącznie w takim wypadku gdy owa myśl się pojawia w tekście;

objętość prac magisterskich - do sensowanego wyczerpania tematu; zwykle prace teoretyczne są nieco krótsze; prace empiryczne - dłuższe; ale objętość pracy magisterskiej nie jest tutaj unormowana (moja miała 36 stron łącznie z obszerną bibliografią); "średnia objętość" to, jak pokazuje praktyka, ok. 60 - 80 stron;

śródtytuły:

- jeżeli praca jest podzielona na podrozdziały i/lub mniejsze fragmenty - powinny one być sygnalizowane śródtytułami, bez numerków typu: 1.2.3.1; proszę unikać przy tym stylu dzielenia tekstów (jeśli się Państwo przy nim uprzecie) wyższych podziałów niż symbolizowane przez: 1.2, 1.3, itd.; nie należy więc odwoływać się do myśli wyrażonych wcześniej, np. tak: "podobnie we fragmencie 1.2.3.4") bo czytelnik zaczyna się gubić;

- fragmentów i podrozdziałów nie zaznaczamy nową stroną tylko podwójnym odstępem od końca ostatniego akapitu (czyli 1,5 x 2);

- w przypadku prac magisterskich rozdział zaczynamy od nowej strony - zawsze sygnalizując go tak: Rozdział II lub ROZDZIAŁ II

TYTUŁ ROZDZIAŁU (lub: Tytuł rozdziału);

Po maximum trzech odstępach (1,5 x 3) następuje tekst (ewentualnie poprzedzony śródtytułem, por. niżej);

- tytułów i śródtytułów nie wyśrodkowujemy; zawsze piszemy je od początku lewego marginesu (nasza strona lewa - ekranu prawa);

- praca zaliczeniowa także powinna "posiadać" tytuł;

- wszystkie oddawane teksty powinny być SPRAWDZONE pod względem ortografii, tzw. literówek i interpunkcji; przypominam, że Państwo Dysortograficy mają do dyspozycji odpowiednią opcję w komputerze i/lub życzliwych Kolegów;

- na końcu tekstu powinna być zamieszczona literatura wykorzystana lub bibliografia (wzór i uwagi na ten temat, por. niżej);

- obowiązuje prawidłowa aparatura bibliograficzna w tekście i na końcu (wzory adresów bibliograficznych por: niżej);

- teksty mogą być ilustrowane; - prace zawsze powinny być PODPISANE imieniem i nazwiskiem Autora(ów);

- prace piszemy w pierwszej osobie liczby pojedynczej; proszę unikać zarówno stylu: "zrobiono/wykonano", jak i stylu, w którym pojedynczy Autor używa tzw. pluralis maiestatis ( np.: "jak już wcześniej stwierdziliśmy"); pierwsza osoba lp.: "zrealizowałam badania" - symbolizuje osobistą odpowiedzialność autora za tekst;

- liczby mnogiej używamy tylko jeśli konkretna praca jest dziełem zbiorowym;
- dobrze też jest nie nadużywać słówka "ja", np.: "ja sądzę, że" , wystarczy pisać "sądzę, że";

- cytaty z literatury tzw. fachowej ZAWSZE muszą być opatrzone cudzysłowem oraz odnośnikiem do źródła; nie powinny być wyodrębniane z tekstu jako osobne akapity; por. uwagi niżej i wzory przypisów;

- cytaty z materiałów badawczych można zaznaczać bądź cudzysłowem, bądź kursywą; ich również nie wyodrębniamy specjalnie; sygnalizujemy je tylko dwukropkiem;

- ponadto cytaty z materiału badawczego powinny zawierać zakodowane dane umożliwiające rozszyfrowanie takiego źródła, np.: WK25 - co oznacza: wywiad z kobietą w wieku 25 lat; albo Marek(WH15) - co oznacza: identyfikację badanej osoby (imię jest zmienione) pochodzącej z Warszawy, będącej hiphopowcem i mającej 15 lat; albo W12K - co oznacza wywiad nr 12 przeprowadzony z osobą płci żeńskiej; to samo odnosi się do źródeł takich jak: dyskografie, materiały prasowe, fotografie itp.; np.: Viva18fot3, co oznacza fotografię nr 3 z pisma "Viva" nr 18; albo MW/05/4/10, co oznacza "Młodego Wędkarza" z roku 2005, nr pisma 4, artykuł zewidencjonowany przez nas jako 10;

- cytaty z internetu powinny mieć adres do strony, z której zostały "ściągnięte";

- cytując po raz pierwszy poglądy konkretnego uczonego jesteśmy zobowiązani podać jego pełne imię i nazwisko (bez tytulatury); następnym razem używamy tylko nazwiska lub nazywamy go "omawianym (cytowanym) autorem" albo - po prostu - "autorem"; uwaga: dotyczy to też osób bezpośrednio Państwu znanych np. z sal wykładowych; proszę się nie obawiać, że zostaniecie Państwo uznani za "niegrzecznych";

- nie powinniśmy kończyć rozdziału lub podrozdziału cytatem tylko konkluzją lub podsumowaniem własnego autorstwa;

przypisy w pracy zarówno zaliczeniowej, jak i magisterskiej, mogą być z grubsza trojakiego rodzaju:

a) mogą zawierać uwagi tzw. dygresyjne, uzupełniające tekst główny, komentujące go, poszerzające o boczne wątki itp.; tego typu przypisy nie powinny być zbyt obszerne - np. zajmować pół strony tekstu;

b) powinny zawierać adresy bibliograficzne, (por. niżej i wzory);
c) powinny wyjaśniać zabiegi stosowane w tekście, np.: opisane wyżej zasady kodowania materiału badawczego;

przypisy - adresy bibliograficzne w każdej pracy, w której przywołujemy, omawiamy własnymi słowami lub cytujemy myśli innych autorów są konieczne;

- przypisy wykonujemy mniejszą wielkością czcionki (10 lub 11); - w przypisach odstęp między wierszami powinien wynosić - 1; - umieszczamy je zawsze na dole tej samej strony, nie na końcu pracy i nie pod jej częściami;

Wzór początku oraz końca tekstu dla pracy zaliczeniowej:

Anna Kowalska III ROK AW.ADL Warszawa data WYMIANA JAKO IDEA POWROTU DO KORZENI (może być capitalikami, tak jak tu, ale nie musi, może być z boldem), po czym 2 odstępy po 1,5. Śródtytuł - np. "Uwagi wstępne", sformułowanie problemu, itd, po czym 1 odstęp i następuje tekst, wyglądający graficznie tak: Samopomoc, która ciągle jest, wg mnie, bardziej postulatem niż podstawą ideologii polskich NGO's i ich otoczenia społecznego zawsze opiera się na jednym z najbardziej elementarnych działań ludzkich czyli na wymianie: "Ci, którzy ofiarowują sobie nawzajem podarunki najdłużej pozostają przyjaciółmi jeśli rzeczy zdołają przybrać zły obrót" brzmią strofy "Havamal", jednego z poematów skandynawskiej "Eddy" cytowane przez Marcela Maussa w znanej pracy "Szkic o darze. Forma i podstawa wymiany w społeczeństwach archaicznych"¹. (przypis podający źródło cytatu na dole strony lub w tekście, por. niżej wzory przypisów) Mimo że cytowana praca dotyczy tzw. społeczeństw pierwotnych, opisuje wiele na tyle uniwersalnych mechanizmów kulturowych, że warto potraktować ją jako źródło inspiracji w tych rozważaniach.        Za Maussem możemy np. powtórzyć pytanie: "Jaka siła tkwiąca w rzeczy, którą się daje, sprawia, że obdarowany ją odwzajemnia?"² . Siłę tę autor określa przy pomocy maoryjskiego terminu "Hau". Oznacza on duszę rzeczy, ale i "duszę lasu". Pobudza ciąg użytkowników do obdarowywania siebie nawzajem. Należąc jednak do wielu, nie należy naprawdę do nikogo: "Taonga³ i wszelkie mienie osobiste w sensie ścisłym ma hau, moc duchową. Pan daje mi jedno z nich, ja daję je komuś trzeciemu, a on zwraca mi inne, gdyż jest popychany przez hau mego podarunku; ja zaś jestem obowiązany dać panu tę rzecz, gdyż trzeba, bym oddał panu to, co jest w rzeczywistości wytworem hau pańskiego taonga". Mauss, analizując wymianę, zauważył, że tworzy ona "system świadczeń całościowych", bo partnerzy wymiany obdarowują się nie tylko dobrami materialnymi, ale także dobrami niematerialnymi. Po drugie, to nie jednostki, ale zbiorowości zobowiązują się wzajemnie. I wreszcie - świadczenia i przeciwświadczenia, dokonując się w formie "raczej dobrowolnej", w istocie są obowiązkowe, "pod karą wojny prywatnej lub publicznej". "Hau" unaocznia ideę wymiany jako spoiwa wielu aspektów życia społecznego. Świadczenie całościowe jest zarazem zespołem społecznych obowiązków: obowiązku odwzajemniania darów otrzymanych, obowiązku dawania podarunków i obowiązku przyjmowania ich. Śródtytuły - w kolejnych fragmentach mogą sygnalizować omawiane podstawy teoretyczne, metodologiczne oraz szczegółowo zwartość pracy (kolejne analizy teoretyczne i/lub empiryczne, interpretacje i wnioski). _________________ 1 M.Mauss, Socjologia i antropologia, Warszawa 1973, PWN, s.211. 2 Tamże, s.214. 3 Taonga to "wszystko co jest własnością w sensie właściwym, wszystko, co czyni bogatym, potężnym, wpływowym, wszystko co może być wymieniane, co może być przedmiotem kompensaty" (tamże, s. 223).

Literatura wykorzystana (lub Bibliografia); bold, kapitaliki, jw. - w pracy zaliczeniowej powinny się znaleźć na końcu tekstu (po odstępie 2 x 1,5); w pracy magisterskiej zamieszczamy je od początku nowej strony.

inne elementy tekstu: wykresy, diagramy, schematy, rysunki, fotografie, tabele: proszę dopilnować by zawsze miały numer, tytuł - nad obrazkiem oraz źródło - pod obrazkiem (jeśli reprodukowane z dzieła innego autora podajemy je jako adres bibliograficzny, jeśli sami jesteśmy ich autorami - używamy formuły: opracowanie własne np.:

Rys. 1. Rysunek 1. Podobieństwo rodzinne w wersji standardowej.

źródło: G. Kleiber, Semantyka prototypu. Kategorie i znaczenia leksykalne, Kraków 2003, Universitas, s. 55.

uwaga: tytuł i informację o źródle zapisujemy mniejszą czcionką, więc tekst piszemy rozmiarem 14, zaś tu używamy rozmiaru 11 lub 12, odstępy tym razem wynoszą 1, a nie 1,5! Nie wolno przenosić mniejszych tabel na następną stronę!!! Jeśli tabela nie mieści się na jednej stronie, przenosząc ją musimy powtórzyć jej numer i tytuł, dodając skrót "cd"; Podaję jeszcze przykład formatowania tabeli:

Tab. 3 Uczniowie na 10 tys. mieszkańców.

powiat	Gołdapski	Hajnowski	Kamieński	Kępiński	Krośnieński
gimnazjum	539,0	424,3	476,3	481,0	466,9
liceum ogólnokształcące	172,9	175,4	117,6	143,1	139,7
technikum, liceum zawodowe i profilowane	151,9	205,4	185,2	221,5	161,9
zasadnicza szkoła zawodowa	61,1	32,6	37,1	91,3	86,4
szkoły policealne	9,2	34,4	13,4	25,8	4,6

Powiaty w Polsce, Warszawa GUS, 2003, opracowanie własne.

jak Państwo widzicie, tzw. główka tabeli zaznaczona jest boldem, podobnie jak kategoria ogółem, dane w kolumnach są wyśrodkowane, sama tabela jest sformatowana jak najprościej, a dodatkowe informacje są oznaczone gwiazdeczką.

wzory przypisów, wg funkcjonujących obecnie w literaturze naukowej standardów:

uwaga ogólna: w wypadku przypisów najważniejsza jest konsekwencja; wzorów jest wiele; niektóre są uważane za bardziej poprawne niż inne, ale dużym błędem jest stosowanie niejednolitego rodzaju notacji. No i moja zmora przy poprawianiu prac magisterskich i doktorskich: PROSZĘ STAWIAĆ KROPKI PO PRZYPISACH!!!

a) forma przypisu na dole strony - uwaga na zastosowanie kursywy i cudzysłowu w przykładach:

1 autor, 1 książka, (odpowiednio książka dwóch lub trzech autorów):
Weber M., Etyka protestancka a duch kapitalizmu, Lublin 1994, wyd. Tekst, s. 1. (lub: ss.1-10.);

przywołanie tego samego źródła z tej samej strony:
Ibidem. (albo po polsku - Tamże.);

to samo źródło z innym numerem strony:
Op. cit., s. 16. (lub po polsku: Dz.cyt.,ss.22-23.);

uwaga- to samo źródło, cytowane już nie po kolei (jak wyżej) tylko po przerwie wypełnionej jakimiś innymi cytowaniami, zapisujemy następująco:

Weber M., Op.cit., s.53.

uwaga: jeżeli autor wydał w danym roku kilka prac to zapisujemy je dodając do miejsca i roku wydania kolejne literki alfabetu, np.: Berdyczów 1993a; Londyn 1993b;

dzieło zbiorowe pod redakcją:

Harvey O.J. (red.), Motivation and Social Interaction, New York 1963, Ronald Press.

rozdział w pracy dwóch lub kilku autorów, proszę zwrócić uwagę, że kursywą jest tu zaznaczone tylko dzieło główne:

Marks K, W kwestii żydowskiej, (w:) K.Marks, F.Engels, Dzieła, t.1, Warszawa 1962, KiW, ss. 420-425.

tekst wybranego autora z dzieła zbiorowego pod redakcją 1 osoby:

Garfinkel H., A Conception of, and Experiments with, <Trust> as a Condition of Stable Concerted Actions, (w:) O.J. Harvey (red.), Motivation and Social Interaction, New York 1963, Ronald Press.

uwaga: jeśli autorów (lub redaktorów) danego dzieła jest więcej, to - wymieniamy trzech kolejnych, w innych wypadkach stosujemy formułę następującą, (odpowiednio też w notacji dotyczącej redakcji):

Schmidt H. i in.(red.), Ogólna teoria wszystkiego, Warszawa 20020, Galaxy, s. 1001.

jeśli chcemy przywołać to samo dzieło i konkretny tekst napisany przez kilku autorów zapisujemy to następująco:

Kowalski J i in., Szczegółowe zastosowanie OTW, (w:) H. Schmidt i in. (red.), op.cit., s.2008.

artykuł w czasopiśmie lub gazecie:

Janik L., Rock jako przedmiot zainteresowań młodzieży, (w:) "Kultura i Społeczeństwo", nr 1-2, s. 15.

JP, Stopa rośnie, (w:) "Gazeta niecodzienna", nr 34 (758), s. 5. (ostatecznie można też zanotować następująco: z dn. 45 stycznia 2120 r.);

przypisy dla stron internetowych:
a) podajemy adres strony, jeśli nie ma konkretnego autora;

b) podajemy autora i tytuł dzieła oraz adres strony jeśli tekst zawiera odpowiednie dane;

przypis w tekście może też "zaistnieć" w formie skróconej, ale w bibliografii musi być podany w formie kompletnej (por. niżej); wzór:

Xxxxxxxxx xxxxx xx xxxxxxxxxx (Kowalski 2005: 35). Po dwukropku podajemy w takim zapisie numer strony.

bibliografia

praktyczne rozróżnienie "literatury wykorzystanej" i "bibliografii" oraz wzory przypisów i wzory końcowego zestawienia literatury

- nazwą "literatura wykorzystana" w pracy posługujemy się wtedy, gdy chcemy udokumentować tylko i wyłącznie te źródła, którymi posłużyliśmy się w tekście bądź je cytując, bądź je omawiając np. w takiej konwencji: Jak powiada Jan Kowalski: "Świat mi się zasadniczo nie podoba, ale go badam" . (Jak widać w tym przykładzie adres bibliograficzny z przypisu powinniśmy powtórzyć w zestawieniu końcowym);

- nazwa "bibliografia" sugeruje tymczasem stan już dzisiaj niemal niemożliwy do osiągnięcia dla żadnego autora, czyli iż przeczytał on wszystko co dotyczy jego tematu; w każdym razie w bibliografii wskazujemy także źródła, do których nie ma bezpośrednich odniesień w tekście pracy, ale które wpłynęły na jej ostateczną wymowę intelektualną;

bibliografię umieszczamy na końcu pracy podając pełne adresy wg wzorów podanych wyżej i w porządku alfabetycznym. Douszczalne jest podzielenie bibliografii wg np.: typu źródeł (osobno literatura naukowa, artykuły gazetowe, dyskografia i strony internetowe). W bibliografii nie podajemy numerów stron. Np:

Bibliografia

Harvey O.J. (red.), Motivation and Social Interaction, New York 1963, Ronald Press.
Janik L., Rock jako przedmiot zainteresowań młodzieży, (w:) "Kultura i Społeczeństwo", nr 1-2.
JP, Stopa rośnie, (w:) "Gazeta niecodzienna", nr 34 (758), s. 5. (lub: z dn. 45 stycznia 2120 r.).
Marks K, W kwestii żydowskiej, (w:) K.Marks, F.Engels, Dzieła, t.1, Warszawa 1962, KiW.
Schmidt H. i in.(red.), Ogólna teoria wszystkiego, Warszawa 20020, Galaxy.
Weber M., Etyka protestancka a duch kapitalizmu, Lublin 1994, wyd. Tekst.

aneksy

- w pracach empirycznych konieczne jest zamieszczenie w aneksie wzorów narzędzi badawczych (wzoru ankiety,
dyspozycji do wywiadu, schematu analizy, itp.);
- w aneksie mogą się znaleźć także materiały badawcze, jeśli - oczywiście - nie przekracza to granic zdrowego
rozsądku (mogą to być typowe przykłady);
- w aneksie można zamieszczać także przykładowe analizy, ilustracje, itp.

---