INSTRUKTAŻ STANOWISKOWY

PRACOWNIK WYKONUJĄCY PRACE NA WYSOKOŚCI

Podstawy prawne instruktażu

1. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 27.7.2004r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860).

2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26.9.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tj. Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650).

3. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 30.10.2002 r. w sprawie minimalnych wymagań do­tyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. Nr 191, poz. 1596).

4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 6.2.2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz.401).

Szkolenie jest przeznaczone dla:

1. Osób nowo zatrudnianych przy pracach na wysokości.

2. Pracowników przenoszonych na stanowisko pracy na wysokości.

3. Pracowników zatrudnionych przy pracach na wysokości, w przypadku zmiany organizacji stanowisk pracy, wprowadzenia do stosowania nowych lub zmienianych narzędzi i innych
   urządzeń.

4. Studentów odbywających praktyki studenckie oraz uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu.

Sposób organizacji szkolenia

1. Szkolenie prowadzone jest w formie instruktażu - na stanowisku (stanowiskach), na którym będzie zatrudniony instruowany pracownik, na podstawie progra­mu szczegółowego.

2. Szkolenie powinno uwzględniać wszystkie rodzaje prac na wysokości, które będą należały do zakresu obowiązków pracownika.

3. Sposób realizacji szkolenia i czas trwania poszczególnych jego części należy do­stosować do przygotowania zawodowego i dotychczasowego stażu pracy instru­owanego pracownika.

Plan instruktażu stanowiskowego pracownika wykonującego prace na wysokości

Lp.	Temat szkolenia	Liczba godzin
1.	Przygotowanie pracownika do wykonywania czynności związanych z pracą na wysokości, w szczególności: Warunki pracy z uwzględnieniem elementów stanowi­ska roboczego mających wpływ na bezpieczeństwo i higienę pracy. Zagrożenia występujące przy pracach na wysokości. Ocena ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą. Ochrona przed zagrożeniami. Omówienie przebiegu czynności na stanowisku pracy. Omówienie zasad postępowania w razie wypadku lub awarii. Przygotowanie wyposażenia stanowiska roboczego przy wykonywa­niu prac na wysokości.	2
2.	Pokaz przez instruktora sposobu wykonywania pracy na stanowisku pra­cy zgodnie z przepisami i zasadami bhp, z uwzględnieniem metod bez­piecznego wykonywania poszczególnych czynności i ze szczególnym zwróceniem uwagi na czynności trudne i niebezpieczne.	0,5
3.	Próbne wykonanie zadania przez pracownika pod kontrolą instruktora.	0,5
4.	Samodzielna praca pracownika pod nadzorem instruktora.	4
5.	Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez pracownika.	1
Razem:		8 godzin

TREŚĆ INSTRUKTAŻU

Warunki środowiska pracy

1. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26.9.1997r. w spra­wie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tj. Dz. U. z 2003r. nr 169, poz. 1650), pracą na wysokości jest praca wykonywana na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej 1,0m nad poziomem podłogi lub ziemi.

2. Nie zalicza się do prac na wysokości pracy na powierzchni, niezależnie od wyso­kości jej usytuowania, jeżeli powierzchnia ta jest osłonięta ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami lub ścianami z oknami oszklonymi i wyposażona w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości.

3. Typowe prace na wysokości wykonywane są na: rusztowaniach, drabinach i klamrach, słupach, masztach, konstrukcjach wieżowych i kominach, konstrukcjach budowlanych bez stropów, galeriach, pomostach, podestach itp. podwyższeniach.

Zagrożenia występujące przy pracach na wysokości

1. W zależności od miejsca wykonywania prac na wysokości mogą występować za­grożenia dla osób bezpośrednio je wykonujących, zatrudnionych na stanowiskach sąsiadujących ze stanowiskami prac na wysokości, osób postronnych mogących znaleźć się w pobliżu wykonywania tego typu prac.

2. Najczęstsze wydarzenia powodujące wypadki przy pracach na wysokości to upadek pracownika z wysokości, uderzenie, przygniecenie ludzi przez spadające, wysypujące się materiały, na­rzędzia oraz opakowania.

3. Czynności najczęściej wykonywane przez poszkodowanych w chwili wypadku to przenoszenie i podnoszenie towaru, opakowań, czy narzędzi, przechodzenie po płaszczyznach poziomych na wysokości, wchodzenie lub schodzenie na i ze stanowiska pracy.

4. Przyczynami wypadków są najczęściej zła organizacja i metody pracy, wadliwe urządzenie i utrzymanie stanowiska pracy oraz przejść, nieprawidłowe zachowanie się pracownika.

Prace szczególnie niebezpieczne i wzbronione

1. Zgodnie z rozporządzeniem MPiPS z 26.9.1997r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (tj. Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650), prace na wysokości zaliczone są do prac szczególnie niebezpiecznych.

2. Zabronione jest zatrudnianie kobiet ciężarnych przy pracy na wysokości - poza stałymi galeriami, pomosta­mi, podestami i innymi stałymi podwyższeniami, posiadającymi pełne zabez­pieczenie przed upadkiem (bez potrzeby stosowania środków ochrony indywi­dualnej przed upadkiem);

3. Zabronione jest zatrudnianie młodocianych (osoba, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat) przy pracach na wysokości powyżej 3m grożących upadkiem z wysokości, w tym w szczególności: przy budowie, naprawie i czyszczeniu kominów, związanych z przymusową pozycją ciała, w przestrzeni ograniczonej, narażających na zmienny mikroklimat, prowadzonych na zewnątrz budynku.

4. Kobietom ciężarnym zabronione jest także wchodzenie i schodzenie po drabinach i klamrach.

5. Dopuszcza się zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 17 lat na wysokości do 10 m, w wymiarze do 2 godzin na dobę, pod warunkiem pełnego zabezpiecze­nia przed upadkiem i wyłączenia innych zagrożeń.

Sposoby ochrony przed zagrożeniami

1. Prace na wysokości mogą wykonywać wyłącznie pracownicy posiadający aktual­ne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do tej pracy.

2. Pracownicy zatrudnieni przy pracach na wysokości podlegają lekarskim badaniom okresowym:

1. do 3m - co 3-5 lat (w zależności od wskazań lekarza);

2. powyżej 3m: co 2-3 lata (w zależności od wskazań lekarza), po ukończeniu 50-tego roku życia corocznie.

1. Konieczność używania na stałe przez pracownika szkieł korekcyjnych (nie doty­czy soczewek kontaktowych) stanowi przeciwwskazanie do wykonywania pracy na wysokości powyżej 3m.

Środki zabezpieczające

Przed rozpoczęciem pracy, należy każdorazowo dobrać i zastosować organizacyjne i techniczne środki zabezpieczające pracowników przed ewentualnymi skutkami uaktywnienia się zagrożeń zawodowych. Środki te to:

1. Zapewnienie asekuracji osób wykonujących prace szczególnie niebezpieczne przez innych pracowników, którzy bezpośrednio prac tych nie wykonują.

2. Wyposażenie pracowników w środki ochrony indywidualnej dobrane do ro­dzaju wykonywanej pracy oraz mogących się zaktywizować zagrożeń (np. sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości).

3. Przeszkolenie pracowników w zakresie posługiwania się środkami ochrony indywidualnej, urządzenia ochronne, np. osłony (bariery) miejsc niebezpiecznych, oznakowa­nie stref i miejsc niebezpiecznych (np. otworów w stropach, sufitach, otworów okiennych bez stolarki budowlanej).

4. Bezpośredni nadzór nad tymi pracami prowadzony przez wyznaczone specjal­nie w tym celu osoby, odpowiednie środki zabezpieczające, instruktaż pracowników.

Organizacja prac na wysokości

1. Każdorazowo przed rozpoczęciem pracy w konkretnych warunkach powinien być przeprowadzony instruktaż uwzględniający przede wszystkim:

1. Imienny podział pracy.

2. Kolejność wykonywania zadań.

3. Wymagania bhp przy poszczególnych czynnościach.

1. Wypełniając powyższe obowiązki należy ustalić, wspólnie z osobą bezpośrednio kierującą pracownikami (kierownik ro­bót, majster, brygadzista) szczegółowe warunki bezpieczeństwa i higieny pracy prowadzonych robót z imiennym podziałem obowiązków w tym zakresie, oraz poinformować pracowników o sposobach postępowania w sytuacjach awaryjnych.

Zasady bezpiecznego wykonywania prac na wysokości

1. Nie rozpoczynać pracy na wysokości bez dokładnego zaplanowania jej wykonania.

2. Upewnić się, że wzięte zostały pod uwagę wszystkie możliwe okoliczności, które mogą stanowić zagrożenie.

3. W żadnym przypadku nie lekceważyć zagrożenia. Proste środki typu „zachować szczególną ostrożność" zwykle są niewystarczające.

4. Zawsze należy przeanalizować, czy są bezpieczniejsze metody wykonania danej pracy.

5. Używać wyłącznie środków ochrony zbiorowej i indywidualnej dostosowanych do specyfiki pracy na wysokości i koniecznie sprawnych.

6. Nigdy nie stosować drabin w sytuacji, gdy pracę można wykonań przy użyciu in­nych urządzeń, np. podestów, schodków przystawnych, narzędzi o odpowiednio długich uchwytach.

7. Koniecznie upewniæ się, że wykonujący prace na wysokości umieją posługiwać się przydzielonym sprzętem ochronnym.

8. Upewnić się, że praca na wysokości jest właściwie nadzorowana.

9. Prace na wysokości powinny być organizowane i wykonywane w sposób nie zmu­szający pracownika do wychylania się poza poręcz balustrady lub obrys urządze­nia, na którym stoi. Jeżeli taka konieczność zajdzie - użyć dodatkowo środków ochrony indywidualnej.

10. Na powierzchniach wzniesionych na wysokość powyżej 1,0m nad poziomem podłogi lub ziemi, na których w związku z wykonywaną pracą mogą przebywać pracownicy, lub powierzchniach służących jako przejścia (z wyłączeniem ramp przeładunkowych):

1. Powinny być zainstalowane balustrady składające się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości co najmniej 1,1m i krawężników o wysokości mi­nimum 0,15m.

2. Pomiędzy poręczą i krawężnikiem powinna być umieszczona w połowie wyso­kości poprzeczka lub przestrzeń ta powinna być wypełniona w sposób uniemo­żliwiający wypadnięcie osób.

1. Jeżeli ze względu na rodzaj i warunki wykonywania prac na wysokości zastosowa­nie balustrad jest niemożliwe, należy stosować inne skuteczne środki ochrony pracowników przed upadkiem z wysokości, odpowiednie do rodzaju i warunków wykonywania pracy, w szczególności sprzęt indywidualny chroniący pracownika przed upadkiem z wysokości.

Klamry, podwyższenia

Przy pracach na klamrach i innych podwyższeniach nie przeznaczonych na pobyt ludzi, na wysokości do 2m nad poziomem podłogi lub ziemi, nie wymagających od pracownika wychylania się poza obrys urządzenia, na którym stoi, albo przyjmo­wania innej wymuszonej pozycji ciała grożącej upadkiem z wysokości, należy za­pewniæ, aby:

1. Klamry, pomosty i inne urządzenia były stabilne i zabezpieczone przed nieprze­widywalną zmianą położenia oraz posiadały odpowiednią wytrzymałość na przewidywane obciążenie.

2. Pomost roboczy spełniał następujące wymagania:

1. Powierzchnia pomostu powinna być wystarczająco duża dla pracowników, narzędzi i niezbędnych materiałów.

2. Podłoga powinna być pozioma, równa i nieśliska, trwale umocowana do elementów konstrukcyjnych pomostu.

3. W widocznym miejscu pomostu powinny być umieszczone czytelne infor­macje o wielkości jego dopuszczalnego obciążenia.

Drabiny przenośne - wymagania ogólne

Przy używaniu drabin przenośnych niedopuszczalne jest w szczególności

1. Stosowanie drabin uszkodzonych.

2. Używanie drabin jako drogi stałego transportu.

3. Wykorzystywanie drabin do przenoszenia ciężarów o masie powyżej 10kg.

4. Użytkowanie drabiny niezgodnie z przeznaczeniem.

5. Używanie drabiny rozstawnej jako przystawnej.

6. Ustawianie drabiny na niestabilnym podłożu.

7. Opieranie drabiny przystawnej o śliskie płaszczyzny, o obiekty lekkie lub wywrotne albo o stosy materiałów nie zapewniających stabilności drabiny.

8. Stawianie drabiny przed zamkniętymi drzwiami, jeżeli nie są one zamknięte na klucz od strony ustawianej drabiny.

9. Ustawianie drabin w bezpośrednim sąsiedztwie maszyn i innych urządzeń w sposób stwarzający zagrożenia dla pracowników używających drabiny.

10. Wchodzenie i schodzenie z drabiny plecami do niej.

11. Przenoszenie drabiny o długości powyżej 4m przez jedną osobę.

Drabina przystawna powinna wystawać ponad powierzchnię, na którą prowadzi, co najmniej 0,75m, a kąt jej nachylenia powinien wynosić od 65° do 75°.

Drabiny przenośne - wymagania szczegółowe

1. Dopuszcza się wykonywanie robót malarskich przy użyciu drabin rozstaw­nych tylko do wysokości nieprzekraczającej 4m od poziomu podłogi, przy czym drabiny należy zabezpieczyć przed poślizgiem i rozsunięciem się oraz za­pewnić ich stabilność.

2. Drabina bez pałąków, której długość przekracza 4m, przed podniesieniem lub zamontowaniem powinna być wyposażona w prowadnicę pionową, umo­żliwiającą założenie urządzenia samohamującego, połączonego z linką bez­pieczeństwa szelek bezpieczeństwa, przy czym prowadnica pionowa z urzą­dzeniem samohamującym może być zamocowana na wznoszonej konstrukcji drabiny, na klamrach lub szczeblach, w odległości od osi drabiny nie większej niż 0,4m.

3. Osoby korzystające z drabin linowych powinny być dodatkowo zabezpieczone przed upadkiem z wysokości za pomocą prowadnicy pionowej, zamocowanej niezależnie od lin nośnych drabiny, przy czym prowadnica pionowa powinna być:

1. Naciągnięta w sposób umożliwiający przesuwanie w górę aparatu samoha­mującego.

2. Zabezpieczona przed odchylaniem się większym niż o 2m, a urządzenia za­bezpieczające przed odchylaniem się lin powinny umożliwiać przesuwanie się urządzenia samohamującego (długość linki bezpieczeństwa, łączącej szelki bezpieczeństwa z aparatem samohamującym, nie powinna przekra­czać 0,5m).

4. Wykonywanie robót murarskich i tynkarskich z drabin przystawnych jest za­bronione.

5. Roboty ciesielskie z drabin można wykonywać wyłącznie do wysokości 3m.

6. W czasie zakładania stężeń montażowych, wykonywania robót spawalniczych, odczepiania elementów prefabrykowanych z zawiesi i betonowania styków na­leży stosować wyłącznie pomosty montażowe lub drabiny rozstawne.

Prace na słupach, masztach, konstrukcjach wieżowych, kominach, konstrukcjach budowlanych bez stropów

Przy pracach na słupach, masztach, konstrukcjach wieżowych, kominach, konstrukcjach bu­dowlanych bez stropów na galeriach, pomostach, podestach i innych podwyższeniach, jeżeli rodzaj pracy wymaga od pracownika wychylenia się poza balustradę lub obrys urządzenia, na którym stoi, albo przyjmowania innej wymuszonej pozycji ciała grożącej upadkiem z wysokości wymaga się, aby w szczególności:

1. Przed rozpoczęciem prac sprawdzić stan techniczny konstrukcji lub urządzeń, na których mają być wykonywane prace, w tym ich:

1. Stabilność i wytrzymałość na przewidywane obciążenie.

2. Zabezpieczenie przed nie przewidywaną zmianą położenia.

3. Stan techniczny stałych elementów konstrukcji lub urządzeń mających służyć do mocowania linek bezpieczeństwa.

1. Zapewnić stosowanie przez pracowników, odpowiedniego do rodzaju wyko­nywanych prac, sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości, jak szelki bezpieczeństwa:

1. Z linką bezpieczeństwa przymocowaną do stałych elementów konstrukcji.

2. Z pasem biodrowym (do prac w podparciu - na słupach, masztach itp.).

1. Zapewniæ stosowanie przez pracowników hełmów ochronnych przeznaczo­nych do prac na wysokości.

Środki ochrony indywidualnej

1. Nie wolno dopuścić pracownika do pracy bez środków ochrony indywidualnej przewidzianych do stosowania na danym stanowisku pracy.

2. Stosowane środki ochrony indywidualnej muszą posiadać odpowiednie właściwości ochronne i użytkowe. Powinny być też oznakowane symbolem CE świadczącym, że dany środek ochrony indywidualnej spełnia wszystkie określone prawem wymagania.

3. Przy wykonywaniu prac na wysokości najbardziej narażone na urazy są kończyny górne i dolne oraz głowa pracowników. Pracownicy po­winni być wyposażeni przede wszystkim w hełmy ochronne oraz sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości.

4. Skuteczność środków ochrony indywidualnej, w tym sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości, uwarunkowana jest przede wszystkim:

1. Właściwym doborem sprzętu ze względu na specyfikę i warunki, w jakich wy­konywana jest praca.

2. Bezwzględną pełną sprawnością sprzętu.

3. Umiejętnością posługiwania się pracowników przydzielonym sprzętem.

Podstawowe rodzaje sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości, warunki jego stosowania i wymagania jakim powinien odpowiadać zarówno sprzęt, jak i instrukcje jego użytkowania, określono w Polskich Normach.

Zasady postępowania w razie wypadku

1. Jeżeli sytuacja na to pozwala niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauwa­żonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby, znajdujące się w rejonie za­grożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie.

2. Przystąpić do udzielania pomocy osobom poszkodowanym, działając spokojnie, szybko i sprawnie.

3. W przypadku wątpliwości co do stanu poszkodowanego, należy koniecznie we­zwać pogotowie ratunkowe.

4. Udzielając pierwszej pomocy jeszcze przed przybyciem pogotowia ratunkowego należy kierować się w zależności od sytuacji i miejsca urazu kilkoma zasadami.

Urazy głowy

Do najczęstszych objawów związanych z uszkodzeniem głowy należą:

1. Zaburzenia świadomości różnego stopnia aż do utraty przytomności i śpiączki.

2. Zmiana reakcji źrenic na światło, ich szerokości oraz symetryczności.

3. Ruchy samoistne (niedowład połowiczy, prężenia).

4. Zaburzenia czynności funkcji życiowych: oddechu - przyspieszenie oddechu, zwolnienie oddychania, oddech prze­rywany, periodyczny, krążenia - zwolnienie częstości pracy serca, przyspieszenie częstości pracy serca, wzrost/spadek ciśnienia tętniczego krwi.

5. W przypadku otwartych urazów mózgowo-czaszkowych:

6. Wypływ tkanki mózgowej z rany głowy, nosa, przewodu słuchowego lub ust.

7. Wypływ płynu mózgowo-rdzeniowego z nosa lub przewodu słuchowego.

8. Krwawienie z nosa, ust, przewodu słuchowego.

Na miejscu wypadku należy przede wszystkim:

1. Zabezpieczyć drożność dróg oddechowych.

2. Ułożyć ratowanego w pozycji leżącej z uniesionym tułowiem o 15-30°.

3. Zatamować krwawienie i opatrzyć rany.

4. Unieruchomić szyjny odcinek kręgosłupa, unikać skrajnych ruchów i ułożeń głowy (zgięcie, rozciąganie, szarpnięcie).

5. Przy zakładaniu opatrunku w otwartych urazach mózgowo-czaszkowych należy unikać ucisku na mózg.

Urazy klatki piersiowej

Do najczęstszych objawów związanych z uszkodzeniem klatki piersiowej należą:

1. Jednostronny ból w obrębie klatki piersiowej.

2. Ślady stłuczenia lub rany powłok klatki piersiowej.

3. Przyspieszenie oddechu, duszność, ewentualnie sinica, upośledzenie rucho­mości oddechowej.

4. Zaburzenia oddychania, bladość, zaburzenia rytmu serca.

5. W przypadku otwartego urazu klatki piersiowej widoczne miejsce otwarcia jamy opłucnej i dostrzegalne pęcherzyki powietrza w ranie.

Na miejscu wypadku należy przede wszystkim:

1. Ułożyć poszkodowanego w pozycji na plecach lub na zranionej stronie z unie­sionym tułowiem o ok. 30°.

2. W przypadku otwartego zranienia klatki piersiowej nie usuwać ciał obcych, założyć opatrunek nie przepuszczający powietrza.

3. Sposób przewiezienia dostosować do stanu ogólnego chorego, najczęściej z uniesionym tułowiem.

4. Przewożenie osoby poszkodowanej musi odbywać się pod opieką lekarza.

Urazy kręgosłupa

Do najczęstszych objawów związanych z uszkodzeniem kręgosłupa należą:

1. Widoczne na zewnątrz obrażenia kręgów.

2. Opasujący ból lub przymusowe ułożenie (w razie uszkodzenia kręgosłupa szyj­nego).

3. Krwiaki, otarcia, ślady stłuczenia na ciele głównie w miejscu działania siły.

4. Niedowłady.

5. Zaburzenia czucia.

6. Zaburzenia świadomości.

7. Niewydolność oddechowa.

Na miejscu wypadku należy przede wszystkim:

1. Unieruchomić kręgosłup szyjny za pomocą dostępnych środków.

2. Ochronić chorego przed wyziębieniem.

3. Unikać jakiegokolwiek czynnego lub biernego ruchu chorego przy umieszcza­niu go.

4. W razie przemieszczenia kręgów nie podejmować prób przywrócenia ich pozy­cji na miejscu wypadku.

5. Przewozić poszkodowanego bez wstrząsów przy całkowitym unieruchomie­niu, ewentualnie dodatkowo unieruchomić szyjny odcinek kręgosłupa.

Do szpitala poszkodowany musi być przewożony pod opieką lekarza.

Z ofiarą wypadku podejrzaną o uraz kręgosłupa należy postępować z wielką ostrożnością, aby nie spowodować dalszego uszkodzenia rdzenia. Przenosić lub wydobywać poszkodowanego należy bardzo ostrożnie, najlepiej na twardej, płaskiej desce lub na drzwiach. Wszystkie czynności należy wykony­wać bez nadmiernych nacisków, tak aby nie dopuścić do uszkodzenia (dalszego uszkodzenia) rdzenia kręgowego.

Urazy kończyn

Objawy:

1. Silny ból, który może nie ustępować i nasilać się przy próbach ruchu oraz przy ucisku miejsca urazu.

2. Utrata czynności kończyny.

3. Zniekształcenie miejsca złamania.

Na miejscu wypadku należy przede wszystkim:

1. Unieruchomić uszkodzony odcinek przed poruszaniem chorego.

2. Kończynę położyć nieco ponad poziomem serca.

3. Można okładać unieruchomioną kończynę workami z lodem.

Pod żadnym pozorem nie wolno poruszać kończyną.

Pokaz przez instruktora sposobu wykonywania pracy

1. Dobór przez instruktora czynności wykonywanych na wysokości będących przedmiotem i celem pokazu.

2. Zwrócenie uwagi instruowanego pracownika na najważniejsze z punktu bez­pieczeństwa pracy czynności wykonywane podczas pokazu.

3. Zapewnienie instruowanemu pracownikowi dogodnych warunków obserwo­wania pokazu.

4. Wykonanie przez instruktora czynności objętych pokazem:

1. Wykonanie czynności w normalnym tempie, z powtarzaniem fragmentów
   niebezpiecznych.

2. Wykonanie fragmentów niebezpiecznych w zwolnionym tempie.

3. Powtórzenie przez instruktora całego pokazu w zwolnionym, a następnie
   normalnym tempie pracy.

Próbne wykonanie zadania przez pracownika pod kontrolą instruktora

Wstępna próba samodzielnego wykonania czynności przez instruowanego pracownika w zwolnionym tempie pracy składa się z dwóch etapów:

1. Pracownik objaśnia przyjęte metody pracy.

2. Instruktor zwraca uwagę na popełniane błędy i je koryguje.

Samodzielna praca pod nadzorem instruktora

1. Pracownik wykonuje samodzielnie pracę w normalnym tempie.

2. Instruktor ingeruje wyłącznie w przypadkach, gdy zachodzi potrzeba korygo­wania błędów i objaśniania wątpliwości.

Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez pracownika

Instruktor omawia i ocenia prawidłowość wykonywania poszczególnych czynno­ści przez instruowanego pracownika.

Wyłącznie ocena pozytywna stanowi podstawę do dopuszczenia pracownika do samodzielnego wykonywania pracy na wysokości.

7

---