Celem tego rozdziału będzie nie tylko opis poszczególnych rodzajów gitar. Rozpowszechnione są na ten temat mylne poglądy, nie mówiąc już o zupełnej niewiedzy np. o zróżnicowanej technice gry na instrumentach. Na przykład: trzeba koniecznie odróżnić gitarę klasyczną od akustycznej, przy czym nie jest ważna sama nomenklatura, o którą można by się spierać (bo przecież gitara klasyczna też posiada pudło akustyczne), ale sam fakt rozróżniania tych instrumentów. Ponieważ kompozytorzy i aranżerzy rzadko świadomie wykorzystują różnice i możliwości brzmieniowe tych instrumentów, zwracam ich uwagę na treść tego rozdziału.

Gitara akustyczna

Gitara Gibson J-200

Gitara akustyczna (ang. Acoustic steel string guitar - gitara akustyczna z metalowymi strunami)

Jest to gitara, której dźwięk wzmacniany jest, podobnie jak w gitarze klasycznej, przez pudło rezonansowe, ale na tym też podobieństwo się kończy. Różnice w budowie mają na celu zarówno doskonalsze brzmienie jak i ułatwienie samej gry.

Gitara Jumbo - wymiary

Gitary oznaczone w katalogach pod „Flattop", „Jumbo", „Folk" - posiadają większe od gitar klasycznych pudła rezonansowe, co w połączeniu z metalowymi strunami daje głośne, głębokie i jednocześnie szkliste brzmienie. W gitarze klasycznej szerszy gryf, a co za tym idzie, większe odstępy pomiędzy strunami konieczne są, aby grając na jednej strunie, nic tłumić sąsiedniej palcami lewej ręki. W jazzie ma to mniejsze znaczenie, natomiast ważniejsza jest wygoda w palcowaniu i stosowaniu różnych chwytów. Grając piórkiem, tłumi się niekiedy celowo palcami lewej ręki sąsiednie struny. Szyjka z gryfem jest więc nieco węższa. Posiada wewnątrz wzmocnienie, zapobiegające odkształceniom jej przez siłę naciągu metalowych strun. Gryf z niższymi progami jest lekko zaokrąglony, co daje lepsze dopasowanie do dłoni szczególnie przy chwytach barre. Na ogół jest też wysunięty o dwie, trzy pozycje, co zwiększa praktycznie skalę instrumentu.

Płyta rezonansowa chroniona jest przed ewentualnymi uszkodzeniami spowodowanymi kostką specjalnym kołnierzem znajdującym się pod otworem rezonansowym. W przypadku używania instrumentu przez muzyka profesjonalnego powinno mieć to znaczenie tylko ozdobne. Strunnik zazwyczaj szerszy, przyklejony większą powierzchnią do płyty rezonansowej, stanowi całość z mostkiem.

Mostek przyklejony

Gitary tego typu stosuje się do wykonywania muzyki folk, pop, country, rzadziej rock i jazz. Doskonale nadaje się dla akompaniujących sobie śpiewaków. Jazzmani ostatnio również często sięgają po ten instrument.

Gitary Maccaferriego

Odrębnym rodzajem gitar akustycznych są bardzo trudno dostępne gitary włoskiego lutnika Maccaferriego. Są to instrumenty o oryginalnej konstrukcji. Wewnątrz pudła rezonansowego znajdują się dodatkowe płyty wzbudzające oraz ekrany akustyczne, przekazujące falę dźwiękową przez duży otwór w górnej płycie. Instrumenty te mają bardzo mocny, nośny ton o dość jasnej barwie. Na gitarze Maccaferriego, modelu „Jazz" grał Django Reinhardt.

 

Gitara akustyczno-elektryczna

Jest to gitara akustyczna typu Flattop, której brzmienie pudła rezonansowego może być wzmacniane za pośrednictwem przystawki przez wzmacniacz z głośnikiem. Zelektryfikowanie tych gitar pomyślane jest w ten sposób, aby w niczym nie tłumić akustycznego brzmienia, ono bowiem jest właśnie przenoszone do wzmacniacza. Stosuje się tu zazwyczaj przystawki kontaktowe zamieniające drgania płyty rezonansowej lub przystawka na prądy indukcyjne. Dobrą jakością odtwarzania odznaczają się przystawki montowane wewnątrz lub na strunniku. Gniazdo do kabla i ewentualny potencjometr mocy umieszczane są w boczku gitary, co nie zakłóca tonu instrumentu.

Dźwięk gitary wzmocnionej elektrycznie nie powinien różnić się barwą od naturalnego brzmienia akustycznej gitary, z tym że istnieje wówczas możliwość korekty barwy tonu poprzez equalizer wzmacniacza lub mini-equalizer wbudowany bezpośrednio w gitarę. Niewątpliwa korzyść gitary akustyczno-elektrycznej, jak i dalej omawianych gitar płynie stąd, że gitara akustyczna, która w porównaniu z innymi instrumentami ma dźwięk dość cichy, wzmocniona elektrycznie może być używana w zespołach nie tylko jako instrument harmoniczno-kolorystyczny.

Bywają też gitary akustyczne typu „Flattop", do których dodano przetworniki elektromagnetyczne popularnie zwane przystawkami elektrycznymi (przetwarzające drgania struny na prądy indukcyjne) umieszczone pod strunami. Płyta rezonansowa w tym przypadku jest obciążona dużymi zwykłe przystawkami, potencjometrami, przełącznikami itp. Nie trzeba dodawać, że takie rozwiązanie nie daje już akustycznego brzmienia pudła rezonansowego, lecz zawiera przewagę brzmienia gitary elektrycznej.

Arch Top

Gitara typu Arch Top

Druga odmiana gitary akustycznej, tzw. Arch Top lub Hollow body jest u nas nazywana gitarą orkiestrową lub popularnie „gibsonką". Jest to instrument o odmiennym kształcie i przeznaczeniu. Spód i płytę rezonansową ma nieco wypukłą, a zamiast jednego okrągłego otworu rezonansowego posiada dwa "efy", podobnie jak instrumenty smyczkowe. Pudło rezonansowe jest większe niż w gitarze klasycznej. Niekiedy pod gryfem ma wycięcie, które ułatwia grę w wysokich pozycjach. W tym też celu gryf umieszczony jest tak, aby pozycja oktawy (próg XII) nie znajdowała się w miejscu krawędzi pudła rezonansowego (tak jak to występuje w gitarach klasycznych), ale aby wysunięta o dwie-trzy pozycje ułatwiała do niej dostęp.

Szyjka i chwytnia są podobne jak w gitarach typu „Flattop", z tym że gryf nie jest przyklejony do płyty rezonansowej, tylko w części górnej umieszczony nad płytą. Strunnik zamocowany jest do dołu pudła rezonansowego (znów podobnie jak w instrumentach smyczkowych), a struny opierają się na stojącym na płycie mostku. Wysokość mostka na ogół jest regulowana.

Mostek z regulacją wysokości

Gitara posiada również kołnierz ochronny. Instrument ten ma dźwięk mniej donośny niż gitary typu „Flattop" z uwagi na dość luźny kontakt strun z płytą rezonansową (tylko poprzez wolno stojący mostek) oraz brak bezpośredniego kontaktu gryfu z płytą rezonansową. Posiada natomiast wyrównane i mięsiste brzmienie w akordach i używana jest w big-bandach i zespołach swingowych. Wraz z kontrabasem i perkusją tworzy typową i najlepszą barwę sekcji rytmicznej. W orkiestrze Counta Basiego (wzorcowej tego typu) na gitarze gra Freddie Green.

 

 

Gitara basowa

Gitara basowa to czterostrunowa gitara o obniżonej o oktawę skali dźwięków (najniższy należy do oktawy kontra). Najczęściej spotykane są instrumenty czterostrunowe, choć produkuje się również gitary basowe sześciostrunowe, ośmiostrunowe (do każdej struny dodana jest dodatkowa strojona o oktawę wyżej) i dwunastostrunowe.

W standardowym strojeniu puste struny posiadają następujące dźwięki:

• G (98 Hz)

• D (73,4 Hz)

• A₁ (55,0 Hz)

• E₁ (41,2 Hz)

Najwyższa struna gitary basowej wydaje ten sam dźwięk, co najniższa struna zwykłej gitary (E) skrócona na trzecim progu.

Gitara basowa może być skonstruowana w oparciu o gitarę akustyczną lub elektroakustyczną (z klasycznym pudłem rezonansowym), bądź elektryczną.

Sześciostrunowa gitara basowa

Bywają też, choć mało popularne sześciostrunowe gitary basowe - brzmiące o oktawę niżej. W standardowym strojeniu puste struny posiadają następujące dźwięki:

• c (130,8 Hz)

• G (98,0 Hz)

• A₁ (55,0 Hz)

• D (73,4 Hz)

• E₁ (41,2 Hz)

• H₂ (30,9 Hz)

Gitary takie posiadają nieco szerszy gryf, dłuższą menzurę i na ogół pełny korpus. Ze względu na niskie brzmienie unika się stosowania akordów. Używane są do charakterystycznych partii melodycznych oraz do gry w sekcji rytmicznej, wzbogacają i ułatwiają grę solową.

 

Gitara Dobro

Gitara Dobro

Gitara hawajska istniała już wtedy, gdy nie było jeszcze gitar elektrycznych. Ponieważ gitara akustyczna traktowana na sposób hawajski miała zbyt małą nośność dźwięku, stworzona została około 1924 roku przez braci Doperów tzw. gitara rezofoniczna, tj. gitara, której dźwięk nie jest wzmacniany przez pudło rezonansowe, lecz przez specjalne aluminiowe membrany (rezonatory), działając na zasadzie głośnika radiowego, ale pobudzane mechanicznie. To rozwiązanie stopniowo udoskonalane stworzyło gitarę Dobro. Kształtem przypomina ona gitarę orkiestrową. Używana jest do wykonywania ludowego bluesa, country, a także do grania techniką „slide".

Gitara dwugryfowa

Gitara dwugryfowa

Gitara dwugryfowa - jest instrumentem, w którym jest wykorzystywany system dwunastostrunowy. Są to instrumenty, do których korpusu („deski") dołączono obok siebie dwie szyjki z gryfami. Z reguły jedna z nich jest dwunastostrunowa, druga sześciostrunowa. Są to gitary elektryczne, a stosuje się je wtedy, gdy gitarzysta musi często zmieniać instrument na estradzie. Na takiej gitarze grał m.in. John McLaughlin oraz Seweryn Krajewski.

Gitarę dwugryfową można wykorzystywać także jako instrument służący do grania specjalną techniką gitarową: tappingiem oburęcznym (zob. technika tapping). Gitarzysta może wtedy wykorzystać w czasie gry oba gryfy jednocześnie. W ten sposób gra m. in Adam Fulara.

Zobacz też: www.fulara.com

 

Gitara dwunastostrunowa

Gitara dwunastostrunowa posiada podwójny naciąg strun, które tak jak w mandolinie połączone są w pary. Cztery dolne struny są zdwojone w oktawie, a dwie górne w unisonie. Strój instrumentu w zasadzie jest taki sam jak w gitarze sześciostrunowej, z tym że czasami ze względu na zwiększoną siłę naciągu stosuje się obniżenie stroju o cały ton. Z uwagi na liczbę strun, szyjka z gryfem jest nieco szersza. Na powiększonej główce znajduje się oczywiście dwanaście maszynek. Strunnik i mostek są mocniejsze, a konstrukcja pudła rezonansowego uwzględnia większy naciąg strun.

Gitary dwunastostrunowe bywają akustyczne, akustyczno-elektryczne oraz elektryczne. Największym powodzeniem cieszą dwie pierwsze odmiany. Mają one bogatszy od gitar sześciostrunowych ton i świetnie nadają się do akompaniowania w zespołach typu country. W jazzie nie mają tak szerokiego zastosowania ze względu na niekontrolowane zdwojenia w akordach i konieczności przechodzenia oktawy w unison, ale właśnie z tego powodu granic na gitarze 12-strunowej wywołuje odmienne skojarzenia harmoniczne, co może być przydatne np. przy komponowaniu. Jednym z nielicznych gitarzystów jazzowych grających na dwunastostrunowej gitarze jest Ralph Towner. Znajduje się on jednak poza głównym nurtem jazzu.

 

Gitara elektryczna

Gitara elektryczna (Solid-body)

Gitara elektryczna - budowa

Jest to gitara, która zamiast pudła rezonansowego posiada pełny blok najczęściej drewniany - stąd popularna w Polsce nazwa gitary elektrycznej - „deska". Ponieważ problem akustyczności w tym wypadku jest mało istotny, konstrukcja gitary elektrycznej uwzględnia przede wszystkim: mocny korpus, przykręconą do niego szyjkę, wzmocnioną prętem, a czasem i wstawkę z twardego drewna zapobiegającą skręcaniu się. Szyjka, podobnie jak w gitarach akustycznych, jest wąska, a gryf zaokrąglony, ale na ogół ilość progów jest nie mniejsza niż 22, choć zdarza się też i więcej. Dostęp do najwyższych pozycji jest lepszy niż w gitarach elektryczno-akustycznych, nawet tych z wycięciem.

if (window.showTocToggle) { var tocShowText = "pokaż"; var tocHideText = "schowaj"; showTocToggle(); }

Korpus

Kształt samego korpusu ma znacznie mniejsze znaczenie jeśli chodzi o barwę dźwięku. Konstruktorzy mają tu na uwadze wygodę gry, względy estetyczne, ale również dobre wybrzmienie czyli sustain strun. Najdłużej wybrzmiewają struny zamocowane na mostkach, które mocno łączą się z korpusem. Najlepsze tego typu gitary to Gibsony model Les Paul. Korpusy tych gitar swoim kształtem „en face" przypominają tradycyjne gitary.

Najsłynniejsza gitara "deska" to Fender Stratocaster. Na rysunku pokazane są wszystkie elementy tego instrumentu. Korpus wymodelowany z pełnego drewna, gryf przykręcany do korpusu śrubami oraz mostek z systemem tremolo skonstruowany również przez Leo Fendera. Umożliwiał wibrowanie i obniżanie dźwięku pojedynczych strun i całych akordów.

Mostek

Mostek Floyd Rose

Od końca lat siedemdziesiątych do ,,desek" coraz częściej montuje się mostek z systemem tremolo skonstruowany przez gitarzystę - konstruktora Floyd Rose'a. Jest to mostek swobodnie zawieszony, przystosowany do podwójnej akcji - podciągania i opuszczania. Jest wyposażony w mikrostrojniki, regulację menzury i mini-imadełko do zamocowania struny. Gitary z takim mostem posiadają na siodełku gryfu blokadę strun, zwiększająca stabilność stroju.

Przetworniki

Pod strunami gitara elektryczna ma umieszczone przeważnie trzy przetworniki elektromagnetyczne na ogół z regulowana wysokością i to często na każdą strunę z osobna. Na korpusie gitary zamocowane są potencjometry siły głosu, barwy tonu, przełącznik przystawek, gniazdo wyjściowe, a czasem dodatkowe przełączniki kilkupozycyjne, zawierające gotowe mikstury barwowe. Nieliczne modele zawierają również urządzenia elektroniczne w rodzaju aktywnych korektorów barwy.

Brzmienie

Gitary elektryczne charakteryzują się czystym „elektrycznym" dźwiękiem, jaskrawym w górze, głębokim w dole (oczywiście jest to uzależnione od ustawienia korekcji wzmacniacza). Instrumenty te nie ,,sprzęgają się" ze wzmacniaczem lak łatwo, jak gitary posiadające pudło rezonansowe, przez co łatwiej dźwięk przesterować i grać kontrolowanym sprzężeniem zwrotnym. Dobrze współpracują ze wzmacniaczem dużej mocy, są wygodne, trwałe i łatwe w transporcie. Najlepiej też współpracują z różnego rodzaju przetwornikami dźwięku jak: wahwah, fuzz, flanger, chorus itp.

 

Gitara elektryczno-akustyczna

Gitara elektryczno-akustyczna
(Electric acoustic guitar, Acoustic electric hollow-body, Acoustic electric arch top)

Jest to gitara akustyczna typu „gibsonka" wyposażona w przetworniki elektromagnetyczne.

Jak pamiętamy, już w samej budowie gitar,,orkiestrowych" nie kładziono nacisku na brzmienie głośne, ale na klarowność, wyrównany dźwięk oraz wygodę gry. W przypadku gitary elektryczno-akustycznej płyta rezonansowa obciążona jest najczęściej dwiema przystawkami, czterema potencjometrami, przełącznikiem przystawek, nieraz gniazdem wyjściowym, a na dodatek elementami elektronicznymi wewnątrz pudła rezonansowego. Osłabienie brzmienia akustycznego nie ma tu jednak takiego znaczenia, bowiem wzmacniany elektrycznie jest jedynie dźwięk strun gitary.

if (window.showTocToggle) { var tocShowText = "pokaż"; var tocHideText = "schowaj"; showTocToggle(); }

Pudło rezonansowe

Wydawałoby się, że pudło rezonansowe jest zbędne, skoro przystawka elektryczna odbiera tylko drgania strun, a rezonans płyty nie ma żadnego wpływu na przystawki (w droższych modelach przystawki umieszczane są nawet na specjalnych izolujących je od drgań płyty rezonansowej amortyzatorach). Bezpośredniego wpływu drgań płyty na przystawki rzeczywiście nie ma, ale za to jest pośredni. Inaczej drga struna mająca pod sobą pudło rezonansowe, a inaczej gdy go nie ma. Różnica charakterystyki drgań jest wystarczająca, aby odróżnić barwę gitary elektryczno-akustycznej od tzw. „deski", słysząc dźwięki jedynie za pośrednictwem przystawki elektrycznej i wzmacniacza z głośnikiem.

Trzeba dodać, że najdroższe modele gitar jazzowych nie mają niczym obciążonej przedniej płyty. Np. Gibson Citation ma przystawkę zamocowaną do końca gryfu, a gniazdo i potencjometr na kołnierzu ochronnym. Wówczas zelektryfikowanie gitary nie osłabia walorów pudła rezonansowego, a dźwięk mimo zrozumiałej przewagi brzmienia gitary elektrycznej jest jednak bardzo „akustyczny".

Przetworniki

Najczęściej gitara elektryczno-akustyczna wyposażona jest w dwa przetworniki elektromagnetyczne umieszczone: jeden przy podstawku o ostrym i wysokim brzmieniu oraz drugi, umieszczony przy końcu gryfu, dający brzmienie miękkie i ciemne. Odległość przystawek od strun na ogół jest regulowana przez podwyższanie lub obniżanie przystawek. Niektóre firmy produkują też przystawki, które mają możliwość regulacji odległości do każdej struny z osobna.

Przełącznik przystawek jest trójpozycyjny i umożliwia włączenie każdej przystawki osobno oraz obu naraz. Większość gitarzystów jazzowych jednak używa tylko przystawki znajdującej się przy gryfie, stąd popularne są również instrumenty z jedną przystawką. Z czterech potencjometrów dwa umożliwiają płynną regulację siły głosu poszczególnych przystawek, dwa następne to korektory regulujące barwę tonu.

Konstrukcja

Konstrukcja gitary elektryczno-akustycznej w porównaniu z gitarą akustyczną typu orkiestrowego w jeszcze większym stopniu jest wygodniejsza do gry, precyzji strojenia itp. Progi, pozbawione ostrych krawędzi, są nieraz poszerzone do 3 mm, a ich ilość zwiększona do 20 lub 22. Z reguły oprócz wysunięcia gryfu co najmniej do XIV pozycji, stosuje się wycięcie pudła rezonansowego pod gryfem, co razem znakomicie ułatwia praktyczne rozszerzenie skali gitary w górę. Zaokrąglony gryf, węższa szyjka ułatwia pracę lewej ręki i stwarza większe możliwości techniczne. Wewnątrz szyjki instrumentu umieszcza się zazwyczaj stalowy pręt, który za pomocą specjalnej nakrętki można skracać lub wydłużać, przez co w mniejszym lub większym stopniu przeciwdziała się wyboczeniom szyjki spowodowanym siłą naciągu strun.

Mostek

Mostek, którego wysokość jest regulowana, zazwyczaj ma ruchome, niezależne na każdą strunę klocki, suwające się wzdłuż strun w granicach 5-10 mm. Regulując je za pomocą specjalnych śrubek, możemy ustawić mcnzurę każdej struny osobno, tak aby dźwięki były czyste we wszystkich pozycjach. Warto jednak wiedzieć, że mostki takie powodują osłabienie rezonansu przedniej płyty.

Niekiedy do strunnika przymocowuje się specjalne mikrostrojniki (większe od skrzypcowych, ale mniejsze od wiolonczelowych), umożliwiające precyzyjniejsze nastrojenie instrumentu niż za pomocą maszynek znajdujących się na główce gitary.

Barwa dźwięku

Gitary elektryczno-akustyczne mają bardzo wyrównany i „okrągły" dźwięk, najwłaściwszy moim zdaniem dla muzyki jazzowej, selektywny ton w dole, wyrazistą średnicę oraz śpiewną górę. Cechy te sprawiły, że prawie wszyscy wybitni gitarzyści grający główny nurt jazzu, używają gitar elektryczno-akustycznych. Często są to instrumenty firmy Gibson, odznaczające się bardzo wysoką jakością.

Półpudło

Do gitar elektryczno-akustycznych trzeba zaliczyć również gitary elektryczne posiadające tzw. ,,półpudło", tj. pudło rezonansowe, którego boczki są o potowe niższe od normalnej wysokości (Semi-hollow body). Pudło rezonansowe zwężone do 4-5 cm ma minimalne znaczenie w sensie wzbogacenia barwy gitary elektrycznej, tym bardziej, że często stosuje się wzmocnienia płyty wierzchniej grubymi, drewnianymi blokami. Wielu gitarzystów jednak grywa na tego typu gitarach, a jednym z powodów jest dość duża uniwersalność tych instrumentów. Półpudło jest to forma przejściowa do następnego typu gitary - gitary elektrycznej.

 

Gitara hawajska

Bardzo specyficzną odmianą jest gitara hawajska, tzw. steelguitar. Z jazzem ma ona niewiele wspólnego, wykorzystywana jest na ogół w zespołach rozrywkowych i country. Elektryczna gitara hawajska jest prostokątna w kształcie. Struny umieszczone są wysoko nad gryfem, na którym dla orientacji zaznaczono poszczególne pozycje. Gitara leży przed grającym na specjalnym stoliku lub też wyposażona jest w nóżki. Grający w lewej ręce trzyma metalowy suwak, którym skraca struny lekko je dociskając. Na prawą ma założone specjalne pierścienie zakończone piórkami, którymi zarywa struny. Strój gitary hawajskiej jest oparty na akordzie durowym e, cis, a, e, A, E (A-dur). Dla ułatwienia gry i rozszerzenia możliwości produkowane są też całe zestawy gitar hawajskich, które można nastroić na różne tonacje i akordy oraz używać równolegle, przerzucając się tylko z gryfu na gryf. Produkowane są też hawajskie gitary pedałowe o bardziej skomplikowanej budowie - rozszerzającej zakres ich możliwości.

Zwykłą gitarę można zaadoptować do gry na sposób hawajski, podwyższając siodełko na tyle, aby operując suwakiem, nic dociskać strun do progów. Grający kładzie wówczas pudło rezonansowe na prawym udzie, a szyjkę na lewym.

Zupełnie odmienna technika gry, jak i strój gitary hawajskiej tworzy specjalistów w tej dziedzinie, bowiem umiejętność gry na gitarze konwencjonalnej jest tu mało przydatna.

 

Gitara klasyczna

Gitara klasyczna

Gitara klasyczna jest instrumentem będącym pierwowzorem wszystkich późniejszych rozwiązań. Lutnikiem, który w połowie XIX w. wypracował najdoskonalszy model gitary klasycznej był Antonio Torres. Od tego czasu rozwiązanie konstrukcyjne gitary klasycznej nie jest już zmieniane, a wszystkie jej parametry są ściśle określone. Większe odchylenia od nich prowadzą do straty jakości tonu. Oto typowe wymiary:

Wymiary gitary klasycznej

Boczki gitary mają wysokość od 8 do 10 cm. Wyższe boczki powodują głębsze, ciemniejsze brzmienie, a niższe - jaśniejsze. Grubość szyjki jest me większa niż 25 mm, szerokość przy siodełku 50 mm, a przy XII progu około 62 mm. Ilość metalowych progów ustalona została na dziewiętnaście, a menzura waha się w granicach 63-66 cm. Płyta rezonansowa i spód są płaskie.

Bardzo ważny dla jakości brzmienia jest materiał, z którego został wykonany instrument. Dolna płyta pudła rezonansowego oraz boczki zrobione są z wyschniętego drewna drzew liściastych, najczęściej klonu lub palisandru. Najważniejsza dla brzmienia górna płyta rezonansowa wykonana jest z dobrze wysuszonego drewna świerkowego, które musi się odznaczać drobnymi i prostymi słojami pozbawionymi sęków. Odpowiednie belkowanie wewnątrz pudła rezonansowego zabezpiecza je przed siłą naciągu strun. Sam strunnik z mostkiem przyklejony jest bezpośrednio do płyty rezonansowej. Na główce gitary umieszczono mechanizmy, służące do strojenia instrumentu, tzw. „maszynki".

Struny do gitary klasycznej są nylonowe, basowe zaś jeszcze owija się cienkim drucikiem (owijką).

Przy budowie gitary wymagana jest niezwykła precyzja, bowiem każdy element ma decydujący wpływ na wartość instrumentu. Upraszczając, można by powiedzieć, że płyta rezonansowa decyduje o brzmieniu, szyjka z gryfem o wygodzie gry, rozmieszczenie progów o strojeniu gitary.

Ponieważ gitara klasyczna jest jedynym rodzajem gitary, która doczekała się u nas dość dokładnych opisów, nie będę się nią zajmował bardziej szczegółowo. Omawiam ją w tej książce jedynie jako punkt wyjścia dla dokonania porównań.

Gitara klasyczna to instrument służący do wykonywania muzyki pisanej przede wszystkim przez kompozytorów ,,poważnych". W jazzie zajmuje ona marginesowe miejsce, z uwagi na zbyt słabe i krótkie (szczególnie w górze) brzmienie, a przede wszystkim na klasyczną technikę gry, nie dopuszczającą typowych dla jazzu środków wyrazu.

Gitarę klasyczną wykorzystuje się w dużych orkiestrach ze względów kolorystycznych oraz dobrego łączenia się barwy dźwięku z sekcją smyczków. Często używana jest też w muzyce brazylijskiej. Do obu tych zastosowań bardziej odpowiednia wydaje się być technika jazzowa i ta na ogół jest stosowana. W małym combo, jako instrument jazzowy gitara klasyczna, moim zdaniem, nic sprawdza się, szczególnie traktowana techniką klasyczną (patrz Charlie Byrd, Laurindo Almeida), z wyjątkiem Django Reinhardta, którego technika różniła się znacznie od techniki klasycznej.

Jako instrument solowy, gitarę klasyczną możemy podziwiać w rękach Joe Passa, który przy grze wielogłosowej również stosuje technikę jazzową - (patrz rozdział pt. „Różne techniki gry na gitarze").

 

Ovation

Gitara Ovation

Wśród wielu doskonałych firm duże powodzenie ma firma Ovation, która zrewolucjonizowała budowę gitar akustycznych. Mianowicie: pudło rezonansowe o zaokrąglonych brzegach ma kształt gruszki i jest wykonane ze specjalnego materiału pochodzenia syntetycznego. Drewniana jest tylko płyta rezonansowa lub cały instrument wykonany jest z laminatów syntetycznych, jak np. najdroższy i zarazem najwyższej jakości model ,,Adams". Kształt pudła rezonansowego gitar Ovation opracowany został przy wykorzystaniu komputerów i oprogramowań wykorzystywanych dotychczas w lotnictwie do obliczania zależności aerodynamicznych. Gitary te zyskały zwolenników i wielu gitarzystów stosuje je nie tylko do akompaniamentu, ale nagrywania na nich solowe płyty, np. John McLaughlin. Trzeba przyznać, że inne firmy jak np. Gibson, z powodzeniem kontynuują doskonalenie swych gitar akustycznych w bardziej tradycyjnej formie.

 

Stick

Amerykanin Emmet Chapman skonstruował i wprowadził do sprzedaży w 1974 roku specjalny instrument dziesięciostrunowy o nazwie Stick, na którym gra się z dwóch stron gryfu, a obie ręce samodzielnie skracają i pobudzają struny do drgań (technika tapping).

Stick rożni się od gitary przede wszystkim brakiem klasycznego korpusu (ang. body) - jak nazwa wskazuje jest to deska która zaczyna się główką z kluczami a kończy mostkiem, pośrodku mając podstrunnicę. Instrument ewoluował później do kilku wariantów - Grand Stick (12 strun), StickBass (8 strun) oraz NS Stick (również 8 strun). Generalną zasadą w tym instrumencie jest podział strun na dwie sekcje - basową i wiolinową/gitarową. Każda z sekcji ma oddzielny zestaw pickupów, a co za tym idzie oddzielną elektronikę i wyjście. Z jednego instrumentu można napędzać 2 wzmacniacze - gitarowy i basowy, przepuszczając każdą sekcję z osobna przez zestawy efektów. Możliwe jest również zamontowanie pickupów MIDI.

Bodaj najsłynniejszym użytkownikiem instrumentu Chapman Stick jest Tony Levin - nagrywał na sticku z Peterem Gabrielem i King Crimson już we wczesnych latach 80-tych. Stick stanowi bardzo ważny element jego instrumentarium w każdym projekcie w jakim bierze udział. Inni użytkownicy to m.in Jim Lampi, Ron Baggerman i inni.

Emmet Chapman nadal buduje swoje instrumenty, jest właścicielem patentu i praw autorskich do Sticka.

Zobacz też: www.stick.com www.fulara.com

 

Syntezator gitarowy

Syntezator gitarowy lub Gitara MIDI to instrument elektroniczny, który tak jak gitara posiada struny, gryf i progi, natomiast umożliwia grane różnymi barwami, tak jak w syntezatorach klawiszowych.

Technicznie rzecz biorąc, gitara taka jest kontrolerem MIDI.

Syntezatorów gitarowych używają m.in. Pat Metheny, John McLaughlin.

---