[Tony Buzan] PAMIEC na zawolanie

Tony Buzan

Pami na zawoanie

Metody i techniki pamiciowe

tumaczenie: Marek Siurawski

Wydanie uaktualnione

SPIS TRECI:

Nasze 21 urodziny

Tony BUZAN

Urodzony w 1942 r. w Londynie Tony Buzan jest tw�rc Map Myli, Przewodniczcym Fundacji „M�zg” (the Brain Foundation), zaoycielem Trustu „M�zg” i klub�w „Rusz gow” oraz autorem pojcia Mental Literacy (Technika Mylenia).

Studia rozpocz na uniwersytecie British Columbia, uzyskujc w 1964 r. specjalizacj z psychologii, anglistyki, matematyki oraz nauk og�lnych. W 1966 r. pracowa w redakcji Daily Telegraph przy Fleet Street i wydawa the International Journal of Mensa, midzynarodowy magazyn dla ludzi o wysokim ilorazie inteligencji.

Wyda w sumie 20 ksiek (19 na temat m�zgu uczenia si i ludzkiej kreatywnoci oraz 1 zbi�r poezji). Wszystkie, w tym Use your Head (Rusz gow), Make the Most of your Mind (Jak w peni wykorzysta sw�j umys), Speed Reading (Sztuka szybkiego czytania), Buzan's Book of Genius (Buzana ksiga geniuszy) i Mental World Records (Rekordy sprawnoci Umysowej) oraz Get Ahead (I naprz�d) ukazay si w 50 krajach, przetumaczone na 20 jzyk�w. Jego klasyczna ju ksika Rusz gow czytana w programach BBC przekroczya milion egzemplarzy sprzedanych na caym wiecie.

Tony Buzan to r�wnie niezwyka osobowo, prezenter i koproducent wielu program�w radiowych , telewizyjnych, znanych i popularnych w Anglii i na wiecie, w tym bijcy rekordy ogldalnoci program Telewizji BBC Rusz gow, serial Otwarta gowa (ITV), Zaczarowana ptla, 1-godzinny program dokumentalny na temat umysu i liczne programy typu talk-show. Jego dwa ostatnie videoprogramy to: Potga umysu (dystrybutor BBC Video), powicony wykorzystaniu map myli w biznesie (pierwsza nagroda na Festiwalu IVCA w 1991 r.) oraz Gdyby tak najpierw… bdcy nowym spojrzeniem na porak i sukces.

Tony Buzan jest doradc rzdu i licznych organizacji midzynarodowych. m. in. BP, Barelays International, Digital Equipement Corporation, Electronic Date Systems, Hewlett-Packard i IBM. Wykada r�wnie w czoowych midzynarodowych centrach biznesu, szkoach i na uniwersytetach. Czonkowie Organizacji Modych VIP-�w nazywaj go pieszczotliwie „Mister M�zg”. Autor tej ksiki jest r�wnie tw�rc Memoriad, Mistrzostw wiata w Zapamitywaniu i wsp�tw�rc Olimpiad Gier Umysowych. Wiele uwagi w swojej dziaalnoci powica ludziom majcym trudnoci w uczeniu si. Posiada najwyszy na wiecie „iloraz inteligencji tw�rczej”.

Ponadto Tony Buzan peni funkcj doradcy trener�w i zawodnik�w lekkoatletycznych druyn olimpijskich, m.in. konsultuje treningi brytyjskiej ekipy olimpijskiej wiolarzy i szachist�w. Jest czonkiem Midzynarodowej Rady Psycholog�w i Instytutu Treningu i Rozwoju. Naley do Instytutu Dyrektor�w, jest honorowym obywatelem Miasta Londynu i Protektorem Stowarzyszenia Modych Przedsibiorc�w przy uniwersytetach Cambridge i Bristolskim. Uzupenieniem jego listy dyplom�w i wyr�nie, na kt�rej znajduje si r�wnie nagroda organizacji YPO, jest ostatnio przyznana przez EDS nagroda Eagle Catcher Award (Nagroda owc�w Or�w), wrczana tym, kt�rzy pr�buj osign niemoliwe i robi to!

(dedykacje i podzikowania)

Wybrance muz, idealnej c�rce Zeusa i Mnemozyny i mojej drogiej przyjaci�ce, artystce Lorraine Gill

Osoby, kt�rych pomoc i wsp�praca umoliwia mi napisanie tej ksiki i kt�rym dzikuj w szczeg�lnoci:

Zita Albes; Jennie Allen; Astrid Andersen, Jeannie Beattie; Nick Beytes; Mark Brown; Joy Buttery; mojemu bratu Barry'emu Buzanowi; Bernard Chibnall; Tessa Clark; Carol Coaker; Steve i Fanny Colling; Susan Crockford; Tricia Date; Janet Dominey; Charles Elton; Janice English; Lorraine Gill; Bill Harris; Brian Helweg-Larsen; Thomas Jarlov; Trish Lillis; Hermione Lovell; Annette McGee; Joe McMahon; Vanda North; Khalid Ranjah; Pep Reiff; Auriol Roberts; Robert Millar Smith; Chirs i Pat Stevens; Jan Streit; Christoper Tatham; Lee Taylor; Nancy Thomas; Sue Vaudin; Jim Ward; Bill Watts; Gillian Watts; Phyllida Wilson.

Wprowadzenie:

Ju w latach dziecicych, podobnie jak kady z moich r�wienik�w - zaczem poznawa tajemniczy i trudny do opisania wiat ludzkiej pamici. To byo naprawd fascynujce. W mair upywu lat odkrywaem, e w sytuacjach przypadkowych, w zabawie lub w czasie wypoczynku moja pami dziaaa tak niezawodnie, e nawet tego nie zauwaaem, ale w czasie egzamin�w czy klas�wek zawodzia wyranie. Ku memu zdumieniu, w takich sytuacjach ju wtedy m�wio si o „zej pamici” - przeraajcej niekiedy krainie zapominania.

W dziecistwie miaem duo do czynienia ze zwierztami na wsi i przekonywaem si naocznie jak czsto stworzenia pogardliwie zwane „gupimi” wykazuj pami o wiele lepsz ni moja. Dlaczego wic ta nasza ludzka tak czsto zawodzi?

Temat ten pochania mnie coraz bardziej. Zagbiem si po uszy w ksikach, artykuach, literaturze fachowej. Zaczynajc od podstaw czytaem o staroytnych Grekach, kt�rzy wymylili pierwsze techniki i systemy pamiciowe, przydatne w praktyce dnia codziennego i jak staroytni Rzymianie wykorzystywali je do zapamitywania rozbudowanej mitologii, treci caych ksig oraz wielogodzinnych przem�wie wygaszanych p�niej ku zdumieniu suchaczy w czasie senackich obrad i posiedze.

W latach studenckich zajmowaem si dalej t tematyk. Kt�rego dnia uderzya mnie pewna myl: przecie te podstawowe metody i techniki pamiciowe mog nie tylko usprawni pami „mechaniczn”, dziki kt�rej czowiek powtarza co jak papuga, ale posuy r�wnie do stworzenia gigantycznej umysowej „bazy danych” z byskawicznym dostpem, a przy okazji zwikszy og�ln zdolno pojmowania i rozumowania.

Zaczem wic stosowa te techniki uczc si do egzamin�w; aby ksztaci wyobrani i wzmacnia wasn pami pomagaem r�wnie kolegom, zwaszcza tym zagroonym skreleniem z listy, kt�rzy szybko zaczli uzyskiwa noty dobre i celujce.

Gwatowny rozw�j bada nad tajnikami umysu w ostatnim dziesicioleciu potwierdzi to, co wszyscy mnemotechnicy, uczestnicy gier umysowych, prestidigitatorzy i teoretycy wiedzieli od dawna: pojemno naszej pamici i moliwoci odtwarzania zapamitanych informacji s o wiele, zaskakujco wiele wiksze ni nam si wydaje.

Pami na zawoanie stanowi kompleksowe rozwinicie wtk�w pamiciowych, kt�rym powiciem jeden z rozdzia�w innej mojej ksiki Rusz gow pozwoli ci ona na pierwsze kroki po niezwykym miejscu, kt�re powinno zaczyna list siedmiu cud�w wiata: po „wiszcych ogrodach” naszej nieograniczonej pamici i niczym nie skrpowanej wyobrani.

Nasze 21 urodziny

Specjalne, jubileuszowe wydanie Pamici na zawoanie, kt�re trzymasz w rku, przypado w 21-lecie wydania innej mojej ksiki pt. Use your Head (Rusz gow), z kt�rej spoeczno wiata dowiedziaa si po raz pierwszy o mapach myli. Byo to w 1974 r., a mapy myli okazay si pierwszym od piciuset lat nowym systemem pamiciowym.

Na pocztku lat 90-tych ludzi interesujcych si wiczeniem i rozwojem pamici byo ju tak wielu, e moliwe stao si zorganizowanie pierwszej Memoriady - Midzynarodowych Mistrzostw wiata w Zapamitywaniu. Wykorzystujc metody i techniki pamiciowe opisane w tej ksice zawodnicy biorcy w niej udzia zapamitywali tali kart w niecae 3 minuty, liczby nawet 100-cyfrowe i w og�le ogromn ilo r�nych informacji w niewiarygodnie kr�tkim czasie.

Dominic O'Brien i Jonathan Hancock, obaj mistrzowie wiata, wyjaniali opinii publicznej w jaki spos�b doszli do swoich niezwykych zdolnoci zapamitywania tworzc tak gigantyczne „mapy pamiciowe, oparte o zasad OBRAZ PLUS AKCJA (patrz str. …). Coraz liczniejsze dowody potwierdzay skuteczno owych map myli i zasad mnemotechnicznych opisanych w niniejszej ksice.

W szkole w Eton 16-letni James Longwrth ustanowi rekordy wiata w zapamitaniu liczb wielocyfrowych i kolejnoci kart (tali w 1,5'!). Dziki technikom pamiciowym i mapom myli �w student uzyskiwa wybitne oceny na egzaminach, w najmniejszym stopniu nie rezygnujc z aktywnego ycia teatralnego, towarzyskiego i sportowego.

Natasza Diot, uczennica szkoy St. David w Ashford, Middlesex, zdobya mistrzostwo wiata kobiet w zapamitywaniu, uzyskujc 9 sz�stek w systemie GCSE, bdc przy tym wybitn sportsmenk. Natasza wkr�tce potem zostaa moim asystentem badawczym; to m. in. dziki jej pomocy powstaa ksika Buzan's Book of Genius.

A James Lee zabysn jako gwiazda telewizyjna. Pojawi si ostatnio w programie, w kt�rym zadziwia widz�w niezwykymi popisami pamiciowymi.

Zainspirowani tymi przykadami czonkowie klub�w Rusz gow powoali specjaln grup „pamiciowc�w”, dla kt�rych metody i techniki pamiciowe stay si swoistym „aerobicem mentalnym” i sposobem na zapamitanie tysicy przydatnych w yciu codziennym danych i informacji.

W 1993 r. zasady mnemotechniczne wyoone w Pamici na zawoanie, a zwaszcza teoria kryjca si w micie o Zeusie i Mnemozynie (patrz str. …) day podstawy nowej formule pracy umysu: E+
P=
, w myl kt�rej energia dodana do pamici wyzwala nieskoczon kreatywno ludzkiego umysu.

Twoja przygoda w tym magicznym i fantastycznym wiecie wanie si zaczyna…

Jak posugiwa si „Posugiwaniem si pamici”

Ukad tej ksiki jest tak skomponowany, aby moliwie najszybciej osign zamierzon popraw pamici. Tre caoci dzieli si na trzy g�wne czci. Z czci I. dowiesz si jak ksztatowaa si nasza wiedza o pamici i systemach pamiciowych. W czci II. znajdziesz opis G�wnego Systemu Pamiciowego oraz jak go wykorzystywa w praktyce. Po lekturze czci III. nauczysz si zapamitywa dowolne informacje dziki mapom myli.

A bardziej dokadnie: rozdziay 1 - 9 obejmuj sprawdzian twoich obecnych moliwoci pamiciowych, podstawowe informacje o dziaaniu pamici i podstawowe zasady, kt�re musisz zna, aby rozwin pami w stopniu naprawd niezwykym. Poznasz tu podstawy acuchowej Metody Skojarze i kilka „doranych” list tzw. zakadek pamici umoliwiajcych zapamitanie 10, 20 i 25 dowolnych informacji.

Rozdzia 10. pokazuje jak powikszy poznane listy zakadek 10-krotnie, a p�niej 100-krotnie!

W rozdziale 11. przeczytasz o tym, jak zachowuje si pami w funkcji czasu, dziki czemu bdziesz m�g tak rozoy prac lub nauk, aby maksymalnie wykorzysta jej moliwoci.

Rozdzia 12. to G�wny System Pamiciowy, nazwany tak dlatego, e tworzy podstaw dla praktycznie nieograniczonej liczby innych system�w, przydatnych zwaszcza do zapamitywania informacji opisanych w rozdziaach 14 - 21, wic kart, liczb wielocyfrowych (poprawisz dziki temu wyniki swoich test�w na inteligencj), numer�w telefon�w, spraw do zaatwienia, rocznic, termin�w i dat z caego biecego stulecia, s�w obcego pochodzenia i s�w obcojzycznych.

Rozdzia 22. traktuje o nowej technice zwanej map myli. Ta nowa metoda pamiciowa przeoona na sztuk notowania polepszy conajmniej 10-krotnie to, jak zapamitujesz i odtwarzasz zapamitane informacje.

Z rozdzia�w 23 - 27 dowiesz si, jak czy mapy myli z innymi systemami pamiciowymi, aby atwiej zapamitywa nazwiska i twarze, przypomina sobie to, co zapomniae, lepiej zdawa egzaminy ustne i pisemne, wygasza przem�wienia, opowiada dowcipy i zapamitywa sny.

Bardzo polecam, aby najpierw przejrza ca ksik ot tak, dla przyjemnoci, a p�niej przeczyta uwanie rozdziay 1 - 13, co da ci solidne podstawy do dalszych wicze.

Wychodzc z tego poziomu moesz dalej czyta w dowolnej kolejnoci rozdziay od 14 do 21, albo przeskoczy od razu do rozdziau 22., po czym zapozna si z treci rozdzia�w 23 - 28, te niekoniecznie w narzuconej kolejnoci.

Najwaniejsze jest jednak to, aby w miar czytania w maksymalnym stopniu wykorzystywa si swoich skojarze i niczym nie skrpowan wyobrani. Pamitaj, e masz si przede wszystkim bawi!

CZ I. HISTORIA WIEDZY O PAMICI I SYSTEMACH PAMICIOWYCH.

Rozdzia 1.
Czy masz doskona pami?

Masz fenomenaln pami. To stwierdzenie jest prawd, mimo powszechnie uznawanych stwierdze w rodzaju:

Wikszo z nas zapamituje zaledwie 10% nazwisk napotykanych ludzi

Wikszo z nas zapomina co najmniej 39% podawanych nam numer�w telefon�w

Uwaamy, e w starszym wieku pami gwatownie si pogarsza

Wielu z nas pije, a przecitna dawka alkoholu w typowym „drinku” niszczy 1000 kom�rek m�zgowych

Bez wzgldu na ras, wiek, kultur i poziom wyksztacenia czowiek cigle narzeka na z pami

Wszelkie niepowodzenia, r�wnie w sztuce zapamitywania, zrzucamy na og� na konto tego, e jestemy tylko ludmi, a wic, e nasze klski s „dziedziczn” cech naszej natury

Najpewniej wypadn fatalnie w wikszoci test�w pamiciowych opisywanych w nastpnym rozdziale.

Jak upora si z trudnociami przedstawionymi w p. 1, 2 i 7 dowiesz si z dalszej czci tej ksiki. Przekonasz si, e mona wietnie da sobie rad z wszystkimi testami pamiciowymi, naprawd atwo zapamitywa nazwiska, numery telefon�w itp. - jeli tylko wiesz jak.

Pami moe pogarsza si z wiekiem, ale tylko jeli przestajesz si ni posugiwa, odwrotnie - jeli j wiczysz, staje si coraz lepsza, bez wzgldu na upyw czasu.

Nie ma wyranych dowod�w na to, e umiarkowane spoywanie alkoholu niszczy kom�rki m�zgowe. Nieporozumienie bierze si std, e nadmierne uywanie alkoholu - i tylko ndamierne - rzeczywicie prowadzi do trwaych uszkodze w korze m�zgowej.

Powszechne narzekania na z pami w kulturach r�nych ras i narod�w przypisa naley nie uomnoci natury ludzkiej i/lub cechom „dziedzicznym”, ale dw�m podatnym na zmiany czynnikom: 1/ negatywnemu nastawieniu i 2/ brakowi wiedzy.

ZMIANA NEGATYWNEGO MYLENIA

Jest taka nieformalna organizacja o zasigu midzynarodowym, kt�rej liczba czonk�w stale ronie. Organizacja ta o charakterze klubu szczyci si dewiz: mam coraz gorsz pami.

Jake czsto spotykamy ludzi, kt�rzy entuzjastycznie i z najwyszym upodobaniem stwierdzaj: „wie pan. moja pami nawet w poowie nie umywa si do tej, jak miaem w modoci” albo „no nic nie poradz, wszystko zapominam”, na co ich rozm�wcy r�wnie entuzjastycznie odpowiadaj: „znam, znam to uczucie, u mnie, wie pan jest jeszcze gorzej…”.

I ludzie ci, ujmujc si krzepico pod ramiona, schodz radonie ze szczyt�w sprawnoci umysowej w mroczn dolin „modocianych sklerotyk�w”, gdy takie rozmowy wiod nawet 30-latkowie.

To negatywne, niebezpieczne i bdne w dodatku mylenie rodzi si z braku waciwego treningu; zadaniem tej ksiki jest zmieni t sytuacj.

Zatrzymajmy si na chwil przy tej „superpamici” w modym wieku, do kt�rej tak wielu z nas powraca nostalgiczn myl. Jeli sam chcesz zobaczy jak to wyglda, odwied jak szko podstawow tu po lekcjach, wejd np. do klasy 1-szo lub 2-go klasist�w i zapytaj, co uczniowie zostawili (czyt. zapomnieli) przed p�jciem do domu. I znajdziesz na pewno: zegarki, o�wki, pi�ra, sodycze, pienidze, kurtki i inne okrycia, ksiki, kubki, gumki, maskotki, sprzt sportowy i inne cakiem wane dla modego czowieka rzeczy.

Jedyna r�nica midzy dorosym w rednim wieku, kt�ry zapomnia wykona wanego telefonu lub zostawi teczk z dokumentami w biurze, a siedmiolatkiem, kt�ry po powrocie do domu stwierdza, e zostawi w szkole zegarek, swoje kieszonkowe lub zeszyty z zadan prac domow ley w zachowaniu. Siedmiolatek na pewno nie wpadnie w depresj, nie zapie si za gow i nie krzyknie: Rany boskie, mam dopiero 7 lat i ju przestaj pamita!

Zapytaj sam siebie: o ilu rzeczach tak naprawd pamitasz kadego dnia? Wikszo z nas powie: od 100 do 10.000. W rzeczywistoci jest to kilka milion�w r�nych informacji. Nasza pami jest po prostu niezwyk, pracuje z niebywa wrcz efektywnoci. Przecie mao kto zdaje sobie spraw z faktu, e kade wypowiadane lub syszane sowo jest najpierw wydobywane z pokad�w pamici, potem rozpoznawane i wreszcie umieszczane we waciwym kontekcie. I ten proces dzieje si niemal NATYCHMIAST! Wszystko, dosownie wszystko co robimy kadego dnia, przez cae ycie, kada nasza percepcja, myl jest funkcj naszej pamici. Jej dziaanie jest niemal perfekcyjne. Te nieliczne (procentowo) rzeczy, o kt�rych zapominamy lub kt�rych nie pamitamy, to jak nieliczne plamy na bezmiarze oceanu. I jak na ironi o tych niewielu niedomaganiach pamici pamitamy g�wnie dlatego, e s tak rzadkie.

Dzisiaj mamy coraz wicej dowod�w na to, e nasza pami moe by nie tylko o cae niebo lepsza ni nam si wydaje, ale wrcz doskonaa.

Oto argumenty, kt�re warto przemyle:

Sny.
Wielu ludziom ni si bardzo wyranie i ywo znajomi, przyjaciele, czonkowie rodziny, kochankowie nie widziani od wielu dziesitk�w lat. I ni im si tak, jakby rozmawiali z nimi wczoraj- wszystkie obrazy s kolorowe, pene szczeg��w i bardzo, bardzo realne. A wic gdzie w m�zgu musi istnie obszerna „przechowalnia” takich wiernych obraz�w i skojarze, kt�re nie blakn z upywem czasu i kt�re moglibymy sobie przypomnie, gdyby zadziaa waciwy wyzwalacz. Z rozdziau 27. (str. …) dowiesz si, jak zapamitywa sny.

Nage, przypadkowe przypomnienia. Chyba kady z nas tego dowiadcza. W najmniej spodziewanym miejscu przypominamy sobie ludzi lub zdarzenia z przeszoci. Tak dzieje si np. kiedy odwiedzamy star szko. Jaki zapach, dotknicie, szczeg�, dwik wywouj niekiedy istn lawin obraz�w pozornie zapomnianych. Skoro dziki jakiemu wraeniu zmysowemu moemy odtworzy, i to szczeg�owo, jaki zapomniany obraz, fakt, e zapach wieo upieczonego chleba lub dwik melodii przywouj bardzo wyrane wspomnienia z przeszoci, w takim razie gdyby te „wyzwalacze” byy bardziej precyzyjne, przypominalibymy sobie znacznie, znacznie wicej. Z powyszych dowiadcze wynika, e m�zg zatrzymuje takie informacje.

Fenomen rosyjskiego „S” Na pocztku 20-go wieku mody rosyjski dziennikarz Szereszewski (A.R. Luria w ksice The Mind of Mnemonist nazywa go po prostu „S”) przychodzi na liczne i gadatliwe kolegia redakcyjne i ku zdziwieniu obecnych, nigdy nie robi notatek. Zmuszony do wyjanie zmieszany przyzna, e nie rozumie po co miaby w og�le co pisa. Z jego owiadcze wynikao, e najzwyczajniej w wiecie pamita kade sowo redaktora naczelnego, problem wic nie istnieje. Poddany sprawdzianowi „S” rzeczywicie udowodni, e pamita nie tylko kto co m�wi na zebraniu sowo w sowo, zdanie po zdaniu, ale nawet zmiany intonacji. Przez nastpnych 30 lat jego niezwyke umiejtnoci bada i testowa Aleksander Luria, czoowy �wczesny rosyjski psycholog i ekspert w dziedzinie pamici. Luria wykaza, e „S” nie jest jakim przypadkiem anormalnym. lecz po prostu ma doskonaa pami. Stwierdzi r�wnie, e „S” ju w bardzo modym wieku zacz stosowa podstawowe reguy mnemoniki (patrz rozdzia 4, str. …), co szybko stao si jego drug natur. „S” nie by przypadkiem wyjtkowym. Historia edukacji, medycyny i psychologii a roi si od podobnych przypadk�w, tj. ludzi z pamici doskona, kt�rych m�zgi nie odbiegay od normy, i kt�rzy jako dzieci „odkryli” podstawowe mechanizmy dziaania pamici.

Eksperymenty prof. Rosensweiga Prof. Mark Rosensweig, kalifornijski neuropsycholog, przez wiele lat bada pojedyncz kom�rk m�zgu i jej moliwoci przekazywania informacji. Ju w 1974 r. naukowiec stwierdzi, e gdyby przez cae swoje ycie nasz m�zg zapamitywa co sekund 10 nowych informacji, wykorzystalibymy jeszcze o wiele mniej ni poow jego moliwoci. Rosensweig podkreli r�wnie, e problemy pamiciowe nie maj niczego wsp�lnego z pojemnoci m�zgu, a wi si raczej ze sposobem „organizacji i zarzdzania” tym swoistym magazynem pamici o praktycznie nieograniczonej kubaturze.

Dowiadczenia prof. Penfielda Prof. Wilder Penfield z Kanady doszed do odkry zwizanych z pojemnoci ludzkiej pamici przez przypadek. Pobudza mianowicie cienkimi elektrodami pojedyncze neurony, aby zlokalizowa te obszary m�zgu, kt�re wywouj ataki epilepsji. Ku swemu zdziwieniu stwierdzi, e w wyniku pobudzania niekt�rych kom�rek, jego pacjenci zaczynali przypomina sobie odleg przeszo. I nie byy to „zwyke” przypomnienia, a raczej barwny, szczeg�owy opis dawnego przeycia, z pen gam zwizanych z nim wrae zmysowych, a wic zapach�w, dwik�w, smak�w, ruchu itp. Odlego w czasie tych przey miecia si od kilku godzin przed eksperymentem do 40 i wicej lat wstecz. Penfield wywnioskowa wic, e w kadej kom�rce lub wizce kom�rek znajduje si dokadny zapis wszystkiego, co nam si przydarzyo w yciu i gdyby tylko znale waciwy „wyzwalacz” daoby si wywietli taki film z przeszoci ze wszystkimi szczeg�ami.

Ilo moliwych pocze midzy neuronami m�zgu Prof. Piotr Anokhin, najzdolniejszy ucze synnego Pawowa, bada w ostatnich latach moliwoci pocze midzy kom�rkami ludzkiego m�zgu. Jego odkrycia stay si niezwykle wane dla badaczy pamici. Ot� wydaje si, e „lad pamiciowy” przyjmuje posta obwodu elektromagnetycznego utrwalonego przez r�ne konfiguracje pocze midzy kom�rkami m�zgowymi. Anokhin wiedzia ju, e m�zg zawiera ok. biliona kom�rek, ale ta gigantyczna liczba wydaje si i tak maa w por�wnaniu z iloci moliwych pocze midzy nimi. Rosyjski uczony obliczy, e liczba takich konfiguracji albo „stopni swobody” jest tak ogromna, e - uywajc jego s�w - „… trzeba by j zapisa szeregiem cyfr (normalnej wielkoci) przekraczajcym p�tora miliona kilometr�w”. Przy takiej iloci pocze nasz m�zg to rzeczywicie gigantyczna klawiatura, na kt�rej mona wygrywa setki milion�w r�nych melodii. Twoja pami, to wanie ta muzyka.

Dowiadczenia „przedmiertne” Wielu ludzi ogldao z dou migotliw powierzchni basenu w przekonaniu, e zostao im nie wicej ni 2 minuty ycia. Inni widzieli gwatownie malejc krawd skay, od kt�rej wanie odpadli, jeszcze inni syszeli narastajcy zgrzyt hamulc�w 12-tonowej ciar�wki pdzcej na nich z szybkoci 100 km/h. Ci, kt�rzy przeyli takie kracowe dowiadczenia opowiadali zawsze o tym samym: w tych ostatnich sekundach niczym na zwolnionym filmie cae ycie staje czowiekowi przed oczami, dosownie cae, od chwili narodzin. Na sugesti, e by moe byy to tylko najwaniejsze chwile ycia, ludzie ci z penym przekonaniem utrzymywali, e byo to cae ycie, cznie z wydarzeniami, kt�rych w og�le nie pamitali a do tych krytycznych sekund. Wanie tak: zobaczyem cae ycie jak na filmie - takie zdanie uporczywie powtarza si we wszystkich relacjach. A wic kolejny dow�d na niezwyk pojemno naszej pamici, z czego zaczynamy sobie dopiero zdawa spraw.

Pami fotograficzna Pamici fotograficzn lub ejdetyczn s obdarzeni ludzie, kt�rzy potrafi zapamita z nadzwyczajn dokadnoci, chocia zwykle na kr�tko, wszystko co zobaczyli. To szczeg�lny fenomen. T umiejtno zatraca si z czasem, ale rzeczywicie bywa niewiarygodna. Posiadacze takiej pamici potrafili np. precyzyjnie odtworzy ukady 100 plam przypadkowo rzuconych na bia kartk papieru. Wniosek? Opr�cz pamici kr�tko- i dugotrwaej mamy jeszcze chwilow pami fotograficzn. Wydaje si r�wnie, e u dzieci umiejtno ta jest naturaln cech ich umysu, kt�r jednak trac, poniewa zbyt mocno kaemy im koncentrowa si na zadaniach logicznych i jzykowych, a za mao na pracy wyobrani i caociowym rozwoju moliwoci umysowych.

Tysic fotografii. W przeprowadzanych ostatnio dowiadczeniach pokazywano ludziom, mniej wicej co sekund, 1000 fotografii. Nastpnie psycholodzy tasowali te 1000 zdj z 100-tk innych, r�nych od orygina�w i prosili, aby uczestnicy eksperymentu odoyli te, kt�rych nie widzieli za pierwszym razem. Wszyscy, bez wzgldu na to jak oceniali swoj pami, rozpoznawali niemal kade zdjcie, kt�re widzieli, jak i te, kt�rych nie widzieli poprzednio. Nie wszyscy pamitali kolejno prezentacji, ale zdecydowanie pamitali obrazy - co potwierdza powszechn opini, wspart dowiadczeniem, e lepiej zapamitujemy twarze ni nazwiska.

Techniki pamiciowe. Techniki pamiciowe, kt�re mona zawrze w pojciu „mnemonika” to system „kod�w pamiciowych” umoliwiajcych zapamitanie dowolnych informacji. Dowiadczenia z wykorzystywaniem owych metod udowodniy, e jeli ich „uytkownik” zapamituje 9 z 10 informacji, zapamita r�wnie 900 z 1000, 9.000 z 10.000, 900.000 ze 100.000 itd. Podobnie jeli kto zapamituje doskonale np. 10 z 10 informacji, zapamita r�wnie cay ich milion. Techniki pamiciowe pozwalaj wykorzysta fenomenalne zasoby naszej pamici i wydobywa z nich to, co nam potrzebne. Zasady tych technik podaem w rozdziale 4, w pozostaych znajdziecie opis najwaniejszych, najbardziej praktycznych i najatwiejszych do nauczenia si metod pamiciowych oraz uwagi, jak mona je wykorzysta w niemal kadej dziedzinie naszej aktywnoci. Na pocztku tej niezwykej zabawy i przygody umysowej warto, aby sprawdzi swoj pami, zobaczy na co j sta w tej chwili. W nastpnym rozdziale znajdziesz kilka test�w pamiciowych, bdcych wietn baz por�wnawcz dla przyszych postp�w. Kiedy skoczysz lektur tej ksiki, wr� do tych test�w raz jeszcze i por�wnaj wyniki. Zobacz sam na co sta twoj pami, wspart nowo nabytymi umiejtnociami. Zapewniam, e w wikszoci wypadk�w, w miar czytania kolejnych rozdzia�w, moliwoci twojej pamici stan si wrcz imponujce.

Rozdzia 2.
Sprawd swoj pami

Bardzo niewielu ludzi chtnie poddaje si takim pr�bom. Pow�d? Wikszo z nas ywi po prostu mylne przekonania co do granic moliwoci i sprawnoci wasnego umysu. Spos�b w jaki nas uczono (czy raczej nie uczono) w szkole sprawia, e nawet te proste pomieszczone niej testy i zadania pamiciowe wydadz si bardzo trudne lub wrcz niemoliwe do wykonania. A jednak le one cakowicie w granicach moliwoci kadego przecitnego umysu. A wic - to bardzo wane - nie przejmuj si ewentualnym niepowodzeniem. Po lekturze tej ksiki poradzisz sobie z podobnymi zadaniami nie tylko atwo, ale i z przyjemnoci.

ACUCHOWA METODA SKOJARZE

Przeczytaj list poniszych dwudziestu s�w tylko raz i zapamitaj je wszystkie w podanej kolejnoci. Zapisz je p�niej na str.…, na kt�rej znajdziesz r�wnie zasady punktacji dla wszystkich zada:

tapeta so

g�ra wizienie

sp�dniczka lusterko

struna walizka

lody rolina

noyczki moc

gw�d bezpieczny

zegarek melon

pielgniarka kundel

perfumy grawer

ZAKADKOWA METODA ZAPAMITYWANIA

W cigu 60 sek. zapamitaj list poniszych 10 s�w. Cel tego wiczenia to zapamitanie na wyrywki s�w poczonych uprzednio z zadan liczb. Po upywie 1 minuty odtw�rz zapamitane pary na str. …

1. atom 6. dach�wka

2. drzewo 7. szyba

3. stetoskop 8. mi�d

4. sofa 9. szczotka

5. aleja 10. pasta do zb�w

ZAPAMITYWANIE LICZB

Przyjrzyj si podanym niej czterem 15-sto cyfrowym liczbom, i daj sobie najwyej p� minuty na zapamitanie kadej z nich. Po kadych 30 sekundach otw�rz ksik na str. … i zapisz zapamitan liczb tak dokadnie jak potrafisz:

798485328185423

493875941254945

784319884385628

825496581198762

NUMERY TELEFON�W

Zapamitaj w cigu najwyej 2 minut ponisze numery telefon�w i ich wacicieli, po czym na str. … odpowiedz na stosowne pytania:

Sklep ze zdrow ywnoci 7857953

Tw�j partner od tenisa 8407336

Hydraulik 6910262

Str� na parkingu 7812702

Kwiaciarnia 7185739

Kasa teatralna 8679521

Lekarz domowy 2429111

Dyskoteka 6441616

Ulubiona restauracja 3546350

Radny 4570100

ZAPAMITYWANIE KART I ICH KOLEJNOCI

Poniej znajdziesz ponumerowane od 1 do 52 karty caej talii. Powi nie wicej ni 5 minut na zapamitanie caoci, po czym na str. … zapisz je w inne kolejnoci

	10-tka karo		4-ka kier
	As pik		2-ka karo
	3-ka kier		Walet pik
	Walet trefl		6-tka pik
	5-tka trefl		2-ka kier
	5-tka kier		4-ka karo
	6-tka kier		3-ka pik
	8-ka trefl		8-ka karo
	As trefl		As kier
	Dama trefl		Dama pik
	Kr�l pik		Dama karo
	10-tka kier		6-ka karo
	6-tka trefl		9-ka pik
	3-ka karo		10-ka trefl
	4-ka pik		Kr�l kier
	4-ka trefl		9-tka kier
	Dama kier		8-ka pik
	5-tka pik		7-ka pik
	Walet karo		3-ka trefl
	7-ka kier		As karo
	9-tka trefl		10-tka pik
	Kr�l karo		8-ka kier
	7-ka trefl		7-ka karo
	2-ka pik		9-tka karo
	Walet kier		2-ka trefl
	Kr�l trefl		5-ka karo

NAZWISKA I TWARZE

Przyjrzyj si dziesiciu twarzom, narysowanym na nastpnych dw�ch stronach. Po dw�ch minutach wpisz waciwe nazwisko pod waciwymi twarzami na str. …. Zasady punktacji znajdziesz na str. …

(twarze jak na str. 22 - 23 oryginau)

podpisy pod rysunki:

Nadarkiewicz

Zacharski

Pawowski

Szkudlarek

Kowalska

Kaniewska

Kalinowski

Krukowski

Pucis

Nowicka

DATY I WYDARZENIA

To Tw�j ostatni test - kilka do wanych dat z historii. Zapamitaj je w cigu 2 min., po czym sprawd pami na str. …

1. 1770 urodzi si Beethoven
2. 1815 bitwa pod Waterloo
3. 1808 wynalazek teleskopu
4. 1905 opublikowanie teorii wzgldnoci Einsteina
5. 1775 amerykaska Deklaracja Niepodlegoci
6. 1789 Rewolucja Francuska
7. 1146 pocztek panowania Bolesawa Kdzierzawego w Polsce
8. 1772 Roggeveen odkrywa Wysp Wielkanocn
9. 1605 bitwa pod Kircholmem
10. 44 pne mier Cezara z rk zamachowc�w

ODPOWIEDZI

ACUCHOWA METODA SKOJARZE (patrz str. …)

Zapisz poniej to, co zapamitae, w danej kolejnoci

_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
Punktacja: wpisz poniej liczb element�w, kt�re zapamitae w og�le oraz liczb element�w, zapamitanych w zadanej kolejnoci (jeli zmienie kolejno dw�ch element�w, oba zapamitae le wg tego kryterium). Postaw sobie 1 punkt za kady zapamitany element i 1 punkt za kady zapamitany element we waciwej kolejnoci. )Maksymalna ilo punkt�w - 40).

Liczba element�w zapamitanych -

Liczba element�w zapamitanych

we waciwej kolejnoci -

ZAKADKOWA METODA ZAPAMITYWANIA (patrz str. …)

Przy kadej podanej niej liczbie wpisz przyporzdkowany jej element:

10. 1.
8. 3.
6. 5.
4. 7.
2. 9.
Liczba prawidowo zapamitanych par: _______

ZAPAMITYWANIE LICZB (patrz str. …)

Zapisz obok kad z zapamitanych 15-cyfrowych liczb

A _______________________________

B _______________________________

C _______________________________

D _______________________________

Postaw sobie 1 punkt za kad cyfr zapisan we waciwym miejscu i zsumuj je (x).

Wynik:
=

NUMERY TELEFON�W (patrz str. …)

Sklep ze zdrow ywnoci _______________________________

Tw�j partner od tenisa _______________________________

Hydraulik _______________________________

Str� na parkingu _______________________________

Kwiaciarnia _______________________________

Kasa teatru _______________________________

Lekarz domowy _______________________________

Dyskoteka _______________________________

Ulubiona restauracja _______________________________

Radny _______________________________

Punktacja: 1 punkt za kady dobrze zapamitany numer (nawet jeli pomylisz tylko cyfr, dodzwonisz si niestety do kogo innego) Zsumuj je wszystkie (x). Maksymalna ilo punkt�w - 10.

Wynik:
=

ZAPAMITYWANIE KART (patrz str. …)

Odtw�rz oryginaln list w odwrotnej kolejnoci

52. __________________ 26. __________________
51. __________________ 25. __________________
50. __________________ 24. __________________
49. __________________ 23. __________________
48. __________________ 22. __________________
47. __________________ 21. __________________
46. __________________ 20. __________________
45. __________________ 19. __________________
44. __________________ 18. __________________
43. __________________ 17. __________________
42. __________________ 16. __________________
41. __________________ 15. __________________
40. __________________ 14. __________________
39. __________________ 13. __________________
38. __________________ 12. __________________
37. __________________ 11. __________________
36. __________________ 10. __________________
35. __________________ 9. __________________
34. __________________ 8. __________________
33. __________________ 7. __________________
32. __________________ 6. __________________
31. __________________ 5. __________________
30. __________________ 4. __________________
29. __________________ 3. __________________
28. __________________ 2. __________________
27. __________________ 1. __________________
Za kad prawidow odpowied postaw sobie jeden punkt.

ZAPAMITYWANIE NAZWISK I TWARZY (patrz str. …)

Pod kadym rysunkiem wpisz waciwe nazwisko.

rysunki jak na str. 28 - 29 oryginau

Punktacja: jeden punkt za kad waciw odpowied.

DATY I WYDARZENIA (patrz str. …)

9. _______________________________ bitwa pod Kircholmem

6. _______________________________ Rewolucja Francuska

1. _______________________________ rok urodzin Beethovena

10. _______________________________ mier Cezara

2. _______________________________ bitwa pod Waterloo

5. _______________________________ amerykaska Deklaracja Niepodlegoci

4. _______________________________ teoria wzgldnoci Einsteina

3. _______________________________ wynalazek teleskopu

8. _______________________________ odkrycie Wyspy Wielkanocnej

7. _______________________________ pocztek panowania Bolesawa Kdzierzawego Postaw sobie 1 punkt za kad precyzyjn odpowied i p� punktu, jeeli pomylie si w granicach 5 lat. Maksymalna ilo punkt�w - 10.

WYNIK OG�LNY (WO)

Test Uzyskane punkty Punktacja maksymalna

MS 40

ZMZ 10

Zapamitywanie liczb 60

Numery telefon�w 10

Rozkad kart 52

Nazwiska i twarze 10

Daty i wydarzenia 10

_____

192

Podziel teraz twoje punkty (x) przez sum maksymaln i pomn� przez 100

Tak wic pierwszy test pamici masz ju za sob (wdalszej czci ksiki znajdziesz inne, podobne). Przecitne wyniki w kadym z takich sprawdzian�w mieszcz si w przedziale 20 - 60%. Ale nawet owe 60% uwaane w grupie przecitnej za wynik doskonay, wypadn blado w por�wnaniu z tym, czego moesz oczekiwa po lekturze tej ksiki Nawet tylko rednio wywiczona pami pozwoli ci w kadym tecie uzyska wynik 95 - 100%.

W nastpnym rozdziale dowiesz si o historii nasze wiedzy o dziaaniu pamici, co da ci waciwy kontekst, w jakim naley rozpatrywa (i przyswaja) metody i techniki pamiciowe. Zadziwiajce, jak niedawno zaczlimy rozumie i odkrywa nasze niezwyke i przyrodzone moliwoci…

Rozdzia 3.
Historia wiedzy o pamici.

Od czas�w kiedy czowiek zacz dziki umysowi poznawa i oswaja wiat, dobra pami decydowaa o szacunku i przyw�dztwie w spoeczestwie. Historia notuje przypadki pamici znakomitej, niekiedy fenomenalnej.

STAROYTNI GRECY

Nie znamy dokadnie ani czasu, ani miejsca, w kt�rym pojawiy si pierwsze caociowo opracowane teorie na temat pamici. Pierwsze, bardzo wymylne, pr�by wyjanienia fenomenu pamici znale mona jednak ju u Grek�w ok. 800 r. pne. W por�wnaniu z dzisiejsz wiedz na ten temat, wydaj si one zadziwiajco naiwne, tym bardziej, e podejmowali je ludzie, kt�rych historia postawia potem w szeregu najwikszych mylicieli wszechczas�w.

I tak w sz�stym wieku pne Parmenides uwaa pami za mieszanin wiata i ciemnoci lub zimna i ciepa. Zakada, e jeli nic nie burzy tej mieszaniny, pami dziaa znakomicie, a jeli co j zak�ca, zaczynamy zapomina. Diogenes z Apolonii, yjcy w pitym wieku pne gosi z kolei, e na proces zapamitywania skadaj si zdarzenia, w efekcie kt�rych ma miejsce r�wnomierna dystrybucja powietrza w ciele czowieka. R�wnie i on, podobnie jak Parmenides, zakada, e jeli ta r�wnowaga zostanie zachwiana, pami sabnie.

Pierwszy powaniejszy wkad w dziedzinie bada nad istot pamici zawdziczamy Platonowi w czwartym wieku pne. Jego hipotez „tabliczki woskowej” brano pod uwag jeszcze do niedawna. Wg Platona umys rejestruje r�norakie wraenia tak, jakby zapisywa je rylcem na tabliczce woskowej. Zapamitane wraenia wraz z upywem czasu bledn, a wreszcie zanikaj cakowicie, pozostawiajc znowu gadk powierzchni wosku. Nic nie zostao w pamici. Zapamitywanie - zapominanie, jedno towarzyszy drugiemu, chocia cigle wielu ludzi uwaa jeszcze, e s to dwa r�ne procesy (o czym dalej). Niedugo po Platonie Zenon (ze szkoy stoik�w) zmodyfikowa nieco koncepcje swego poprzednika przyjmujc, e rozmaite wraenia po prostu „zapisuj si” na „tabliczce woskowej”. Podobnie jak wczeniejsi myliciele, Zenon nie umiejscawia umysu i pamici w jakim konkretnym organie, czy czci ciaa ludzkiego, i uwaa jak wszyscy Grecy, e „umys” to bardzo mgliste pojcie.

Pierwsz bardziej naukow terminologi zwizan z tematem zawdziczamy Arystotelesowi (pocztek czwartego wieku pne), kt�ry utrzymywa, e dotychczasowy jzyk nie nadaje si do wyjanienia fizycznych aspekt�w pamici. Pr�bujc rzecz wyjani inaczej Arystoteles wiele z dzisiejszych funkcji m�zgu zwiza z sercem. Twierdzi na przykad, e o pamici decyduje przepyw krwi (stymulowany prac serca), a zapominanie jest skutkiem stopniowego spowalniania tego ruchu. Szczeg�lny wkad Arystotelesa w wiedz o funkcjonowaniu pamici to fundamentalne dzi prawo skojarze, o kt�rym w wielu miejscach przeczytasz w tej ksice (r�wnie w ujciu praktycznym).

W trzecim wieku pne Herofilus wprowadzi do dyskusji nad przedmiotem „duchy oywione i zwierzce”. Twierdzi, e duchy oywione lub „wyszego rzdu” daj pocztek duchom niszym, zwierzcym, domen kt�rych miay by pami, m�zg i system nerwowy, penice jednak drugorzdn rol w stosunku do serca. Ciekawe, e wyszo czowieka nad zwierzciem Herofilus uzasadnia wikszym pofadowaniem ludzkiego m�zgu (dzisiaj powiedzielibymy - wiksz liczb zwoj�w m�zgowych), chocia nie podawa na to adnego dowodu. Dopiero w 19 w., a wic ponad 2.000 lat p�niej, odkrylimy jak wana jest kora m�zgowa.

Tak wic Grecy pierwsi starali si opisa fizyczne, przeciwstawne duchowym, podstawy dziaania ludzkiej pamici i rozwinli pierwsze naukowe teorie, tworzc r�wnie struktury jzykowe umoliwiajce ten rozw�j. Dzieem ich myli jest hipoteza „tabliczki woskowej”, w myl kt�rej pami i zapominanie to przeciwstawne strony tego samego procesu.

RZYMIANIE

To ciekawe, ale myliciele rzymscy wzbogacili nasz wiedz o funkcjonowaniu pamici w zadziwiajco maym stopniu. Najwiksi z nich, zajmujcy si t tematyk - Cyceron (pierwszy wiek pne) i Quintylian (pierwszy wiek ne) bez zastrzee przyjli hipotez „tabliczki woskowej” i waciwie nie wyszli poza jej ramy.

Zdecydowanie rozwinli natomiast mnemotechnik i systemy pamiciowe. Rzymianie pierwsi opisali na przykad acuchow Metod Skojarze i zastosowanie „zakadek mieszkaniowych” (o czym przeczytasz dokadniej w nastpnych rozdziaach).

WPYW KOCIOA KATOLICKIEGO

Kolejny autorytet swego czasu, kt�ry pr�bowa dociec istoty pamici i stworzy wasn teori, to wasny lekarz z drugiego wieku ne, Galen (?). Uczony ten umiejscowi i opisa rozmaite organy i czci ciaa ludzkiego i bada dziaanie i budow systemu nerwowego. Podobnie jak p�ni Grecy, zakada, e pami i procesy mylowe s czci „niszego porzdku”, tj. zwierzcego ducha, kt�ry rodzi si w obu p�kulach m�zgu i tam ma siedlisko. Galen wierzy, e m�zg zasysa powietrze i miesza je z duchami witalnymi i e z tej mieszaniny powstaje duch zwierzcy, kt�ry wchodzi w gb systemu nerwowego i pozwala czowiekowi na odbi�r wrae zmysowych.

Koci�, kt�rego wpyw w tym czasie stawa si coraz wikszy, bardzo szybko zaakceptowa i potwierdzi teorie Galena w formie doktryny, co praktycznie zahamowao rozw�j wiedzy o mechanizmach pamici na blisko 1.500 lat. Niemiae pr�by w tym zakresie tumiy wielkie umysy epoki, uznajce autorytet Kocioa. W czwartym wieku ne w. Augustyn podziela pogld Kocioa, e zapamitywanie jest funkcj duszy, mieszkajcej w m�zgu i nigdy nie wyszed poza anatomiczne aspekty tej teorii.

Od czas�w w. Augustyna a po p�ny wiek siedemnasty nie powstaa waciwie adna znaczca teoria na temat pamici. Nawet tak wielki umys jak Descartes akceptowa g�wn myl Galena, aczkolwiek uwaa, e duch zwierzcy rodzi si w szyszynki, po czym specjalnymi kanaami kry w m�zgu, a dochodzi do tej jego czci, gdzie wyzwalaj si mechanizmy pamiciowe. Im bardziej czyste, „przejezdne” s te kanay, tym atwiej popynie w nich duch zwierzcy. W ten wanie spos�b Descartes wyjania moliwoci poprawy pamici i tworzenie lad�w pamiciowych w dzisiejszym rozumieniu tego terminu. lad, albo cieka pamiciowa, to fizyczna zmiana w ukadzie nerwowym, kt�ra tworzy si dopiero po okresie uczenia si i dziki kt�rej moemy odtworzy to, co zapamitalimy.

Kolejny autorytet naukowy, kt�ry „popyn z prdem” to Thomas Hobbes. Jego teoria pamici praktycznie nie poszerzya wiedzy na ten temat w stosunku do wczeniejszych hipotez. Hobbes podziela pogldy Arystotelesa, odrzuca co prawda niefizyczne wyjanienia funkcjonowania pamici, ale nie pr�bowa wyjani jej rzeczywistej natury, ani te nie poczyni znaczcych krok�w, aby zlokalizowa orodki pamici w m�zgu.

Teorie mylicieli i naukowc�w 17 wieku wydaj si w oczywisty spos�b potwierdza zdecydowanie hamujc rol Galena i filozof�w Kocioa, kt�rzy jako wielcy intelektualici swego czasu akceptowali bez wyjtku prymitywne teorie na temat pamici.

OKRES PRZEJCIOWY - WIEK 18.

Jednym z pierwszych mylicieli, kt�rzy znaleli si pod wpywem idei Renesansu i Newtona by Dawid Hartley - tw�rca rozwinitej wibracyjnej teorii pamici. Wykorzystujc korpuskularn teori Newtona Hartley zaoy, e jeszcze przed urodzeniem w m�zgu oseska pami zaczyna „wibrowa”. P�niejsze wraenia zmysowe modyfikuj te wibracje, zmieniaj je co do wielkoci, rodzaju, miejsca i kierunku, ale po ich ustpieniu wibracje to szybko wracaj do poprzedniego stanu. Jeli jednak bodziec zmysowy zadziaa powt�rnie, ten powr�t bdzie ju nieco duszy, przy kolejnym nawrocie jeszcze duszy, a ustali si „nowy” stan, tzn. powstanie lad pamiciowy.

Z kolei pierwszym, kt�ry poczy zjawiska elektryczne z funkcjonowaniem m�zgu by Zanotti. W jego lady poszed r�wnie Bonnet. Ten ostatni poaczy teorie Hartley z elastycznoci w�kien nerwowych. Przyj, e im czciej uywamy w�kien nerwowych, tym atwiej one wibruj i tym lepiej zapamitujemy. Jak wida, teorie te, bardziej rozbudowane ni poprzednie, uwzgldniay wyniki bada w dziedzinach pokrewnych, co dao podstaw do opracowania kilku nowoczesnych koncepcji na temat pamici.

WIEK DZIEWITNASTY

Rozw�j nauki, szczeg�lnie w Niemczech, przyczyni si do znaczcych postp�w w interesujcej nas dziedzinie. Wiele teorii uznawanych jeszcze od czas�w staroytnych Grek�w, zostao odrzuconych, a do gosu doszy teraz nauki biologiczne.

Jerzy Prochaska, czeski fizjolog, ostatecznie odrzuci star teori „duch�w zwierzcych” jako nie majc podstaw naukowych ani dowod�w przemawiajcych za jej susznoci. Uwaa r�wnie, e cigle zbyt maa wiedza czyni wszelkie spekulacje na temat lokalizacji pamici w m�zgu zwyka strat czasu. Dopiero 50 lat po nim pr�by umiejscowienia orodk�w pamici okazay si bardziej owocne.

W tym samym czasie pojawia si jeszcze jedna znaczca teoria podana przez francuskiego lekarza Pierra Flourensa, wedug kt�rego „miejscem” pamici jest kada cz m�zgu. A wic m�zg dziaa jako cao. Inaczej m�wic efekt tego dziaania nie jest prost interakcj mniejszych „podzespo�w”.

TEORIE DZISIEJSZE

Wysiki zmieniajce do poznania istoty pamici wspar w ogromnym stopniu postp technologiczny i metodologiczny 20. wieku. Prawie bez wyjtku naukowcy zajmujcy si t tematyk umiejscawiaj orodki pamici w obszernej korze m�zgowej, ale gdzie dokadnie le te miejsca, a i jak dziaa sam mechanizm pamici pozostaje cigle w sferze domys�w. Pierwsz godn wzmianki teori na ten temat opracowa na pocztku dwudziestego wieku Herman Ebbingaus, kt�remu zawdziczamy krzywe uczenia si i zapominania ( patrz rozdzia 11 , str. …) oraz podstawy p�niejszych, bardziej skomplikowanych opracowa.

Badania i prace teoretyczne na tym polu mona podzieli na trzy g�wne grupy: biochemia dziaania m�zgu, prace kt�re pr�buj dowie, e zapamitywanie nie jest procesem jednostkowym, ale trzeba je rozbi na etapy i badania kliniczne Widera Penfielda, wykorzystujce stymulacje m�zgu.

Badania nad biochemi pamici zapocztkowane w latach 50. doprowadziy do teorii, w myl kt�rej zoona czsteczka RNA (kwasu rybonukleinowego) dziaa jak chemiczny porednik w procesach zapamitywania. RNA wytwarzany jest przez DNA (kwas dezoksyrybonukleinowy), odpowiedzialny za nasze cechy dziedziczne (np. kolor oczu). Szereg eksperyment�w rzeczywicie potwierdza znaczcy udzia RNA w procesie zapamitywania. Na przykad w niekt�rych kom�rkach zwierzt poddanych tresurze stwierdzono zmiany RNA. Co wicej, jeli powstrzyma lub zmieni produkcj RNA w organizmie zwierzcia, zwierz to nie jest w stanie uczy si, czyli pamita. Jeszcze bardziej fascynujce dowiadczenie pokazuje, e jeli wstrzykn RNA z kom�rek jednego szczura drugiemu, ten drugi „pamita” to co pierwszy, chocia nigdy przedtem si tego nie uczy.

Aczkolwiek prace badawcze w tych kierunkach intensyfikuj si coraz bardziej, inna grupa naukowc�w sugeruje, aby przesta bada „zapamitywanie”, a zaj si bardziej „zapominaniem”. Wedle ich opinii nie tyle zapamitujemy, ile stopniowo zapominamy. Tez t najlepiej wyraa dupleksowa teoria zapamitywania i zapominania, wedug kt�rej zatrzymujemy w m�zgu nowe informacje na dw�ch poziomach, tj. w pamici kr�tkotrwaej i dugotrwaej. Na przykad sam zapewne pamitasz, e zupenie inaczej przypominasz sobie sw�j wasny numer telefonu i telefon, kt�ry kto poda ci przed chwil. W pierwszym przypadku posugujesz si pamici kr�tkotrwa, dziki kt�rej now informacj „masz w gowie”, ale jeszcze nie zakodowan, a wic podatn na szybsze zapomnienie. W pamici dugotrwaej natomiast nowa informacja jest kodowana waciwie i do koca, tzn. m�zg j skutecznie archiwizuje i moe przechowa na bardzo dugo, nawet „na zawsze”.

Eksperymenty z bezporedni stymulacj m�zgu zapocztkowa prof. Wilder Penfield. Wykonujc liczne kraniotonie (usuwanie niewielkich czci m�zgu), Penfield pierwszy zdj fragmenty czaszki tu nad bocznymi patami m�zgu. Przed operacj Penfield systematycznie pobudza otwarty m�zg impulsami elektrycznymi, a pacjent, kt�ry pozostawa przytomny, opisywa wraenia po kadym bodcu. W czasie pierwszych dowiadcze Penfield stymulowa pat skroniowy i stwierdzi, e pacjent przypomina sobie dokadnie fakty z dziecistwa.

Co ciekawe, profesor stwierdzi, e podobne reakcje s wynikiem pobudzania r�nych obszar�w kory m�zgowej, ale tylko stymulacja pat�w skroniowych uruchamia cig wspomnie znaczcych, sp�jnych, i „caociowych” w tym sensie, e zawieraj one oryginalne wraenia koloru, dwiku, ruchu i emocji.

Szczeg�lnie interesujce w tych badaniach jest to, e niekt�rych wspomnie wywoanych stymulacj elektryczn pacjent nie by w stanie przypomnie sobie w zwyky spos�b. Co wicej, wspomnienia te bya bardziej szczeg�owe i dokadne, podczas gdy te „zwyke” stanowiy raczej uog�lnienia. Penfield doszed wiec do wniosku, e m�zg rejestruje kad informacj, kt�r wiadomie zauwaa i e ta rejestracja ma zasadniczo charakter trway, chocia moe ulec „zapomnieniu” w codziennym yciu.

W ostatnim okresie daje si zauway powr�t do koncepcji Florensa, w myl kt�rych kada cz naszego m�zgu moe pamita wszystko. Model ten jest bliski idei hologramu. Ujmujc rzecz w skr�cie; jeli przez pytk szklan przejd dwie wizki laserowe pod ktem prostym, na pytce tej powstanie nierzeczywisty, ale widoczny obraz tr�jwymiarowy. Fascynujce jest jednak to, e kiedy tak pytk rozbi np. na 100 czci, to kada z nich po przewietleniu tymi dwoma wizkami wiata laserowego odtworzy w caoci ten sam obraz oryginalny, chocia nie tak ostry. Innymi sowy kada cz hologramu przechowuje obraz caoci.

Grupa brytyjskich uczonych z Davidem Bohmem na czele zasugerowaa, e nasz m�zg dziaa tak samo. Innymi sowy, kady z wielomiliardowej rzeszy neurotransmiter�w moe by mini m�zgiem, rejestrujcym w jaki zupenie fantastyczny spos�b wszystkie nasze dowiadczenia yciowe, czego nie moemy wykry naszymi cigle niedoskonaymi przyrzdami. Ale nawet ta niezwyka teoria nie pozwala jeszcze wyjani, jak to si dzieje, e w snach moemy sobie tak dokadnie przypomnie wydarzenia z przeszoci, e r�wnie na jawie „przypadkowo” przypominamy sobie szczeg�y zdarze przeszych, e spotykamy przypadki pamici doskonaej, e takie a nie inne s dane statystyczne prof. Rosensweiga, wyniki bada prof. Penfielda, obliczenia prof. Anokhina i relacje ludzi, kt�rzy przeyli stan miertelnego zagroenia.

Wydaje si, e w tym wzgldzie „mimo osigni techniki i cywilizacji cigle jeszcze stoimy na progu niezwykej, fascynujcej wiedzy, podobnie jak pierwsi odkrywcy, kt�rzy ruszyli na morski szlaki, gdy tylko przekonali si, e mona zbudowa statek”.

ILE M�ZG�W?

Wsp�czesne badania nad pamici wsparo niedawne odkrycie. e tak naprawd mamy dwa m�zgi, nie jeden. Stwierdzi to prof. Roger Sperry, laureat nagrody Nobla, autor przeomowych prac w tej dziedzinie. Sperry odkry, e m�zg kadego czowieka skada si z dw�ch czci, dziaajcych na wyszych poziomach fizjologicznych, z kt�rych kada charakteryzuje si innymi funkcjami mentalnymi.

W latach 80-tych badania Sperry'ego kontynuowa prof. Eran Zaidel, kt�ry wykaza, e zakres funkcji kory m�zgowej jest znacznie szerszy, ni uwaano poprzednio i udowodni, e obie p�kule, niezalenie od siebie mog przejmowa funkcje caego m�zgu. Te moliwoci drzemi w kadej z nich. Trzeba je tylko obudzi.

To, czym zajmuje si caa kora m�zgowa moemy dzisiaj przyporzdkowywa lewej i prawej p�kuli m�zgu w nastpujcy spos�b:

Lewa p�kula przetwarza nowe informacje na poziomie:

logiki,

s�w,

zbior�w,

liczb,

kolejnoci,

liniowoci,

analizy.

Natomiast prawa, w wikszoci przypadk�w, posuguje si:

rytmem,

wyobrani,

snem na jawie,

barw,

wymiarami,

relacjami przestrzennymi,

obszarem caoci (Gestalt) czyli syntez.

Sperry i inni wykazali, e im czciej obie p�kule m�zgowe pracuj jednoczenie, tym bardziej kada z nich korzysta na tej wsp�pracy. Na przykad studiujc muzyk lepiej poradzisz sobie z matematyk - i odwrotnie. Z kolei jeli uczysz si taczy, lepiej p�jdzie ci nauka jzyk�w, a uczc si jzyk�w bdziesz mia wiksz kontrol nad ruchami ciaa. Jeste dobry w matematyce, wic zapewne lepiej odtwarzasz stosunki przestrzenne i na odwr�t, itd. I, co jest pewne, im bardziej wykorzystujesz wszystkie te moliwoci, tym bardziej chonna staje si twoja pami, i tym przyjemniejszy i atwiejszy staje si sam proces zapamitywania.

Podpis pod rysunek.

Tak wyglda Tw�j fantastycznie pofadowany m�zg, widziany okiem aparatu Roentgena od strony lewego barku. Spogldasz wic na lew p�kul, odbierajc wiat na poziomie logiki, s�w, zbior�w, liczb, kolejnoci, liniowoci i analizy. P�kula prawa (widzisz tylko jej tyln cz), w przetwarzaniu rzeczywistoci posuguje si rytmem, wyobrani, marzeniami, barw, wymiarami, relacjami przestrzennymi i syntez. Synergia obu p�kul zapewnia niezwykle efektywne dziaanie pamici.

Rozdzia 4.
Sekrety dziaania pamici doskonaej

Staroytni Grecy przywizywali tak wielk wag do roli pamici w yciu, e oddawali jej cze jako bogini - bogini Mnemozynie. To wanie od jej imienia pochodzi termin „mnemonika”, rozumiany jako zbi�r technik pamiciowych, kt�re za chwil zaczniesz poznawa. W �wczesnej Grecji czonkowie Rady Sarszych, a p�niej senatorowie w staroytnym Rzymie posugiwali si tymi metodami, aby wywrze wraenie przede wszystkim na plebsie i politykach, imponowa im fenomenalnymi mozliwociami wasnej pamici.

Dziki tym „szutucznym” zdawaoby si sposobom rzymscy mowie stanu byli w stanie zapamitywa bezbdnie tysice informacji, w tym danych statystycznych dotyczcych Cesarstwa i, dziki temu, rzdzi skutecznie tym ogromnym pastwem.

Na dugo zanim odkryto fizjologi funkcjonowania lewej i prawej p�kuli m�zgu, Grecy intuicyjnie rozumieli, e pamici doskona rzdz dwa podstawowe czynniki, mianowicie:

wyobrania i

skojarzenia.

W dzisiejszych czasach wiele si robi, i to niestety skutecznie, aby ograniczy prac naszej wyobrani, zahamowa jej rozw�j; w konsekwencji bardzo niewiele wiemy o naturze mylowych skojarze. Natomiast Grecy podkrelajc ogromn rol tych dw�ch fundamentalnych skadnik�w naszego mylenia otworzyli nam drog do niezwykle skutecznego doskonalenia pamici.

M�wic najprociej, jeli chcesz co zapamita, musisz skojarzy, poczy now informacj z czym sobie ju znanym, czyli zapamitanym wczeniej, wykorzysujc si wasnej wyobrani.

Systemy pamiciowe, o kt�rych przeczytasz tej ksice pokazuj jak atwe jest to zadanie.

ZASADY ZAPAMITYWANIA CZYLI ELEMENTY „YWEGO” OBRAZU

Sposoby skutecznego zapamitywania opisane przez Grek�w zgadzaj si w caej peni z dzisiejsz wiedz na temat wykorzystania lewej i prawej p�kuli m�zgu. Bez naukowej podbudowy Grecy odkryli, e aby mie dobr pami, trzeba wykorzysta wszystkie moliwoci, jakimi dysponuje nasz umys. I tym zajmiemy si teraz dokadnie.

Pami doskonaa wymaga, aby twoja wyobrania tworzya „ywe” obrazy i skojarzenia, ich g�wne elementy i zasady tworzenia to:

Obrazy pozytywne W wikszoci wypadk�w pozytywne i przyjemne obrazy lepiej su wiczeniu pamici, poniewa umys chtnie do nich powraca, atwiej je sobie przypomina. I odwrotnie, skojarzenia negatywne, nawet jeli zawieraj pozostae elementy „ywego” obrazu s, jako przykre, blokowane przez pami.

Barwa Tam, gdzie to tylko moliwe wykorzystuj pen gam barw i odcieni. Niech twoje obrazy wibruj kolorem, mieni si, lni - szybciej je wtedy zapamitasz.

Ruch W kadym obrazie pamiciowym ruch, akcja, daj znakomite moliwoci do dokonywania skojarze, uatwiajcych kodowanie nowych informacji. „Oywiaj” wic swoje obrazy we wszystkich wymiarach, wykorzysuj r�wnie rytm, jako wany skadnik ruchu. Im wicej rytmu, im wicej zmian tego rytmu, im akcja bardziej gwatowna i dynamiczna, tym bardziej obrazy mylowe stan si niecodzienne, tym atwiej je zapamitasz.

Absurdalno i humor Tw�rz obrazy zabawne, mieszne, absurdalne, surrealistyczne, gdy przez to zapamitasz je lepiej. Zacznij bawi si z wasnym umysem i wyobrani.

Zwizki Bez wzgldu na to, co chcesz zapamita, zawsze cz, kojarz now informacj z czym znanym, staym, zakodowanym w twojej „przestrzeni mentalnej”. Bardzo przydatny staje si tu system zakadek w rodzaju: jeden - o�wek, dwa - abd itp. (patrz str. …). Por�wnaj r�wnie MS (rozdzia 5, str. …). Wykorzystuj take symbolik. Jeli zamienisz zwyk, stereotypow lub abstrakcyjn informacj na bardziej znaczcy dla twojego umysu obraz, zwikszasz prawdopodobiestwo przypomnienia jej sobie. Chodzi o takie obrazy jak znak stopu, ar�wka, dom, samoch�d itp.

Przesada Lepiej zapamitasz obrazy przesadne co do wielkoci (due lub mae), iloci (bardzo mae lub duo), ksztatu (deformacja) i dwiku (bardzo gonie, ciche).

Liczby / numeracja Numeracja jako szczeg�lna forma „uszczeg�owienia” wzmacnia obrazy mentalne i wspomaga dziaanie zasady porzdku i kolejnoci (pkt 11).

Uszczeg�owienie Im bardziej szczeg�owe s”ywe” obrazy, tym atwiej je sobie przypomnie. Wielka czarna k�dka moe by kwadratowa lub okrga, stara lub nowa, zardzewiaa lub pokryta smarem, z kluczem w rodku lub bez itd.

Synestezja / wraenia zmysowe Synestezja to przenoszenie jednych wrae zmyslowych na inne. Wikszo z „naturalnych” mnemotechnik�w i gigant�w pamici rozwino w ogromnym stopniu wraliwo kadego ze zmys�w, dziki czemu, zastpujc je p�niej wzajemnie, „mieszajc” je ze sob atwo odtwarzali zapamitywane informacje. Ksztacenie pamici wymaga uwraliwienia wszystkich zmys�w, tzn.

wzroku
suchu
wchu
smaku
dotyku i
aparatu kinestycznego (dziki kt�remu masz wiadomo pooenia i ruchu swojego ciaa w przestrzeni.

Amor czyli erotyka Wszyscy wyr�niamy si wietn pamici w tym wzgldzie. Wykorzystuj to!

Kolejno / porzdek W poaczeniu z innymi metodami grupowanie, ustawianie w szereg lub klasyfikacja tworz bardzo skuteczne „cza pamiciowe” i zwikszaj prawdopodobiestwo „przypadkowego dostpu” do potrzebnej informacji. Np. poczenia duego z maym, podzia wg koloru, kategorii, hierarchii itp.

Codzienno / niecodzienno Im bardziej niezwyke, niecodzienne s twoje skojarzenia, tym lepiej. Umys nie zapamituje rzeczy szarych, codziennych, a wic… nudnych!

„JA” w obrazach mentalnych Wczaj siebie w swoje skojarzenia, gdy to budzi emocje, a te zapamitujemy bardzo szybko. Orodki pamici znajduj si bardzo blisko centr�w w m�zgu limbicznym rzdzcych naszymi emocjami.

Aktywna wyobrania Wyobrania to elektrownia twojej pamici. Einstein utrzymywa, e wyobrania jest waniejsza ni wiedza. Wiedz mamy ograniczon, podczas gdy wyobrania obejmuje cay wiat - i to jej zawdziczamy postp i nieprzerwany bieg ewolucji. Im ywsz masz wyobrani, im bardziej wykorzystujesz j w procesie zapamitywania, tym bardziej usprawniasz pami. Wyobrania to niezwyky fundament pamici. wicz j nieustannie.

Te podstawowe elementy „ywego” obrazu i zasady jego tworzenia daj si atwo zapamita dziki pewnemu akronimowi, zostay bowiem tak uporzdkowane na poprzednich stronach, aby utworzy zdanie OBRAZ PLUS AKCJA, kt�re ma ci przypomnie swoiste r�wnanie - kondensat wiedzy o dziaaniu pamici:

OBRAZ + AKCJA = PAMI.

PAMICIOWE SOWA-KLUCZE

Kady system pamiciowy uywa s�w-kluczy. Pod tym pojciem naley rozumie stae zakadki lub „haki”, z kt�rymi moesz zwiza dowolnie wiele r�ych informacji. Sowa-klucze musz by poza tym „obrazowe”, tzn. atwe do zobaczenia na ekranie umysu osoby, kt�ra posuguje si danym systemem. Std wanie okrelenie pamiciowe: sowa-klucze.

„Czysto” skojarze

W miar poznawania kolejnych system�w mnemotechnicznych przekonasz si, jak wane jest tworzenie obraz�w zawierajcych tylko te informacje, kt�re chcesz zapamita i czenie ich ze sowami-kluczami. Chodzi r�wnie o to, aby zwizek ten by moliwie najprostszy i najbardziej bezporedni. Stanie si to moliwe, jeli w swojej wyobrani to, co chcesz zapamita i obrazy-klucze:

zderzysz ze sob

skleisz ze sob

postawisz jedno na drugim

umiecisz jedno pod drugim

wstawisz jedno w rodek drugiego

zamienisz jedno na drugie

umiecisz w innych sytuacjach

spleciesz ze sob

zawiniesz jedno w drugie

sprawisz, aby m�wiy

sprawisz, aby taczyy

sprawisz, aby wzajemnie wymieniy si kolorem, zapachem, akcj.

Chyba nabierasz ju przekonania, e systemy pamiciowe opracowane przez staroytnych Grek�w, odrzucane przez blisko 2.000 lat jako zwyke sztuczki, w rzeczywistoci oparte s na mechanizmach, wedug kt�rych dziaa masz umys. Staroytni doceniali wag s�w, porzdku, kolejnoci i numeracji, o kt�rych wiemy, e s domen lewej p�kuli m�zgu, wykorzystywali r�wnie wyobrani, kolor, rytm, zmian wielkoci i iloci i „marzenia na jawie”, czym zawiaduje p�kula prawa.

W mitologii greckiej Mnemozyna to najpikniejsza z bogi, co potwierdza fakt, e kochliwy Zeus spdzi wicej czasu w jej ou ni z jakkolwiek inn kobiet ziemskiej czy boskiej proweniencji. W cigu dziewiciu dni i nocy ojciec bog�w spodzi z Mnemozyn dziewi Muz, opiekunek poezji miosnej i epickiej, muzyki, taca, komedii i tragedii. hymn�w (pieni), historii i astronomii. A wic u Grek�w poczenie energii sprawczej (Zeus) z pamici (Mnemozyna) zrodzio ludzk kreatywno i wiedz.

Mieli racj. Jeli waciwie wykorzystujesz techniki pamiciowe, nie tylko poprawisz pami w rozmaitych dziedzinach, o czym pisz w tej ksice, ale zwikszysz r�wnie wasny potencja tw�rczy. Z kolei lepsza pami i wiksza kreatywno fantastycznie szybko polepszaj og�ln sprawno umysu i przyspieszaj przyswajanie nowej wiedzy. Ten proces to po prostu dynamiczna synergia lewej i prawej p�kuli m�zgu na innym, wyszym poziomie.

W kolejnych rozdziaach poznasz krok po kroku r�ne metody pamiciowe, od najprostszych po bardziej skomplikowane, cznie z Mapami Myli, g�wnym narzdziem wszystkich mnemotechnik�w, dziki kt�rym bdziesz m�g zapamitywa dosownie tysice informacji. Aby zachowa te nowo nabyte niezwyke umiejtnoci, w ostatnim rozdziale poka ci jak kontrolowa i wiczy wasn pami na przyszo.

Rozdzia 5.
acuchowa Metoda Skojarze (MS)

W tym rozdziale przekonasz si, e mona nie tylko poprawi pami, ale wiczc si wyobrani odblokowa r�wnie wasny potencja tw�rczy. MS to podstawowa technika pamiciowa, swoisty fundament, dziki kt�remu opanowanie bardziej zaawansowanych metod stanie si naprawd atwe. Techniki tej uywa si do zapamitywania na og� kr�tkiego szeregu r�nych informacji, a wic ich kolejnoci, np. listy zakup�w lub spraw do zaatwienia, czc, kojarzc kady element tego szeregu z nastpnym. Istotne staje si tu wykorzystanie moliwie najwikszej iloci element�w „ywego” obrazu i zasad jego tworzenia, ujtych w znan ci ju regu OBRAZ PLUS AKCJA, a wic:

Obrazy pozytywne

Barwa

Ruch

Absurdalno

Zwizku

Przesada

Liczby

Uszczeg�owienie

Synestezja

Amor czyli erotyka

Kolejno

Codzienno - niecodzienno

„Ja”

Aktywna wyobrania.

Wan rol w tym procesie odegraj r�wnie zmysy, tj.

smak

dotyk

wch

wzrok

such

kinestetyka (poczucie rytmu / ruchu).

Wykorzystanie tych zasad i element�w w praktyce wymaga tworzenia dynamicznych zwizk�w midzy lew i praw p�kul m�zgu a wiatem Twoich zmys�w, a to prowadzi do zwikszenia og�lnej sprawnoci umysowej.

Powiedzmy, e masz w planie zrobi nastpujce zakupy:

srebrna yeczka

sze szklanek do whisky

banany

szare mydo

jajka

biologiczny proszek do prania

pasta do zb�w

razowy chleb

pomidory

r�e.

Wikszo ludzi w takiej sytuacji na og� miota si wokoo w poszukiwaniu dugopisu lub kawaka papieru, maca si w desperacji po kieszeniach albo w ostatecznoci pr�buje zapamita jako t list przez wielokrotne powtarzanie (zapominajc w konsekwencji co najmniej par element�w). A przecie wystarczy wykorzysta tw�rcz si wyobrani i zbudowa cig takich oto „ywych” obraz�w, ukadajcych si w niezwyk, ale barwn histori:

Wyobra sobie, e wychodzisz z domu i na ulicy zaczynasz pokazywa niezwyk, icie cyrkow sztuk: ot� trzymajc w zbach ogromna, dug srebrn yk (poczuj teraz dotyk i smak metalu w ustach) ustawiasz na niej sze r�wnie duych, piknych, wykonanych z rnitego krysztay szklanek. Zobacz refleksy soca na szkle, zobacz, jak wszystkie dr delikatnie na kocu yki, jak dwicz cicho, uderzajc o siebie. I oto dramat! Fantastycznie balansujesz caoci, to prawda, ale nagle nadeptujesz na ogromnego, �tego banana, kt�ry z mlaniciem usuwa ci si spod stopy. Hej! - rozpaczliwie pr�bujesz zapa r�wnowag, szukasz podparcia drug nog, stawiasz j, wydaje si w bezpiecznym miejscu, ale okazuje si e jest to mokry, pokryty pian kawaek szarego myda! To zdecydowanie za duo, nawet dla takiego mistrza jak Ty. Ryms! Lecisz jak koda do tyu i, jakby tego byo mao, przewracasz si na ogromn stert jaj, toniesz w tych jajach, skorupki pkaj, �tko wycieka, czujesz biako na rkach, twarzy, czujesz jak ubranie przesika ci t ca mazi (patrz kolorowa ilustracja 1) - po prostu fuj!

Poniewa w wyobrani moliwe jest wszystko, przyspieszasz teraz sw�j film i oto w kilka sekund po tym wypadku jeste z powrotem w domu, cigasz ubranie i pierzesz wszystko w biologicznym proszku do prania (zobacz jak z pralki wypywa idealnie czysta woda). Po czym znowu wychodzisz na ulic… Te przygody troch ci ju zmczyy, wic wsiadasz na podjedajc wanie wielk jak tramwaj tubk pasty do zb�w. Zobzacz to. Czujesz lekki g�d i oto dolatuje ci wspaniay zapach wieo pieczonego chleba. Z nosem wysunitym do przodu i ustami penymi liny podasz za tym zapachem i trafiasz do piekarni, gdzie ku swemu zdumieniu widzisz na p�kach ogromne bochny razowca i tkwice w nich dojrzae, wspaniae pomidory - rynkowy przeb�j przemysu piekarniczego!

Wychodzisz z piekarni, apczywie jesz te pomidory, a sok cieka ci po brodzie, ale to nie koniec niespodzianek, bo nagle widzisz idce w twoj stron zjawisko, niezwykle atrakcyjn osob pci przeciwnej (tak, tu twoja wyobrania ma ogromne pole do popisu!). Instynktownie rozgldasz si za kwiatami, ach! - jest kwiaciarnia, wic wpadasz do rodka, patrzysz - same r�e! Bez wahania kupujesz ogromn wizank przepiknych, wieo citych czerwonych r�, zachwycasz si zieleni lici, ksztatem kwiat�w, ich zapachem, czujesz delikatne ukucia kolc�w na palcach…

A teraz zamknij oczy i przypomnij sobie w wyobrani ca t niezwyk histori, od pocztku do koca. Po czym na nastpnej stronie odtw�rz zapamitan dziki niej list 10. zakup�w.

Jeli przywoanie z pamici wszystkich scen sprawia ci trudno, przeczytaj ten rozdzia raz jeszcze i raz jeszcze obejrzyj, zobacz na ekranie umysu ca t histori tak szczeg�owo, jak tylko potrafisz, krok po kroku.

Myli, e zapamitae teraz wszystkie zakupy bez adnych trudnoci.

TEST PAMICI

Zapisz poniej list zapamitanych zakup�w

______________________________________

(jak w oryg. str. 50)

Jeli zapamitae 7 lub wicej artyku�w, znajdujesz si ju w gronie 1% ludzi, kt�rym si to udaje. I, co najwaniejsze, masz w rku klucze otwierajce nieograniczone moliwoci twojego m�zgu.

Wymyl sam kilka podobnych wicze i nabieraj wprawy w posugiwaniu si acuchow Metod Skojarze. Pamitaj, e im bardziej „ywe” bd twoje skojarzenia, im bardziej szczeg�owe, niezwyke, mieszne i dynamiczne, tym lepiej.

Nie czytaj dalej, zanim nie poznasz istoty tej metody w zadawalajcym stopniu.

Rozdzia 6.
Zakadki „obrazkowe”

W poprzednim rozdziale poznae zasady posugiwania si acuchow Metod Skojarze, w kt�rej wykorzystuje si wszystkie elementy „ywego” obrazu, z wyjtkiem porzdku i numeracji. Przejdziemy teraz do om�wienia Zakadkowej Metody Zapamitywania, kt�ra tym r�ni si od poprzedniej, e g�wn rol odgrywaj w niej specjalnie skonstruowane, stae pamiciowe obrazy-klucze, z kt�rymi mona poczy, skojarzy dowoln zapamitywan informacj. Systemy zakadek mona por�wna do szafy, w kt�rej wisi jaka skoczona liczba wieszak�w. Te wieszaki nigdy si nie zmieniaj, ale ubrania, kt�re na nich wieszasz tak - i moe ich by nieskoczenie wiele. W systemie zakadek obrazkowych, albo „cyfropodobnych” liczba, jej ksztat (lub symbolika) to wanie te wieszaki, a ubrania, kt�re na nich wieszasz to „rzeczy do zapamitania”. System ten jest atwy i obejmuje tylko liczby od 1 do 10.

Wana uwaga: najlepszy system to taki, kt�ry wymylisz sam, a nie „narzucony” przez czyj wyobrani. Nasze umysy r�ni si nieskoczenie, twoje skojarzenia, obrazy, praca twojej wyobrani z zaoenia bd r�ne ni moje, czy kogo innego, co wicej, to co stworzysz we wasnej wyobrani zapamitasz o wiele szybciej i na duej ni obrazy „zainplantowane” z zewntrz. Dlatego opisz tu przede wszystkim na czym polega istota systemu i jak go uywa w praktyce.

Aby zbudowa system zakadek obrazkowych wymylasz po prostu sowa-obrazy, kt�re przypomn ci cyfry / liczby od 1 do 10, z racji podobiestwa ksztatu lub symboliki. Np. dla wikszoci ludzi takim pamiciowym obrazem-kluczem dla cyfry 2 jest abd, poniewa cyfra 2 przypomina abdzia, a wic abd to jakby elegancka, „oywiona” wersja cyfry 2.

Podpis pod rys. na str. 52 oryginau:

W systemie zakadek obrazkowych obrazy, kt�re „wygldaj” jak cyfry to swoiste wieszaki lub haki, na kt�rych zawieszasz to, co chcesz zapamita. Np. zakadk obrazkow dla cyfry 2 najczciej jest abd.

Poniej znajdziesz ponumerowane od 1 do 10 puste linie. Wpisz w nie sowa, kt�re w twoim mniemaniu najlepiej oddaj ksztat (obraz) tych liczb. Wybieraj sowa najbardziej obrazowe, barwne i „ywe”, takie aby p�niejsze czenie z nimi nowych informacji wedug zasady OBRAZ PLUS AKCJA byo i atwe, i proste, i przyjemne.

Oto kilka przykadowych rozwiza:

pdzel, kij, o�wek, pi�ro, penis, somka, wieca, drzewo

abd, kaczka, g

serce, piersi, podw�jna broda, koniczyna

jacht, st�, krzeso

hak, kobieta w ciy, bben, cymbay

so, kij golfowy, winia, rura

klif, chorgiewka, kosa, dzi�b statku

bawan, klepsydra, krga kobieta, okulary

balon na kijku, rakieta tenisowa, plemnik, kijanka, fajka

Flip i Flap, komplet do baseballa.

Powi na to zadanie nie wicej ni 10 minut. Nawet jeli trudno ci bdzie zamieni jak liczb z tej dziesitki na sowo-obraz, nie martw si i czytaj dalej.

Twoje „liczbopodobne” sowa-obrazy:

________________________________

Skoro zapisae ju swoje pomysy i pamitasz o moich, wybierz te sowa, kt�re s dla ciebie najbardziej przekonujcymi obrazowymi odpowiednikami liczb od 1 do 10, po czym narysuj je kolejno na nastpnej stronie. Nie chodzi o artystyczne dziea, rysuj jak potrafisz (potrzebuje tego prawa p�kula twojego m�zgu), a im wicej uyjesz kolor�w, tym lepiej.

Po tym wiczeniu wypr�buj jako swoich skojarze. Zamknij oczy, przebiegnij w mylach liczby od 1 do 10 i przy kadej z nich zobacz na ekranie umysu sowo, kt�re wybrae i narysowae wykorzystujc/dodajc jak najwicej znanych ci „ywych” element�w, zwaszcza przesad, kolor i ruch, akcj. Powiniene naprawd „widzie” wszystkie obrazy pod zamknitymi powiekami, moesz je take sysze, czu ,smakowa i dotyka.

A potem zr�b dokadnie tak samo, ale w porzdku odwrotnym, czyli znowu ogldaj „ywe” skojarzenia dla liczb od 10 do 1, a potem zr�b to raz jeszcze, ale na wyrywki. Baw si moliwociami swojej wyobrani, sprawdzaj jak szybko podsunie ci stosowne obrazy. I wreszcie odwr� ca zabaw. Na ekranie umysu „wywietlaj” teraz tylko obrazy i sprawd, jak szybko przydasz im dobrane uprzednio liczby. Zr�b to teraz.

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

wietnie! Poradzie sobie z czym, co jest trudne dla wikszoci ludzi. Wprowadzie wanie na stae do pamici i tw�rczej wyobrani system zakadek, z kt�rych bdziesz m�g korzysta do koca ycia, i kt�re stworzye dziki wsp�pracy lewej i prawej p�kuli m�zgu.

Stosowanie tego systemu jest proste i przyjemne, gdy uruchamia podstawowe i „naturalne” mechanizmy zapamitywania, jakimi s: dokonywanie pocze poprzez skojarzenia oraz praca wyobrani. Jeli masz na przykad dziesi rzeczy do zapamitania, ale nie w kolejnoci, jak robilimy to w rozdziale poprzednim, lecz wedug dowolnego porzdku numerycznego, czy to odwr�conego, czy na wyrywki, zakadki obrazkowe nadaj si do tego idealnie.

Za�my, e chcesz zapamita tak list:

symfonia 6. promie soca

modlitwa 7. szarlotka

arbuz 8. kwiaty

wulkan 9. statek kosmiczny

motocykl 10. an zboa

Aby upora si z takim zadaniem pocz, skojarz, poprzez „ywy” obraz kady element tej listy ze stosown zakadk obrazkow (czyli obrazem liczby); i im bardziej tw�rczo zatrudnisz tu wyobrani, tym lepiej. Daj sobie nie wicej ni 3 minuty na zapamitanie caoci, po czym wypenij rubryki poniej. Przy kadej liczbie zapisz zar�wno sowo-zakadk obrazkow, jak i rzecz / pojcie, kt�re zapamitae. Jeli wierzysz w swoje siy, zacznij ju teraz, jeli nie, przeczytaj najpierw przykadowe komentarze na str. …, ilustrujce spos�b wykorzystania zakadek obrazkowych.

Zakadka rzecz / pojcie

_____________________________ ___________________________

Symfonia. Wyobra sobie, e z pasj dyrygujesz orkiestr symfoniczn wielkim pdzlem, machasz tym pdzlem z takim zapaem, e farba pryska na muzyk�w. Albo zobacz skrzypk�w grajcych przy pomocy somek zamiast smyk�w, itp. Skojarzenia mog by r�ne, ale niech bd „ywe”.

Modlitwa. Utar si mylcy pogld, e pojcia abstrakcyjne trudno zapamita. Ale - do czego pewnie sam ju doszede - nie wtedy, kiedy stosuje si waciw technik pamiciow. Wystarczy „zobaczy” t abstrakcj w konkretnej formie. Moesz np. wyobrazi sobie abdzia, kaczk czy g ze skrzydami zoonymi jak do modlitwy, albo zapenij wyimaginowany koci� tumem wyimaginowanych abdzi, kaczek lub gsi, suchajcych mszy, odprawianej przez kapana, te ptaka…

atwe!

Obserwujesz erupcj ogromnego podwodnego wulkanu z pokadu jachtu. Czerwone jzyki lawy i pi�ropusze kamieni, popiou i pary wrcz unosz tw�j jacht z wody. Albo zmniejsz ten wulkan i postaw go na krzele, na kt�rym masz zamiar usi (poczuby skutki na pewno!). Albo zobacz gigantyczny st�, kt�rym zatykasz krater dymicego wulkanu.

Jedziesz motocyklem, a tu z nieba opuszcza si wielki hak i unosi ci w g�r. Albo z rykiem silnika hamujc gwatownie wjedasz do sklepu muzycznego i walisz w cymbay i bben. Albo zobacz siedzc okrakiem na motocyklu ogromn kobiet w ciy.

Promienie soca mog wybiega ze sonia, albo wyrzucasz w g�r kij golfowy, kt�ry zapltuje si w promienie soca i odlatuje w niebo, albo promie soca pada jak wizka laserowa na wini, kt�ra urasta do gigantycznych rozmiar�w tu przed twymi oczami. Wgryzasz si w pyszny owoc, wysysasz misz, sok cieka ci po brodzie…

Wielki, skalisty klif tak naprawd uformowany jest z szarlotki albo dzi�b statku rozbija si o wielk szarlotk jak o ska, albo chorgiewkami ozdabiasz wielk szarlotk, wbijasz w ni cay las chorgiewek.

Tw�j bawan moe by przystrojony w przepikne r�owe kwiaty albo w klepsydrze przesypuje si nie piasek, ale miliony drobniutkich kwiatk�w, albo krga kobietka przechadza si prowokujco po bujnie ukwieconej ce.

Pomniejsz statek kosmiczny i ka mu lata wewntrz balonu na patyku albo pomniejsz go jeszcze bardziej do wymiaru plemnika, tu przed zapodnieniem jaja, albo niech ta rakieta opuszcza atmosfer ziemsk z wielk fajk w miejsce silnika.

Grasz w baseballa na wielkich polach zb� albo Flip i Flap wyczyniaj swoje numery stojc po pas w zbou.

To oczywicie tylko przykady, kt�re maj pokaza ten rodzaj przesady, swoistego nonsensu, niezwykoci i zabawy z wyobrani, dziki kt�rym moesz wykreowa „ywe” czniki midzy zakadk obrazkow a zapamitywan informacj.

Podobnie jak w MS, tak i tu najwaniejsza jest praca wasnej wyobrani. Przed lektur kolejnego rozdziau wymyl sam i zr�b przynajmniej jedno podobne wiczenie.

Znakomicie mona bawi si w ten spos�b z przyjaci�mi lub czonkami rodziny. Ka im wymyla dowoln 10-cio punktow list, po czym niech ci j czytaj w odstpach 5 - 10 sekund. Kad kolejn informacj (rzecz / pojcie) cz z zakadk w moliwie najbardziej szalony, niezwyky, barwny, przesadny - sowem „ywy” - spos�b i zatrzymaj ten obraz lub obrazy choby przez chwil na ekranie umysu. To wystarczy, aby je skutecznie zapamita. Wszyscy i ty, i oni bdziecie zdumieni, z jak atwoci odtworzysz potem ca list, r�wnie - co zasuguje na szczeg�lne oklaski - od tyu i na wyrywki.

I nie b�j si, e pomylisz stare listy z nowymi. Jak wspomniaem na pocztku tego rozdziau, zakadki pamici przypominaj wieszaki na ubrania - po prostu zdejmujesz jeden garnitur (skojarzenie - obraz) i zawieszasz drugi.

W nastpnym rozdziale opisz jeszcze jeden system zakadek od 1 do 10, oparty o sowa - rymy. Te dwa systemy mona czy, dziki czemu zapamitasz 20 r�nych informacji z t sam atwoci, o 10. A w dalszej czci ksiki poznasz systemy bardziej rozbudowane, pomocne w zapamitywaniu dosownie tysicy informacji, i to na czas dowolnie dugi, gdy wprowadzisz je do pamici dugoterminowej (dostpnej). Zakadki obrazkowe i zakadki - rymy, kt�rymi zajmiemy si za chwil, to „narzdzia” pamici kr�tkoterminowej, umoliwiajce zapamitanie tego, co chcesz na nie duej ni par godzin.

Powi dzie, dwa na nabranie wprawy w posugiwaniu si technikami, kt�re poznae do tej pory. Dopiero potem przejd do lektury nastpnego rozdziau.

Rozdzia 7.
Rymowanki liczbowe

Rymowanek liczbowych nauczysz si bardzo szybko, poniewa w swej istocie system ten jest identyczny z zakadkami obrazkowymi. Do czego moesz ich uywa? Do zapamitywania niewielkich porcji informacji na kr�tko. Podobnie jak w poprzednim systemie zajmiemy si liczbami od 1 do 10, ale zamiast znajdywa dla nich „ksztatopodobne” obrazowe sowa - klucze, poszukamy s�w, r�wnie obrazowych, ale rymujcych si z brzmieniem tych liczb. Np. dla wikszoci ludzi takim „rymowanym obrazem” dla sowa cztery s ”rowery”, mae, due, cay peleton, itp.

Tak jak w MS i ZMZ, bardzo wane bdzie posugiwanie si „ywym” obrazem, a wic moliwie najbardziej kolorowym, niezwykym, dynamicznym, miesznym, z pen gam szczeg��w i wrae zmysowych. Poniej znajdziesz znowu rubryki oznaczone liczbami 1 -10, w kt�re wpiszesz za chwil sowa - rymy najbardziej obrazowe dla kadej liczby, sowa, kt�re uznasz za najlepsze wasne zakadki. Moesz skorzysta r�wnie z moich pomys�w na str. …

Poniewa poprzednie wiczenia uruchomiy siy twojej wyobrani i zdolno dokonywania obrazowych skojarze, daj sobie na to zadanie nie 10, a 6 minut.

Oto wic twoja wstpna lista rymowanek liczbowych:

Liczba wybrane przez ciebie sowa - rymowanki

________________________

Jak poprzednio podam ci kilka przykadowych rozwiza. Por�wnaj je ze swoimi i wybierz te, kt�re oka si najlepsze, najbardziej przekonujce.

zraz (raaz), Eden

Wda, drwa

wszy, krzyk, my, gzy

rowery, sery

pi, grz

zjec, cze

wsie-dym

Zosie, prosi

dziegie, dziew-jk

dzieci, kiesze

Jeli to zrobie, w polach zaznaczonych poniej narysuj teraz, podobnie jak poprzednio, wybrane zakadki - rymowanki. Uyj caej swojej wyobrani i wszystkich kredek, jakie posiadasz:

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

A teraz sprawdzian. Zamknij oczy, przebiegnij w mylach liczby od 1 do 10 i ogldaj na ekranie umysu „ywy” obraz kadej zakadki. Zr�b to p�niej w kolejnoci odwrotnej, potem na wyrywki, a wreszcie przypomnij sobie sowa - obrazy i przyporzdkuj im waciwe liczby. wicz i powtarzaj to tak dugo, a tw�j umys zacznie reagowa byskawicznie, podsuwajc w uamku sekundy stosown par: obraz - liczba lub liczba - obraz. Powi na to co najmniej 5 minut.

Skoro opanowae ju system zakadek - rymowanek, przekonasz si, e mona je wykorzysta w dokadnie ten sam spos�b, co zakadki obrazkowe.

Co ciekawe, tak naprawd znasz teraz nie tylko dwa systemy dla liczb od 1 do 10, ale jeden wikszy, kt�ry pozwoli ci zapamitywa 20 informacji w dowolnej kolejnoci i na wyrywki. Wystarczy przyj, e jeden z nich to wanie liczby 1 - 10, a drugi 11 - 20. Zdecyduj, kt�ry bdzie pierwszy i od razu przystp do wicze.

Daj sobie najwyej 5 minut na zapamitanie poniszej listy, po czym odtw�rz j czytajc dalszy cig komentarza.

atom	dywan
drzewo	grzaka
stetoskop	szyny
wersalka	zapalniczka
aleja	brodawka
dach�wka	gwiazda
wycieraczka	pok�j
mi�d	guzik
szczotka	�d
pasta do zb�w	pompa

TEST NA POSUGIWANIE SI ZAKADKAMI OBRAZKOWYMI I RYMOWANKAMI LICZBOWYMI

Poniej znajdziesz trzy kolumny z liczbami 1 - 20. W pierwszej w kolejnoci normalnej, w drugiej - odwrotnej i w trzeciej - wyrywkowej. Wypenij kolejne rzdy w kadej z nich, zasaniajc poprzednie kartk papieru, po czym sprawd z oryginaem jak ci poszo. Postaw sobie 2 punkty za kad waciwie zapamitan par.

	20.	11.
	19.	15.
	18.	10.
	17.	3.
	16.	17.
	15.	20.
	14.	4.
	13.	9.
	12.	5.
	11.	19.
	10.	8.
	9.	13.
	8.	1.
	7.	18.
	6.	7.
	5.	16.
	4.	6.
	3.	12.
	2.	2.
	1.	14.

Ilo punkt�w na 60 moliwych _________________

Jeli pocztkowo nie szo ci atwo…

Myl, e sam jeste zaskoczony iloci zdobytych punkt�w, ale moe si zdarzy, e znajdywanie niekt�rych zwizk�w i skojarze cigle sprawia ci pewne trudnoci. Wr� wic do pierwotnych obraz�w raz jeszcze, odtw�rz je na ekranie umysu i spytaj, gdzie tkwi bd, dlaczego nie zapamitae? Czsto bywa tak, e stworzye skojarzenia, kt�rych nie lubisz, kt�re byy zbyt logiczne lub narzucajce si, e zabrako przesady i nonsensu, koloru, ruchu czyli akcji, wrae zmysowych, czy wreszcie humoru. Praktyka dowodzi, e im wicej wiczysz, tym atwiej twoja wyobrania zacznie wyszukiwa „ywe” zwizki, szybciej przestawi si na tory innego mylenia, szybciej „zapomnisz” o skojarzeniach zbyt logicznych, nudnych i bezbarwnych. Dzisiaj i jutro wicz, wicz jak najczciej, pro znajomych, przyjaci�, czonk�w rodziny, aby wymylali dla ciebie kolejne listy, kolejne sowa, przedmioty, artykuy, kolejne zadania pamiciowe.

Na pocztku na pewno bdziesz popenia bdy, ale i tak - poniewa znasz ju metod - uzyskasz wyniki ponad przecitn. Wszystkie bdy i pomyki to okazja do zmian i ulepsze, do cigego doskonalenia systemu, wiczenia wyobrani i nabywania coraz wikszej wprawy i biegoci. Wytrwao zadecyduje, e wkr�tce zaczniesz radzi siebie z podobnymi zadaniami bez adnego wysiku. Twoja pami okae si niezawodna. Nabierzesz penej ufnoci do systemu - a zadania pamiciowe stan si przyjemnoci, zabaw i cigym doskonaleniem pamici - nie m�wic o korzyciach praktycznych dnia codziennego.

W miar nabierania coraz wikszej biegoci rozszerzaj pole zastosowa dla poznawanych technik, wyszukuj dla nich nowe dziedziny i w yciu osobistym, i zawodowym.

A w rozdziale nastpnym zapoznam ci z bardzo wan technik pamiciow, kt�r stworzyli i rozwinli pierwsi znani mistrzowie mnemotechniki - staroytni Rzymianie.

Rozdzia 8.
Rzymski pok�j, czyli zakadki mieszkaniowe

Staroytni Rzymianie, chocia nie wzbogacili wiedzy teoretycznej na temat pamici, byli jednak wielkimi praktykami mnemotechniki. Ich najbardziej znana metoda to system zakadek mieszkaniowych, znany r�wnie pod nazw: „rzymski pok�j”. Bardzo atwo opracowa go samemu, r�wnie atwo stosowa w praktyce. A wic co robili Rzymianie? Jak posugiwali si pamici? Wyobraali sobie wymylony, wymarzony dom i poczwszy od przedpokoju wszystkie kolejne pomieszczenia wypeniali meblami, rzeczami, ozdobami - wedug upodoba i w maksymalnej iloci. Starali si przy tym unika mylowego baaganu, wszystko musiao by na swoim miejscu, porzdnie ustawione i w okrelonej kolejnoci (logika lewej p�kuli gra istotn rol w tym systemie).

Rzymianin m�g na przykad ozdobi wejcie do swego wyimaginowanego domu dwiema kolumnami, po jednej i po drugiej stronie drzwi, w kt�rych zamiast klamki widniaa np. gowa lwa. W przedsionku po lewej sta posg grecki, a obok wygodna sofa przykryta sk�r upolowanego przez gospodarza zwierza. Za sof kwita jaka egzotyczna rolina, a siadae przy duym, marmurowym stole, na kt�rym stay kielichy, amfora z winem, patera z owocami itd.

Powiedzmy, e nasz Rzymianin chcia teraz zapamita, e ma kupi w miecie sanday, potem naostrzy miecz, kupi nowego niewolnika, obejrze swoj winnic, wyczyci hem, wreszcie kupi prezent synowi. W wyobrani obwiesza wic jedn kolumn u drzwi swego wyimaginowanego domu tysicami sanda�w, widzia jak sk�rzane paski lni w socu, czu w nozdrzach zapach sk�ry. Z kolei o drug kolumn ostrzy miecz, sysza zgrzyt metalu o marmur, czu dotyk ostrza pod palcem, niewolnika natomiast sadza na grzbiet ryczcego lwa. O winnicy pamita widzc w wyobrani grecki posg cakowicie opltany winn latorol, uginajc si pod kiciami dorodnych winogron, tak, e a linka cieka na sam ich widok. I dalej: kwitnc rolin przesadza do swojego hemu, a na sofie siada i bawi si ze swoim synem, kt�remu mia kupi prezent (patrz rysunek …).

Wymylone przez Rzymian zakadki „mieszkaniowe” pozwalaj znakomicie wykorzysta moliwoci lewej i prawej p�kuli m�zgu, zwaszcza jak chodzi o tworzenie „ywych” obraz�w, gdy mamy tu i kolejno, i porzdek, i prac wyobrani z przywoywaniem bogactwa wrae zmysowych. Swoista rado z posugiwania si tym systemem polega na tym, e ten „rzymski pok�j” moe by cakowicie wymylony, e moesz tam wstawi dowolny mebel, rzecz, zawiesi kad najwspanialsz ozdob, obraz, postawi owoce, kwiaty, sowem wszystko co ci si po prostu zamarzy, co zaspokoi twoje poczucie estetyki i pikna. Co wicej, bawic si w ten spos�b z umysem i wyobrani sprawisz, e twoja pami i kreatywna inteligencja zaczn wsp�pracowa ze sob na poziomie podwiadomym w spos�b, kt�ry moe doprowadzi do urzeczywistnienia tego marzenia, e po prostu kiedy bdziesz mia ten pok�j i te meble, obrazy, wszystkie przedmioty. Wszak nasze myli maj tendencj do urzeczywistniania si…

System zakadek rzymskich znosi wszelkie granice dla twojej wyobrani i pozwala zapamitywa dowoln ilo informacji. Na pustej stronie obok (…) moesz teraz zapisa pierwsze pomysy, jak miaby wyglda tw�j wymarzony pok�j, co chciaaby tam mie itp. A p�niej na kolejnej na kolejnej stronie narysuj ten pok�j jak potrafisz, moe to by rysunek artystyczny lub rzut architektoniczny, jeli meble i inne przedmioty zaznaczasz schematycznie, podpisz je.

Najpierw wybierz 10 konkretnych miejsc dla wybranych zakadek mieszkaniowych, rozszerz p�niej t list do 20, 30, 50 i wicej, dodajc kolejne pokoje, pomieszczenia, zbuduj cay zamek, wie, miasto, zabuduj cay kraj, galaktyk, Wszechwiat…

Dla wielu ludzi to ulubiony system pamiciowy, z dosownie tysicami zakadek w jednym gigantycznym pokoju, kt�re zapisuj najpierw na niezliczonych kartkach papieru. Jeli moesz to zrobi - zr�b to. Bardzo do tego namawiam.

A potem pochod kilkakrotnie w wyobrani po tym „swoim” pokoju i zapamitaj dokadnie kolejno, miejsce i liczb wszystkiego, co tam widzisz, co wczeniej stworzye w mylach. Wcz do tego zadania moliwie wszystkie zmysy, a wic ogldaj kolory, suchaj, dotykaj, smakuj, wykorzystuj peny zakres moliwoci obu p�kul mylowych.

Tak jak w poprzednich technikach, wicz posugiwanie si zakadkami rzymskimi tak czsto, jak tylko moesz, sam lub z przyjaci�mi, a zapamitasz je dokadnie i zaczniesz stosowa z pen swobod.

Pierwszy mistrz wiata w zapamitywaniu, Dominik O'Brien posugiwa si wanie takimi „mapami pamiciowymi” - bo tak te mona nazwa te wybrane przez niego swoiste trasy pamiciowe, prowadzce do setek pokoi midzy tysicami zakadek mieszkaniowych.

Rozdzia 9.
Zakadki alfabetyczne

W tym rozdziale opiszemy jeszcze jeden, ju ostatni, system zakadkowy, w swej istocie bardzo podobny do zakadek obrazkowych i liczb-rymowanek, z t tylko r�nic, e zamiast liczb uyjemy tu liter polskiego alfabetu. Niezmienna pozostanie r�wnie zasada posugiwania si „ywym” obrazem. W jaki spos�b stworzymy zakadki alfabetyczne, bo o nie to chodzi? Po prostu wykorzystujc bogactwo jzyka polskiego dobierzemy dla kadej litery naszego alfabetu sowo moliwie proste i zaczynajce si na dan liter, a zarazem atwe do wyobraenia, do zobaczenia na ekranie umysu, z wic dziki temu atwe do zapamitania.

Jeli takich s�w znajdziesz wicej, wybierz pierwsze wedug sownika. Np. dla litery /goski L moesz wypisa sowa: elegia, elka, Eldorado, elementarz itd. Sprawd w sowniku i wybierz pierwszy obrazowy, najbardziej przekonujcy odpowiednik, wic moe elka (jak futro z elek)? I to od dzi bdzie twoja zakadka alfabetyczna dla litery L.

Mona przyj r�wnie inna zasad: poszukaj mianowicie s�w moliwe bliskobrzmicych i atwych do wyobraenia, jak po przednio. Np. dla litery J bdzie to sowo jod (jak buteleczka jodyny), dla H - hak, itp. Na str. … znajdziesz litery polskiego alfabetu. Poniewa wiesz ju na czym polega ta metoda, wpisz obok swoje propozycje zakadek alfabetycznych. W wyborze moe pom�c ci przykadowa lista ze str. …

Litera zakadka alfabetyczna

A ____________________________

B ____________________________

C ____________________________

D ____________________________

E ____________________________

F ____________________________

G ____________________________

H ____________________________

I ____________________________

J ____________________________

K ____________________________

L ____________________________

____________________________

M ____________________________

N ____________________________

O ____________________________

P ____________________________

R ____________________________

S ____________________________

T ____________________________

U ____________________________

W ____________________________

Y ____________________________

Z ____________________________

____________________________

Zauwa, e wybrane sowa powinny zaczyna si od goski zgodnej brzmieniowo z wymow danej litery. A wic takie sowa jak brama, c�rka, dach, fagot nie bd waciwymi zakadkami, nie speniaj tego warunku. Musisz sysze wyranie „be”, „ce”, „de” itd. A wic przejrzyj ponisze przykady, por�wnaj je ze swoimi i wybierz ostateczn list wasnych zakadek alfabetycznych.

A - as

B - bez

C - cep

D - dek

E - echo

F - Ewka

G - giez

H - hak

I - If

J - jod

K - ka

L - elka

- Ek

M - emu

N - Ent

O - oko

P - pet

R - R-ka

S - S-ka

T - Tell

U - ucho

W - wuj

Y - Yma

Z - Zetor

- eton

Lista ta wymaga kilku komentarzy. Dek to pokad okrtu, If - wysepka u brzeg�w Marsylii ze synnym wizieniem, w kt�rym przebywa hrabia Monte Christo (przypomnij sobie wietn powie Aleksandra Dumasa). Jeli If ci nie przekonuje, wybierz „I” jako Informacj na znanym ci dworcu). Ent to stw�r z Trylogii Tolkiena, a Yma to imi synnej piewaczki peruwiaskiej z lat 50-tych, kt�ra zadziwiaa niezwyk skal gosu (Yma Sumac; r�wnie dobrze, chocia nie tak dokadnie, moesz odda t zaleno kombinacj Ygrek = Grek, jeli potrafisz wyobrazi sobie Greka). Zetor to dawna marka czeskich traktor�w (a moe wolisz przyj Zet - jak radio ZET?).

Skoro poradzie sobie z tym zadaniem, narysuj teraz, jak poprzednio, wybrane zakadki alfabetyczne w postaci najprostszych ideogram�w:

A B

C D

E F

G H

I J

K L

N O

P R

S T

U W

Y Z

Teraz przewicz znajomo zakadek alfabetycznych w znany ci ju spos�b, tj. przegldaj je w mylach w kolejnoci „alfabetycznej”, p�niej odwrotnej, wreszcie na wyrywki. wicz sam lub przy pomocy przyjaci� i rodziny.

Tak wic poznae ju dwa absolutne podstawowe systemy pamiciowe MS i ZMZ oraz warianty tej ostatniej. W dalszych rozdziaach, po kr�tkim podsumowaniu, poznasz bardziej zaawansowane i rozbudowane techniki, dziki kt�rym zaczniesz zapamitywa daty, dowcipy, obce sowa, nazwiska i twarze, ksiki, sny, wiedz do egzamin�w i tysice innych informacji.

Rozdzia 10.
Jak zwikszy o sto procent wiedz, kt�r zdobye do tej pory

Jak na razie, poznae zasady piciu oddzielnych system�w pamiciowych: MS, zakadki obrazkowe, rymowanki liczbowe, zakadki mieszkaniowe i alfabetyczne. Kady z nich daje si zastosowa osobno lub w powizaniu z innymi. Moesz r�wnie wybra jeden lub dwa systemy do „cel�w specjalnych”, np. do zapamitywania informacji szczeg�lnie wanych lub potrzebnych, o kt�rych chcesz pamita przez rok lub duej.

Zanim przejdziemy do bardziej rozbudowanych technik pamiciowych, chc najpierw przedstawi ci niezwykle prosty i skuteczny spos�b na podwojenie moliwoci kadej z poznanych do tej pory metod. Ot� kiedy np. wykorzystae ju wszystkie zakadki obrazkowe, a informacji do zapamitania masz wicej, wr� do pocztkowych zakadek i w nastpnych skojarzeniach ogldaj je tkwice - powiedzmy - w duym bloku lodu. To zdecydowanie zmieni charakter skojarze i rzeczywicie w dw�jnas�b powikszy skuteczno metody, gdy bdziesz mia i oryginaln list zakadek i jeszcze jedn, tyle e w nowym kontekcie.

Wemy przykad. Jeli w systemie zakadek obrazkowych za cyfr jeden przyje o�wek, teraz wyobra go sobie w ogromnej bryle lodu, albo jak o�wki wystaj z kadego rogu wielkiej kostki lodu. W systemie rymowanek liczbowych moge przyj np. cztery - rowery, zobacz wic teraz rowery jedce po wielkiej bryle lodu. Podobnie dla zakadek alfabetycznych, asa np. przyklejasz do jednej ze cian lodowego szecianu. Gdyby mia teraz z tym asem poczy np. zapamitywan papug, zobacz jak ptak dziobem i pazurami zdrapuje tego asa z lodu, drze si przy tym jak optany itp.

Tak wic w tej chwili, dziki MS i zakadkom mieszkaniowym, potrafisz ju zapamitywa kolejno dowolnych przypadkowo dobranych informacji, dwie listy po 10 pozycji kada i 25 r�nych element�w powizanych z zakadkami alfabetycznymi. I w kadej chwili moesz podwoi t ilo, wykorzystujc technik „bloku lodu”.

Rozdzia 11.
Jak dugo pamitasz?

Opr�cz znanych ci ju zasad tworzenia „ywego” obrazu ujtych w regule OBRAZ PLUS AKCJA s jeszcze dwa inne obszary dziaa, zrozumienie kt�rych pozwala podwoi skuteczno zapamitywania. Te obszary to: (1) odtwarzanie informacji w trakcie nauki i (2) odtwarzanie informacji po zakoczeniu nauki.

ODTWARZANIE W CZASIE UCZENIA

Funkcjonowanie pamici w czasie typowego okresu nauki moesz najlepiej sprawdzi sam, w oparciu o ponisze wiczenie. Przeczytaj podan niej dug list s�w, tylko raz, sowo po sowie, bez stosowania adnych technik pamiciowych. Po prostu czytajc staraj si zapamita moliwie najwicej s�w w zadanej kolejnoci. Zacznij czyta te trzy kolumny ju teraz, po czym na str. … sprawd jak je zapamitae.

byem	kiedy
daleko	gdzie	zakres
lewy	poniej	gdzie
dwa	Leonardo da Vinci	co
jego	kt�ry	co
i	kiedy	jeszcze
kiedy	musz	gdzie
z boku	co	chodzi
gdzie	gdzie	pok�j
do	mogem	palec
tamten	kiedy	may
		zmiana

ZAPAMITYWANIE W TRAKCIE UCZENIA SI

Jeli przeczytae sowa z poprzedniej strony, zapisz je teraz, tyle, ile zapamitae.

Wynik tego testu moe by bardzo pouczajcy, pokazuje bowiem, jak pracuje twoja pami. Zdecydowana wikszo ludzi zapamituje to, czego uczya si na pocztku i pod koniec jednostki lekcyjnej, r�wnie lepiej to, co daje si ze sob poczy, skojarzy i zawsze to, co jest niezwyke, niecodzienne, co jako odbiega od normy.

Tak wic w powyszym tecie zapamituje si zwykle pierwsze 3 - 5 s�w i ostatnie 2 - 3, dalej sowa: co, gdzie, kiedy (poniewa powtarzaj si i mona je atwo ze sob poczy, np. pytaniem co si wydarzyo, gdzie i kiedy) oraz Leonardo da Vinci, kt�ry w og�le nie pasuje do caoci. By moe zapamitae r�wnie sowa lub grup s�w, kt�re wyr�nie z tej listy z racji specyficznych dla ciebie skojarze i znacze.

Wane jest r�wnie to, czego nie zapamitae; a wic „rodek” jednostki lekcyjnej (ani koniec ani pocztek), to co nie dao si poczy, skojarzy z innymi sowami i to, co w aden spos�b „nie wybija si z ta”, nie zaskakuje innoci. Gdyby przyj teraz w dalszych rozwaaniach czynnik czasu, zastan�w si chwil nad odpowiedzi na nastpujce pytanie: uczysz si trudnego tekstu przez 40 min., rozumiesz go raczej kiepsko, ale stwierdzasz, e idzie ci nieco lepiej w ostatnich 10 minutach czytania. W tej sytuacji, czy:

przerywasz nauk, stwierdzajc, e skoro zacze wanie rozumie, to moesz chwil odpocz?

uczysz si dalej, przyjmujc, e skoro zacze rozumie, to nie ma co teraz przerywa nauki, a przerw zrobisz sobie p�niej?

Wikszo ludzi wybiera drugie rozwizanie, wychodzc z zaoenia, e jeli nauka zaczyna im i lepiej, to tak bdzie dalej. Ale, jak potwierdzaj wyniki ostatniego testu i osobiste dowiadczenia - zrozumie wcale nie znaczy zapamita, te dwie sprawy r�ni si ilociowo i to bardzo. Czynnik, kt�ry okrela t r�nic to organizacja czasu nauki.

To co rozumiesz, niekoniecznie musisz zapamita, co wicej, w miar upywu czasu bdziesz przypomina sobie coraz mniej z tego, co zrozumiae, jeli nie rozwiesz problemu zaamania si krzywej trwaoci pamici w poowie jednostki lekcyjnej (patrz wykres na str. …). Krzywa ta ma zawsze taki sam ksztat, bez wzgldu na przedmiot uczenia si; dotyczy to r�wnie technik pamiciowych.

Szukamy rozwizania, w kt�rym nastpi pena synergia midzy zapamitywaniem a rozumieniem, kiedy te dwa czynniki zaczn si nawzajem wspiera. Jest to moliwe tylko wtedy, kiedy tak zorganizujesz czas nauki, aby rozumienie tekstu pozostawao stale na wysokim poziomie, co spyci, lub wrcz powstrzyma spadek na krzywej trwaoci pamici w poowie jednostki lekcyjnej. Nie jest to trudne. Wystarczy nauczy si dzieli „lekcje” na najbardziej efektywne jednostki. Jak wynika z dowiadczenia, jednostki te powinny liczy 10 - 50 min., np. 30 - jak na wykresie na strone nastpnej. Taka organizacja czasu nauki daje od razu widoczne korzyci.

Kade nieuniknione zaamanie krzywej trwaoci pamici bdzie pytsze, ni gdyby uczy si bez przerwy,

Zamiast dw�ch wartoci maksymalnych (najbardziej efektywne zapamitywanie na pocztku i kocu nauki) zanotujesz a 8 takich punkt�w na krzywej trwaoci pamici,

Poniewa stosujesz przerwy, bdziesz bardziej wypoczty w trakcie nauki, co dodatkowo wpynie na lepsze rozumienie i przyswajanie zapamitanego materiau.

Dziki przerwom w nauce bdziesz nie tylko bardziej wypoczty, ale te zapamitasz lepiej wynikajce z podziau kr�tsze partie materiau. Kad z nich zrozumiesz i przyswoisz lepiej na bazie lepiej zapamitanej poprzedniej. Uczc si bez przerwy stajesz si nie tylko bardziej zmczony, ale i gorzej zapamitujesz. Kad kolejn porcj informacji coraz gorzej rozumiesz i sabiej czysz z poprzednim materiaem nie zapamitanym waciwie. wiadomo niepowodzenia zwiksza stres.

Chocia sprzeciwia si to zdrowemu rozsdkowi, ilo i jako przyswojonego materiau ronie w czasie przerwy, a nie spada, jak by si mogo wydawa. Tu po przerwaniu nauki lewa i prawa p�kula m�zgu zaczynaj „porzdkowa” zapamitane informacje na poziomie podwiadomym. Po przerwie wiesz wic wiadomie wicej, ni gdyby nie przerywa nauki, co ma r�wnie szczeg�lne znaczenie w eliminacji tego czsto gbokiego poczucia winy, kt�re by moe znasz z wasnego dowiadczenia, e oto przerywasz nauk, a powiniene „ry” dalej (patrz r�wnie Rusz gow, rozdzia 9). Przerwy, kt�re sobie wyznaczasz, nie powinny trwa duej ni 2 - 10 min., w czasie kt�rych pozw�l umysowi odpocz. Id na kr�tki spacer, napij si soku, powicz troch, posuchaj spokojnej muzyki. Bardzo korzystna moe okaza si chwila medytacji poczonej z autosugesti. Jeszcze lepsze zapamitanie i ugruntowanie nowego materiau zapewnia kr�tki przegld tego, czego ju si nauczye i co jeszcze jest przed tob. Warto to zrobi odpowiednio na pocztku i kocu kadej jednostki lekcyjnej. Taki cykliczny przegld, „wgld wstpny”, przyspiesza dokadniejsze „przetrawienie” naszej wiedzy, zwiksza pewno siebie i daje poczucie skutecznoci uczenia si, poza tym ukierunkowuje umys na kolejne cele i pozwala „spojrze z lotu ptaka” na cay materia, kt�rego si uczysz. Jeli poczysz wiedz o tym, jak zachowuje si twoja pami w procesie uczenia si, jakie s jej „cykle”, z reguami zapamitywania i prac wyobrani, zwizan z tworzeniem „ywych” cznik�w i skojarze, zastpisz krzyw trwaoci pamici prawie poziom prost.

Oznaczenia na wykresie na str. 80

Tytu: Przyswajanie zapamitywanego materiau w funkcji czasu.

maksymalne zapamitywanie

krzywa trwaoci pamici, jeli stosujesz przerwy w nauce

materia zapamitany

1 godzina

2 godziny; koniec okresu nauki

pocztek okresu nauki

krzywa trwaoci pamici, jeli uczysz si 2 godziny bez przerwy

krzywa trwaoci pamici, jeli uczysz si bez przerwy ponad 2 godziny.

ODTWARZANIE PO ZAKOCZENIU NAUKI

Lepsze zapamitywanie nowego materiau w trakcie nauki to dopiero poowa zadania. Potrzeba ci tego samego r�wnie po jej zakoczeniu. Krzywe trwaoci pamici w tym ostatnim przypadku kryj dwie „niespodzianki”. Po pierwsze zapamitujesz wicej i lepiej kilka minut po zakoczeniu nauki, po wt�re: zapominasz 80% szczeg��w nowego materiau po pierwszych 24 godzinach (ten dramatyczny spadek ma swoje plusy, gdy moe pom�c ci np. „zdj” nowe informacje z „hak�w” pamici, opisywanych w rozdziale 6.).

Wzrost jest korzystny, warto go wykorzysta, spadek moe by katastrofalny i lepiej, aby si nie zdarza.

Spos�b na jedno i drugie, to przegldanie i powtarzanie.

Jeli uczysz si przez godzin, najskuteczniejsze zapamitanie nowego materiau przypadnie mniej wicej 10 min. p�niej. To najlepszy czas na pierwsz powt�rk, kt�rej zadaniem jest ugruntowanie, gbsze osadzenie zapamitanej wiedzy w pokadach pamici. To pierwsze maksimum na krzywej trwaoci pamici, i jej dlaszy przebieg ulega teraz zmianie, szczeg�y, kt�re by moe by zapomnia zostan w pamici, co pokazuje wykres na str. …

Dla tego samego przykadu nastpn powt�rk powiniene zrobi po 24 godzinach, a kolejne jak na wykresie na str. … Og�lnie materia powtarzasz w jednostkach „kalendarzowych”, tzn. w systemie dni, tygodni, miesicy i lat, a wic druga powt�rka powinna wypa na drugi dzie, o czym ju m�wilimy, nastpna po tygodniu, po miesicu, potem po roku itd.

Nie jest to wcale zadanie czasochonne. Pierwsza powt�rka to tak naprawd przejrzenie mapy myli (patrz rozdzia 22, str. …), co nie zajmuje wicej ni 10 min. (dla 1-godzinnego okresu nauki), a w kadej nastpnej wystarczy, jeli wynotujesz szybko najwaniejsze rzeczy z interesujcej ci dziedziny i por�wnasz je z notatkami zasadniczymi. To, co zapomniae, uzupenij, dodajc r�wnie wszystko, o co wzbogacie swoj wiedz midzy kolejnymi powt�rkami. Dziki tej metodzie nigdy niczego nie zapomnisz.

Pouczajce jest por�wnanie sprawnoci umysowej tych, kt�rzy konsekwentnie powtarzaj z tymi, kt�rzy tego nie robi. Ci, kt�rzy rezygnuj z powt�rek nieustannie ucz si na nowo i na nowo zapominaj. Z trudnoci zapamituj nowe informacje, poniewa baza - fundament, kt�rego potrzebuj, aby zrozumie te informacje, dawno ulecia z pamici. Tacy ludzie zawsze ucz si z trudnoci, kiepsko rozumiej, sabo przypominaj sobie nowy materia; cay ten proces jest dla nich mudny i mczcy.

Ludzie, kt�rzy naprawd powtarzaj, przekonuj si, e w miar nabywania coraz wikszej wiedzy, nowe informacje zapamituj coraz szybciej. Tworzy si swoiste „koo napdowe” - procesy uczenia si, rozumienia i zapamitywania wspomagaj si wzajemnie. To naprawd zadziwiajce - im wicej si uczysz, tym atwiej si uczysz. Tak jak w biblijnym cytacie: „Albowiem temu, kt�ry ma, bdzie dodane, a temu, kt�ry nie ma, zostanie i to co ma odebrane”.

Wiedz o tym, jak dziaa pami po zakoczeniu nauki moesz wykorzysta r�wnie do rozwizania biecych problem�w ze sprawnoci umysow, zwaszcza jak chodzi o pogarszajc si pami w starszym wieku. Stale uaktualniane statystyki dowodz, e po 24 roku ycia nasza pami stale si pogarsza. Dane statystyczne trudno podway, ale ich interpretacja kryje jeden powany bd. Ot� badane osoby praktycznie nie miay pojcia o tym, jak zachowuje si nasza pami, jakie s jej mechanizmy i w zwizku z tym nie przywizyway adnej uwagi do wicze pamiciowych. Innymi sowy, badania statystyczne potwierdzaj jedynie to, e pami pogarsza si z wiekiem u tych, kt�rzy nie znaj ani regu zapamitywania, ani te nie powtarzaj tego, czego si nauczyli. Nale wic do tych, kt�rych dotyczy druga cz biblijnego cytatu.

Ostatnie dowiadczenia z udziaem ludzi, kt�rzy wykorzystuj reguy zapamitywania i mechanizmy dziaania pamici w procesie uczenia si, potwierdzaj rzecz zupenie przeciwn. Jeli stale zatrudniasz lew i praw p�kul m�zgu, czysz mylenie logiczne i analityczne, umiejtnoci matematyczne i werbalne z tw�rcz wyobrani, z kreowaniem barwnych, niezwykych, dynamicznych obraz�w i wyczuciem przestrzeni i muzyki, i wszystko to wspomagasz reguami zapamitywania i wiedz o rytmach wasnej pamici, jeli - powt�rz, jest to nieprzerwany proces samodzielnego uczenia si - twoja pami nie tylko nie pogorszy si z wiekiem, ale z upywem czasu moe osign szczyty moliwoci. Im wicej zapamitujesz, tym gstsza i rozleglejsza staje si sie ywych wyobrae i skojarze obejmujca kolejne obszary nowej wiedzy, tym atwiej j sobie przypomnie, tym bardziej pozostaniesz tw�rczy na dugie lata.

Im wicej dasz swojej pamici, tym szczodrzej ci to wynagrodzi, z korzyci dla obu stron.

Wykres na str. 84 - oznaczenia

1-sza powt�rka po 10 min.

2-ga powt�rka po godzinie

3-cia powt�rka po tygodniu

4-ta powt�rka po miesicu

5-ta powt�rka po szeciu miesicach

kreatywne mylenie

materia zapamitany

zakres wiedzy zapamitanej przez osob, kt�ra nie dokonuje powt�rek

w stron pamici dugotrwaej (dostpnej)

zakres wiedzy zapamitanej po powt�rce po 10-ciu minutach

zakres wiedzy zapamitanej po powt�rce po 24 godzinach

zakres wiedzy zapamitanej po powt�rce po tygodniu

zakres wiedzy zapamitanej po powt�rce po miesicu

upyw czasu

CZ II. PAMI - G�WNY SYSTEM PAMICIOWY

Rozdzia 12.
G�wny System Pamiciowy GPS)

Myl, e sam ju spostrzegasz, jak dalece po dotychczasowej lekturze zwikszye moliwoci swojej pamici i umysu. Zr�b wic krok dalej. W wyobrani potrafisz ju z atwoci tworzy „ywe” obrazy i niezwyke zwizki, moesz wic szybko i skutecznie opanowa teraz G�wny System Pamiciowy (GSP), system, dziki kt�remu bdziesz m�g, jeli zechcesz, tworzy inne systemy o nieskoczonych moliwociach.

GSP uywano i doskonalono przez ponad 300 lat. Jego zasady pierwszy wyoy Stanisaw Mink von Wennsshein w poowie 17. wieku. By to o wiele doskonalszy system, ni poprzednie, umoliwiajcy �wczesnym mnemotechnikom zapamitywanie o wiele wikszej iloci informacji (nie dziesitki, a tysice), i to na czas dowolnie dugi, przy czym w gr wchodziy r�wnie i liczby i daty.

U podstaw tego systemu ley przyporzdkowanie cyfrom od 0 do 9 wybranych sp�gosek (polskiego alfabetu) wg poniszego schematu.

- s, z

- t, d

- n

- m

- r

- l

- j

- k, g

- f, w

- p, b

Ani samogoski, ani zoenia typu sz, cz, rz, dz itp. nie maj znaczenia w tym swoistym fonetycznym alfabecie cyfrowym (FAC) i su jedynie jako „wypeniacze” w obrazowych sowach-kluczach, kt�re ju niedugo sam bdziesz tworzy. Zapewne chcesz zapyta, skd przy niekt�rych cyfrach „podw�jne” goski. Ot� m�wimy o fonetyce. Nasz aparat mowy pracuje niemal identycznie przy wymowie gosek s i z, k i g, f i w, p i b, r�nica tkwi tylko w mikkoci.

Aby nie uczy si tych zalenoci tylko przez nieekonomiczne powtarzanie, oto co uatwia ich szybsze zapamitanie:

„z” to pierwsza goska w sowie „zero”, a „o” to ostatnia

litery „t” lub „d” maj jedn pionow kresk

pisane „n” ma dwie pionowe kreski

pisane „m” ma trzy pionowe kreski

dominujc gosk w sowie „cztery” jest „r”

w rzymskiej cyfrze L (50) kryje si sowo „pi”, albo jest to otwarta do wzniesiona ku g�rze (5 palc�w), z kciukiem wycignitym w bok

litera „j” to lustrzane odbicie 6

z dw�ch si�demek mona uoy due K

pisana f ma dwie ptelki jedna nad drug, jak cyfra 8

litery p i b to lustrzane odbicia cyfry 9.

Podobnie jak dla liczb-rymowanek i zakadek pamiciowych stworzymy teraz zakadki liczbowe, tj. moliwie kr�tkie i obrazowe sowa, kt�re atwo kojarzyyby si z jedn, i tylko jedn, cyfr. Na przykad zakadk dla cyfry 1 powinno by jakie atwe do wyobraenia sowo, zawierajce tylko gosk znaczc t lub d. Moliwoci jest wiele, np. dach, tusz, dusza, d� itd. Kade z tych s�w spenia ten podstawowy warunek, a wic odpowiada cyfrze 1.

Zakadka dla liczby 34 musi zawiera goski m i r, i w takiej wanie kolejnoci. Moliwe sowa to: mara, mary, mur, mer, szmer, marsz, chmura. Moesz wybra najlepsze z nich albo wedug porzdku alfabetycznego, co uatwi r�wnie p�niejsze przypomnienie, albo wedug kryterium „wyrazistoci” obrazu na ekranie umysu (czyli kt�re z tych s�w najatwiej moesz sobie wyobrazi). Innymi sowy litery znaczce m i r uzupeniasz w mylach samogoskami i innymi goskami nieznaczcymi, i wybierasz najlepsz kombinacj.

Trzymajc si porzdku alfabetycznego m�gby przyj np. rozwizanie mer, ale od ciebie tylko zaley, czy nie lepszy okae si mur. Jeli odtworzysz p�niej tok swego rozumowania, pami sama przypomni ci, kt�r zakadk wybrae.

Skoro wic rozumiesz ju na czym polega ta metoda, spr�buj teraz sam wybra, stworzy stosowne zakadki dla liczb 10 - 19 wykorzystujc znajomo fonetycznego alfabetu cyfrowego. Swoje pomysy zapisz w tabeli poniej.

Nie przejmuj si, jeli pocztkowo natrafisz na pewne trudnoci, na nastpnej stronie znajdziesz bowiem pen list zakadek liczbowych od 1 do 100. Traktuj j jednak tylko jako propozycj. Przyjrzyj si dokadnie kadej zakadce i zastp j wasn, jeli bdzie lepsza Wybieraj przede wszystkim rzeczowniki lub czasowniki konkretne, barwne i obrazowe.

wiczenie.

Stw�rz wasne zakadki:

Liczba goski znaczce zakadka

______________________ ______________________

GSP - Sto pierwszych zakadek liczbowych:

Duch	21. NiT	41. RaDio	61. YeTi	81. WaTa
Noe	22. NeoN	42. ReN	62. JeyNa	82. WiNo
Mysz	23. NeMo	43. RaMa	63. JaMa	83. WyMi
Ry	24. NuR	44 .RuRa	64. JaR	84. W�R
Li	25. NiL	45. RoLa	65. JeLe	85. FaLa
Je	26. NeY	46. RaJa	66. JaJo	86. WiJ
Kosz	27.doNKa	47. RaK	67. JasieK	87. WeK
Fa	28. NaWa	48. RaFa	68. JaWa	88. WarzyWa
Pszczoa	29. NaPa	49. RyBa	69. YuPpi	89. WiePrz
TeZeusz	30. MeSa	50. LaS	70. KoS	90. PieS
TaTo	31. MaTa	51. LoDy	71. KoT	91. BuT
TiNa	32. MiNa	52. LiNa	72. KuNa	92. PioN
DoM	33. MaMa	53. LaMa	73. KaMie	93. IBM
TiR	34. MuR	54. LiRa	74. KuR	94. BaR
TaLerz	35. M�L	55. LaLa	75. KoaLa	95. BaL
TuJa	36. MiJa	56. LeJ	76. KiJ	96. BoJa
TKacz	37. MaK	57. LeK	77. KuK	97. PK
ToFfi	38. MeWa	58. LeW	78. KaWa	98. PaW
DB	39. MaPa	59. LeP	79. KaPe	99. PaPa
NoS	40. RoSs	60. JaZ	80. W�Z	100. DZeuS

Tak wic znasz ju istot bardzo specyficznej metody pamiciowej - zakadki liczbowe od 1 do 100; wiesz jak je tworzy i atwo zapamita. Oczywicie, zakadek tych moe by nieskoczenie wiele, bo jeli znasz goski znaczce dla zakadek 1 - 100, mona t list atwo rozszerzy do 1.000 i wicej. Opisuj to dokadnie w swojej ksice Master your Memory, w kt�rej system ten nazwaem SEM - Self-Enhancing Memory Matrix (Samopowielajc Matryc Pamiciow). W metodzie alternatywnej wykorzystujesz fonetyczny alfabet cyfrowy, a wic kad liczb zamieniasz na goski znaczce i tworzysz stosowne sowa - zakadki, zawierajce te goski.

Na nastpnych stronach znajdziesz przykadowe zakadki liczbowe od 100 do 1.000. Obok niekt�rych trudniejszych s�w znajdziesz:

sugestie jak „oglda” dan zakadk na ekranie umysu

definicj sownikow danego sowa, co moe uatwi prac wyobrani lub

inne znaczenia uytych s�w, niezwyke lub humorystyczne, uatwiajce ich zapamitanie.

W miejsca obok zakadek moesz wpisa wasne pomysy i skojarzenia. Tam, gdzie znalezienie jednego sowa byo niemoliwe, niekt�re zakadki s wielowyrazowe, np. 333 - mumia myszy. Jeszcze inne zaczynaj si na samogosk, np. 421 - oranada, a s r�wnie i takie, w kt�rych licz si tylko pierwszy trzy goski znaczce, np. 759 - Galapagos.

Tak wic jeli chcesz powikszy G�wny System Pamiciowy do 1.000, przejrzyj teraz dokadnie wszystkie proponowane zakadki. Oczywicie nie jest to zadanie na jedno posiedzenie, sugeruj wic, aby pracowa „dziesitkami”. Codziennie naucz si 10 zakadek - sprawd je, zobacz na ekranie wyobrani i zapamitaj. I niech to bd mocne, „ywe” obrazy. Pamitaj, e o skutecznoci zapamitania caej listy decyduje uywanie obu p�kul m�zgowych, czyli przegldajc w mylach kolejne zakadki wg pewnego porzdku jednoczenie wiczysz wyobrani, zwikszasz potencja tw�rczy i wyostrzasz zmysy.

Jeli trafisz na zakadk bdc pojciem abstrakcyjnym, wtedy trzeba j jako ukonkretni, np. 556 - Alleluja! (czyt. Aleluja). Zobacz na przykad siebie w charakterze liliputa na baranku wielkanocnym, jak wcinasz wielkanocne jajo i wykrzykujesz radonie: Alleluja!

Inaczej m�wic staraj si, aby twoje zakadki byy moliwie „ywe”, co jak wiesz zdecydowanie uatwia zapamitanie. A wic pamitaj o kardynalnej zasadzie opisanej w rozdziale 5: OBRAZ PLUS AKCJA. Poza tym r�nicuj swoje obrazy, jeli zakadka jest w liczbie mnogiej, ogldaj rzeczywicie ogromne iloci czego, a nie pojedyncze due „co”.

Opanowanie tysica zakadek to nie tylko atwo zapamitywania tysica informacji - w kolejnoci i na wyrywki - co ju samo w sobie jest umiejtnoci niezwyk, ale te wietne wiczenie wyobrani i siy skojarze, tak wanych w sztuce zapamitywania.

Sama ilo s�w, kt�rych uywasz w tym systemie te nie jest bez znaczenia. Uczc si ich na pami miej pod rk sownik i zagldaj do niego jeli co jest niejasne. By moe rozszerzysz dziki temu swoje sownictwo. Jeli masz moj ksik Speed (and Range) Reading, pocz wiczenia jzykowe tam opisane z nauk GSP.

Rozdzia 13.
Jak zwikszy o tysic procent wiedz, kt�r zdobye do tej pory

Dziesi bardzo prostych operacji wystarczy, aby pobudzajc wyobrani, stworzy 1.000 zakadek z bazowych 100 i 10.000 z bazowych 1.000.

Metoda jest niemal ta sama, jak w rozdziale 10, tzn. zakadki podstawowe w co wkadasz, czym pokrywasz, smarujesz, barwisz itp. Dla pierwszej setki zakadek podstawowych uycie tego swoistego „powielacza” moe wyglda tak:

100 - 199 - w wielkim bloku lodu

200 - 299 - pokryte gstym olejem

300 - 399 - pal si w snopach iskier

400 - 499 - pulsuj w intensywnym wietle purpury

500 - 599 - zrobione z delikatnego zamszu

600 - 699 - cakowicie przezroczyste

700 - 799 - pachnce twoim ulubionym zapachem

800 - 899 - na rodku autostrady

900 - 1.000 - na bkitnym niebie.

Dokadnie w ten sam spos�b moesz „powieli” bazowe 1.000 zakadek do 10.000. Na przykady wykorzystujc kolory tczy, przydajesz zakadkom z podstawowego zestawu kolejno r�ne barwy. Ale r�wnie dobrze mog mie r�ny wygld, smak, zapach, mog wydawa r�ne dwiki, mie r�n powierzchni - zaley to jedynie od ciebie, od tego, co najatwiej zobaczysz, poczujesz, usyszysz i co najszybciej potem sobie przypomnisz.

Zainteresowanych tymi Megasystemami pamiciowymi odsyam do moich ksiek Master your Memory i Memory Visions, w kt�rych opisuj dokadnie wspomnian ju Samopowielajc Matryc Pamiciow (SEM), obejmujc 10.000 zakadek oraz jak je wykorzystywa w takich dziedzinach, jak sztuka, muzyka, literatura, jzyki obce, geografia, historia, nauki cise i astronomia.

wicz posugiwanie si GSP jak poprzednio, z przyjaci�mi i czonkami rodziny. Zapewne zaczynasz ju rozumie, e zapamitywanie ksiek, przygotowywanie si do egzamin�w itp. moe by bardzo proste. Ilo moliwych zastosowa tego systemu jest praktycznie nieograniczona, podobnie jak sam system. W nastpnych rozdziaach dowiesz si jak zapamitywa dziki niemu rozkad kart, liczby wielocyfrowe, numery telefon�w, daty i fakty historyczne, dni urodzin i rocznice, i wiele, wiele innych informacji.

oranada

Alleluja!

Galapagos

pokon

Rozdzia 14.
Jak zapamita rozkad kart

Mnemotechnicy i prestidigitatorzy pamiciowi czsto bawi i zadziwiaj publiczno niezwyk wydawaoby si umiejtnoci zapamitywania kart, nawet wielu talii. Potrafi r�wnie bez adnych trudnoci wymieni karty, kt�re odoono, a wic te, kt�rych nie widzieli. Chocia tak niezwyke, popisy te wcale nie s trudne, jeli tylko wykorzystasz znane ci ju systemy pamiciowe. Co wicej, moesz nauczy tego innych, zwaszcza sceptyk�w, podejrzewajcych, e wr�d publicznoci masz pomocnika, karty s znaczone lub e to w og�le zwyke oszustwo.

Sekret zapamitywania talii kart polega na czeniu stosownych zakadek obrazkowych ze znanymi ci ju zakadkami liczbowymi. Aby stworzy zakadk karty potrzebna ci bdzie pierwsza litera koloru i cyfra odpowiadajca jej walorowi.

Przyjmijmy stare nazewnictwo polskie, tj. odzie, dzwonki, wina i serca (czerwienie), gdy wtedy kady kolor zaczyna si na inn liter. Tak wic dla odzi na przykad poszukamy s�w zaczynajcych si na „” (lub „rz”), dla dzwonk�w na „d” itd. Natomiast drug sp�gosk w sowie zakadce wemiemy z fonetycznego alfabetu cyfrowego. Powiedzmy, e chodzi nam o 5-tk pik (wino). Zakadka dla tej karty powinna wic zaczyna si na „w” a koczy na „l”, gdy 5 to „l”. Bez specjalnego wysiku wyobrania moe ci podrzuci sowo „wal” (wieloryb), kr�tkie i atwe do zobaczenia, a wic wal to zakadka dla 5-tki pik.

Dla 3-ki karo (dzwonek) zakadka musi zaczyna si na „d” a koczy na „m” (3). Moesz wic przyj np. dom, sw�j dom itp.

Poniej znajdziesz propozycje zakadek dla caej talii. Zanim nauczysz si ich na pami, przeczytaj jeszcze kilka niezbdnych komentarzy.

Trefle / odzie Kara / Dzwonki

A - yto	D A - dudy
2 - ona	D 2 - DNA
3 - Rzym	D 3 - dom
4 - ar	D 4 - dory
5 - el	D 5 - Dyl
6 - ujec	D 6 - duj
7 - uk	D 7 - dok
8 - �w	D 8 - drzwi
9 - rzep	D 9 - db
10 - rzsa	D 10 - DOS
Walet - �ty duch	D Walet - DDT
Dama - eton	D Dama - Dydona
Kr�l - odzie	D Kr�l - dzwonek

Kiery / Serca Pik / Wino

S A - sad	W A -wata
S 2 - San	W 2 - Wania
S 3 - sam	W 3 - wymi
S 4 - ser	W 4 - w�r
S 5 - s�l	W 5 - wal
S 6 - sieja	W 6 - wij
S 7 - sak	W 7 - wek
S 8 - Sawa	W 8 - warzywa
S 9 - sp	W 9 - wieprz
S 10 - SOS	W 10 - w�z
S Walet - Sadat	W Walet - wideta, wedeta
S Dama - sutan	W Dama - wszcy szatan
S Kr�l - serce	W Kr�l - wino (butelka wina)

W tym systemie as ma warto 1, walet 11, dama 12, a dziesitka - 0. Natomiast zakadk dla kr�la jest „obraz” jego koloru. Zauwaye zapewne, e niekt�re zakadki dla kar i pik�w s identyczne, jak zakadki liczbowe w przedziale od 1 do 12-tu i powyej 80, ale nie martw si tym, zakadki z jednej albo drugiej listy nigdy ci si nie pomyl.

Jak teraz magicy pamiciowi zadziwiaj swoj publiczno? Bardzo prosto: kad wywoywan kar cz, kojarz z kolejn zakadk liczbow z Systemu G�wnego. Jeli np. pierwsz pokazan kart jest 7-ka karo, kt�rej zakadk jest dok, cz j, oczywicie „ywym” obrazem, z zakadk liczby 1, czyli duchem. Moe np. w doku, w stoczni razem z duchami zwodowalicie statek? By chrzest, pijecie szampana, wystraszona publiczno wpada do wody… Staraj si we wszystkich skojarzeniach jak zawsze sysze, dotyka, smakowa itd. Jeli nastpn wywoywan kart bdzie as kier, czysz zakadk tej karty, czyli sad, z zakadk cyfry 2, czyli obrazem Noego, np. sdziwy Noe wnosi kwitnce drzewa owocowe na ark (a deszcz ju leje, wody wzbieraj, zwierzta rycz a Noe nic, tylko sadzi ten sad na pokadzie…). Moesz te drzewa owocowe wnosi ty osobicie w prezencie dla Noego, itd. Jeli kolejna karta to dama pik, pocz „ywym” obrazem wszcego szatana z mysz lub myszami, co moe by bardzo proste, itd.

Zauwa, e kiedy w ten wanie spos�b na 52 zakadkach liczbowych wieszasz jak na hakach 52 karty z caej talii, wykorzystujesz obie p�kule m�zgu; lew analityczn, logiczn i chronologiczn i praw - tw�rcz, pen fantazji i barwnych, „ywych” skojarze. Mam nadziej, e tych kilka przykad�w przekonao ci, i zapamitanie rozkadu czy kolejnoci dowolnych kart jest w istocie sztuk bardzo prost, a jednoczenie bardzo spektakularn, jeli demonstrujesz j przed szersz publicznoci.

Zabawy pamiciowe z kartami mona uatrakcyjni jeszcze bardziej. Kto np. pokazuje ci kolejne karty z potasowanej talii, z wyjtkiem szeciu lub siedmiu, kt�re ty potem wymienisz bez adnych trudnoci. Masz tu dwie metody do wyboru. Pierwsza jest identyczna z technik opisywan w rozdziale 5., a wic kad wywoywan kart, cilej jej zakadk, czysz jako np. z blokiem lodu. Kiedy pokazano ci ju wszystkie karty, przebiegasz teraz w mylach kolejne zakadki i znajdujesz te, kt�rych nie poczye z blokiem lodu (to bd te odoone). Jeli np. syszysz „4 trefl” moesz wyobrazi sobie, e oto taczysz z ar-ptakiem na bryle lodu, l�d topnieje i ptak si sam ugasi. Taki obraz raczej trudno zapomnie. Natomiast kiedy nie usyszae 4-ki trefl, nie pokazano ci tej karty, pami nie podsunie ci adnego skojarzenia z lodem, nie „zobaczysz” adnego obrazy, a wic 4-ka trefl zostaa schowana.

Drugi spos�b to zmiana, znieksztacenie, „uszkodzenie” zakadki wywoywanej karty. Syszysz np. „10 pik”. Wiesz, e zakadk tej karty jest sowo w�z, a wic zobacz jak od tego wozu odpadaj koa. Syszysz „kr�l karo” - aha, czyli dzwonek, wic urwij mu „serce” na przykad, itp.

Techniki opisane w tym rozdziale to podstawa zapamitywania kart. Nietrudno zauway, jak przydatna to umiejtno np. w brydu. Ile to ludzi powtarza mechanicznie to co „zeszo” lub co ich partner ma jeszcze w rku, po czym z jkiem przyznaj, e znowu si pogubili. Ale ty przecie znasz ju metod, dziki kt�rej zadanie takie moe by nie tylko atwe i przyjemne, ale r�wnie bardzo rozwijajce wyobrani, pami i tw�rcze moliwoci twego m�zgu, bez wzgldu na to, czy grasz w karty „na powanie”, czy te bawisz si tylko karcianymi sztuczkami.

Ilustracja I. acuchowa Metoda Skojarze: wyobrania, przesada, niecodzienno, skojarzenia, kolor…Patrz str.…

Ilustracja II. Przykad wykorzystania zakadek „rzymskich”. Patrz str. …

Ilustracja III - patrz rysunek odrczny

Ilustracja IV. Przykad zapamitania snu, pokazujcy g�wne obrazy marzenia sennego. Patrz str.…

UWAGA! trzeba wykona zupenie inn ilustracj, odpowiadajc tekstowi tumaczenia, str. …!!!

Rozdzia 15.
Jak podwyszy wsp�czynnik inteligencji (II) dziki zapamitywaniau duych liczb.

Zapamitanie liczb wielocyfrowych w tecie na str. … sprawio ci zapewne najwicej trudnoci, ale nie powiniene si tym przejmowa, gdy wikszo ludzi w testach na inteligencj zapamituje najwyej liczby 7 - 8 cyfrowe. Majc na przykad do zapamitania liczb 95862190377 najczciej robimy to tak: powtarzamy kilkakrotnie pierwsz cyfr, potem pierwsz i drug, pierwsz, drug i trzeci, i tak dalej, ale i tak gubimy si przy powt�rce caoci; czasem dzielimy ca liczb na grupy 2 - 3 cyfrowe, ale zapominamy potem w jakiej szy kolejnoci i co zawieray; szukamy r�wnie matematycznych zalenoci miedzy kolejnymi cyframi, co komplikuje spraw jeszcze bardziej, lub pr�bujemy wreszcie „zobaczy” t liczb, zwizualizowa po kolei kad jej cyfr, chocia obraz caoci „blednie” ju po kilku sekundach.

Zapewne tak wanie wykonywae ten test, uywae jednego z tych sposob�w lub ich kombinacji. Mona jednak inaczej. Wykorzystaj GSP. Wystarczy lista zakadek od 1 do 100 i znajomoci MS, aby zapamita liczb dowolnej dugoci.

Jeli bdzie to liczba, kt�r zajmowalimy si ju na pocztku tego rozdziau, moesz rozbi j na grupy 2-cyfrowe, a co za tym idzie na cig takich oto zakadek - obraz�w:

95 - pal

86 - wij

21 - nit

90 - pies

37 - mak

7 - kosz.

Aby zapamita tego „tasiemca” wystarczy teraz stosujc MS poczy kolejno wszystkie te sowa w jak prost, ale niezwyk fantazyjn histori. Na przykad: po wielkim palu a gromady wij�w, kady z nitem w grzbiecie, na kt�rym skacze pies z makiem w pysku a ty te maki zbierasz garciami do kosza.

Zobaczye to? Utrzymae ten „film” chocia przez chwil na ekranie wyobrani? W takim razie odtw�rz teraz t histori, przypomnij sobie kolejno wszystkie kluczowe obrazy, czyli zakadki i zamie je na cyfry wedug gosek znaczcych, co ju przecie umiesz. Powiniene otrzyma:

p - 9

l - 5

w - 8

j - 6

n - 2

t - 2

p - 9

s - 0

m - 3

k - 7

k -7

czyli 95862190377.

Zauwa, e nie musisz rozbija liczby oryginalnej koniecznie na grupy 2-cyfrowe. Czasami atwiej jest utworzy zakadki 3-cyfrowe. Na przykad dla liczby 741797539957 moesz uoy cig:

kret - 741

kubek - 797

lampa - 539

plecak - 957

Aby zapamita t nawet dusz ni poprzednio liczb, robisz dokadnie to samo: tworzysz niecodzienn, absurdaln, yw histori czc te cztery zakadki, kt�re potem, po odtworzeniu zamienisz z powrotem na cyfry (wg gosek znaczcych). Na przykad kret moci si w wielkim kubku, w kt�rym zapala lamp, na kt�rej zawiesza plecak. Jeli zobaczye chocia przez chwil t histori w wyobrani, moesz odtworzy j teraz raz jeszcze i zamieni znaczce goski zakadek na cyfry. Powiniene otrzyma:

k - 7

r - 4

t - 1

k - 7

b - 9

k - 7

l - 5

m - 3

p - 9

l - 5

k - 7,

a wic 741797539957.

Moesz wykorzysta jeszcze jeden spos�b, zwaszcza kiedy nie znasz zakadek liczbowych, ale pamitasz fonetyczny alfabet cyfrowy. Spos�b ten polega na tworzeniu zakadek 4-cyfrowych, Np. 16-cyfrow liczb 3947147107471582 da si zamieni na cig:

3947 - imbryk

1471 - terakota

0747 - zegarek

1582 - telefon.

Czy widzisz jak wielki jak p� pokoju, imbryk wykadasz terakot i kady kafelek ozdabiasz zegarkiem, ale bardzo specjalnym, bo zamiast cyfr stoj na nim telefony?

Zobacz jak najwyraniej t, albo wymylon przez siebie inn, histori, po czym zapisz poniej w wolnym miejscu waciwe sowa - zakadki a potem cyfry:

Jeli zapamitanie kolejnoci wybranych s�w - zakadek sprawia ci trudno, moesz zamiast MS wykorzysta zakadki obrazkowe lub liczby - rymowanki. Np. dla pierwszej liczby w tym rozdziale 95862190377 pocz po prostu pal z zakadk obrazkow 1, wija z zakadk obrazkow liczby 2, nit z liczb 3 itd.

Moesz r�wnie uy tu zakadek mieszkaniowych („rzymskich”) albo zakadek alfabetycznych, oznaczajc sowa - zakadki dla liczby oryginalnej albo alfabetycznie, albo umieszczajc je kolejno w „swoim” mieszkaniu. Po prostu wybierz ten system, kt�ry odpowiada ci najbardziej. A potem wr� do testu pocztkowego na str. … Zdziwisz si, z jak atwoci dasz sobie z ni teraz rad. Naprawd, zauwaysz r�nic!

Dziki tej technice nie tylko poprawisz pami i zwikszysz jeszcze bardziej potencja tw�rczy wasnej wyobrani, ale podwyszysz r�wnie wsp�czynnik inteligencji. Testy na inteligencj zawsze zawieraj zadania zwizane z zapamitywaniem liczb. Przecitnie zapamitujemy liczby 6 - 7-cyfrowe. Wynik powyej 9-ciu osigaj ludzie o wsp�czynniku inteligencji powyej 150.

Rozdzia 16.
Jak zapamitywa numery telefon�w

Zamiast zakotwiczy je mocno w pamici, wikszo numer�w telefon�w bazgrolimy na skrawkach papieru, karteczkach, karteluszkach, pudekach papieros�w, biletach tramwajowych, wpychajc je potem chaotycznie do kieszeni, szuflad, w akt�wki, notesy - i we wszystkie inne miejsca, kt�re nazywam „ pamiciowym czycem”.

A zapamita numery telefon�w mona uzupeni atwo, jeli wykorzystasz znowu GSP. Zasada jest prosta: kad cyfr numeru, kt�ry chcesz zapamita, zamieniasz najpierw na liter - gosk znaczc w przyjtym przez ciebie fonetycznym alfabecie cyfrowym, a potem tworzysz z nich ywe obrazowe sowa lub zdania, kt�re przypomn ci potem dany numer i jego waciciela.

Jako przykad wemy dziesi telefon�w i ich wacicieli, co pr�bowae zapamita w tecie pocztkowym na str. …

NUMERY TELEFON�W

Sklep ze zdrow ywnoci 7857953

Tw�j partner od tenisa 8407336

Hydraulik 6910262

Str� na parkingu 7812702

Kwiaciarnia 7185739

Kasa teatralna 8679521

Lekarz domowy 2429111

Dyskoteka 6441616

Ulubiona restauracja 3546350

Radny 4570100

Dane te moesz zapamita w nastpujcy spos�b (Pamitaj, e s to rozwizania przykadowe):

Sklep ze zdrow ywnoci - 7857953. Po zamianie otrzymujesz cig liter k f l k p l m, kt�re dadz si zoy w kombinacj s�w: kafelek - plama (zwr� uwag, e odpowiednimi goskami znaczcymi s r�wnie g w l g b l m - por�wnaj FAC str. … Ta uwaga dotyczy take pozostaych przykad�w). Jakie obrazy moe podsun teraz wyobrania? Zobacz znany ci sklep ze zdrow ywnoci, cay wyoony kafelkami, ale kady kafelek brudny, z jak plam (moe po zdrowych pomidorach…)

Tw�j partner od tenisa - 8407336: f r s k m m j. Moe freski - mama - je? Przyjaciel maluje na korcie freski, a twoja mama wypuszcza na nie jee…

Hydraulik. 6910262 - j p t s n j n . Na przykad jee - pety - Synaj - Noe. Tw�j hydraulik nakada jeom na kolce pety i prowadzi je pod g�r Synaj, skd pozdrawia wszystkich i wygasza kazanie patriarcha Noe.

Str� na parkingu: 7812702, co mona przeoy na k f t n k s n i sowa: kaftan - kasyno. Zobacz, jak str� z parkingu zakada kaftan bezpieczestwa i idzie do kasyna.

Do kwiaciarni dzwonisz: 7185739 - k t f l k m p, wic np. katafalk - mapa. Kwiaty z tej kwiaciarni stawiasz na katafalku, a cao pokrywasz map…

Kasa teatralna - 8679521: w j k p l n t. Wujek - Planty. W kasie teatru pracuje tw�j wujek, w pewnej chwili zamyka wszystko i biegnie sobie na (krakowskie) Plany.

Lekarz domowy 2429111, czyli n r j b t t t. Noe - ren - but - tato. Noe wsiada na rena, kt�ry wskakuje do buta twojego taty.

Dyskoteka 6641611 - j j r d j d j. Jaja - radio - jod - jee. Nieza zabawa! Na dyskotece rzucasz jajami w radio, polewasz wszystko jodyn (jod to dla mnie zawsze buteleczka jodyny) i ca t mieszank smakowicie zajadaj taczce jee!

Restauracja: 3546300. M l r j m l s. Mole - ryj - melasa. W tej restauracji mole z dugimi ryjami wcinaj melas.

Radny: 4570100 - r l k s d s z. Rolka - sedesy - zoo. Radny wrzuca rolk papieru toaletowego za rolk do sedes�w stojcych w znanym ci zoo…

Powt�rz raz jeszcze: powysze przykady to jedynie ilustracja metody. Jak j wykorzystasz w szczeg�lnych przypadkach, tj. do zapamitania „twoich” numer�w telefon�w zaley ju od ciebie. Z praktyki wiem, e zdarzaj si czasem takie numery, kt�rych przeoenie na sowa/zdania - obrazy jest bardzo trudne lub wrcz niemoliwe. Pomoc wtedy okazuj si zakadki liczbowe. Rozwizanie jest bardzo proste. „Trudny” numer telefonu dzielisz na liczby dwucyfrowe i przy pomocy MS czysz jego waciciela z cigiem stosownych zakadek. Np. twoja ksigowa ma numer 4814276, albo - wedug naszej metody - 48 14 27 6. Zobacz wic, jak ta kobiecina siedzi na rafie, po kt�rej jedzi rozpdzony TIR, z donk (na przyczepie), ca oblepion jeami. Moesz oczywicie wykorzysta zakadki dla liczb powyej stu, wtedy posad ksigow na rafie (48), ka jej popija tran (142) i onglowa kijami (76).

Skoro poznae ju istot tej metody, pora aby zacz wykorzystywa j w praktyce. W miejsca poniej wpisz nazwiska i numery telefon�w co najmniej 10 os�b, z kt�rymi bdziesz si kontaktowa i zapamitaj je w opisany wyej spos�b. Zr�b to zanim przejdziesz do lektury nastpnego rozdziau. Pamitaj o tw�rczym wysiku wyobrani i zasadzie OBRAZ + AKCJA; im bardziej twoje skojarzenia bd zabawne, dynamiczne i niezwyke, tym szybiej i lepiej zapamitasz wane dla siebie telefony.

DZIESI WANYCH NUMER�W TELEFON�W

_______________________________________

Rozdzia 17.
Jak zapamitywa terminy i godziny spotka

Wielu ludzi uwaa, e terminy i spotkania s r�wnie trudne do zapamitania jak numery telefon�w i najczciej aby sobie z tym poradzi uywaj podobnych rodk�w, tzn. kalendarzy i notes�w. Niestety, nie zawsze mamy je przy sobie. W tym rozdziale opisz dwa sposoby, jeden aby zapamita „terminarz dzienny”, drugi - na cay tydzie.

Pierwszy wymaga znajomoci podstawowych zakadek liczbowych, obrazkowych, alfabetycznych i innych. Wtedy wiesz po prostu godzin spotkania z zakadk. Poniewa doba ma 24 godziny, w przypadku kr�tszych system�w pocz wybrane dwa ze sob (czego nie musisz robi korzystajc z GSP).

Powiedzmy, e masz dzisiaj nastpujce sprawy do zaatwienia:

7.00 - poranny trening lekkoatletyczny z przyjaci�mi

10.00 - wizyta u dentysty

13.00 - lunch

18.00 - posiedzenie zarzdu

22.00 - p�ny seans filmowy.

Zanim wyjdziesz z domu, przejrzyj po prostu t list i zbuduj stosowne czniki - skojarzenia.

7-ma rano, a wic kosz. Zobacz jak kosz wiczy razem z tob, biega, skacze albo jak wiczysz w wielkim koszu.

O 10-tej (Tezeusz) idziesz do dentysty. Tezeusz grozi mu mieczem, w rezultacie czego otrzymujesz najlepszy rodek znieczulajcy. Nie czujesz adnego b�lu, umiechasz si przy borowaniu, chtnie podsuwasz kolejne zby pod ostrze… Interesujce jest to, e wyobraajc sobie tak sytuacj moesz rzeczywicie zmniejszy ewentualny b�l a nawet polubi dentyst!

O 13-tej jesz lunch. Zobacz, jak siedzisz przy posiku razem z gomi, na dachu swego domu (13). Ogldasz panoram, podziwiasz widoki…

O 18-tej posiedzenie zarzdu. 18 to cukierki toffi, a wic rozdajesz je w duych ilociach czonkom zebrania, obsypujesz nimi cay zarzd.

Wreszcie o 22-giej idziesz do kina, ale na sali siedz same wiecce neony (22) a ty z ulubion „neon�wk” w ostatnim rzdzie…

A sam kolejno tych spotka moesz zapamita albo przy pomocy MS, albo wykorzystujc zakadki obrazkowe lub liczby - rymowanki.

Drugi spos�b pozwoli ci zapamita sprawy i terminy spotka na cay tydzie. Najpierw oznacz, ponumeruj dni tygodnia w tradycyjny spos�b:

poniedziaek - 1

wtorek - 2

roda - 3

czwartek - 4

pitek - 5

sobota - 6

niedziela - 7.

Natomiast godziny spotka traktuj tak, jak w systemie pierwszym, tj. od 1-szej w nocy (0100) do 24-tej pod koniec dnia. Wtedy kady dzie tygodnia i dowoln godzin moesz przedstawi w postaci 2- lub 3-cyfrowej liczby, i w takiej wanie kolejnoci, tj. najpierw dzie, potem godzina. Jeli teraz znajdziesz sowo-zakadk dla takiej liczby i poczysz je z dan spraw lub terminem - zadanie masz ju z gowy. Za�my wic, e we wtorek o 9-tej rano idziesz zobaczy samoch�d, kt�ry zamierzasz kupi. Wtorek oznaczye jako numer 2, kt�remu odpowiada goska n wg FAC, a 9-t rano przekadasz na gosk p lub b. W zakadkach GSP znajdujesz 29 - napa. Aby zapamita, co masz zrobi we wtorek o 9-tej rano wyobra sobie samoch�d, cay oblepiony wielkimi napami, albo z napami przy kierownicy.

Kolejny przykad. W rod (dzie nr 3) o godz. 17-tej masz lekcj gry na gitarze. T informacj moesz zawrze w liczbie 317, dajcej atwo zamieni si na motyk. Wyobra wic sobie, e grasz motyk na gitarze, albo e motyka sama gra na gitarze lub z tob w duecie. Ludzie suchaj, bij brawo… Pamitaj, aby wspiera wyobrani zasad OBRAZ PLUS AKCJA, a wic czuj dotyk tej motyki, odbieraj dwik gitary, ogldaj publiczno itd.

By moe technik t uznasz za do trudn w praktyce, gdy wymaga do dobrej znajomoci zakadek wielocyfrowych. Mona z tego wybrn zawajc ilo godzin do tych, w kt�rych zwyczajowo masz najwicej spotka, moesz wic np. przyj przedzia od 10-tej rano, kt�r oznaczysz wtedy jako 1. W rezultacie wszystkie twoje terminy w cigu dnia moesz przeoy na zakadki 2-cyfrowe (wg. GSP).

Dowiadczenie uczy, e dobrze jest najpierw nauczy si zapamitywa w ten spos�b plan dnia, a potem rozkad zaj w tygodniu.

Rozdzia 18.
Jak zapamitywa daty z caego stulecia

Kiedy skoczysz lektur tego rozdziau, bdziesz w stanie okreli dzie tygodnia dla dowolnej daty midzy 1.900 a 2.000 rokiem!

Zapoznam ci z dwoma systemami. Pierwszy, prostszy i szybszy, pozwoli ci okreli daty w dowolnym roku, drugi - nieco trudniejszy - daty z caego stulecia. Oba opracowa Harry Lorayne, wybitny ekspert od spraw pamici mieszkajcy w Stanach Zjednoczonych.

Powiedzmy, e interesuj ci daty z 1971 r. Uywajc pierwszego systemu trzeba jedynie zapamita ponisz liczb:

377428415375

Tylko to? - zapytasz z niedowierzaniem - to niemoliwe. Za chwil przekonasz si jednak, e istota metody jest bardzo prosta, podobnie jak jej wykorzystanie w praktyce. Ot� ta powysza 12-cyfrowa liczba to pierwsze niedziele kolejnych miesicy 1971 r. Pierwsza niedziela kwietnia przypada 4-go, pierwsza niedziela grudnia to 5-ty dzie tego miesica itd. Zapamitanie tej liczby pozwoli ci okreli dzie dla dowolnej daty tego wanie roku.

Jeli masz jeszcze kopoty z zapamitywaniem duych liczb, wr� przedtem do rozdziau powiconego temu tematowi.

Najlepiej wyjani cao na przykadzie. Powiedzmy, e obchodzisz urodziny 28 kwietnia i chcesz wiedzie, jaki to by dzie w 1971 r. Sprawdzasz czwart cyfr w swojej 12-cyfrowej liczbie - jest to 4 i dodajesz do tej pierwszej niedzieli kolejne tygodnie, a wic druga niedziela kwietnia - to 11-ty, trzecia 18-ty, czwarta - 25-ty, a wic szukany dzie wypadnie 3 doby p�niej, czyli bdzie to roda. W 1971 r. obchodzie imieniny w rod.

Za�my teraz, e chcesz wiedzie jakiego dnia zakoczy si ten rok. Postpujesz dokadnie tak samo. Poniewa wiesz, e pierwsz niedziel grudnia jest 5-ty, dodajesz do niej 3 nastpne tygodnie, czyli wiesz, e 26-ty grudnia to te niedziela. I teraz liczysz ju same dni: 27-my poniedziaek, 28-my wtorek, 29-ty roda, 30-ty czwartek, 31-wszy pitek. Koniec roku 1971 wypad w pitek.

Jak wida metoda ta nadaje si dla kadego roku, kt�rego daty / dni chcesz zapamita. Ukadasz po prostu pamiciow liczb - baz, kt�rej cyfry to pierwsze niedziele kolejnych miesicy roku (albo pierwsze poniedziaki lub wtorki, jak wolisz)., a po wyborze odpowiedniej niedzieli dodajesz tyle si�demek, aby znale si najbliej danej daty, po czym ju bardzo szybko okrelasz szukany dzie.

Ciekawa z praktycznego punktu widzenia jest zaleno pamiciowej liczby - bazy danego roku od podobnych w latach ssiednich. Ot� w kolejnym roku pocztek kadego miesica „cofa” si o dob, z wyjtkiem lat przestpnych, dla kt�rych ten skok w roku nastpnym wynosi dwa dni (z racji jednego dnia wicej). Tak wic na przykad dla lat 1969, 1970, 1971 pierwsza niedziela stycznia wypadnie odpowiednio 5-go, 4-go i 3-go.

Druga zapowiedziana technika pozwala okreli dzie dla dowolnej daty w latach 1900 - 2000. W technice tej kady miesic roku ma sw�j stay numer. Musisz wic zapamita 12 poniszych cyfr:

stycze - 1 lipiec - 0

luty - 4 sierpie - 3

marzec - 4 wrzesie - 6

kwiecie - 0 padziernik - 1

maj - 2 listopad - 4

czerwiec - 5 grudzie - 6

Niekt�rzy zapamituj te pary wedug skojarze: stycze to pierwszy miesic roku, wic 1, luty ma cztery litery, wic 4 itp. Mona te wyj od pochodzenia nazw miesicy i zwiza je z obrazami odpowiednich zakadek liczbowych, co dokadnie opisa H. Lorayne w swojej ksice Sekrety superpamici.

Myl jednak, e wystarczy zapamita liczb

144025036146

Jak? Dobierajc zakadki: TIR, Rysy, Niels, majty, r�j, kt�re mona poczy w niezwyka histori w rodzaju: TIR wjeda na Rysy, na kt�rych Niels (np. Bohr lub inny Skandynaw) zmienia majty pene brzczcych pszcz� (r�j). W ten spos�b atwo znajdziesz odpowiednie goski - cyfry, czyli zakadki dla kolejnych miesicy.

Opr�cz tego musisz jeszcze zna zakadki roku, niestety kad inn, chocia pogrupowane w pewien spos�b, dla caego stulecia. Podaj je niej:

0	1	2	3	4	5	6
1900	1901	1902	1903	1909	1904	1905
1906	1907	1913	1908	1915	1910	1911
1917	1912	1919	1914	1920	1921	1916
1923	1918	1924	1925	1926	1927	1922
1928	1929	1930	1931	1937	1932	1933
1934	1935	1941	1936	1943	1938	1939
1945	1940	1947	1942	1948	1949	1944
1951	1946	1952	1953	1954	1955	1950
1956	1957	1958	1959	1965	1960	1961
1962	1963	1969	1964	1971	1966	1967
1973	1968	1975	1970	1976	1977	1972
1979	1974	1980	1981	1982	1983	1978
1984	1985	1986	1987	1993	1988	1989
1990	1991	1997	1992	1999	1994	1995
	1996		1998			2000

To prawda, tabel t nie jest atwo zapamita, ale po pewnej praktyce zaczniesz posugiwa si ni bez trudu. Caa metoda dziaa w spos�b nastpujcy: jeli masz podany dzie, miesic i rok w postaci numerycznej, do dnia dodajesz zakadk miesica i zakadk roku, a od sumy odejmujesz najwiksz moliw wielokrotno siedmiu. R�nica jest ju szukanym dniem tygodnia (liczonym w systemie: niedziela - 1, poniedziaek -2 itd.). Jeli wynik wynosi 7 lub 0, szukanym dniem tygodnia jest oczywicie sobota.

Posugiwanie si tym systemem zilustruj kilkoma przykadami. Poszukajmy 19-go marca 1969 r. Jaki to by dzie? Do 19 dodajemy zakadk marca, czyli 4, otrzymujemy 23, dodajemy dalej zakadk roku - szukamy w tabeli, znajdujemy 2 - mamy wic 23 + 2 = 25. Odejmujemy teraz 3 x 7, czyli 21 (wicej si nie da), zostaje 4, czyli czwarty dzie tygodnia poczynajc od niedzieli. Wypada roda.

Kolejna data: 23 sierpnia 1972 r. Znowu 23 plus zakadka sierpnia (3), otrzymujemy 26. Dodajemy 6, mamy 32. Odejmujemy (4 x 7) 28, zostaje 4, a wic 23 sierpnia 1972 r. przypada r�wnie w rod.

Od tej reguy jest tylko jeden wyjtek, ale bardzo atwy do zapamitania. Ot� dla dat ze stycznia i lutego w roku przestpnym uzyskany wynik jest o dob wczeniejszy. I to wszystko.

Pewno w posugiwaniu si oboma om�wionymi tu systemami daje tylko praktyka, a wic wicz, wicz jak najczciej. Zacznij od metody prostszej, dopiero p�niej przejd do techniki bardziej zaawansowanej, czyli drugiej.

Rozdzia 19.
Jak zapamita daty i wydarzenia historyczne

Dwie techniki, kt�re poznae w poprzednim rozdziale pozwol ci ustali dzie dla dowolnej daty biecego stulecia. Dziki kolejnej metodzie zaczniesz z atwoci zapamitywa znaczce daty i wydarzenia historyczne. W rozdziale 2. jeden z test�w pamici dotyczy 10-tki takich dat. Byy to:

1. 1770 urodziny Beethovena
2. 1815 bitwa pod Waterloo
3. 1808 wynalazek teleskopu
4. 1905 opublikowanie teorii wzgldnoci Einsteina
5. 1775 amerykaska Deklaracja Niepodlegoci
6. 1789 Rewolucja Francuska
7. 1146 pocztek panowania Bolesawa Kdzierzawego w Polsce
8. 1772 Roggeveen (czyt. Regewen) odkrywa Wysp Wielkanocn
9. 1605 bitwa pod Kircholmem
10. 44 pne mier Cezara z rk zamachowc�w

Metoda, kt�ra pozwala zapamita te i podobne daty jest prosta, i tak naprawd przypomina zapamitywanie numer�w telefon�w. Chodzi wic o stworzenie sowa lub kilku s�w w oparciu o goski znaczce, bdce odpowiednikami kolejnych cyfr w danej dacie. W wikszoci wypadk�w mona zapomnie o „1”, czyli tysicu, poniewa og�lna wiedza historyczna wystarcza, aby „zgrubnie” umiejscowi dane wydarzenie w czasie. Wypr�bujmy wic ten system na poniszych przykadach:

znany z temperamentu Beethoven ciska kokosy (1770) w faszujcych muzyk�w,

mimo przegranej Napoleon zajada czekolad Wedla (1815) na pobojowisku pod Waterloo,

zobacz jak wynalazca teleskopu Hans Lippershey (czyt. Liperszi) pokazuje go znanemu ci J�zefowi (1608), (nazwisko wynalazcy moesz zapamita dziki sowom zastpczym Li-Pershing; Chiczyk Li strzela rakiet Pershing w teleskop, przy kt�rym stoi tw�j J�zef…),

Einstein wypisuje PESEL (1905) na rachunku za Teori Wzgldnoci…

Amerykanie wchodz do koszy (7), takich na bielizn na przykad, i wygraaj Anglikom kijami (76), ogaszajc oczywicie Deklaracj Niepodlegoci,

Kr�l Francji pijc kaw (78) wypuszcza pszczoy (9) na zbuntowanych ludzi,

Bolkowi (temu z Dobranocki) przydaj kdzierzawe wosy i ka mierzwi je Mewom (38),

Taczysz reggae w przezroczystej, wielkiej literze N na Wyspie Wielkanocnej i czstujesz krajowc�w kokain (772) lub m�wisz do niech cockneyem.

Zobacz jak husaria polska szaruje na jee (6), na kt�re zamieniaj si ze strachu Szwedzi i sypie im s�l (05) na ogony (1605). Kircholm zapamitaj dziki sowom zastpczym Kir-hol-emu,

Zobacz, jak Brutus umierca Cezara nie noem, a wielk rur (44), upstrzon pinezkami, co ma ci przypomnie, e stao si to przed nasz er (pne = pinezki).

Rozdzia 20.
Jak zapamitywa daty imienin, urodzin, rocznice, jubileusze itd.

Kolejna technika pamiciowa jest bardzo atwa, poniewa wykorzystuje to, co ju poznae do tej pory. Jest nawet atwiejsza ni poprzednie suce podobnym celom, poniewa dzie i miesic oznacza si w niej przy pomocy zakadek liczbowych (GSP), a nie s�w, kt�re trzeba dopiero tworzy, jak w innych technikach.

System dziaa w spos�b nastpujcy: miesice maj numery od 1 do 12, mona wic przyda im konkretne zakadki, takie jak niej:

stycze - duch lipiec - kosz

luty - Noe sierpie - Fa

marzec - mysz wrzesie - pszczoa

kwiecie - ry padziernik - Tezeusz

maj - li listopad - tato

czerwiec - je grudzie - don (Tina)

Aby zapamita czyje urodziny, jak rocznic, jubileusz itp. wystarczy teraz poczy ywym skojarzeniem zakadki miesica i dnia z dat (wydarzeniem), kt�re chcesz zapamita. Np. urodziny twojej dziewczyny przypadaj 17-go czerwca. Zakadka dla czerwca to je (6), dla 17 -tkacz. Zobacz wic na przykad, jak twoja dziewczyna na przyjciu urodzinowym przyjmuje w prezencie jea utkanego na zam�wienie przez tkacza.

Chcesz zapamita, e rocznic lubu twoi rodzice obchodz 25 lutego? Zakadka lutego Noe (2), dla 25 - Nil. Zobacz jak Noe pynie swoj ark po Nilu ze szczliwymi rodzicami na pokadzie, moe w podr�y polubnej?!

R�wnie atwo zapamitasz rocznic wydarze historycznych. Na przykad ONZ powoano do ycia 24 padziernika. Zakadka padziernika - Tezeusz (10), 24 - nur. Zobacz inauguracyjne posiedzenie Zgromadzenia Og�lnego ONZ, na kt�rym Tezeusz z nurem na ramieniu wygasza uroczyste przem�wienie (albo to nury go suchaj).

Zapamitywanie urodzin, rocznic i dat wanych wydarze historycznych bardzo uatwia swoisty dziennik - pamitnik, tzw. Universal Personal Organizer, czyli Uniwersalny Organizator Danych Pamiciowych pozwalajcy wykorzysta wszystkie poznane techniki pamiciowe, r�wnie do zapamitania tego, o czym pisaem w tym rozdziale.

Ale ten system ma jedn ma wad. Tak, zapamitasz dat urodzin, rocznic historyczn itp., ale jak zapamita, aby o tym pamita?? Warto wic wyrobi w sobie nawyk regularnego przegldania swoich „obraz�w pamiciowych” na cay tydzie lub dwa. Technik pamiciow opisywan w tym rozdziale mona atwo poczy z poprzedni, kt�rej uywae do zapamitywania dat historycznych w og�le (tzn. cznie z rokiem). W ten spos�b zaczniesz zapamitywa absolutnie wszystkie daty, jakie bdziesz chcia.

Rozdzia 21
Jak zapamitywa sowa obcego pochodzenia i uczy si jzyk�w obcych.

Pisaem o tym w swoich ksikach Speed (and Range) Reading i Master your Memory: sownik, zas�b s�w, kt�re znamy warunkuje nie tylko sprawne i szybkie czytanie, ale decyduje r�wnie o sukcesach w nauce i interesach. Nie ma w tym nic dziwnego - zakres naszej wiedzy ludzie oceniaj podug iloci i rodzaju s�w, jakich uywamy. Sowa to podstawowy budulec jzyka, materia, kt�ra go wiczy, rozwija i poszerza, warto wic i trzeba zna metody, jak szybko je zapamitywa i przyswaja.

Jedna z lepszych to znajomo prefiks�w (czstek sownych, kt�re stawiamy przed rdzeniem), sufiks�w (czstek sownych „dolepianych” do rdzenia) i samych rdzeni (czstek, od kt�rych pochodzi wikszo s�w w jzyku, kt�rego si uczysz). Wyczerpujc list tych element�w jzykowych znajdziesz w sowniku pomieszczonym we wspomnianej ju ksice Speed (and Range) Reading.

Oto jak jeszcze moesz poprawi swoj pami jzykow:

czsto przegldaj dla zabawy dobry sownik i sprawdzaj w jaki spos�b funkcjonuje system prefiks�w, sufiks�w i rdzeni w danym jzyku. Gdzie tylko to moliwe buduj „ywe” skojarzenia, uatwiajce zapamitanie

za� sobie, e codziennie poznasz kilka nowych s�w. Jak wyjaniaem ju wczeniej, wymaga to powt�rze, a wic uywaj tych nowych s�w w r�nych kontekstach tak czsto, jak tylko moliwe

konsekwentnie szukaj nowych s�w w danym jzyku. Takie ukierunkowanie uwagi, zwane po prostu nastawieniem umysu, to wicej hak�w pamiciowych, na kt�re atwiej zapiesz kolejn jzykow zdobycz.

Tak, ujmujc w skr�cie, wygldaj og�lne zasady uczenia si jzyka, co odnosi si zar�wno do jzyka polskiego, kt�rego uczymy si przecie przez cae ycie, nieustannie wzbogacajc sownictwo, jak i do kadego innego jzyka obcego. Poznae wic pewn baz, fundament poszerzania zasobu s�w, co oczywicie obejmuje niezliczon ilo przypadk�w szczeg�lnych. Pora wic na przykady. Podobnie jak w innych technikach pamiciowych najwaniejsze bd „ywe” obrazy, a zwaszcza podobiestwa, poniewa niekt�re jzyki mona pogrupowa w „rodziny”, w kt�rych wiele s�w wykazuje wyrane pokrewiestwo.

Aby zilustrowa te zwizki rozwamy kilka s�w angielskich, francuskich, aciskich i niemieckich. Powiedzmy, e chcesz zapamita angielskie sowo vertigo, co znaczy zawr�t gowy, a wic stan, w kt�rym czowiekowi wydaje si, e wszystko wok� niego wiruje. Aby zapamita to sowo i jego znaczenie, zamie je na bliskobrzmic, ale atw do zobaczenia na ekranie wyobrani kombinacj: Verdi (kompozytor) i go (japoska gra przypominajca warcaby); vertigo = Verdi-go. Verdi gra w „go”, ale wszystkie pionki wiruj mu wokoo gowy… (Anglicy syszc orygina zamieniaj go na pytanie where to go? cakiem zasadne, kiedy czujesz, e wszystko koo ciebie si krci…).

Jzyki obce atwiej wchodz do gowy, jeli zdamy sobie spraw, e mona je pogrupowa, poczy w rodziny. W zasadzie wszystkie jzyki europejskie (z wyjtkiem fiskiego, wgierskiego i baskijskiego) wywodz si z pnia indoeuropejskiego, a to znaczy, e wystpuje w nich wiele podobnych s�w, i co do wymowy i znaczenia. Na przykad sowo ojciec, to po angielsku father, po niemiecku Vater, po acinie pater, po francusku pere, po wosku i hiszpasku padre. Znajomo aciny ogromnie pomaga w uczeniu si pokrewnych sobie s�w. aciskie amor znaczy kocha. Spokrewnione z nim angielskie sowo amorons brzmi podobnie i znaczy kochliwy. Zwizek jest oczywisty. Podobnie aciskie sowo b�g, czyli Dzeus, znajduje si w angielskim swoje odpowiedniki w postaci deity i deify, co znaczy odpowiednio bosko i ub�stwia.

Francuski zrodzi si z jzyka, kt�rym m�wili rzymscy legionici. Rzymianie gow nazywali testa, dzisiaj po francusku to tete. Podobnie rami to brachium po acinie, a po francusku bras, itd. Blisko 50% s�w w jzyku angielskim przeszo (porednio lub bezporednio)z aciny (i greki) przez jzyk francuskich Norman�w, czego konsekwencj jest dzisiaj wiele uderzajcych podobiestw midzy francuskim i angielskim.

Opr�cz podobiestw „rodzinnych” midzy r�nymi jzykami zapamitywanie s�wek uatwia jeszcze jedna metoda, cakiem inna ni w przypadku uczenia si s�w obcego pochodzenia w jzyku rodzimym. Trzymajmy si jeszcze jzyka francuskiego i zilustrujmy t metod dwoma przykadami. Po francusku ksika to livre. Skojarz brzmienie tego sowa z Luwrem, gdzie te jest duo ksiek (Anglicy wykorzystuj tu podobiestwo do library - biblioteka, co brzmi jeszcze bardziej przekonujco). Pi�ro po francusku to plum. Anglik skojarzy to ze swoim plume, co znaczy pi�ro ptasie; zwaszcza due, ozdobne, a to natychmiast prowadzi do pi�ra gsiego.

My moemy sobie poradzi innym bliskobrzmicym sowem - plum. Plume - plum. Wystarczy wyobrazi sobie, e wrzucasz do wody pi�ro: plum!

Opr�cz aciny, greki i jzyka francuskiego pozostae sowa angielskie wykazuj podobiestwo przede wszystkim do jzyk�w anglo-saksoskich, g�wnie do niemieckiego. Podobiestwo bywa niekiedy dosowne, np. will, hand, arm, bank, halt, wolf itd., lub co najmniej uderzajce: light (Licht), night (Nacht), book (Buch), stick (Stock), ship (Schiff) house (Haus) itp.

A jak wykorzystywa metody pamiciowe w nauce s�w obcego pochodzenia zilustruj dwa ponisze przykady.

Akrofobia to chorobliwy lk wysokoci, natomiast agorafobia to r�wnie chorobliwy lk otwartej przestrzeni. jak zapamita r�nice znaczeniowe obu tych s�w mimo podobiestw brzmieniowych?

Przedrostek akro- wakrofobii skojarz sobie z akrobat, cyrkowcem wiczcym na duych wysokociach, natomiast agora- w agorafobii moe przypomnie ci agrotechnik, polityk agrarn, agronoma itp. i przywoa obrazy szerokich, otwartych p�l - rozlegej, pustej przestrzeni (chocia greckie sowo agora znaczy rynek, plac zebra).

Jak widzisz uczenie si jzyk�w - wasnego lub obcych - naprawd nie musi by zajciem tak frustrujcym i beznadziejnie trudnym, za jakie czsto uchodzi. Wystarczy tylko inaczej organizowa, przetwarza informacje jzykowe, tak aby pami miaa moliwie najwicej „zaczep�w”, „hak�w”, aby wykorzystywa wszystkie jej moliwoci.

Pocztek nauki uatwi ci zapewne wiadomo, e a 50% rozm�w w wikszoci jzyk�w obcych to zaledwie 100 s�w. Inaczej m�wic, jeli je opanujesz, bdziesz w stanie rozumie poow prostych dialog�w.

Aby ci to uatwi, poniej znajdziesz owych 100 podstawowych s�w angielskich (a dalej ich odpowiedniki polskie). Jeli por�wnasz je z tymi samymi sowami - powiedzmy z francuskiego, niemieckiego, szwedzkiego, woskiego, hiszpaskiego, portugalskiego, rosyjskiego, chiskiego, japoskiego i esperanto, stwierdzisz, e prawie 50% z nich brzmi niemal tak samo jak po angielsku, wykazujc tylko pewne r�nice w budowie i akcencie (?). Takie pene por�wnanie znajdziesz we wspomnianej ju ksice Master your Memory.

100 PODSTAWOWYCH S�W, POZWALAJCYCH ZROZUMIE 50% ROZM�W W DOWOLNYM JZYKU.

a, an

after

again

all

almost

also

always

and

because

before

big

but

can (I can)

come (I come)

either/or

find (I find)

first

for

friend

from

to go (I go)

good

goodbye

happy

have (I have)

hello

here

how

I am

know (I know)

last

like (I like)

little

love

make (I make)

many

most

much

new

not

now

often

one

only

other

our

out

over

people

place

please

same

see (I see)

she

some

sometimes

still

such

tell (I tell)

thank you

that

the

their

them

then

there is, there are

they

thing

think (I think)

this

time

under

use (I use)

very

what

when

where

which

who

why

with

yes

you

your

ODPOWIEDNIKI POLSKIE DLA POWYSZEJ LISTY

albo

ale

bardzo

cigle

czasem

czsto

dla

dlaczego

dobry

do widzenia

duo

duy

dzikuj

gdzie

ich

inny

jak

jaki

jego

jej

jestem

jeli

kiedy

kocha

kto

lub

lubi

ludzie

mao

mie

miejsce

mnie

mniej

moje

m�c

nad

najwicej

nam

nas

nasze

nic

nie

nowy

ona

oni

ostatni

pewien

pierwszy

pod

poniewa

potem

powiedzie

prawie

prosz

przed

przedtem

przy

przyjaciel

przyj

robi

r�wnie

rzecz

szczliwy

tak

taki

taki sam

ten

teraz

twoje

tylko

wasze

wewntrz

widzie

wiedzie

wiele

wic

wicej

wszystko

zawsze

zewntrz

zn�w

rodzajniki

Jak widzisz list t uzupeniem o nr 101 - rodzajniki okrelone i nieokrelone, nieznane w jzyku polskim, ale czsto spotykane w innych jzykach europejskich, jak angielskie: a, the, niemieckie: die, der, das, hiszpaskie: la, le, los, les, itp.

Jeli przy pomocy znanych ci ju technik zaczniesz inaczej, skuteczniej zapamitywa te i inne sowa przekonasz si, e nauka jzyka obcego moe by atwym, radosnym i ekscytujcym zajciem. Tak wanie ucz si dzieci i tak powinni uczy si doroli, gdy dzieci maj tylko umys bardziej otwarty, bardziej uczulony na materia jzykowy i nie boj si popenia bd�w. Suchaj uwaniej, powtarzaj i kojarz nowe sowa z tymi, kt�re ju znaj, naladuj je, przekrcaj i, co wane, znakomicie si przy tym bawi. Zauwa - bez specjalnej pomocy ani wskaz�wek, kt�rych rol w swoim przypadku doroli zdecydowanie przeceniaj.

CZ III. PAMI A MAPY UMYSU.

Rozdzia 22.
Mapy myli - notuj, aby zapamita

Wikszo ludzi nie pamita tego, co zanotowali, poniewa w trakcie robienia notatek wykorzystuje tylko niewielk cz swego umysu. Na system tradycyjnego notowania skadaj si zdania, zwroty, pisane liniowo lub w kolumnach oraz wszelkiego rodzaju liczby. Ten system wykorzystuje tylko lewom�zgowe mechanizmy pamici, w kt�rych g�wn rol odgrywaj sowa, tabele, logika, porzdek, kolejno i liczby. Zupenie pominite zostaj: wyobrania, skojarzenia, przesada, humor i absurd, kolor, rytm, seksualno i wraenia zmysowe.

Nowy spos�b notowania wymaga zerwania z dotychczasow tradycj i wykorzystania lewej i prawej p�kuli, a wic i wyobrani z jednoczesnym uyciem podstawowych technik pamiciowych. W tym systemie notujesz na kartce czystego papieru, na rodku kt�rej zaznaczasz najpierw sowo-klucz (prawa p�kula), bdce obrazowym skr�tem, kondensatem g�wnego tematu. Od tego centrum prowadzisz szereg czcych si ze sob linii (lewa p�kula), wzdu kt�rych piszesz (lewa p�kula) lub rysujesz (prawa p�kula) kolejne obrazowe sowa-klucze lub znaki-symbole oddajce poboczne myli i wtki. Z tymi liniami czysz nastpne, jeli trzeba, i oznaczasz je podobnie. W ten spos�b dla kadego tematu moesz zbudowa wielowymiarow, wielopoczeniow, tw�rcz i kolorow map myli - notatki pamiciowe.

Notujc w ten spos�b po pierwsze zapamitasz niemal od razu cao zapisanego materiau, poniewa wielowymiarowo takiej „mapy” uatwia wykorzystanie technik pamiciowych, a po wt�re - bdziesz mia wicej czasu, aby analizowa i myle krytycznie o tym, co piszesz, utrzymujc jednoczenie uwag na sowach wykadowcy lub czytanej ksice. Wicej o tej technice i jej zastosowaniach znajdziesz w moich ksikach The Mind Map Book, Radiant Thinking, Use your Head i Make the Mast of your Mind.

Jako przykad zobacz Map Myli na kolorowej planszy III, przy pomocy kt�rej jeden z redaktor�w odpowiedzialnych za korekt tej ksiki przeorganizowa i podsumowa ca jej tre. Wida na niej „naturalne” g�wne wtki: informacje podstawowe, techniki og�lne i szczeg�owe oraz mapy myli i ich zastosowanie w praktyce.

Dziki sowom-kluczom i obrazom-kluczom Mapa Myli pozwoli ci zapamita ca ksik po jednym przeczytaniu, w jednym przejrzystym obrazowym ujciu, a dziki technikom pamiciowym i zasadom tw�rczego mylenia z atwoci uzupenisz j o wane dla ciebie elementy. Masz spos�b aby zdawa egzaminy piewajco!

W nastpnych rozdziaach dowiesz si jak wykorzysta mapy myli w nabyciu tak potrzebnych umiejtnoci, jak zapamitywanie nazwisk i twarzy, przypominanie sobie „zapomnianej” liczby, numeru, miejsca, sprawy, skuteczne uczenie si do egzamin�w, zapamitywanie przem�wie, dowcip�w, wierszy, ksiek i tak ulotnych - zdawaoby si - sn�w.

Rozdzia 23.
Zapamitywanie nazwisk i twarzy.

Zapamitywanie nazwisk i twarzy to jedna z najbardziej przydatnych w yciu umiejtnoci, a zarazem jedna z najtrudniejszych do opanowania. Przyczyna ley w tym, e w wikszoci przypadk�w nazwiska w aden bezporedni spos�b nie „cz si” z twarz. W dawnych czasach byo dokadnie odwrotnie - system wedug, kt�rego ludziom przydawano nazwiska lub przydomki wykorzystywa i obrazowe skojarzenia i mechanizmy zapamitywania: czowieka stale utytanego w mce i z bochenkiem chleba w rkach nazywae po prostu Piekarzem, a na tego, kt�ry bez przerwy krzta si w swoim, lub cudzym, ogrodzie zaczynae m�wi „pan Ogrodnik”. Ten, kto cay dzie spdza przy miechach kujc elazo zostawa panem Kowalem itd.

Z biegiem czasu zmieniay si generacje i nazwiska rodowe traciy zwizek ze swoimi pierwowzorami, zapamitywanie nazwisk i twarzy stawao si coraz trudniejsze, co ma miejsce i dzisiaj, kiedy nazwisko jako sowo nie kojarzy nam si w aden bezporedni spos�b z twarz.

Problem ten rozwizuj dwie techniki, wzajemnie si wspierajce. Pierwsza to swoisty „savoir-vivre”, zasady Etykiety Towarzyskiej Buzana, a druga to Metoda Mnemotechniczna.

ZASADY ETYKIETY TOWARZYSKIEJ BUZANA (ZETB)

Jeli poznasz t metod, gwarantuj, e nigdy wicej nie znajdziesz si w sytuacji, w kt�rej pospiesznie przedstawiasz si, powiedzmy, 5 nowym osobom, 5-ciokrotnie powtarzajc posusznie: bardzo mi przyjemnie, bardzo mi przyjemnie…, ale tak naprawd poznajesz tylko 5 par but�w, w kt�re gapisz si z zaenowaniem, bo wiesz, e nowe nazwiska prawie natychmiast wylec ci z gowy (co istotnie ma miejsce).

ZETB wymagaj od ciebie jedynie dw�ch prostych rzeczy:

zainteresowania ludmi, kt�rych spotykasz

grzecznoci,

co w wielu wypadkach przypomni ci podstawowe zasady dobrego wychowania opisywane w podrcznikach savoir-vivre'u. Jednak co ciekawe, nawet ich autorzy nie zawsze zdaj sobie spraw z tego, e zasady te wymylono nie tylko po to, aby sformalizowa kontakty towarzyskie, nada im ramy pewnej etykiety, ale stworzy r�wnie podstawy przyjaznych interakcji, aby ludzie mogli si spotyka, poznawa i zapamitywa jedni drugich.

Z poniszych regu, moliwych do wykorzystania w yciu towarzyskim, wybierz te, kt�re uznasz za najbardziej przydatne.

ZETB - KROK PO KROKU

Nastawienie mentalne. Zanim znajdziesz si w sytuacji, w kt�rej spotkasz nowych ludzi, przygotuj si psychicznie na sukces. Wielu z nas wicie przekonanych, e nie ma pamici do nazwisk i twarzy robi wszystko, aby to sobie udowodni. Natomiast jeli „wiesz”, e twoja pami staje si coraz lepsza, e upora si z kadym zadaniem, rezultaty mog przyj niemal natychmiast. Przed spotkaniem z nowymi ludzi wypocznij, rozlunij si, uspok�j umys i, jeli czas pozwoli, zapewnij sobie 2 - 5 min. na przygotowanie.

Obserwuj. W rozmowie z ludmi patrz im prosto w oczy. Nie rozgldaj si naokoo, nie patrz na ziemi, nie spogldaj w dal. W twarzy rozm�wcy szukaj charakterystycznych rys�w i cech. Swoisty „przewodnik fizjonomiczny” na str. … uatwi ci tak wdr�wk po ludzkiej twarzy, od czubka gowy a po podbr�dek. Znajdziesz w nim zgrupowane i opisane dokadnie cechy ludzkich twarzy. Im bardziej rozwiniesz swoj sztuk obserwacji, tym wyraniej zaczniesz dostrzega, jak bardzo nasze twarze r�ni si midzy sob. Jeli wyostrzysz zmys obserwacji, uczynisz gigantyczny krok na drodze do poprawy pamici. Saba pami to wynik przede wszystkim tego, e „patrzysz a nie widzisz”. Umiejtno bystrej, uwanej obserwacji moesz naby poprzez wiczenia w miejscach publicznych. Ustal sobie plan, e kadego dnia wiadomie zwracasz uwag na kolejne fragmenty ludzkich twarzy. A wic jutro na przykad ogldaj nosy, pojutrze brwi, potem uszy, jeszcze p�niej zainteresuj si ksztatem gowy itd. Zdziwisz si, jak bardzo r�ne s nasze twarze, a jak bardzo samo wiczenie siy obserwacji uatwia zapamitywanie nowych twarzy.

Suchaj.
wiadomie suchaj, staraj si moliwie najdokadniej usysze nazwisko osoby, kt�ra ci si przedstawia. To kluczowy moment wzajemnej prezentacji, kt�ry wielu z nas lekceway, poniewa bardziej przejmujemy si tym, e pewnie zaraz zapomnimy nowe nazwisko, a nie tym jak ono w og�le brzmi.

Pro o powt�rzenie. Nawet jeli nazwisko swego rozm�wcy usyszae dobrze, popro grzecznie o powt�rzenie. Jak wiesz, powtarzanie to czynnik, od kt�rego zaley jako zapamitania. Kada powt�rka nowej informacji to wiksze prawdopodobiestwo szybszego jej odtworzenie.

Sprawd, czy dobrze wymawiasz. Jak tylko usyszysz nazwisko rozm�wcy, upewnij si, e dobrze je wymawiasz. Potwierdzisz dziki temu swoje zainteresowanie osob partnera i raz jeszcze powt�rzysz now informacj, przyspieszajc jej zapamitanie.

Pro o przeliterowanie. Jeli masz jakie wtpliwoci co do wymowy, popro grzecznie lub z humorem o przeliterowanie nazwiska swego rozm�wcy, czym znowu potwierdzisz swoje nim zainteresowanie i powt�rzysz je w bardzo naturalny spos�b.

Twoje nowe hobby - pochodzenie nazwisk. ywo i z przekonaniem wyjanij, e od jakiego czasu interesujesz si pochodzeniem nazwisk i ich histori, i zapytaj rozm�wc, czy znane mu s jakie szczeg�y dotyczce jego nazwiska (warto mie w zanadrzu histori wasnego nazwiska przy okazji!). To zadziwiajce, ale co najmniej 50% ludzi nie tylko zna, przynajmniej w czci, histori swego rodu, ale z entuzjazmem wdaje si w rozmow na ten temat! Czym znowu potwierdzasz, e interesujesz si rozm�wc i po raz kolejny powt�rzysz jego nazwisko.

Wymiana wizyt�wek. Japoczycy wypracowali cay ceremonia wymiany wizyt�wek, dostrzegajc w tym skuteczne narzdzie wspomagajce pami. Jeli naprawd chcesz zacz zapamitywa nazwiska, spraw sobie naprawd adne wizyt�wki. W wikszoci wypadk�w sam zaczniesz otrzymywa wizyt�wki lub ludzie zaczn zapisywa ci swoje najwaniejsze dane.

Powtarzaj nazwisko w rozmowie. Doceniajc rol zainteresowania rozm�wc i kolejnych powt�rze nowego nazwiska, i trzymajc si zasad grzecznoci i dobrego tonu, staraj si moliwie czsto powtarza nowe nazwisko w rozmowie, dziki czemu wprowadzasz je coraz gbiej do pamici dugotrwaej dostpnej. Uatwia to r�wnie sam rozmow, polepsza jej nastr�j. Ludzie reaguj przyjaniej na sowa: „jak wanie pan Janusz (pan Brzczyszczykiewicz) by askaw powiedzie…” ni na suche „jak m�j przedm�wca stwierdzi…”.

Powt�rka w mylach. Wykorzystuj nawet mae przerwy w rozmowie, aby przyjrze si uwanie i z zainteresowaniem wszystkim, z kt�rymi lub o kt�rych rozmawiae i powt�rz w mylach nowe nazwiska. Ten zwyczaj szybko stanie si twoj drug natur.

Powt�rka w duszych przerwach. Jeli na przyjciu idziesz po drinka dla siebie lub dla kogo z goci, lub z innych powod�w przez dusz chwil pozostajesz sam w tumie, wykorzystaj t przerw i przypomnij sobie ludzi, kt�rych tu spotkae, ich nazwiska, jak si je wymawia i literuje, skd si wziy i wszystkie ciekawostki, jakie zrodziy si w czasie rozmowy. W ten spos�b zwiesz z kadym nazwiskiem szereg skojarze i obraz�w, umiecisz je na kocu wielu acuch�w o znanych ogniwach, zwikszajc prawdopodobiestwo przyszego przypomnienia (por�wnaj i wykorzystaj tu tre rozdziau 24.).

egnanie po nazwisku. Wychodzcych nowych znajomych egnaj po nazwisku. W ten spos�b dokonujesz powt�rki pod koniec „jednostki lekcyjnej” i zapamitujesz wedug optymalnej krzywej trwaoci pamici, opisanej w rozdziale 11.

Dalsza powt�rka.

mylowa. Po wyjciu z przyjcia przebiegnij szybko w mylach wszystkie nazwiska i twarze os�b dopiero co poznanych,

z wykorzystaniem fotografii. Tam, gdzie to moliwe (np. wanie na przyjciach) staraj si zdoby zdjcia, formalne i/lub niepozowane, pokazujce ludzi, kt�rych poznae,

z wykorzystaniem dziennika nazwisk i twarzy. Jeeli rzeczywicie chcesz zosta mistrzem w zapamitywaniu ludzi, za� specjalny dziennik, w kt�rym przy pomocy Map Myli (patrz rozdzia 22) opisuj twarze napotkanych ludzi, ich nazwiska i wszelkie inne stosowne informacje. Obrazuj wszystko sowami-kluczami. Do takich wicze bardzo nadaje si notatnik typu Uniwersalny Organizator Danych Pamiciowych,

klaser na wizyt�wki. Spraw sobie „wizytownik” i na kadej wizyt�wce zapisuj godzin, dat i miejsce spotkania jej waciciela. Jeli te dane wprowadzisz do Mapy Myli, zwaszcza z uyciem koloru i rysunk�w, skuteczno tej metody wzronie niepomiernie,

Mapy Myli. Notuj na schemacie og�lnym wszystkie sukcesy w zapamietywaniu nazwisk oraz te zasady i mechanizmy pamiciowe, kt�re w twoim przypadku okazay si skuteczne. W miar nabierania wprawy tak Map Myli moesz tworzy r�wnie w pamici.

Procedura odwrotna. Tam, gdzie to moliwe odwracaj zasad prezentacji. na przykad, kiedy kto ci si przedstawia, powt�rz wasne nazwisko, przeliteruj je, a kiedy czujesz, e wypada, przedstaw jego histori i pochodzenie. Podobnie pierwszy wrczaj wizyt�wk. W czasie rozmowy, jeli wspominasz o sobie, uywaj r�wnie wasnego nazwiska. W ten spos�b nie tylko sprawisz, e ludzie ci atwiej zapamitaj, ale omielisz ich aby w rozmowie uywali r�wnie swoich nazwisk, a nie zaimk�w. Poza tym metoda ta czyni rozmow bardziej osobist, przyjazn i przyjemn.

Nie spiesz si. W stresie wywoanym pierwszym kontaktem z nowymi osobami wolimy raczej prezentacj skr�ci ni wyduy. Mistrzowie w sztuce zapamitywania ludzi, mistrzowie ceremonii wiadomie przeduaj pierwsze spotkanie i staraj si kademu z obecnych powiedzie przynajmniej jedn mi rzecz, czego znakomitym przykadem jest kr�lowa Elbieta.

Baw si. Zapamitywanie nazwisk i twarzy to zadanie oczywicie powane, ale moe by r�wnie zabawn gr z wasnym umysem i wyobrani. Prawa p�kula twego m�zgu poczuje si wtedy bardziej swobodnie, szybciej otworzy si na barwne, obrazowe skojarzenia i zwizki, warunkujce dobr pami. Dzieci o wiele lepiej ni doroli zapamituj ludzi nie dlatego, e maj lepsz pami, ale dlatego, e w spos�b naturalny wykorzystuj mechanizmy pamiciowe opisywane w tej ksice.

Zasada „o jedno wicej”. Jeli spotykasz 30 ludzi zapamitujesz 2 do 5 z nich (czyli miecisz si w przecitnej). Przyjmij zasad, e nastpnym razem zapamitasz jedno nazwisko wicej. Zakotwiczysz w ten spos�b w swoim umyle zasad sukcesu i pozbdziesz si stresu wynikajcego z zaoenia „wszystko od razu”. Przy kadym nastpnym spotkaniu zapamituj po prostu jedno nazwisko wicej, a wkroczysz na drog mistrzostwa w sztuce zapamitywania ludzi.

Dobrym wiczeniem - zabaw pod koniec tych rozwaa moe by pr�ba uoenia akronimu (lub akrostychu), zoonego z pierwszych liter wszystkich podanych wyej 17 Zasad Etykiety Towarzyskiej Buzana. Wykorzystaj przykad znanego ci ju akronimu: OBRAZ PLUS AKCJA!

MNEMOTECHNIKA ZAPAMITYWANIA NAZWISK I TWARZY

Zasady podane niej s identyczne jak te opisane w rozdziale 4., zwaszcza jak chodzi o

prac wyobrani

tworzenie skojarze.

Zwra uwag na nastpujce kroki:

stw�rz wyrany, ywy obraz mylowy zapamitywanego nazwiska

powt�rz i zapamitaj brzmienie nowego nazwiska

bardzo uwanie przyjrzyj si nowej twarzy i zanotuj w pamici jak najwicej charakterystycznych rys�w i szczeg��w opisanych na str. …

szukaj szczeg��w wyranie innych i nietypowych

mylowo, w wyobrani, przebuduj, przerysuj now twarz tak, jak to robi karykaturzyci, wydobywajce najbardziej charakterystyczne cechy fizjonomii

uywajc wyobrani, przesady i og�lnych zasad pamiciowych pocz jedn z tych cech z nazwiskiem poznawanej osoby.

Najatwiej i najszybciej nauczysz si wykorzystywa te zasady w praktyce przystpujc od razu do wicze. Na kilku kolejnych stronach podwoiem ilo nazwisk i twarzy, w stosunku do tych, kt�re miae zapamita w pierwszym tecie pamiciowym na str. … Jak sobie radzi z takim zadaniem wyjaniam niej na przykadzie piciu wybranych os�b. Przyjrzyj si im uwanie a potem pozostaym 15, zapamitaj jak najwicej szczeg��w, wymie waciwe nazwiska i sprawd odpowiedzi na str. …

ZAPAMITYWANIE TWARZY

Aby zapamita nazwiska i twarze podane na str. … wystarczy zastosowa opisane wyej techniki. A wic przypatrz si uwanie wszystkim twarzom i znajd wyr�niajce si, charakterystyczne cechy, kt�re pocz z nazwiskiem jakim „ywym” obrazem. Stworzy to bardzo trway lad pamiciowy.

Na przykad pan Mapka (nr 9) ma twarz pooran bruzdami, pen zmarszczek, r�wnie jego wosy s lekko pofalowane, co daje podstaw do skojarzenia z map - a wic Mapka.

Pan Suzuki (rys. 12) ma bardzo wyranie osadzone brwi, kt�re mog ci przypomina kierownic motocykla Suzuki.

Pani Rycyrz (nr 15) atwo zapamita czc jej dugie, pikne wosy, kt�re mog w twej wyobrani spywa z baszty zamku, ze wspinajcym si po nich rycerzem.

Pan Wypaka (nr 19) ma szczecink na gowie. Wyobra sobie, e jego twarz to pole, i e takie wanie wosy to wynik wielkiego poaru, kt�ry wypali ca rolinno.

Pani Szyneka (nr 10), aczkolwiek wyglda na typow blond-pikno, ma r�wnie do charakterystyczn szczk, kt�ra moe ci przypomina najsmakowitsz wisk nog, czyli szynk!

Jeszcze jedna rzecz jak chodzi o zapamitywanie ludzi. Jeli jeste pewien, e spotykasz dan osob tylko raz i e nie musisz w jej przypadku zatrudnia pamici dugotrwaej, wystarczy wtedy wykorzysta jaki „rzucajcy si w oczy” fragment garderoby, mimo e dla pamici dugotrwaej to za mao, bo przecie nastpnym razem osoba ta moe przyj inaczej ubrana. Podobn doran „zakadk wizualn” moe by fryzura (uczesanie) i broda.

A teraz sprawd, jakie zrobie postpy i wr� jeszcze raz d otestu pocztkowego na str. …

CHARAKTERYSTYKA LUDZKICH G�W I TWARZY

Gowa. Zanim zajmiemy si dokadniej rysami twarzy, kt�r zwykle widzimy najpierw, przyjrzyjmy si ludzkiej gowie jako caoci. Jaki ma ksztat? Jaka jest budowa czaszki? Stwierdzisz po kr�tkiej obserwacji, e gowa moe by a) dua, b) rednia, c) maa, i e bez wzgldu na wielko bywa te a) kwadratowa, b) prostoktna, c) okrga, d) owalna, e) tr�jktna (z podstaw przy podbr�dku i wierzchokiem na szczycie czaszki), f) tr�jktna (z podstaw przy szczycie czaszki i wierzchokiem przy brodzie), g) szeroka, h) wska, i) grubokocista, j) cienkokocista. Jeszcze przed bezporedni prezentacj moesz zobaczy gow nieznanej osoby z profilu. Bdziesz zdumiony, jakie tu s r�nice. Zobaczysz wic gow: a) kwadratow, b) prostoktn, c) owaln, d) szerok, e) wsk, f) okrg, g) pask z przodu, h) pask z wierzchu, i) pask z tyu, j) wypuk z tyu, k) zaman, z wystajcym podbr�dkiem i pochylonym czoem, l) zaman, z cofnitym podbr�dkiem i wysunitym czoem.

Wosy. W dawniejszych czasach, kiedy fryzury byy bardziej trwae i jednolite, wosy mogy by lepsz zakadk pamici ni dzisiaj. Era barwnik�w, lakier�w, peruk i niemal nieskoczonej r�norodnoci styl�w t rol wos�w bardzo osabia. Co jednak zostao, a mianowicie: Mczyni maj wosy: a) grube, b) delikatne, c) tuste, d) proste, e) rzadkie, f) nad wysokim czoem, g) bardzo kr�tkie, , h) rednie, i) dugie, j)krcone. W widocznych przypadkach mona r�wnie odr�ni kolor wos�w, s r�wnie ysi. Kobiety maj wosy: a) grube, b) drobne, c) delikatne. R�norodno damskich fryzur sprawia, e uczesanie nie jest dzi przekonujcym wyr�nikiem kobiecych twarzy.

Czoo Na og� spotyka si haso: wysokie, szerokie, niskie, wskie (midzy lini wos�w i brwiami), wskie (midzy skroniami), gadkie, pomarszczone pionowo i poziomo.

Brwi a) grube, b) cienkie, c) dugie, d) kr�tkie, e) stykajce si, f) oddzielone od siebie, g) r�wne, h) ukowate, i) krzaczaste, j) zwajce siku kocowi, k) zakrcone do g�ry.

Rzsy a) grube, b) cienkie, c) dugie, d) kr�tkie, e) proste, f) podwinite

Oczy a) due, b) mae, c) wyupiaste, d) gboko osadzone, e) osadzoneblisko nosa, f) osadzone szeroko, g) skone na zewntrz, h) skone do wewntrz, i) danego koloru, j) tcz�wk wida ca, k) tcz�wka moe by czciowo przesonita g�rn lub doln powiek. Warto te zwr�ci uwag na g�rn powiek i „worki” pod oczami. Oba te elementy mog by mae, due, gadkie lub pomarszczone, napuchnite lub wiotkie.

Nos Patrzc od przodu nos moe by: a) duy, b) may, c) wski, d) redni, e) szeroki, f) zakrzywiony; z kolei nos z profilu jest: a) prosty, b) paski, c) spiczasty, d) zaokrglony, e) zadarty, f) rzymski lub orli, g) grecki, tzn. w jednej linii z czoem lub h) z wgbieniem w rodku. Same nozdrza te mog by: a) proste, b) wskie, c) szerokie, d) rozdte, e) delikatne.

Koci policzkowe Koci policzkowe to na og� bardzo charakterystyczny element twarzy ogldanej z przodu. Najczciej wyr�niamy trzy typy: a) wysoko pooone, b) wystajce, c) cofnite.

Uszy Na uszy zwracamy na og� mao uwagi, a jednak ta cecha twarzy moe by bardziej charakterystyczna ni inne. Uszy mog by: a) due, b) mae, c) gadkie, d) zdeformowane, e) okrge, f) dugie, g) tr�jktne, h) przylegajce, i) odstajce, j) owosione, k) za mym, duym lub cakiem bez patka. Poniewa kobiety czciej ni mczyni przykrywaj uszy wosami, ten element jest bardziej znaczcy dla twarzy tych ostatnich.

Wargi a) duga g�rna warga, b) kr�tka g�rna warga, c) mae, d) grube, e) szerokie, f) cienkie, g) wywinite do g�ry, h) wywinite do dou, i) piknie wykrojone, j) zdeformowane, k) zmysowe.

Broda Patrzc en face: a) duga, b) kr�tka, c) spiczasta, d) kwadratowa, e) okrga, f) podw�jna, g) z dokiem w rodku, h) rozszczepiona. Patrzc z profilu: a) wystajca, b) prosta, c) podw�jna, d) cofnita.

Sk�ra a) gadka, b) szorstka, c) ciemna, d) jasna, e) plamista lub z innymi znakami, f) tusta, g) sucha, h) krostowa, i) ziemista, j) pomarszczona, k) pobrudona, l) opalona, m) piegowata.

Inne charakterystyczne cechy twarzy, zwaszcza mskich, to rozmaity zarost od kr�tkich bokobrod�w po pen brod i wsy. Nie ma sensu tworzy tu adnej listy. Wystarczy pamita, e spotyka si takie ozdoby twarzy, i e tak jak uczesanie, mog one znikn lub zmieni si nawet nastpnego dnia.

Podpisy pod twarze na str. 150 -153 oryginau:

Harasymowicz	11. Grzdal
Wijura	12. Suzuki
Laskowik	13. Muzaj
Michalski	14. Tragiczny
Gut	15. Rycyrz
Kalinowski	16. Galiska
Kowalewski	17. Kwaniewska
Karpiska	18. Porbski
Mapka	19. Wypaka
Korycki	20. Szyneka

Str. 154 - 157 rysunki jak w oryginale

Skoro poznae ju „pamiciow” Etykiet Towarzysk i podstawowe zasady mnemotechniki uatwiajce zapamitywanie nazwisk i twarzy, stw�rz teraz swoisty Obrazkowy Sownik najczciej spotykanych nazwisk. Przyporzdkowane im obrazowe sowa zastpcze szybciej poczysz wtedy z charakterystyczn cech lub szczeg�em danej twarzy postaci. Ponisze przykady traktuj jako pocztek przyszej listy.

Adamski - zobacz goego faceta z listkiem figowym,

Batkiewicz - bat - Kij�w-(bicz). Strzelasz batem nad panoram Kijowa, oplecionym biczem (tu: -icz = bicz),

Cichocka - cichooo m�wi Cichocka (z palcem na ustach), bo si przewr�c klocki…,

Dbrowski - dbrowa pena piesk�w,

Cielak - zobacz jak ciela ciosa siekier wielk liter K. Cielak = ciela-K

Drobniewska - dr�b, mn�stwo drobiu, dziobie tygodnik NIE na wielkiej desce. Drobniewska = dr�b-NIE-(de)ska (koc�wka -ski to staa zakadka deska).

Elertowicz - alert - owicz. Zobacz alert, wielki harcerski miting w owiczu. Albo ekler-toffi-(b)icz (tu -icz = bicz).

Figarska - figa-Rysy-(de)ska. Figa wchodzi na Rysy po desce.

Gajda - gaj-dach. Gaj ronie na dachu.

Hyak - Hy-hy-hy! mieje si ak.

Igantowicz - Iga (np. Cembrzyska)-NATO-(b)icz. Iga na posiedzeniu NATO strzela na postrach z bicza.

Jaciubek - Ja-Cif-ubek. Ja polewam Cifem jakiego okropnego ubeka.

Kosiorowski - Kos-sio!-rowy-(pie)ski. Patrzysz: kos leci sio!, woasz do niego, a on wpada do row�w, gdzie zaczyna baraszkowa z pieskami (-ski = pieski).

Lorenc - LO (liceum og�lnoksztacce)-ren-C. W twoim liceum chodz reny, dosiadane przez wielkie litery C.

uczak - uk-krzak. Zobacz uk w krzaku.

Matusik - Mat-TU-sik. Mat w samolocie TU (104) robi siusiu…

Nowicka - Novi (Singers)-(ma)cka. Novi piewaj na macce omiornicy. Nie lubisz omiornic? Zobacz n�w, ksiyc w nowiu, kt�ry wdycha wick - i m�wi z ulg a! (n�w-wick-a!)

Ostulski - ost - tuli - (pie)ski. Bez komentarza…

Pucis - buk-cis - dwa drzewa. Nie gruszki na wierzbie, ale buk na cisie. A jeszcze lepiej Puk (ten z Pukowej G�rki Kiplinga) wazi na cisa.

Rozwadowicz - jeli znasz Rozwad�w, zobacz jak na tej stacji strzelasz z bicza (-icz = bicz). Albo rosa-wata (wat lepiej sobie wyobrazi ni wad)-(b)icz. A moe rosa-VAT-toffi-(b)icz?

Skruczaj - sok-ruczaj. atwe.

Tyc - jak tyci. Albo k�cisz si z wielk liter C, grozisz jej palcem i m�wisz Ty!-C!

Ugorski - ug�r - (pie)ski. Zobacz skaczce po ugorze tysice piesk�w.

Woche - Woch-Henio. Stw�rz w wyobrani obraz typowego (dla ciebie) Wocha i pocz go ze znanym ci Heniem.

Zygmunciak - Zygmunt (np. ten z kolumny), kt�ry robi ciach! swoim mieczem.

arek - ar i rech - jak aba. Pan arek na przykad chodzi boso po rozarzonych wglach i z zadowoleniem m�wi rech (rech-rech).

Powt�rz raz jeszcze: stosujc pamiciowy savoir-vivre, zasady mnemotechniki i wasny obrazkowy sownik nazwisk znajdziesz si rycho na drodze do mistrzostwa w zapamitywaniu nazwisk i twarzy.

Musz tu jeszcze wspomnie o pewnym wydarzeniu, kt�re zmienio moje ycie, i dziki kt�remu tak naprawd zajem si sztuk zapamitywania. Wydarzenie to miao miejsce na pierwszym wykadzie w pierwszym dniu zaj na pierwszym roku moich studi�w… By to wykad z angielskiego, o �smej rano, wic wszyscy przyszli nieco ospali, mimo piewnego podniecenia, e po raz pierwszy przychodz na uniwersytet. Obudzi nas, i to w niezwyky spos�b, wykadowca. Wszed na sal z akt�wk, bez adnych notatek, ksiek ani dziennika. Stan na rodku, przedstawi si i powiedzia, e sprawdzi na pocztek list obecnoci. I tak z zaoonymi na plecach rkami zacz wymienia nasze nazwiska w porzdku alfabetycznym - Adams, Alexander, Berlow, Bossy; a my odpowiadalimy typowymi pomrukiwaniami „jestem” albo „obecny”. Kiedy doszed do Camburna nie byo odpowiedzi. Nasz wykadowca odczeka chwil, po czym powt�rzy „pan Barry Camburn”, a kiedy i tym razem nikt si nie odezwa, z tym samym wyrazem twarzy powt�rzy „Barry Camburn, zamieszkay 29 West Street, tel. 2727376, urodzony 24 czerwca 1943 roku, imi ojca Frank, matki Mary”. Jedyn odpowiedzi byy nasze coraz szerzej otwierajce si oczy i usta. A on sprawdza dalej list i kiedy trafia na kogo nieobecnego, wymienia jego imi, adres, numer telefonu, dat urodzenia i imiona rodzic�w.

Zdalimy sobie spraw z tego, e nie m�g zwyczajnie przewidzie, kto bdzie nieobecny, a wic musia pamita te wszystkie szczeg�y przed przyjciem na zajcia.

Kiedy sprawdzi w ten spos�b ca list obecnoci, szybko wymieni raz jeszcze przed oniemia klas wszystkich nieobecnych i z krzywym umiechem doda „taaak, kiedy sobie o nich przypomn…”.

Chocia nie widzia nas przedtem ani razu, zapamita jednak bezbdnie nasze nazwiska i dane personalne. Posugujc si wiedz zdobyt w tej ksice, zastan�w si, jak by sam upora si z podobnym zadaniem, a kiedy okrelisz ju metod, zastosuj j w praktyce.

Rozdzia 24.
Jak przypomnie sobie to, co pozornie wyleciao z gowy.

Uczestniczyem niedawno w miym, spokojnym obiedzie z kilkoma biznesmenami, wr�d kt�rych znalaz si r�wnie nowo wybrany prezes jednej z organizacji Treningu i Doskonalenia. Zanim podano przystawki czowiek ten powiedzia, e musi co z siebie wyrzuci, bo za chwil eksploduje. Okazao si, e wanie wamano mu si do samochodu, przedni szyb diabli wzili, a w dodatku skradziono mu teczk z dziennikiem i bardzo wanymi dokumentami.

Po aperitifie i przekskach nasz przyjaciel unika rozmowy i wyranie ucieka gdzie mylami, co jaki czas robic pospiesznie jakie notatki na kawakach papieru. W kocu poirytowany stwierdzi, e ma wiecz�r zmarnowany, poniewa moe przypomnie sobie tylko cztery rzeczy, kt�re mia w skradzionych materiaach, a wie e byo ich znacznie wicej, e musi zoy meldunek o kradziey na policji w cigu 2 godzin, i e im bardziej stara si sobie co przypomnie, tym bardziej mu si to nie udaje.

Co mona zrobi w takiej sytuacji, aby odblokowa pami? Jak mona wtedy sobie (lub innym) pom�c?

Dla kilku z nas siedzcych przy stole mechanizmy dziaania pamici nie byy tajemnic, zaproponowalimy wic prezesowi nastpujce wiczenie: chodzio o to, aby przesta skupia si na tym, czego nie m�g sobie przypomnie, a zaj si tym, co nazywam mdrze Uwolnieniem Zdarze Skorelowanych. Zapytalimy wic, kiedy ostatni raz otwiera teczk. Odpowiedzia, e tu przed wyjciem z biura i wtedy przypomnia sobie, e do pliku znajdujcych si w teczce papier�w dooy dwa wane artykuy z jakiego magazynu. Zapytalimy wic dalej, kiedy ostatnio mia otwart teczk przed wyjciem z domu. Okazao si, e poprzedniego wieczoru po kolacji, co przypomniao mu, e woy wtedy do teczki dwa inne artykuy oraz magnetofon i kalkulator, kt�rych potrzebowa nastpnego dnia w biurze. Wreszcie poprosilimy, aby powiedzia, jak jego teczka wyglda w rodku. W miar jak opisywa dokadnie wszystkie przegr�dki i kieszenie przypomnia sobie pi�ro, o�wki, listy i szereg innych przedmiot�w, kt�rych w aden spos�b nie m�g sobie przedtem przypomnie!

Po 20 minutach przyjemnej, eby nie powiedzie, radosnej zabawy z przypominaniem sobie ostatnich 24 godzin na twarzy prezesa zagoci szeroki umiech, znikno poprzednie napicie, a do tych zaledwie 4 pozycji, kt�re z takim trudem i b�lem przypomnia sobie przez godzin i dwadziecia minut, dopisa jeszcze 18.

Sekret tej swoistej techniki przywoujcej ley w swobodnym „buszowaniu” po wszystkich ladach pamiciowych, bez pr�b przypominania sobie konkretnych rzeczy. Z kolei sekret tego sekretu polega na tym, aby „zapominajc” o tym, co chcesz sobie przypomnie, otoczy t „dziur” w pamici jak najwiksz iloci moliwych skojarze i pocze (patrz rysunek poniej). Najatwiej to zrobi odtwarzajc jak najwicej fakt�w zwizanych, skorelowanych jako z zapomnian informacj. Ta metoda jest niezawodna praktycznie zawsze i tak naprawd przybiera form tworzonej w mylach lub na papierze mapy Myli wok� „pustego” centrum.

Rys. jak na str. 162 oryginau.

Napis w rodku: To, co zapomniae.

W tych rzadkich przypadkach, kiedy pami nie zadziaa od razu, po zakoczeniu serii pyta opisanych wyej daj polecenie swojemu m�zgowi, aby zapomnia o szukanej informacji na poziomie wiadomym i przekaza zadanie do podwiadomoci. Przekonasz si, e po takim „zaprogramowaniu”, kiedy minie zaledwie kilka godzin (najwyej dni), pami prawdziwie ci zaskoczy i to dosownie - przypomnisz sobie bowiem to, co chciae w najmniej spodziewanym momencie: w czasie jazdy samochodem, kiedy stoisz pod prysznicem, jeste na przyjciu, zasypiasz lub wanie si obudzie.

Ta technika, podobnie jak inne, nie tylko usprawnia pami i zwiksza potencja tw�rczy twojego umysu, ale daje szczeg�lne poczucie pewnoci, e bez wzgldu na to, co zapomnisz, gdzie w lewej i prawej p�kuli m�zgu, w pokadach podwiadomoci czuwa tw�j prywatny Sherlock Holmes, gotowy do rozwizania kadej „pamiciowej” zagadki, z kt�r nie moesz sobie poradzi.

Rozdzia 25.
Jak uczy si do egzaminu.

Czy znasz:

ten strach przedegzaminacyjny trwajcy cay rok i narastajcy z upywem kolejnych miesicy, jak burzowa chmura za horyzontem?
te dramatyczne, stresujce, niekiedy wrcz paniczne, tygodnie i dni przed sesj egzaminacyjn?
peen napicia popiech, w jakim wpadasz do sali egzaminacyjnej, aby zaoszczdzi kad sekund na odpowied?
nerwowe, chaotyczne i pospieszne czytanie pyta i czytanie raz jeszcze, eby w og�le zorientowa si o co w nich chodzi?
uczucie, e stracie 1/4, a czsto i poow czasu przeznaczonego na egzamin na chaotyczne notatki i przypadkowe pomysy, drapic si nerwowo w gow, gryzc o�wek i marszczc czoo, i pr�bujc w narastajcej panice przypomnie sobie to co wiesz, a czego wanie w tym momencie nie moesz sobie przypomnie?
uczucie frustracji, kiedy pr�bujesz wydoby jak esencj z chaotycznie zapamitanej wiedzy?
b�l odka ze strachu, e na pewno zapytaj o to, czego nie umiesz?
uczucie cakowitej, wszechogarniajcej pustki w gowie?

DOBRA WIADOMO: po lekturze tego rozdziau nie musisz ju tego dowiadcza!

Ten czsto spotykany scenariusz, ujty w seri powyszych pyta, znaj nie tylko ci, kt�rzy przychodz na egzamin nie przygotowani, ale i ci, kt�rzy naprawd duo wiedz. Pamitam co najmniej trzech student�w z mojego roku, kt�rzy w niekt�rych przedmiotach wrcz imponowali niezwyk wiedz, udzielali korepetycji, pomagali innym, sabszym, a mimo to paradoksalnie - tym wyjtkowym studentom zawsze brakowao czasu na egzaminach pisemnych, jakby nie byli w stanie wybra z tej swojej ogromnej wiedzy potrzebnych fragment�w, kt�rych najwidoczniej nie mogli sobie przypomnie w chwili pr�by.

Wszystkich tych trudnoci mona unikn wykorzystujc w przygotowaniach do egzaminu technik czytania i uczenia si opisanych w ksikach Use your Head i Speed (and Range) Reading i technik pamiciowych jak Mapy Myli (opisanych w rozdziale 22.), a zwaszcza GSP w poczeniu z MS. Powiedzmy, e studiujesz psychologi i bdziesz zdawa egzamin z tego przedmiotu. W miar jak przybywa ci notatek w cigu roku, organizujesz je w podstawowe kategorie i grupy - klasyfikacja, rodzaj, klasa, typ (podobnie jak przy zapamitywaniu dowcip�w (patrz str. …), kt�re dzielisz jeszcze ewentualnie na podgrupy, tak, aby w caoci uj w ten spos�b wszystkie potrzebne ci informacje.

Taka organizacja materiau z przedmiotu „Psychologia” mogaby wyglda nastpujco:

g�wne zagadnienia

g�wne teorie

waniejsze eksperymenty

znaczce wykady

wane ksiki

wane artykuy

najwaniejsze wnioski i punkty szczeg�lne

wasne pomysy i teorie.

Wykorzystujc GSP poszczeg�lne tytuy jak wyej moesz teraz powiza z wybranymi zakadkami liczbowymi i z kad poczy kluczowe sowo-obraz, zwizane z danym zagadnieniem. Na przykad jeli zakadki 30-50 przeznaczasz na zapamitanie wanych eksperyment�w w psychologii, a pity z nich to dowiadczenie B.F. Skinnera, w kt�rym gobie ucz si dzioba wybrane miejsce, otrzymujc nagrod w postaci karmy, moesz wyobrazi sobie mole (35), przed kt�rymi ogania si skin wielk liter R (Skinner), siedzcy na wielkim gobiu. Gob dziobie soce i z nieba lec w d� cae tony ziarna, strumienie ziarna. Dziki takiej metodzie w cigu zakadek od 1 do 100 moesz zawrze cay rok studi�w, a potem popisywa si tak zorganizowan i przetrawion wiedz w pynnie udzielanych odpowiedziach na egzaminie. Jeli na przykad trafisz na pytanie: motywacja a uczenie si w psychologii behawioralnej, znajdujesz w tym pytaniu sowa - klucze, po czym przebiegasz w mylach matryc wybranych zakadek i wyszukujesz informacj, kt�ra wie si z tym pytaniem. Og�lna forma twojej odpowiedzi mogaby wyglda tak:

Omawiajc zagadnienie: motywacja a uczenie si w psychologii behawioralnej, chc przedstawi najpierw g�wne dziay psychologii bla, bla, bla…, om�wi trzy dowiadczenia, kt�re potwierdzaj hipotez A, bla, bla, bla, dwa dowiadczenia na potwierdzenie hipotezy B bla, bla, bla i pi eksperyment�w, kt�re potwierdzaj hipotez C, bla, bla, bla…

W tych rozwaaniach wykorzystam opinie autor�w poniszych ksiek bla, bla, bla i materiay z artyku�w bla, bla, bal oraz wykad�w profesora bla, bla, bla na temat bla, bla, bla.

I wreszcie we wnioskach i rozwaaniach kocowych przedstawi kilka wasnych myli i idei na temat poniszych problem�w bla, bla, bla.

Jak widzisz gwarantujesz sobie dobr ocen ju w tym pocztkowym etapie. Po prostu dajesz wietne wprowadzenie.

Warto podkreli, e bez wzgldu na przedmiot, ostatni kategori ujt w twoim Systemie Pamiciowym powinny by wnioski, wasne myli i tw�rcze przemylenia. One wanie decyduj o r�nicy midzy ocen dobr a celujc.

Jak dokadnie przygotowywa si, jak czyta, jak studiowa do egzamin�w przeczytasz w stosownych rozdziaach innych moich ksiek, zwaszcza: The Mind Map Book, Radiant Thinking i Use your Head, w rozdziaach powiconych tzw. Organicznej Technice Uczenia si z wykorzystaniem Mapy Myli (oryg. Mind Map Organic Study Technique - MMOST), a jak wykorzystywa t technik w szkoleniu grup rodzinnych i biznesowych poczytaj w rozdziaach ksiek Make the Mast of your Mind i Harnessing the Para Brain.

Opr�cz umiejtnoci przygotowywania si do egzamin�w, dziki opisywanym w tej ksice technikom pamiciowym zwikszysz r�wnie potencja tw�rczy wasnego m�zgu, co jest najpewniejsz drog do kocowego sukcesu.

Rozdzia 26
Jak zapamitywa przem�wienia, dowcipy, role, wiersze oraz tre artyku�w i ksiek.

PRZEM�WIENIA

Najlepsza droga aby zacz zapamitywa przem�wienia to zda sobie spraw z tego, e w 90% przypadk�w nie trzeba uczy si ich na pami. Uwiadomienie sobie tego faktu niemal natychmiast pomaga pokona g�wne przeszkody, przed kt�rymi stoj ci, kt�rzy uwaaj pisanie i wygaszanie przem�wie za funkcj pamici. Jakie to przeszkody?

Ogromna ilo czasu, kt�rej wymaga nauczenie si tekstu na pami. Na opanowanie na pami 1-godzinnego przem�wienia tracisz rednio cay tydzie, w czasie kt�rego piszesz i przepisujesz, i jeszcze raz, i jeszcze, aby nada tekstowi form uatwiajc zapamitanie, a potem przecie musisz znale jeszcze czas na mudne powtarzanie;

Due obcienie umysu i stres emocjonalny;

Stres fizyczny zwizany z pkt 2;

Wyrana nienaturalno, sztuczno prezentacji wynikajca z wygaszania tekstu dokadnie sowo w sowo;

Znudzenie suchaczy, kt�rzy szybko orientuj si, e zamiast spontanicznego, ywo reagujcego na kontakt z publicznoci m�wcy suchaj zestresowanej „maszyny”;

Nastr�j nerwowego napicia, kt�ry udziela si i m�wcy, i publicznoci, w tych strasznych dugich chwilach, gdy zapomniane sowo nie pozwala m�wcy znale zgubionego wtku;

Brak kontaktu wzrokowego midzy m�wc a suchaczami, gdy ten pierwszy „patrzy w siebie” na mechanicznie zapamitany materia.

Sekret wygaszania dobrego przem�wienia polega nie na uczeniu si tekstu na pami, sowo w sowo, ale na zapamitaniu cigu s�w-kluczy, do kt�rego mona sprowadzi kade przem�wienie. Cay proces przygotowania, zapamitania i wygoszenia mowy moe sta si zajciem i atwym, i przyjemnym, jeli bdziesz pamita o kilku prostych zasadach:

Szukaj, uzupeniaj, poszerzaj. Interesuj si moliwie w peni tematem przem�wienie. Zapisuj pomysy, cytaty, r�da, kt�re mog ci si przyda, najlepiej w formie Map Myli, om�wionych og�lnie w rozdziale 22, a dokadniej w ksikach The Mind Map Book, Radiant Thinking i Use your Head.

Mapa Myli - og�lny ksztat przem�wienia. Po tych wstpnych przygotowaniach, sid i zaplanuj, r�wnie w formie Mapy Myli, jak ma wyglda podstawowy zrb tego, co chcesz powiedzie.

Mapa Myli - struktura szczeg�owa. Majc og�lny ksztat przem�wienia (bazow Map Myli) przed sob, wpisz na teraz wszystkie wane szczeg�y. Pracuj lew i praw p�kul m�zgu, tw�rz niezwyke skojarzenia, zatrudniaj wyobrani, a stworzysz penowartociow mylow map caoci. Zwykle nie powinna ona zawiera wicej ni 100 s�w.

wicz. W oparciu o te specyficzne notatki przewicz teraz jak i co bdziesz m�wi. Szybko przekonasz si, e opracowany plan jest bardzo przejrzysty, e moesz policzy i wymieni g�wne tematy i wszystkie podtytuy, i e ju same wstpne przemylenia, potem poszukiwania, wreszcie opracowanie caej konstrukcji mylowej w formie planu pozwolio ci zapamita wikszo tekstu. Oczywicie na pocztku w niekt�rych miejscach bdziesz si waha, moe nawet zgubisz wtek, ale po kilku powt�rkach okae si, e nie tylko znasz cae przem�wienie od pocztku do koca, ale te o wiele lepiej ni inni m�wcy przedstawiasz realne zwizki, skojarzenia, podstawy swoich rozwaa, sowem po prostu wiesz o czym i co masz powiedzie. To ostatnie jest szczeg�lnie wane i znaczy po prostu, e m�wisz swobodnie, bez lku, e pomylisz kolejno s�w. Poruszasz kolejne wtki uywajc s�w takich, jakie s ci potrzebne w danej chwili. Nie trzymasz si krpujcej kolejnoci wyuczonych wczeniej zda. Twoja mowa staje si tw�rcza i dynamiczna. Znakomit ksik dla wszystkich, kt�rych interesuje sztuka oratorska i chc pogbi wiedz na ten temat jest Present Yourself Michaela J. Gelba. Autor opisa w niej szczeg�owo i wszystkie kanony dobrego m�wcy i wiczenia praktyczne, rozwin r�wnie wtki pamiciowe, o kt�rych pisz w swoich ksikach Rusz gow i Pami na zawoanie.

Stosuj zakadki. To swoisty „manewr rezerwowy”. Zawsze moesz wspom�c dziaanie pamici wykorzystujc jeden z g�wnych system�w zakadek pamici. Wybierz 10, 20, 30 s�w-kluczy, kt�re w caoci ujmuj twoje przem�wienie i pamitajc o zasadzie OBRAZ PLUS AKCJA pocz je z wybranymi zakadkami, dziki czemu nawet jeli si zgubisz, szybko odnajdziesz wtek. I nie martw si, e czasem na kr�tko przerwiesz przem�wienie. Kiedy suchacze wyczuj, e wiesz o czym m�wisz, chwile ciszy jakie mog ci si zdarzy zrobi wicej dobrego ni zego, gdy publiczno zobaczy m�wc, kt�ry przy nich myli i tworzy. A to uprzyjemnia suchanie, sprawia, e przem�wienie staje si bardziej osobiste i naturalne. Niekt�rzy wielcy m�wcy wrcz traktuj takie „elektryzujce” chwile ciszy jako stay element techniki oratorskiej, przeduajc je nawet do penej minuty!

W tych nielicznych przypadkach, kiedy rzeczywicie musisz nauczy si przem�wienia na pami, sowo w sowo, moesz uatwi sobie to zadanie wykorzystujc to wszystko, co m�wilimy do tej pory, a potem cyzeluj cao przy pomocy specjalnych technik, uatwiajcych r�wnie uczenie si r�l i wierszy, o czym dalej.

DOWCIPY

Trudnoci z przypominaniem sobie dowcip�w i wynikajcych z nich kopotliwych sytuacji waciwie nie da si zliczy. Z przeprowadzanych ostatnio wr�d biznesmen�w i student�w bada wynika, e na tysic badanych os�b blisko 80% uwaao, e nie potrafi opowiada dowcip�w, wszyscy chcieliby to robi lepiej, r�wnie wszyscy podawali sab pami jako g�wn przeszkod w nabyciu tej sztuki.

W istocie rzeczy o wiele atwiej zapamita dowcipy ni przem�wienia, poniewa ca kreatywn cz tego zadania dowcip zrobi ju za ciebie. Metoda jest dwustopniowa: po pierwsze ustalasz podstawowe rodzaje dowcip�w, co uatwia uchwycenie i zaszeregowanie pointy i po drugie zapamitujesz g�wne szczeg�y.

Swoist kartotek dowcip�w stwarzasz przy pomocy zakadek liczbowych. Wszystkie dowcipy mona podzieli na kategorie og�lne i to jest nasze pierwsze zadanie. Bd wic np. dowcipy:

o zwierztach

„intelektualne”

o dzieciach

„narodowe” (irlandzkie, szkockie itd.)

rymowanki

erotyczne

o sportowcach

abstrakcyjne

„gra s�w”

inne.

Zapisz sobie t list w jakim porzdku a potem kadej pozycji przyporzdkuj wybrane zakadki liczbowe, np. od 1 do 19 to dowcipy erotyczne, od 20 do 40 - abstrakcyjne itd.

Krok drugi jest r�wnie atwy. Wykorzystaj tu MS. Powiedzmy, e chcesz zapamita dowcip o facecie, kt�ry przychodzi do baru, zamawia piwo, ale nagle przypomina sobie, e musi wykona pilny telefon. Wie jednak, e jeli odejdzie do telefonu, to kto mu te piwo wypije. Pisze wic na karteczce: „jestem mistrzem wiata w karate” i idzie dzwoni, pewien, e jego piwa nikt nie ruszy. Wraca, zastaje kufel pusty, a pod tym swoim napisem czyta: „Dziki za piwo! Jestem mistrzem wiata w sprincie.”

Aby zapamita ten dowcip wybierz z jego treci kluczowe sowa-obrazy i stw�rz z nich kr�tki kondensat caoci. Wystarczy zapamita kufel, telefon, mistrz karate, mistrz w sprincie.

Pocz teraz kolejnym „ywym” obrazem pierwsze z tych s�w z wybran dla tego rodzaju dowcip�w zakadk liczbow i docz pozostae trzy sowa przy pomocy MS.

Korzyci ze stosowania tego systemu s dwojakie: po pierwsze zaczniesz rzeczywicie wietnie zapamitywa dowcipy, po drugie zaangaowanie prawej p�kuli m�zgu w t zabaw sprawi, e bdziesz wietnie je opowiada, z wiksz wyobrani i polotem. Unikniesz w ten spos�b czego, co tak mczy u wszystkich miernych opowiadaczy kawa�w (i ich samych) - nudy.

ROLE TEATRALNE I WIERSZE

To zadanie pamiciowe bywa dla wielu ludzi niekiedy najtrudniejsze. Borykaj si z nim i uczniowie, i studenci, i aktorzy zawodowi, i amatorzy. Najczciej zalecana i stosowana metoda polega na wielokrotnym czytaniu: najpierw jedna linijki, kiedy umiesz j ju na pami, czytasz nastpn, kiedy i j zapamitasz, czysz te dwie razem, zapamitujesz obie i tak dalej a „do mdoci”, dop�ki nie zapomnisz, jaki by pocztek…

System oparty o techniki pamiciowe i uywany z powodzeniem przez wielkich aktor�w i aktorki, jest zupenie odwrotny: polega na szybkim, kilkakrotnym zczytaniu tekstu od 5 do 10 razy z penym rozumieniem w cigu pierwszych 4 dni(patrz Speed (and Range) Reading). Pracujc w ten spos�b zapamitasz t rol o wiele lepiej ni pod koniec tradycyjnej, 20-tej powt�rki; rzeczywicie odtworzysz bez trudnoci wikszo caego materiau. Tw�j m�zg, zwaszcza jeli uyjesz wyobrani i siy prawej p�kuli (co jak wiesz zdecydowanie przyspiesza zrozumienie), zapamita praktycznie 80% nowych informacji. Pami zacznie dziaa w spos�b naturalny, jako skutek waciwego czytania i rozumienia tekstu z uyciem wyobrani i ywych skojarze.

Ta metoda przynosi o wiele lepsze efekty, ni uczenie si linijka po linijce, co wicej, jej skuteczno mona zwikszy w nastpujcy spos�b: jeszcze raz odwoamy si do obrazowych s�w-kluczy i MS. Na przykad jeli uczysz si na pami wiersza, wybierz i pocz ze sob kilka s�w-kluczy, przy pomocy kt�rych tw�j m�zg „przypomni” sobie pozostae sowa. Sprawdza si to r�wnie w przypadku prozy lub rozbudowanej roli. „Swoje” wejcia atwiej zapamitasz, jeli poszczeg�lne kwestie zamienisz na sowa-klucze, a jeszcze lepiej, jeli ostatnie sowo kwestii partnera poczysz z pierwszym sowem swojej. To skutkiem nieznajomoci tej wanie techniki rodzi si chaos na scenie, te dugie chwile ciszy i rwany dialog, kiedy jeden z aktor�w zapomina jakim sowem koczy swoj wypowied, a drugi nie pamita jak ma zacz.

Wykorzystujc t technik w pracy nad rol zesp� teatralny moe oszczdzi co najmniej poow czasu na przygotowanie sztuki, nie m�wic o mniejszym stresie i wikszej swobodzie na scenie.

ARTYKUY

Czasem musisz zapamita tre artykuu na duej lub kr�cej. W kadym z tych przypadk�w metoda pamiciowa jest inna. Jeli idziesz na zebranie, na kt�rym musisz streci kr�tko artyku czytany niedawno, moesz to zrobi nie tylko bezbdnie, ale i zadziwi obecnych podaniem np. numeracji stronic, kt�re omawiasz. Metoda jest prosta: wybierz jeden, dwa lub trzy sowa-klucze na kadej stronie artykuu, przypominajce ci jej tre i „na�” je na zakadki wybranego systemu. Gdyby mia tylko jedno sowo-klucz dla kadej strony poczona z nim zakadka nr 5 w wybranym przez ciebie systemie podpowie, e wanie omawiasz stron 5-t. Gdyby wybra dwa sowa-klucze dla kadej strony swego artykuu, wtedy bdc przy zakadce nr 7 wiesz, e jeste na stronie 4-tej u g�ry itd.

Aby zapamita tre artykuu na duej, musisz „zagci” list s�w-kluczy, przyj stay i obszerniejszy system zakadek (np. zakadki liczbowe) i zastosowa system powt�rek, opisany w rozdz. 11.

KSIKI

Tak, mona zapamita, i to w kadym szczeg�le, te caej ksiki! Wystarczy zastosowa t sam technik jak w przypadku artykuu. Najatwiej zrobisz to przy pomocy GSP i MS. Po prostu wybierz jedno, dwa, trzy sowa-klucze z kadej strony i pocz je ywym skojarzeniem z zakadk 1, czyli duchem. Dla nastpnej strony pocz kolejne dwa-trzy sowa-klucze z zakadk 2, czyli Noem, itd. W ten spos�b zapamitasz nie tylko to, co najwaniejsze z np. 300 stron ksiki, ale te co autor pisze na g�rze danej stronicy, na jej rodku czy na dole.

KORZYSTAJ Z MAP MYLI

Inna, bardziej efektywn metod zapamitania caej ksiki, artykuu, roli lub poematu jest mapa myli. Kady rozdzia lub jego cz, fragment roli lub wiersza, kt�re chcesz zapamita, moe by przecie jakim odgazieniem takiej mapy. Jeli wyr�nisz je konkretnym ideogramem i kolorem, tw�j umys zapamita i jedno, i drugie oraz pooenie tej gazi w stosunku do caoci. Budujc poprawn map myli musisz wykorzystywa wszystkie moliwoci tkwice w korze m�zgowej, a to sprawi, e niepomiernie wzronie prawdopodobiestwo tego, e jeli co zapomnisz, wszystkie pobliskie informacje z mapy myli podsun ci to, co na chwil uleciao z pamici.

wiczenie: jak zapamita wiersz.

Wypr�buj teraz swoje nowe umiejtnoci i naucz sina pami wiersza autora tej ksiki (na co powinno wystarczy ci 10 minut).

Por�wnanie

Kt�r godzin zegar Wszechwiata bije.

Jak dugo jeszcze soce wieci bdzie

Jaki blask bije z najjaniejszej z gwiazd

Jaki wielki wstrt budzi najgorszy grzech

Kto by ziemskim J�zefem, kto dupkiem, kto Bogiem

Jak gono krew w yach pulsuje

Jak dugo morska fala yje

Jak bardzo wiatr gitk modo przygina

Jak dobra i agodna bya Ewa z ebra Adama stworzona

Jaka myl granice umysu wyznacza

Gdzie w zakrzywionej przestrzeni r�do Czasu bije

Jak czysty bywa nektar przez pszczoy z kwiecia zebrany

I jakie motyle rodz si z gsienic pocig�w.

Rozdzia 27
Zapamitywanie sn�w.

Istniej ogromne r�nice w indywidualnych zdolnociach zapamitywania sn�w. Niekt�rzy ludzie tak le pamitaj wasne sny, i uwaaj, e nie ni w og�le. Tak jednak nie jest. Badania ostatnich 20 lat wykazay, e kada istota ludzka w regularnych odstpach swego snu „oglda” marzenia senne. S to tzw. stany REM (Rapid Eye Movement), w kt�rych obserwuje si szybkie ruchy gaek ocznych i drganie powiek, a niekiedy gwatowne ruchy caego ciaa, odpowiednio do przeywanej we nie fabuy.

Pierwszy krok na drodze do zapamitywania sn�w to odtworzenie pojedynczego marzenia sennego. Przede wszystkim chodzi o nastawienie umysu, polecenie mentalne, dane umysowi tu przed zaniciem. Kiedy zaczynasz zapada w sen, agodnie, ale z przekonaniem po prostu powt�rz w mylach kilkakrotnie: zapamitam m�j sen, zapamitam m�j sen, zapamitam m�j sen… Zaprogramowany w ten spos�b umys tu po obudzeniu przywoa marzenie senne, traktujc jako zadanie priorytetowe. By moe upynie nawet 3 tygodnie zanim ci si to uda, ale metoda jest niezawodna.

Potem moesz zrobi krok dalej. Chodzi o szczeg�y marzenia sennego. To bardzo niebezpieczny i delikatny moment, bo jeli ulegniesz zbytniemu podnieceniu, e tak, wanie hura! zapamitaem sen! - zapomnisz go. Dlaczego? Gdy na tym etapie ten rodzaj zapamitywania wymaga uspokojenia umysu. Musisz nauczy si utrzymywa umys niemal w stanie medytacji i spokojnie przeglda g�wne wtki snu. Wybierasz nastpnie 2 - 3 najwaniejsze sekwencje, swoiste wtki-klucze i uzupeniasz je w obrazie zakadkami dowolnego systemu, wykorzystujc r�wnie znane ci zasady zapamitywania (ten proces w swej istocie nie odbiega od marze sennych).

Oto przykad. Powiedzmy, e nisz, i jeste Eskimosem, dryfujcym na krze lodowej, gdzie pod biegunem i ogromnym flamastrem piszesz na niebie wezwanie o pomoc; a r�nokolorowe litery zwisajce na nieboskonie przypominaj migotliwie firany zorzy polarnej… Aby to zapamita wystarcz dwie zakadki, np. z systemu alfabetycznego.

I tak zobacz jak na tej krze lodowej trzsie si wraz z tob As (treflowy na przykad, albo ten z elementarza) i obaj patrzycie ze zdziwieniem, jak z pisanych na niebie wielkim flamastrem liter „RATUNKU” spadaj licie bzu, pachncy i niezwyky nieg!

Uzupenienie w taki wanie spos�b najwaniejszych obraz�w sennych pozwoli ci atwo poczy stany o r�nych czstotliwociach fal m�zgowych: stany, w kt�rych pisz, budzisz si i cakowicie wracasz do rzeczywistoci. W rezultacie zaczniesz zapamitywa sny, kt�re stanowi przecie bardzo wan i uyteczn cz naszego podwiadomego ycia.

Szczeg�owe rozmowy z ludmi, kt�rym si to udao wykazay, e w cigu kilku miesicy osoby te stay si spokojniejsze, weselsze, bardziej umotywowane, tw�rcze i byskotliwe, pene fantazji, a co najwaniejsze - zdecydowanie polepszyy swoj pami! Co nie powinno dziwi, gdy podwiadomy wiat sn�w to ruchliwe boisko dla prawej p�kuli m�zgu, pole zabaw, na kt�rym mechanizmy dziaania pamici mona wiczy do perfekcji. wiadome zapamitywanie marze sennych automatycznie usprawnia te mechanizmy.

Jeli, podobnie jak wielu innych, zaciekawi ci ten obszar wewntrznej eksploracji i samodoskonalenia, zalecam prowadzenie dziennika sn�w przy uyciu Map Mylowych i s�w-kluczy (patrz rozdzia 22.). Dziennik taki to staa praktyka, nieustanne wiczenie pamici jako takiej i nadzwyczaj skuteczne narzdzie ksztacenia tej tw�rczych moliwoci pamici. Bardzo szybko moe okaza si, e np. zaczynasz by znawc literatury i sztuki, e zaczynasz odkrywa w sobie talenty w dziedzinach, o kt�rych nigdy wczeniej by nie pomyla. Tak byo w przypadku Edgara Allana Poe, kt�ry zapamitywa, a potem ujmowa w form kr�tkich nowel wikszo swoich sn�w. Podobnie Salwadore Dali, synny surrealista, przyznawa, e wikszo swoich obraz�w oglda najpierw we nie.

Tak, powiniene ju wiedzie, e wiczenie pamici to nie tylko lepsze zapamitywanie, ale zwikszenie moliwoci i sprawnoci lewej i prawej p�kuli m�zgu. W efekcie rozwijasz nie tylko pami, ale i potencja tw�rczy, i to zar�wno w naukach cisych, jak i humanistycznych. Zaczynasz r�wnie lepiej rozumie siebie, atwiej poruszasz si w r�nych dziedzinach wiedzy og�lnej, stajesz si prawdziwie tw�rcz jednostk, wnoszc sw�j wkad w rozw�j kultury i cywilizacji planety Ziemia.

Rozdzia 28
Wnioski i wiczenia na przyszo.

wiczenia usprawniajce pami:

Zacznij uczy si nowego przedmiotu lub nowych jzyk�w, aby zwikszy „pamiciow baz danych”,

Jeli odkrye, co ci pomaga w zapamitywaniu, wicz to i doskonal,

Zwracaj uwag na sny i zapamituj szczeg�lnie te obrazy z przeszoci, kt�re, wydawao ci si, zapomniae bezpowrotnie,

Co jaki czas wracaj pamici do przeszych okres�w twego ycia i przypominaj sobie jak najwicej szczeg��w i fakt�w,

Pisz pamitnik, uywajc s�w-kluczy, rysunk�w i symboli i jak najwicej kolorowych Map Myli. Doskonale nadaje si do tego Uniwersalny Organizator Danych - patrz str. …

Stosuj poznane techniki i metody pamiciowe nie tylko w praktyce dnia codziennego, ale r�wnie dla wicze i przyjemnoci.

Tak organizuj czas nauki, aby utrzymywa rozumienie i zapamitywanie na najwyszym poziomie, i aby wypaszcza „rodkowe” zaamanie na krzywej trwaoci pamici.

Powtarzaj wyuczony materia tu zanim zaczniesz go zapomina,

wicz moliwie najczciej posugiwanie si praw p�kul m�zgu, dziki kt�rej tworzysz barwne, „ywe” obrazy, uatwiajce zapamitywanie,

Pr�buj widzie i „czu” jak najwicej szczeg��w wszystkiego, co ogldasz. Im wicej szczeg��w zapamitujesz, tym atwiej je sobie przypomnisz.

Jeli zrobisz to wszystko, nie zaniechasz lektury ksiek na temat ksztacenia pamici, zaczniesz zostawia „kartki przypominacze” we waciwych miejscach, ustalisz plan powt�rek i poprosisz innych, aby zadawali ci „dorane” zadania pamiciowe, coraz sprawniejsza pami i umys bd ci suy do koca ycia.

WNIOSKI

Tak wic przeczytae t ksik, a to znaczy, e wczye wanie potny umysowy „silnik drugiej generacji”, swoisty dopalacz, kt�ry pchnie jako twojego ycia na wyszy poziom.

Im wicej wiczysz znajomo i posugiwanie si metodami i technikami pamiciowymi, tym bardziej usprawniasz swoj pami, tym wikszy staje si tw�j potencja tw�rczy i wiksza wraliwo kadego ze zmys�w.

A to znaczy, e zaczynasz kroczy w g�r, po spirali osobistego rozwoju i wzrostu, e zaczniesz nie tylko zapamitywa sny i marzenia, ale i je realizowa. Wykorzystujc zasady pracy umysowej opisane w tej ksice zwikszasz w ogromnym stopniu swoje moliwoci. Kto wie, moe wic wkr�tce staniesz si czonkiem klubu „Mnemonist�w”, a moe zobaczymy si na Midzyszkolnych lub wiatowych Mistrzostwach w Zapamitywaniu?

ycz, aby dobra i coraz lepsza pami uatwia ci t niezwyk drog, na kt�r wkracza coraz wicej ludzi.

Wszelkie informacje na temat ksiek, kaset magnetofonowych i video, dziaalnoci Klub�w Rusz gow, kurs�w i materia�w szkoleniowych zwizanych z ksztaceniem pamici i rozwojem umysu moesz uzyska piszc pod adres:

The Buzan Centres

54 Parkstone Read, Pole

Dorset BH15 ZPX U.K.

tel./fax: 0-044 1202 674676

Email 101737.1141@compuserve.com

ZEWNTRZNA STRONA OKADKI

Moliwoci tkwice w ludzkiej pamici s naprawd niezwyke. A jak to wyglda u Ciebie? Czy posugujesz si swoj pamici waciwie? Wykorzystujesz j najlepiej jak potrafisz?

W nowym, poprawionym wydaniu ksiki Pami na zawoanie Tony Buzan, autor bestseller�w Rusz gow i Mapy Myli i wynalazca tych ostatnich, odsania w fascynujcy spos�b sekrety wiczenia pamici i maksymalnego jej wykorzystania. Dziki tej ksice dowiesz si nie tylko jak szybciej i skuteczniej zapamitywa nazwiska, liczby, daty i tysice r�nych informacji, ale r�wnie tre przem�wie i artyku�w, wiersze i cae ksiki. Co dla siebie znajd i uczcy si obcych jzyk�w, i studenci zdajcy egzaminy, i gracze w karty i ci, kt�rzy chcieliby posi intrygujc sztuk zapamitywania sn�w.

Po Pami na zawoanie powinni sign wszyscy uczniowie i studenci, zwaszcza w okresie powt�rek i przygotowa do egzamin�w. T pozycj warto poleci r�wnie dorosym, narzekajcym na pami z upywem lat oraz tym wszystkim, kt�rzy doczaj do szybko rosncej rzeszy specjalist�w od amig�wek i gier umysowych oraz uczestnik�w Mistrzostw wiata w Zapamitywaniu.

Zainteresowani znajd tu opis wszystkich klasycznych metod i technik pamiciowych, i oczywicie technik notowania przy pomocy map myli, opracowanych przez Tony Buzana. Dla kadego kto chce zapamitywa wicej i na duej, ksika ta bdzie bezcenn pomoc i ekscytujcym przewodnikiem po niezwykym wiecie superpamici.

INDEKS

alkohol a pami

Anokhin, Piotr

artykuy - zapamitywanie

Arystoteles

Augustyn, w.

Bohm, Dawid

Bonnet, Charles

Cyceron

Dali, Salvador

daty:

dni i miesicy

dni tygodnia

historyczne

spotka

urodzin

dni tygodnia - zapamitanie

Descartes, Rene

Diogenes

DNA, patrz kwas dezoksyrybonukleinowy

dowcipy - zapamitywanie

dowiadczenia „Przedmiertne”

Ebbinghaus, Herman

egzaminy - uczenie si do

erotyka

Etykieta Towarzyska Buzana

FAC - Fonetyczny Alfabet Cyfrowy

Flourens, Pierre

Galen

Grecy

Grey, Richard

gowa, charakterystyczne ksztaty

GSP - G�wny System Pamiciowy

Hartley, David

Herofilus

hipoteza „tabliczie woskowej”

historia wiedzy o pamici

Grecy

Owiecenie

wpyw Kocioa

Rzymianie

teorie nowoczesne

wiek dziewitnasty

Hobbes, Thomas

holografia

humor

jzyki obce

system pamiciowy

uczenie si

karty - zapamitywanie

kolejno

kom�rki m�zgowe

a alkohol

a pojemno pamici

ksiki, zapamitywanie

kwas dezoksyrybonukleinowy (DNA)

kwas rybonukleinowy

liczby wielocyfrowe

numery telefon�w

zapamitywanie

Lorayne, Harry

Luria, Aleksander

MS - acuchowa Metoda Skojarze

Mapy Myli

metoda powielania, patrz r�wnie technika „kostki lodu”

mnemonika

Mnemozyna

m�zg

funkcje lewej p�kuli

funkcje prawej p�kuli

liczba moliwych lad�w pamiciowych

stymulacja elektryczna

Muzy

nazwiska i twarze

zapamitywanie

zasady mnemotechniczne

negatywne nastawienie umysu

Newton, Izaak

notowanie

obrazy pozytywne

pami ejdetyczna

pami fotograficzna

Parmenides

Penfield, Wilder

Platon

Poe, Edgar Allan

powt�rki i powtarzanie

Prochaska, Jerzy

przem�wienia

przesada

przypadkowe przypomnienia

Quintilian

rocznice, zapamitywanie

role teatralne, zapamitanie

Rosensweig, Mark

ruch

rytm

Rzymianie

„rzymski pok�j”

Sereszewski

Skinner, B.F.

skojarzenia

sny

sprawy do zatwienia, zapamitanie

sto s�w skadajcych si na poow rozm�w w obcych jzykach

symbolika

synestezja

systemy pamiciowe

daty historyczne

daty urodzin

daty w caym stuleciu

dowcipy

GSP

jzyki obce

liczby wielocyfrowe

metoda „kostki lodu”

metoda powielania

numery telefon�w

role teatralne

rozkad kart

rymowanki liczbowe

„rzymski pok�j”

sownictwo

sprawy do zaatwienia

terminy spotka

tre artyku�w

tre ksiek

uczenie si do egzamin�w

wiersze

zakadki alfabetyczne

zakadki liczbowe

szybkie ruchy gaek ocznych

lad pamiciowy

technika „kostki lodu”, patrz r�wnie metoda powielania

techniki przywoujce

teoria wibracyjna

testy pamici

daty

liczby wielocyfrowe

numery telefon�w

rozkad kart

zakadki pamici

twarze

charakterystyczne rysy

test pamiciowy

zapamitywanie wraz z nazwiskami

zasady zapamitywania

urodziny, zapamitywanie

Uwolnienie Zdarze Skorelowanych

wiek a pami

wyobrania

wiersze, zapamitywanie

Wennssehin, Stanisaw Mink

Zaidel, Eran

zakadki alfabetyczne

zakadki pamici

GSP

liczbowe

obrazkowe

rymowanki liczbowe

„rzymskie”

system alfabetyczny

ZMZ

Zanotti, Franciszek

zapamitywanie

po zakoczeniu nauki

w funkcji czasu

w trakcie nauki

zasady etykiety towarzyskiej Buzana

Zenon

Zeus

zmysy

ZMZ - Zakadkowa Metoda Zapamitywania

„ywy” obraz

zasady tworzenia i posugiwania si

	20.	11.
	19.	15.
	18.	10.
	17.	3.
	16.	17.
	15.	20.
	14.	4.
	13.	9.
	12.	5.
	11.	19.
	10.	8.
	9.	13.
	8.	1.
	7.	18.
	6.	7.
	5.	16.
	4.	6.
	3.	12.
	2.	2.
	1.	14.

	20.	11.
	19.	15.
	18.	10.
	17.	3.
	16.	17.
	15.	20.
	14.	4.
	13.	9.
	12.	5.
	11.	19.
	10.	8.
	9.	13.
	8.	1.
	7.	18.
	6.	7.
	5.	16.
	4.	6.
	3.	12.
	2.	2.
	1.	14.

	20.	11.
	19.	15.
	18.	10.
	17.	3.
	16.	17.
	15.	20.
	14.	4.
	13.	9.
	12.	5.
	11.	19.
	10.	8.
	9.	13.
	8.	1.
	7.	18.
	6.	7.
	5.	16.
	4.	6.
	3.	12.
	2.	2.
	1.	14.