„Zdązyc przed Panem Bogiem”Hanna Krall słynna warszawska dziennikarka oparła książkę „Zdążyć przed Panem Bogiem” na reportażu przeprowadzonym z Markiem Edelmanem, ostatnim żyjącym przywódcą powstania w getcie warszawskim. Utwór Hanny Krall ma charakter dokumentalny, jest relacją bezpośredniego, wiarygodnego świadka uczestnika wydarzeń w getcie. Specyficzną cechą tego reportażu jest zupełny brak komentarza odautorskiego. Autorka ogranicza się do zadawania pytań i rejestrowania odpowiedzi.
Hanna Krall-urodzila się w 1937 w warszawie,w zydowskiej rodzinie.Podczas wojny;jako dziecko stracila bliskich,sama cudem ocalala wykradziona z transportu.Studiowala dziennikarstwo na Uniwersytecie Warszawskim,potem pracowala w tym zawodzie.jest autorką głośnego wywiadu z Markiem Edelmanem,byłym przywodca powstania w getcie warszawskim w 1943,wybitnym kardiochirurgiem,represjonowanym przez wladze PRL za związki z opozycja. Tresc: głównym tematem książki sa wydarzenia,które mialy miejsce w warszawskim getcie podczas akcji likwidacyjnej prowadzonej przez niemcow i powstania zorganizowanego przez ŻOB Marek Edelman-jeden z przywódców powstania,zastepca komendanta,pochodzil z biednej rodziny,nie miał wykształcenia wyższego,zostal liderem ZOB .Edelman stal w bramie na umschlagplatz i obserwowal ludzi idących na śmierć(do pociągu który miał ich zawieźć do Treblinki).Jego zadaniem było wylawianie z tlumu osob potrzebnych ŻOB.jego inne obowiązki to:organizowanie broni,dowodzenie oddzialem powstańców,wyprowadzenie ocalalych żołnierzy kanalami.Po wojnie zostal kardiochirurgiem.Staral się ratowac ludziom zycie,lub chociaż troche je przedłużać.Udzial w powstaniu i prace lekarza traktuje jako swoja moralna powinność.Demitologizacja-Edelman demitologizuje przeszłość poprzez probe obiektywnego,szczerego opowiedzenia o niej-przedstawia żołnierzy ZOB jako zwykłych ludzi z roznymi słabościami i osobistymi problemami.Ksiazka ma charakter wywiadu,jest pelna przeskokow od czasow powstania do współczesności,wyd nie sa opowiedziane w porządku chronolog,niekotre obrazy powracaja kilkakrotnie.Dialog przedstawia prawde o getcie i powstaniu-prawde przekazana przez edelmana,który odziera z patosu zdarzenia,nie chce propagowac legend ani mitow,lecz fakty,które mialy miejsce Zbiorowe samobójstwo w getcie-8.05 w bunkrze na Miłej 18 kilkadziesiat żydów popełniło samobójstwo,był wśród nich komendant Anielewicz.Wg edelmana komendant w obliczu kleski powstania załamał się i zamiast odwiesc swoich podkomendnych od tej decyzji,przyłączył się do nich.Nie było szans wygrania z Niemcami,ale należało uczynic ze swojej śmierci sprawe publiczna,zginac z bronia w reku,ocalic swoja godność.Jaki był sens walki powstańców? Celem walki było zachowanie wlasnej godności,honorowa postawa.Smierc z bronia w reku była dla żydów skazanych na zagładę w komorach gazowych czyms bardziej ludzkim,jakas rozpaczliwa proba zachowania wlasnej godności.Dlatego zdobyli się na to heroiczne wystapienie.Edelman przedstawia powstanie jako akt desperacji-szalencza,z gory skazana na kleske walke ludzi doprowadzonych do ostateczności.Aktywna postawa walki z bronia w reku pozwalala uniknąć przytłaczającego oczekiwania na wywiezienie do obozu.Mozliwosc wyboru walki i śmierci z bronia w reku stanowila namiastke wolności wśród ogolnego poczucia zniewolenia tytul należy rozumiec symbolicznie.to tyle samo,co w pewnien sposób oszukac go,czyli ofiarowac pacjentowi troche zycia,przedłużyć jego istnienie czas 2 plaszczyzny czasowe:rok 1943 i czasy współczesne bohaterowie Anielewicz:przywodca powstania-tak chcial,8.05 popelnil samobójstwo,malowal strzela ryb na czerwono żeby wyglądały jak swieze Jurek Wilner-przedst ZOB po str aryjskiej,poeta,torturowany przez tydzień Michal Klepfisz-czlonek ZOB,zasłonił swoim cialem lufe,by ludzie mogli przejść,dostarczal bron Prof. Jan Moll-poch z Radomia,wybitny kardiochirurg,dosw zdobyl w czasie wojny(pacjenci-prezes Rzewuski,alpinista Wilczkowski,chalupniczka Bubnerowa,mechanik Rudny)