W układzie automatycznej regulacji, regulator oddziałuje na strumień masy lub energii przepływającej przez obiekt poprzez nastawnik.

Nastawnik - część układu regulacji, która bezpośrednio wpływa na proces w obiekcie.

Nastawniki dzielimy na:

• oporowe(impedancyjne) do których zaliczane są:

• zawory

• klapy

• przepustnice

• żaluzje

• oporniki elektryczne

• źródłowe(generacyjne) do których zaliczane są:

• pompy

• wentylatory

• sprężarki

współczynnik wymiarowy zaworu:

gdzie:
- strumień wody o gęstości

- spadek ciśnienia na zaworze = 1Bar =100000Pa

co daje:

Charakterystyki zaworów:

• otwarcia (konstrukcyjna) zaworu - określająca zależność między polem przepływu, znajdującym się pomiędzy gniazdem i grzybkiem, a skokiem grzybka zaworu;

• przepływowa (wewnętrzna) zaworu - definiująca zawiązek pomiędzy współczynnikiem przepływu, a skokiem grzybka zaworu;

• robocza zaworu - podająca relację między natężeniem przepływu a skokiem grzybka zaworu.

Autorytet zaworu - definiuje się jako stosunek spadku ciśnienia na zaworze w stosunku do spadku ciśnienia w całej instalacji lub jako stosunek spadku ciśnienia na zaworze otwartym do spadku na zaworze zamkniętym.

Im mniejszy autorytet zaworu tym charakterystyka robocza jest bardziej nieliniowa.

Różnica ciśnień na zaworze według wzoru:

Δp₁₂ = ρ_w g Δp₁₂ = 1000⋅9,81⋅15 = 147Pa

Ciśnienie p₂ za zaworem według zależności:

4mA=0kPa

20mA=10kPa

Ciśnienie przed zaworem według wzoru:

p₁ = Δp₁₂ + p₂ = 147 + 105050=105197Pa

Obliczenie gęstości dla danej T i p :

Masowe natężenie przepływu:

α - liczba przepływu z tabelki 13 str. 153

ε - współczynnik ekspansji

β - przewężenie

A- pole powierzchni

Objętość ze wzoru:

Współczynnik wymiarowy k_v z tabelki wzorów 3.1 str. 40:

p1	p2	p3	p4	∆p3/p4	p2	t	Pozycja zaworu	∆p12	∆p12	∆p34	∆p34	ε
[mmH2O]	[mmH2O]	[mm]	[mm]	[mA]	[mA]	[°C]	[mA]	[mm]	[Pa]	[mm]	[Pa]
0	15	-5	56	11	6	20	19,6	15	147	61	598	0,974
1	16	-4	55	11	6	21	18,6	17	167	59	579	0,975
2	17	-4	55	11	6	23	17,6	19	186	59	579	0,975
4	19	-4	55	11	6	24	16,4	23	226	59	579	0,975
8	23	-4	55	11	6	25	15,6	31	304	59	579	0,975
20	35	-4	55	11	6	25	14,5	55	540	59	579	0,975
25	40	-3	53	11	6	25	13,5	65	638	56	549	0,977
40	55	-2	52	11	6	26	12,4	95	932	54	530	0,978
75	90	0	51	11	6	26	11,5	165	1619	51	500	0,979
190	205	5	45	4,1	5	26	10,3	395	3875	40	392	0,984
530	560	19	33	4,7	4,9	27	9,3	1090	10693	14	137	0,995
490	520	20	32	7	5,9	26	9,3	1010	9908	12	118	0,995
165	180	11	39	9	8	26	10	345	3384	28	275	0,989
60	75	8	43	9,5	9	28	11	135	1324	35	343	0,986
30	45	6	46	10	9	28	12,2	75	736	40	392	0,984
20	35	6	46	10	9	29	13,2	55	540	40	392	0,984
15	30	5	46	10	9,5	29	14,2	45	441	41	402	0,983
5	20	5	46	10	9	30	15,3	25	245	41	402	0,983
0	15	5	46	10	9	30	16,4	15	147	41	402	0,983
-1	14	4	46	10	9	30	17,5	13	128	42	412	0,983
-2	13	4	46	10	9	31	18,6	11	108	42	412	0,983
-3	12	4	46	10	9	32	19,8	9	88	42	412	0,983

V	m	ρ	Pn2	P2	P1	kv	∆p3/p4	kv/kvmax	V/Vmax	h	h/hmax
			[Pa]	[Pa]	[Pa]		[Pa]			[%]
0,016	0,0200	1,25	3750	105050	105197	0,00111	6875	1,000	1,000	100	1
0,016	0,0196	1,24	3750	105050	105217	0,00110	6875	0,986	0,986	90	0,9
0,016	0,0196	1,24	3750	105050	105236	0,00110	6875	0,988	0,989	80	0,8
0,016	0,0195	1,23	3750	105050	105276	0,00110	6875	0,989	0,991	70	0,7
0,016	0,0195	1,23	3750	105050	105354	0,00110	6875	0,990	0,993	60	0,6
0,016	0,0195	1,23	3750	105050	105590	0,00110	6875	0,988	0,993	50	0,5
0,016	0,0190	1,23	3750	105050	105688	0,00107	6875	0,963	0,968	40	0,4
0,015	0,0187	1,22	3750	105050	105982	0,00105	6875	0,945	0,953	30	0,3
0,015	0,0182	1,22	3750	105050	106669	0,00102	6875	0,914	0,928	20	0,2
0,013	0,0161	1,22	3125	104425	108300	0,00089	2563	0,801	0,828	10	0,1
0,008	0,0096	1,21	3063	104363	115055	0,00050	2938	0,452	0,496	0	0
0,007	0,0090	1,22	3688	104988	114896	0,00047	4375	0,419	0,458	0	0
0,011	0,0137	1,24	5000	106300	109684	0,00074	5625	0,665	0,690	10	0,1
0,012	0,0152	1,24	5625	106925	108249	0,00084	5938	0,753	0,770	20	0,2
0,013	0,0163	1,24	5625	106925	107661	0,00090	6250	0,808	0,821	30	0,3
0,013	0,0162	1,23	5625	106925	107465	0,00090	6250	0,810	0,823	40	0,4
0,013	0,0165	1,24	5938	107238	107679	0,00091	6250	0,818	0,831	50	0,5
0,013	0,0164	1,23	5625	106925	107170	0,00092	6250	0,824	0,834	60	0,6
0,013	0,0164	1,23	5625	106925	107072	0,00092	6250	0,824	0,834	70	0,7
0,013	0,0166	1,23	5625	106925	107053	0,00093	6250	0,834	0,843	80	0,8
0,014	0,0166	1,23	5625	106925	107033	0,00093	6250	0,836	0,845	90	0,9
0,014	0,0165	1,22	5625	106925	107013	0,00093	6250	0,837	0,846	100	1

Autotransformator

Wentylator

P1

P2

P3

P4

Spadek ciśnienia na zaworze

Zawór badany

Zawór modelujący

Manometr1

Manometr2

Rotametr

---