Buzan_Tony_-_Pamiec_na

SPIS TRE

ĝCI:

NASZE 21 URODZINY

JAK POS

àUGIWAû SIĉ “POSàUGIWANIEM SIĉ PAMIĉCIĄ”

ROZDZIA

à 1. CZY MASZ DOSKONAàĄ PAMIĉû?

ROZDZIA

à 2. SPRAWDħ SWOJĄ PAMIĉû

ROZDZIA

à 3. HISTORIA WIEDZY O PAMIĉCI.

ROZDZIA

à 4. SEKRETY DZIAàANIA PAMIĉCI DOSKONAàEJ

ROZDZIA

à 5. àAēCUCHOWA METODA SKOJARZEē (àMS)

ROZDZIA

à 6. ZAKàADKI “OBRAZKOWE”

ROZDZIA

à 7. RYMOWANKI LICZBOWE

ROZDZIA

à 8. RZYMSKI POKÓJ, CZYLI ZAKàADKI MIESZKANIOWE

ROZDZIA

à 9. ZAKàADKI ALFABETYCZNE

ROZDZIA

à 10. JAK ZWIĉKSZYû O STO PROCENT WIEDZĉ, KTÓRĄ ZDOBYàEĝ DO TEJ

PORY

ROZDZIA

à 11. JAK DàUGO PAMIĉTASZ?

ROZDZIA

à 12. GàÓWNY SYSTEM PAMIĉCIOWY GPS)

ROZDZIA

à 13. JAK ZWIĉKSZYû O TYSIĄC PROCENT WIEDZĉ, KTÓRĄ ZDOBYàEĝ DO

TEJ PORY

ROZDZIA

à 14. JAK ZAPAMIĉTAû ROZKàAD KART

105

ROZDZIA

à 15. JAK PODWYĩSZYû WSPÓàCZYNNIK INTELIGENCJI (II) DZIĉKI

ZAPAMI

ĉTYWANIAU DUĩYCH LICZB.

109

ROZDZIA

à 16. JAK ZAPAMIĉTYWAû NUMERY TELEFONÓW

114

ROZDZIA

à 17. JAK ZAPAMIĉTYWAû TERMINY I GODZINY SPOTKAē

118

ROZDZIA

à 18. JAK ZAPAMIĉTYWAû DATY Z CAàEGO STULECIA

121

ROZDZIA

à 19. JAK ZAPAMIĉTAû DATY I WYDARZENIA HISTORYCZNE 125

ROZDZIA

à 20. JAK ZAPAMIĉTYWAû DATY IMIENIN, URODZIN, ROCZNICE,

JUBILEUSZE ITD.

127

ROZDZIA

à 21 JAK ZAPAMIĉTYWAû SàOWA OBCEGO POCHODZENIA I UCZYû SIĉ

ĉZYKÓW OBCYCH.

129

ROZDZIA

à 22. MAPY MYĝLI - NOTUJ, ABY ZAPAMIĉTAû

137

ROZDZIA

à 23. ZAPAMIĉTYWANIE NAZWISK I TWARZY.

139

ROZDZIA

à 24. JAK PRZYPOMNIEû SOBIE TO, CO POZORNIE WYLECIAàO Z GàOWY.

153

ROZDZIA

à 25. JAK UCZYû SIĉ DO EGZAMINU.

156

ROZDZIA

à 26 JAK ZAPAMIĉTYWAû PRZEMÓWIENIA, DOWCIPY, ROLE, WIERSZE

ORAZ TRE

ĝû ARTYKUàÓW I KSIĄĩEK.

159

ROZDZIA

à 27 ZAPAMIĉTYWANIE SNÓW.

167

ROZDZIA

à 28 WNIOSKI I ûWICZENIA NA PRZYSZàOĝû.

170

INDEKS

173

Tony BUZAN

Urodzony w 1942 r. w Londynie Tony Buzan jest twórc

ą Map MyĞli, Przewodniczącym Fundacji

“Mózg” (the Brain Foundation), za

áoĪycielem Trustu “Mózg” i klubów “Rusz gáową” oraz autorem

poj

Ċcia Mental Literacy (Technika MyĞlenia).

Studia rozpocz

ąá na uniwersytecie British Columbia, uzyskując w 1964 r. specjalizacjĊ z

psychologii, anglistyki, matematyki oraz nauk ogólnych. W 1966 r. pracowa

á w redakcji Daily Telegraph

przy Fleet Street i wydawa

á the International Journal of Mensa, miĊdzynarodowy magazyn dla ludzi o

wysokim ilorazie inteligencji.

Wyda

á w sumie 20 ksiąĪek (19 na temat mózgu uczenia siĊ i ludzkiej kreatywnoĞci oraz 1 zbiór

poezji). Wszystkie, w tym Use your Head (Rusz g

áową), Make the Most of your Mind (Jak w peáni

wykorzysta

ü swój umysá), Speed Reading (Sztuka szybkiego czytania), Buzan’s Book of Genius (Buzana

ksi

Ċga geniuszy) i Mental World Records (Rekordy sprawnoĞci Umysáowej) oraz Get Ahead (IĞü

naprzód) ukaza

áy siĊ w 50 krajach, przetáumaczone na 20 jĊzyków. Jego klasyczna juĪ ksiąĪka Rusz

áową czytana w programach BBC przekroczyáa milion egzemplarzy sprzedanych na caáym Ğwiecie.

Tony Buzan to równie

Ī niezwykáa osobowoĞü, prezenter i koproducent wielu programów

radiowych , telewizyjnych, znanych i popularnych w Anglii i na

Ğwiecie, w tym bijący rekordy

ogl

ądalnoĞci program Telewizji BBC Rusz gáową, serial Otwarta gáowa (ITV), Zaczarowana pĊtla, 1-

godzinny program dokumentalny na temat umys

áu i liczne programy typu talk-show. Jego dwa ostatnie

videoprogramy to: Pot

Ċga umysáu (dystrybutor BBC Video), poĞwiĊcony wykorzystaniu map myĞli w

biznesie (pierwsza nagroda na Festiwalu IVCA w 1991 r.) oraz Gdyby tak najpierw… b

Ċdący nowym

spojrzeniem na pora

ĪkĊ i sukces.

Tony Buzan jest doradc

ą rządu i licznych organizacji miĊdzynarodowych. m. in. BP, Barelays

International, Digital Equipement Corporation, Electronic Date Systems, Hewlett-Packard i IBM.

Wyk

áada równieĪ w czoáowych miĊdzynarodowych centrach biznesu, szkoáach i na uniwersytetach.

áonkowie Organizacji Máodych VIP-ów nazywają go pieszczotliwie “Mister Mózg”. Autor tej ksiąĪki

jest równie

Ī twórcą Memoriad, Mistrzostw ĝwiata w ZapamiĊtywaniu i wspóátwórcą Olimpiad Gier

Umys

áowych. Wiele uwagi w swojej dziaáalnoĞci poĞwiĊca ludziom mającym trudnoĞci w uczeniu siĊ.

Posiada najwy

Īszy na Ğwiecie “iloraz inteligencji twórczej”.

Ponadto Tony Buzan pe

áni funkcjĊ doradcy trenerów i zawodników lekkoatletycznych druĪyn

olimpijskich, m.in. konsultuje treningi brytyjskiej ekipy olimpijskiej wio

Ğlarzy i szachistów. Jest

áonkiem MiĊdzynarodowej Rady Psychologów i Instytutu Treningu i Rozwoju. NaleĪy do Instytutu

Dyrektorów, jest honorowym obywatelem Miasta Londynu i Protektorem Stowarzyszenia M

áodych

Przedsi

Ċbiorców przy uniwersytetach Cambridge i Bristolskim. Uzupeánieniem jego listy dyplomów i

wyró

ĪnieĔ, na której znajduje siĊ równieĪ nagroda organizacji YPO

, jest ostatnio przyznana przez EDS

nagroda Eagle Catcher Award (Nagroda

àowców Oráów), wrĊczana tym, którzy próbują osiągnąü

niemo

Īliwe i robią to!

YPO - Young President Organisation, organizacja m

áodych VIP-ów, zrzeszająca wybitnych máodych ludzi zajmujących

wysokie stanowiska

Electronic Data System - jedna z najwi

Ċkszych amerykaĔskich firm komputerowych

(dedykacje i podzi

Ċkowania)

Wybrance muz, idealnej córce Zeusa i Mnemozyny i mojej drogiej przyjació

áce, artystce Lorraine

Gill

Osoby, których pomoc i wspó

ápraca umoĪliwiáa mi napisanie tej ksiąĪki i którym dziĊkujĊ w

szczególno

Ğci:

Zita Albes; Jennie Allen; Astrid Andersen, Jeannie Beattie; Nick Beytes; Mark Brown; Joy Buttery;

mojemu bratu Barry’emu Buzanowi; Bernard Chibnall; Tessa Clark; Carol Coaker; Steve i Fanny

Colling; Susan Crockford; Tricia Date; Janet Dominey; Charles Elton; Janice English; Lorraine Gill; Bill

Harris; Brian Helweg-Larsen; Thomas Jarlov; Trish Lillis; Hermione Lovell; Annette McGee; Joe

McMahon; Vanda North; Khalid Ranjah; Pep Reiff; Auriol Roberts; Robert Millar Smith; Chirs i Pat

Stevens; Jan Streit; Christoper Tatham; Lee Taylor; Nancy Thomas; Sue Vaudin; Jim Ward; Bill Watts;

Gillian Watts; Phyllida Wilson.

Wprowadzenie:

Ī w latach dzieciĊcych, podobnie jak kaĪdy z moich rówieĞników - zacząáem poznawaü

tajemniczy i trudny do opisania

Ğwiat ludzkiej pamiĊci. To byáo naprawdĊ fascynujące. W miarĊ upáywu

lat odkrywa

áem, Īe w sytuacjach przypadkowych, w zabawie lub w czasie wypoczynku moja pamiĊü

dzia

áaáa tak niezawodnie, Īe nawet tego nie zauwaĪaáem, ale w czasie egzaminów czy klasówek

zawodzi

áa wyraĨnie. Ku memu zdumieniu, w takich sytuacjach juĪ wtedy mówiáo siĊ o “záej pamiĊci” -

przera

Īającej niekiedy krainie zapominania.

W dzieci

Ĕstwie miaáem duĪo do czynienia ze zwierzĊtami na wsi i przekonywaáem siĊ naocznie

jak cz

Ċsto stworzenia pogardliwie zwane “gáupimi” wykazują pamiĊü o wiele lepszą niĪ moja. Dlaczego

Ċc ta nasza ludzka tak czĊsto zawodzi?

Temat ten poch

áaniaá mnie coraz bardziej. ZagáĊbiáem siĊ po uszy w ksiąĪkach, artykuáach,

literaturze fachowej. Zaczynaj

ąc od podstaw czytaáem o staroĪytnych Grekach, którzy wymyĞlili

pierwsze techniki i systemy pami

Ċciowe, przydatne w praktyce dnia codziennego i jak staroĪytni

Rzymianie wykorzystywali je do zapami

Ċtywania rozbudowanej mitologii, treĞci caáych ksiąg oraz

wielogodzinnych przemówie

Ĕ wygáaszanych póĨniej ku zdumieniu sáuchaczy w czasie senackich obrad i

posiedze

Ĕ.

W latach studenckich zajmowa

áem siĊ dalej tą tematyką. KtóregoĞ dnia uderzyáa mnie pewna

Ğl: przecieĪ te podstawowe metody i techniki pamiĊciowe mogą nie tylko usprawniü pamiĊü

“mechaniczn

ą”, dziĊki której czáowiek powtarza coĞ jak papuga, ale posáuĪyü równieĪ do stworzenia

gigantycznej umys

áowej “bazy danych” z báyskawicznym dostĊpem, a przy okazji zwiĊkszyü ogólną

zdolno

Ğü pojmowania i rozumowania.

Zacz

ąáem wiĊc stosowaü te techniki ucząc siĊ do egzaminów; aby ksztaáciü wyobraĨniĊ i

wzmacnia

ü wáasną pamiĊü pomagaáem równieĪ kolegom, zwáaszcza tym zagroĪonym skreĞleniem z listy,

którzy szybko zacz

Ċli uzyskiwaü noty dobre i celujące.

Gwa

átowny rozwój badaĔ nad tajnikami umysáu w ostatnim dziesiĊcioleciu potwierdziá to, co

wszyscy mnemotechnicy, uczestnicy gier umys

áowych, prestidigitatorzy i teoretycy wiedzieli od dawna:

Nasze 21 urodziny

Specjalne, jubileuszowe wydanie Pami

Ċci na zawoáanie, które trzymasz w rĊku, przypadáo w 21-

lecie wydania innej mojej ksi

ąĪki pt. Use your Head (Rusz gáową), z której spoáecznoĞü Ğwiata

dowiedzia

áa siĊ po raz pierwszy o mapach myĞli. Byáo to w 1974 r., a mapy myĞli okazaáy siĊ pierwszym

od pi

Ċciuset lat nowym systemem pamiĊciowym.

Na pocz

ątku lat 90-tych ludzi interesujących siĊ üwiczeniem i rozwojem pamiĊci byáo juĪ tak

wielu,

Īe moĪliwe staáo siĊ zorganizowanie pierwszej Memoriady - MiĊdzynarodowych Mistrzostw

ĝwiata w ZapamiĊtywaniu. Wykorzystując metody i techniki pamiĊciowe opisane w tej ksiąĪce

zawodnicy bior

ący w niej udziaá zapamiĊtywali taliĊ kart w niecaáe 3 minuty, liczby nawet 100-cyfrowe i

w ogóle ogromn

ą iloĞü róĪnych informacji w niewiarygodnie krótkim czasie.

Dominic O’Brien i Jonathan Hancock, obaj mistrzowie

Ğwiata, wyjaĞniali opinii publicznej w jaki

sposób doszli do swoich niezwyk

áych zdolnoĞci zapamiĊtywania tworząc tak gigantyczne “mapy

pami

Ċciowe, oparte o zasadĊ OBRAZ PLUS AKCJA (patrz str. …). Coraz liczniejsze dowody

potwierdza

áy skutecznoĞü owych map myĞli i zasad mnemotechnicznych opisanych w niniejszej ksiąĪce.

W szkole w Eton

16-letni James Longwrth ustanowi

á rekordy Ğwiata w zapamiĊtaniu liczb

wielocyfrowych i kolejno

Ğci kart (taliĊ w 1,5’!). DziĊki technikom pamiĊciowym i mapom myĞli ów

student uzyskiwa

á wybitne oceny na egzaminach, w najmniejszym stopniu nie rezygnując z aktywnego

Īycia teatralnego, towarzyskiego i sportowego.

Natasza Diot, uczennica szko

áy St. David w Ashford, Middlesex, zdobyáa mistrzostwo Ğwiata

kobiet w zapami

Ċtywaniu, uzyskując 9 szóstek w systemie GCSE

, b

Ċdąc przy tym wybitną sportsmenką.

Najwi

Ċksza elitarna szkláa Ğrednia w Anglii (w regionie Londynu) (przyp. táum.)

System ocen na egzaminach do szko

áy Ğredniej w Wielkiej Brytanii.

Natasza wkrótce potem zosta

áa moim asystentem badawczym; to m. in. dziĊki jej pomocy powstaáa

ksi

ąĪka Buzan’s Book of Genius.

A James Lee zab

áysnąá jako gwiazda telewizyjna. Pojawiá siĊ ostatnio w programie, w którym

zadziwia

á widzów niezwykáymi popisami pamiĊciowymi.

Zainspirowani tymi przyk

áadami czáonkowie klubów Rusz gáową powoáali specjalną grupĊ

“pami

Ċciowców”, dla których metody i techniki pamiĊciowe staáy siĊ swoistym “aerobicem mentalnym” i

sposobem na zapami

Ċtanie tysiĊcy przydatnych w Īyciu codziennym danych i informacji.

W 1993 r. zasady mnemotechniczne wy

áoĪone w PamiĊci na zawoáanie, a zwáaszcza teoria

kryj

ąca siĊ w micie o Zeusie i Mnemozynie (patrz str. …) daáy podstawy nowej formule pracy umysáu:

E+

o P= K

, w my

Ğl której energia

dodana do pami

Ċci wyzwala nieskoĔczoną kreatywnoĞü ludzkiego

umys

áu.

Twoja przygoda w tym magicznym i fantastycznym

Ğwiecie wáaĞnie siĊ zaczyna…

Rozumiana jako

Īywa praca wyobraĨni (przyp. táum.)

Jak pos

áugiwaü siĊ “Posáugiwaniem siĊ pamiĊcią”

áad tej ksiąĪki jest tak skomponowany, aby moĪliwie najszybciej osiągnąü zamierzoną poprawĊ

pami

Ċci. TreĞü caáoĞci dzieli siĊ na trzy gáówne czĊĞci. Z czĊĞci I. dowiesz siĊ jak ksztaátowaáa siĊ nasza

wiedza o pami

Ċci i systemach pamiĊciowych. W czĊĞci II. znajdziesz opis Gáównego Systemu

Pami

Ċciowego oraz jak go wykorzystywaü w praktyce. Po lekturze czĊĞci III. nauczysz siĊ zapamiĊtywaü

dowolne informacje dzi

Ċki mapom myĞli.

A bardziej dok

áadnie: rozdziaáy 1 - 9 obejmują sprawdzian twoich obecnych moĪliwoĞci

pami

Ċciowych, podstawowe informacje o dziaáaniu pamiĊci i podstawowe zasady, które musisz znaü, aby

rozwin

ąü pamiĊü w stopniu naprawdĊ niezwykáym. Poznasz tu podstawy àaĔcuchowej Metody SkojarzeĔ

i kilka “dora

Ĩnych” list tzw. zakáadek pamiĊci umoĪliwiających zapamiĊtanie 10, 20 i 25 dowolnych

informacji.

Rozdzia

á 10. pokazuje jak powiĊkszyü poznane listy zakáadek 10-krotnie, a póĨniej 100-krotnie!

W rozdziale 11. przeczytasz o tym, jak zachowuje si

Ċ pamiĊü w funkcji czasu, dziĊki czemu

Ċdziesz mógá tak rozáoĪyü pracĊ lub naukĊ, aby maksymalnie wykorzystaü jej moĪliwoĞci.

Rozdzia

á 12. to Gáówny System PamiĊciowy, nazwany tak dlatego, Īe tworzy podstawĊ dla

praktycznie nieograniczonej liczby innych systemów, przydatnych zw

áaszcza do zapamiĊtywania

informacji opisanych w rozdzia

áach 14 - 21, wiĊc kart, liczb wielocyfrowych (poprawisz dziĊki temu

wyniki swoich testów na inteligencj

Ċ), numerów telefonów, spraw do zaáatwienia, rocznic, terminów i dat

z ca

áego bieĪącego stulecia, sáów obcego pochodzenia i sáów obcojĊzycznych.

Rozdzia

á 22. traktuje o nowej technice zwanej mapą myĞli. Ta nowa metoda pamiĊciowa

prze

áoĪona na sztukĊ notowania polepszy conajmniej 10-krotnie to, jak zapamiĊtujesz i odtwarzasz

zapami

Ċtane informacje.

Z rozdzia

áów 23 - 27 dowiesz siĊ, jak áączyü mapy myĞli z innymi systemami pamiĊciowymi, aby

áatwiej zapamiĊtywaü nazwiska i twarze, przypominaü sobie to, co zapomniaáeĞ, lepiej zdawaü egzaminy

ustne i pisemne, wyg

áaszaü przemówienia, opowiadaü dowcipy i zapamiĊtywaü sny.

Rozdzia

á 1.

Czy masz doskona

áą pamiĊü?

Masz fenomenaln

ą pamiĊü. To stwierdzenie jest prawdą, mimo powszechnie uznawanych

stwierdze

Ĕ w rodzaju:

1. Wi

ĊkszoĞü z nas zapamiĊtuje zaledwie 10% nazwisk napotykanych ludzi

2. Wi

ĊkszoĞü z nas zapomina co najmniej 39% podawanych nam numerów telefonów

3. Uwa

Īamy, Īe w starszym wieku pamiĊü gwaátownie siĊ pogarsza

4. Wielu z nas pije, a przeci

Ċtna dawka alkoholu w typowym “drinku” niszczy 1000 komórek

mózgowych

5. Bez wzgl

Ċdu na rasĊ, wiek, kulturĊ i poziom wyksztaácenia czáowiek ciągle narzeka na záą pamiĊü

6. Wszelkie niepowodzenia, równie

Ī w sztuce zapamiĊtywania, zrzucamy na ogóá na konto tego, Īe

jeste

Ğmy tylko ludĨmi, a wiĊc, Īe nasze klĊski są “dziedziczną” cechą naszej natury

7. Najpewniej wypadn

Ċ fatalnie w wiĊkszoĞci testów pamiĊciowych opisywanych w nastĊpnym

rozdziale.

Jak upora

ü siĊ z trudnoĞciami przedstawionymi w p. 1, 2 i 7 dowiesz siĊ z dalszej czĊĞci tej

ksi

ąĪki. Przekonasz siĊ, Īe moĪna Ğwietnie daü sobie radĊ z wszystkimi testami pamiĊciowymi, naprawdĊ

áatwo zapamiĊtywaü nazwiska, numery telefonów itp. - jeĞli tylko wiesz jak.

Pami

Ċü moĪe pogarszaü siĊ z wiekiem, ale tylko jeĞli przestajesz siĊ nią posáugiwaü, odwrotnie -

Ğli ją üwiczysz, staje siĊ coraz lepsza, bez wzglĊdu na upáyw czasu.

Nie ma wyra

Ĩnych dowodów na to, Īe umiarkowane spoĪywanie alkoholu niszczy komórki

mózgowe. Nieporozumienie bierze si

Ċ stąd, Īe nadmierne uĪywanie alkoholu - i tylko ndamierne -

rzeczywi

Ğcie prowadzi do trwaáych uszkodzeĔ w korze mózgowej.

Powszechne narzekania na z

áą pamiĊü w kulturach róĪnych ras i narodów przypisaü naleĪy nie

áomnoĞci natury ludzkiej i/lub cechom “dziedzicznym”, ale dwóm podatnym na zmiany czynnikom: 1/

negatywnemu nastawieniu i 2/ brakowi wiedzy.

ZMIANA NEGATYWNEGO MY

ĝLENIA

Jest taka nieformalna organizacja o zasi

Ċgu miĊdzynarodowym, której liczba czáonków stale

Ğnie. Organizacja ta o charakterze klubu szczyci siĊ dewizą: mam coraz gorszą pamiĊü.

Jak

Īe czĊsto spotykamy ludzi, którzy entuzjastycznie i z najwyĪszym upodobaniem stwierdzają:

“wie pan. moja pami

Ċü nawet w poáowie nie umywa siĊ do tej, jaką miaáem w máodoĞci” albo “no nic nie

poradz

Ċ, wszystko zapominam”, na co ich rozmówcy równie entuzjastycznie odpowiadają: “znam, znam

to uczucie, u mnie, wie pan jest jeszcze gorzej…”.

I ludzie ci, ujmuj

ąc siĊ krzepiąco pod ramiona, schodzą radoĞnie ze szczytów sprawnoĞci

umys

áowej w mroczną dolinĊ “máodocianych sklerotyków”, gdyĪ takie rozmowy wiodą nawet 30-

latkowie.

To negatywne, niebezpieczne i b

áĊdne w dodatku myĞlenie rodzi siĊ z braku wáaĞciwego treningu;

zadaniem tej ksi

ąĪki jest zmieniü tĊ sytuacjĊ.

Zatrzymajmy si

Ċ na chwilĊ przy tej “superpamiĊci” w máodym wieku, do której tak wielu z nas

powraca nostalgiczn

ą myĞlą. JeĞli sam chcesz zobaczyü jak to wygląda, odwiedĨ jakąĞ szkoáĊ

podstawow

ą tuĪ po lekcjach, wejdĨ np. do klasy 1-szo lub 2-go klasistów i zapytaj, co uczniowie

zostawili (czyt. zapomnieli) przed pój

Ğciem do domu. I znajdziesz na pewno: zegarki, oáówki, pióra,

áodycze, pieniądze, kurtki i inne okrycia, ksiąĪki, kubki, gumki, maskotki, sprzĊt sportowy i inne

ákiem waĪne dla máodego czáowieka rzeczy.

Jedyna ró

Īnica miĊdzy dorosáym w Ğrednim wieku, który zapomniaá wykonaü waĪnego telefonu

lub zostawi

á teczkĊ z dokumentami w biurze, a siedmiolatkiem, który po powrocie do domu stwierdza, Īe

zostawi

á w szkole zegarek, swoje kieszonkowe lub zeszyty z zadaną pracą domową leĪy w zachowaniu.

Siedmiolatek na pewno nie wpadnie w depresj

Ċ, nie záapie siĊ za gáowĊ i nie krzyknie: Rany boskie, mam

dopiero 7 lat i ju

Ī przestajĊ pamiĊtaü!

Zapytaj sam siebie: o ilu rzeczach tak naprawd

Ċ pamiĊtasz kaĪdego dnia? WiĊkszoĞü z nas powie:

od 100 do 10.000. W rzeczywisto

Ğci jest to kilka milionów róĪnych informacji. Nasza pamiĊü jest po

prostu niezwyk

áą, pracuje z niebywaáą wrĊcz efektywnoĞcią. PrzecieĪ maáo kto zdaje sobie sprawĊ z

faktu,

Īe kaĪde wypowiadane lub sáyszane sáowo jest najpierw wydobywane z pokáadów pamiĊci, potem

rozpoznawane i wreszcie umieszczane we w

áaĞciwym kontekĞcie. I ten proces dzieje siĊ niemal

NATYCHMIAST! Wszystko, dos

áownie wszystko co robimy kaĪdego dnia, przez caáe Īycie, kaĪda nasza

percepcja, my

Ğl jest funkcją naszej pamiĊci. Jej dziaáanie jest niemal perfekcyjne. Te nieliczne

(procentowo) rzeczy, o których zapominamy lub których nie pami

Ċtamy, to jak nieliczne plamy na

bezmiarze oceanu. I jak na ironi

Ċ o tych niewielu niedomaganiach pamiĊci pamiĊtamy gáównie dlatego,

Īe są tak rzadkie.

Dzisiaj mamy coraz wi

Ċcej dowodów na to, Īe nasza pamiĊü moĪe byü nie tylko o caáe niebo

lepsza ni

Ī nam siĊ wydaje, ale wrĊcz doskonaáa.

Oto argumenty, które warto przemy

Ğleü:

1. Sny.

Wielu ludziom

Ğnią siĊ bardzo wyraĨnie i Īywo znajomi, przyjaciele, czáonkowie rodziny,

kochankowie nie widziani od wielu dziesi

ątków lat. I Ğnią im siĊ tak, jakby rozmawiali z nimi

wczoraj- wszystkie obrazy s

ą kolorowe, peáne szczegóáów i bardzo, bardzo realne. A wiĊc gdzieĞ w

mózgu musi istnie

ü obszerna “przechowalnia” takich wiernych obrazów i skojarzeĔ, które nie blakną

z up

áywem czasu i które moglibyĞmy sobie przypomnieü, gdyby zadziaáaá wáaĞciwy wyzwalacz. Z

rozdzia

áu 27. (str. …) dowiesz siĊ, jak zapamiĊtywaü sny.

2. Nag

áe, przypadkowe przypomnienia.

Chyba

Īdy z nas tego doĞwiadczaá. W najmniej spodziewanym miejscu przypominamy sobie ludzi lub

zdarzenia z przesz

áoĞci. Tak dzieje siĊ np. kiedy odwiedzamy starą szkoáĊ. JakiĞ zapach, dotkniĊcie,

szczegó

á, dĨwiĊk wywoáują niekiedy istną lawinĊ obrazów pozornie zapomnianych. Skoro dziĊki

jakiemu

Ğ wraĪeniu zmysáowemu moĪemy odtworzyü, i to szczegóáowo, jakiĞ zapomniany obraz, fakt,

Īe zapach ĞwieĪo upieczonego chleba lub dĨwiĊk melodii przywoáują bardzo wyraĨne wspomnienia z

przesz

áoĞci, w takim razie gdyby te “wyzwalacze” byáy bardziej precyzyjne, przypominalibyĞmy

sobie znacznie, znacznie wi

Ċcej. Z powyĪszych doĞwiadczeĔ wynika, Īe mózg zatrzymuje takie

informacje.

3. Fenomen rosyjskiego “S”

pocz

ątku 20-go wieku máody rosyjski dziennikarz Szereszewski (A.R. Luria w ksiąĪce The Mind of

Mnemonist nazywa go po prostu “S”) przychodzi

á na liczne i gadatliwe kolegia redakcyjne i ku

zdziwieniu obecnych, nigdy nie robi

á notatek. Zmuszony do wyjaĞnieĔ zmieszany przyznaá, Īe nie

rozumie po co mia

áby w ogóle coĞ pisaü. Z jego oĞwiadczeĔ wynikaáo, Īe najzwyczajniej w Ğwiecie

pami

Ċta kaĪde sáowo redaktora naczelnego, problem wiĊc nie istnieje. Poddany sprawdzianowi “S”

rzeczywi

Ğcie udowodniá, Īe pamiĊta nie tylko kto co mówiá na zebraniu sáowo w sáowo, zdanie po

zdaniu, ale nawet zmiany intonacji. Przez nast

Ċpnych 30 lat jego niezwykáe umiejĊtnoĞci badaá i

testowa

á Aleksander Luria, czoáowy ówczesny rosyjski psycholog i ekspert w dziedzinie pamiĊci.

Luria wykaza

á, Īe “S” nie jest jakimĞ przypadkiem anormalnym. lecz po prostu ma doskonaáą pamiĊü.

Stwierdzi

á równieĪ, Īe “S” juĪ w bardzo máodym wieku zacząá stosowaü podstawowe reguáy

mnemoniki (patrz rozdzia

á 4, str. …), co szybko staáo siĊ jego drugą naturą. “S” nie byá przypadkiem

wyj

ątkowym. Historia edukacji, medycyny i psychologii aĪ roi siĊ od podobnych przypadków, tj.

ludzi z pami

Ċcią doskonaáą, których mózgi nie odbiegaáy od normy, i którzy jako dzieci “odkryli”

podstawowe mechanizmy dzia

áania pamiĊci.

4. Eksperymenty prof. Rosensweiga

Prof.

Mark Rosensweig, kalifornijski neuropsycholog, przez wiele lat bada

á pojedynczą komórkĊ mózgu i

jej mo

ĪliwoĞci przekazywania informacji. JuĪ w 1974 r. naukowiec stwierdziá, Īe gdyby przez caáe

swoje

Īycie nasz mózg zapamiĊtywaá co sekundĊ 10 nowych informacji, wykorzystalibyĞmy jeszcze

o wiele mniej ni

Ī poáowĊ jego moĪliwoĞci. Rosensweig podkreĞliá równieĪ, Īe problemy pamiĊciowe

nie maj

ą niczego wspólnego z pojemnoĞcią mózgu, a wiąĪą siĊ raczej ze sposobem “organizacji i

zarz

ądzania” tym swoistym magazynem pamiĊci o praktycznie nieograniczonej kubaturze.

5. Do

Ğwiadczenia prof. Penfielda

Prof.

Wilder Penfield z Kanady doszed

á do odkryü związanych z pojemnoĞcią ludzkiej pamiĊci przez

przypadek. Pobudza

á mianowicie cienkimi elektrodami pojedyncze neurony, aby zlokalizowaü te

obszary mózgu, które wywo

áują ataki epilepsji. Ku swemu zdziwieniu stwierdziá, Īe w wyniku

pobudzania niektórych komórek, jego pacjenci zaczynali przypomina

ü sobie odlegáą przeszáoĞü. I nie

áy to “zwykáe” przypomnienia, a raczej barwny, szczegóáowy opis dawnego przeĪycia, z peáną

gam

ą związanych z nim wraĪeĔ zmysáowych, a wiĊc zapachów, dĨwiĊków, smaków, ruchu itp.

Odleg

áoĞü w czasie tych przeĪyü mieĞciáa siĊ od kilku godzin przed eksperymentem do 40 i wiĊcej lat

wstecz.

Penfield wywnioskowa

á wiĊc, Īe w kaĪdej komórce lub wiązce komórek znajduje siĊ

dok

áadny zapis wszystkiego, co nam siĊ przydarzyáo w Īyciu i gdyby tylko znaleĨü wáaĞciwy

“wyzwalacz” da

áoby siĊ wyĞwietliü taki film z przeszáoĞci ze wszystkimi szczegóáami.

6. Ilo

Ğü moĪliwych poáączeĔ miĊdzy neuronami mózgu

Prof. Piotr

Anokhin, najzdolniejszy ucze

Ĕ sáynnego Pawáowa, badaá w ostatnich latach moĪliwoĞci poáączeĔ

Ċdzy komórkami ludzkiego mózgu. Jego odkrycia staáy siĊ niezwykle waĪne dla badaczy pamiĊci.

Otó

Ī wydaje siĊ, Īe “Ğlad pamiĊciowy” przyjmuje postaü obwodu elektromagnetycznego utrwalonego

przez ró

Īne konfiguracje poáączeĔ miĊdzy komórkami mózgowymi.

Anokhin wiedzia

á juĪ, Īe mózg zawiera ok. biliona komórek, ale ta gigantyczna

liczba wydaje si

Ċ i tak maáa w porównaniu z iloĞcią moĪliwych poáączeĔ miĊdzy nimi. Rosyjski

uczony obliczy

á, Īe liczba takich konfiguracji albo “stopni swobody” jest tak ogromna, Īe - uĪywając

jego s

áów - “… trzeba by ją zapisaü szeregiem cyfr (normalnej wielkoĞci) przekraczającym póátora

miliona kilometrów”. Przy takiej ilo

Ğci poáączeĔ nasz mózg to rzeczywiĞcie gigantyczna klawiatura,

na której mo

Īna wygrywaü setki milionów róĪnych melodii.

Twoja pami

Ċü, to wáaĞnie ta muzyka.

7. Do

Ğwiadczenia “przedĞmiertne”

Wielu

ludzi ogl

ądaáo z doáu migotliwą powierzchniĊ basenu w przekonaniu, Īe zostaáo im nie wiĊcej niĪ 2

minuty

Īycia. Inni widzieli gwaátownie malejącą krawĊdĨ skaáy, od której wáaĞnie odpadli, jeszcze

inni s

áyszeli narastający zgrzyt hamulców 12-tonowej ciĊĪarówki pĊdzącej na nich z szybkoĞcią 100

km/h. Ci, którzy prze

Īyli takie kraĔcowe doĞwiadczenia opowiadali zawsze o tym samym: w tych

ostatnich sekundach niczym na zwolnionym filmie ca

áe Īycie staje czáowiekowi przed oczami,

dos

áownie caáe, od chwili narodzin.

Na sugesti

Ċ, Īe byü moĪe byáy to tylko najwaĪniejsze chwile Īycia, ludzie ci z

ánym przekonaniem utrzymywali, Īe byáo to caáe Īycie, áącznie z wydarzeniami, których w ogóle

nie pami

Ċtali aĪ do tych krytycznych sekund. WáaĞnie tak: zobaczyáem caáe Īycie jak na filmie - takie

zdanie uporczywie powtarza si

Ċ we wszystkich relacjach. A wiĊc kolejny dowód na niezwykáą

pojemno

Ğü naszej pamiĊci, z czego zaczynamy sobie dopiero zdawaü sprawĊ.

8. Pami

Ċü fotograficzna

Pami

Ċcią

fotograficzn

ą lub ejdetyczną są obdarzeni ludzie, którzy potrafią zapamiĊtaü z nadzwyczajną

dok

áadnoĞcią, chociaĪ zwykle na krótko, wszystko co zobaczyli. To szczególny fenomen. TĊ

umiej

ĊtnoĞü zatraca siĊ z czasem, ale rzeczywiĞcie bywa niewiarygodna. Posiadacze takiej pamiĊci

potrafili np. precyzyjnie odtworzy

ü ukáady 100 plam przypadkowo rzuconych na biaáą kartkĊ papieru.

Wniosek? Oprócz pami

Ċci krótko- i dáugotrwaáej mamy

jeszcze chwilow

ą pamiĊü fotograficzną. Wydaje siĊ równieĪ, Īe u dzieci umiejĊtnoĞü ta jest naturalną

cech

ą ich umysáu, którą jednak tracą, poniewaĪ zbyt mocno kaĪemy im koncentrowaü siĊ na

zadaniach logicznych i j

Ċzykowych, a za maáo na pracy wyobraĨni i caáoĞciowym rozwoju

ĪliwoĞci umysáowych.

9. Tysi

ąc fotografii.

przeprowadzanych ostatnio do

Ğwiadczeniach pokazywano ludziom, mniej wiĊcej co sekundĊ, 1000

fotografii. Nast

Ċpnie psycholodzy tasowali te 1000 zdjĊü z 100-tką innych, róĪnych od oryginaáów i

prosili, aby uczestnicy eksperymentu od

áoĪyli te, których nie widzieli za pierwszym razem. Wszyscy,

bez wzgl

Ċdu na to jak oceniali swoją pamiĊü, rozpoznawali niemal kaĪde zdjĊcie, które widzieli, jak i

te, których nie widzieli poprzednio. Nie wszyscy pami

Ċtali kolejnoĞü prezentacji, ale zdecydowanie

pami

Ċtali obrazy - co potwierdza powszechną opiniĊ, wspartą doĞwiadczeniem, Īe lepiej

zapami

Ċtujemy twarze niĪ nazwiska.

10. Techniki pami

Ċciowe.

Techniki

pami

Ċciowe, które moĪna zawrzeü w pojĊciu “mnemonika” to system “kodów pamiĊciowych”

umo

Īliwiających zapamiĊtanie dowolnych informacji.

Ğwiadczenia z wykorzystywaniem

owych metod udowodni

áy, Īe jeĞli ich “uĪytkownik” zapamiĊtuje 9 z 10 informacji, zapamiĊta

równie

Ī 900 z 1000, 9.000 z 10.000, 900.000 ze 100.000 itd. Podobnie jeĞli ktoĞ zapamiĊtuje

doskonale np. 10 z 10 informacji, zapami

Ċta równieĪ caáy ich milion. Techniki pamiĊciowe pozwalają

wykorzysta

ü fenomenalne zasoby naszej pamiĊci i wydobywaü z nich to, co nam potrzebne.

Zasady tych technik poda

áem w

rozdziale 4, w pozosta

áych znajdziecie opis najwaĪniejszych, najbardziej praktycznych i

naj

áatwiejszych do nauczenia siĊ metod pamiĊciowych oraz uwagi, jak moĪna je wykorzystaü w

niemal ka

Īdej dziedzinie naszej aktywnoĞci.

Na pocz

ątku tej niezwykáej zabawy i przygody umysáowej warto, abyĞ sprawdziá

swoj

ą pamiĊü, zobaczyá na co ją staü w tej chwili. W nastĊpnym rozdziale znajdziesz kilka testów

pami

Ċciowych, bĊdących Ğwietną bazą porównawczą dla przyszáych postĊpów. Kiedy skoĔczysz

lektur

Ċ tej ksiąĪki, wróü do tych testów raz jeszcze i porównaj wyniki. Zobacz sam na co staü twoją

pami

Ċü, wspartą nowo nabytymi umiejĊtnoĞciami. Zapewniam, Īe w wiĊkszoĞci wypadków, w miarĊ

czytania kolejnych rozdzia

áów, moĪliwoĞci twojej pamiĊci staną siĊ wrĊcz imponujące.

Rozdzia

á 2.

Sprawd

Ĩ swoją pamiĊü

Bardzo niewielu ludzi ch

Ċtnie poddaje siĊ takim próbom. Powód? WiĊkszoĞü z nas Īywi po prostu

mylne przekonania co do granic mo

ĪliwoĞci i sprawnoĞci wáasnego umysáu. Sposób w jaki nas uczono

(czy raczej nie uczono) w szkole sprawia,

Īe nawet te proste pomieszczone niĪej testy i zadania

pami

Ċciowe wydadzą siĊ bardzo trudne lub wrĊcz niemoĪliwe do wykonania. A jednak leĪą one

ákowicie w granicach moĪliwoĞci kaĪdego przeciĊtnego umysáu. A wiĊc - to bardzo waĪne - nie

przejmuj si

Ċ ewentualnym niepowodzeniem. Po lekturze tej ksiąĪki poradzisz sobie z podobnymi

zadaniami nie tylko

áatwo, ale i z przyjemnoĞcią.

àAēCUCHOWA METODA SKOJARZEē

Przeczytaj list

Ċ poniĪszych dwudziestu sáów tylko raz i zapamiĊtaj je wszystkie w podanej

kolejno

Ğci. Zapisz je póĨniej na str.…, na której znajdziesz równieĪ zasady punktacji dla wszystkich

zada

Ĕ:

tapeta

áoĔ

góra

Ċzienie

spódniczka

lusterko

struna

walizka

lody

Ğlina

Īyczki

moc

gwó

ĨdĨ

bezpieczny

zegarek

melon

piel

Ċgniarka

kundel

perfumy

grawer

ZAK

àADKOWA METODA ZAPAMIĉTYWANIA

W ci

ągu 60 sek. zapamiĊtaj listĊ poniĪszych 10 sáów. Cel tego üwiczenia to zapamiĊtanie na

wyrywki s

áów poáączonych uprzednio z zadaną liczbą. Po upáywie 1 minuty odtwórz zapamiĊtane pary na

str. …

1. atom

6. dachówka

2. drzewo

7. szyba

3. stetoskop

8. miód

4. sofa

9. szczotka

5. aleja

10. pasta do z

Ċbów

ZAPAMI

ĉTYWANIE LICZB

Przyjrzyj si

Ċ podanym niĪej czterem 15-sto cyfrowym liczbom, i daj sobie najwyĪej póá minuty na

zapami

Ċtanie kaĪdej z nich. Po kaĪdych 30 sekundach otwórz ksiąĪkĊ na str. … i zapisz zapamiĊtaną

liczb

Ċ tak dokáadnie jak potrafisz:

1. 798485328185423

2. 493875941254945

3. 784319884385628

4. 825496581198762

NUMERY TELEFONÓW

Zapami

Ċtaj w ciągu najwyĪej 2 minut poniĪsze numery telefonów i ich wáaĞcicieli, po czym na str.

… odpowiedz na stosowne pytania:

Sklep ze zdrow

ą ĪywnoĞcią

7857953

Twój partner od tenisa

8407336

Hydraulik

6910262

Stró

Ī na parkingu

7812702

Kwiaciarnia

7185739

Kasa teatralna

8679521

Lekarz domowy

2429111

Dyskoteka

6441616

Ulubiona restauracja

3546350

Radny

4570100

ZAPAMI

ĉTYWANIE KART I ICH KOLEJNOĝCI

Poni

Īej znajdziesz ponumerowane od 1 do 52 karty caáej talii. PoĞwiĊü nie wiĊcej niĪ 5 minut na

zapami

Ċtanie caáoĞci, po czym na str. … zapisz je w inne kolejnoĞci

1. 10-tka karo

27.

4-ka kier

2. As pik

28.

2-ka karo

3. 3-ka kier

29.

Walet pik

4. Walet trefl

30.

6-tka pik

5. 5-tka trefl

31.

2-ka kier

6. 5-tka kier

32.

4-ka karo

7. 6-tka kier

33.

3-ka pik

8. 8-ka trefl

34.

8-ka karo

9. As trefl

35.

As kier

10. Dama trefl

36.

Dama pik

11. Król pik

37.

Dama karo

12. 10-tka kier

38.

6-ka karo

13. 6-tka trefl

39.

9-ka pik

14. 3-ka karo

40.

10-ka trefl

15. 4-ka pik

41.

Król kier

16. 4-ka trefl

42.

9-tka kier

17. Dama kier

43.

8-ka pik

18. 5-tka pik

44.

7-ka pik

19. Walet karo

45.

3-ka trefl

20. 7-ka kier

46.

As karo

21. 9-tka trefl

47.

10-tka pik

22. Król karo

48.

8-ka kier

23. 7-ka trefl

49.

7-ka karo

24. 2-ka pik

50.

9-tka karo

25. Walet kier

51.

2-ka trefl

26. Król trefl

52.

5-ka karo

NAZWISKA I TWARZE

Przyjrzyj si

Ċ dziesiĊciu twarzom, narysowanym na nastĊpnych dwóch stronach. Po dwóch

minutach wpisz w

áaĞciwe nazwisko pod wáaĞciwymi twarzami na str. …. Zasady punktacji znajdziesz na

str. …

DATY I WYDARZENIA

To Twój ostatni test - kilka do

Ğü waĪnych dat z historii. ZapamiĊtaj je w ciągu 2 min., po czym

sprawd

Ĩ pamiĊü na str. …

(twarze jak na str. 22 - 23 orygina

áu)

podpisy pod rysunki:
1. Nadarkiewicz
2. Zacharski
3. Paw

áowski

4. Szkudlarek
5. Kowalska
6. Kaniewska
7. Kalinowski
8. Krukowski
9. Pucis
10. Nowicka

1. 1770

urodzi

á siĊ Beethoven

2. 1815

bitwa pod Waterloo

3. 1808

wynalazek teleskopu

4. 1905

opublikowanie teorii wzgl

ĊdnoĞci Einsteina

5. 1775

ameryka

Ĕska Deklaracja NiepodlegáoĞci

6. 1789

Rewolucja Francuska

7. 1146

pocz

ątek panowania Bolesáawa KĊdzierzawego w Polsce

8. 1772

Roggeveen odkrywa Wysp

Ċ Wielkanocną

9. 1605

bitwa pod Kircholmem

10. 44 pne

Ğmierü Cezara z rąk zamachowców

ODPOWIEDZI

àAēCUCHOWA METODA SKOJARZEē (patrz str. …)

Zapisz poni

Īej to, co zapamiĊtaáeĞ, w Īądanej kolejnoĞci

_______________________________

Punktacja: wpisz poni

Īej liczbĊ elementów, które zapamiĊtaáeĞ w ogóle oraz liczbĊ elementów,

zapami

Ċtanych w zadanej kolejnoĞci (jeĞli zmieniáeĞ kolejnoĞü dwóch elementów, oba zapamiĊtaáeĞ Ĩle

wg tego kryterium). Postaw sobie 1 punkt za ka

Īdy zapamiĊtany element i 1 punkt za kaĪdy zapamiĊtany

element we w

áaĞciwej kolejnoĞci. )Maksymalna iloĞü punktów - 40).

Liczba elementów zapami

Ċtanych -

Liczba elementów zapami

Ċtanych

we w

áaĞciwej kolejnoĞci

ZAK

àADKOWA METODA ZAPAMIĉTYWANIA (patrz str. …)

Przy ka

Īdej podanej niĪej liczbie wpisz przyporządkowany jej element:

10.

Liczba prawid

áowo zapamiĊtanych par: _______

ZAPAMI

ĉTYWANIE LICZB (patrz str. …)

Zapisz obok ka

Īdą z zapamiĊtanych 15-cyfrowych liczb

A _______________________________

B _______________________________

C _______________________________

D _______________________________

Postaw sobie 1 punkt za ka

Īdą cyfrĊ zapisaną we wáaĞciwym miejscu i zsumuj je (x).

Wynik:

NUMERY TELEFONÓW (patrz str. …)

Sklep ze zdrow

ą ĪywnoĞcią

_______________________________

Twój partner od tenisa

_______________________________

Hydraulik

_______________________________

Stró

Ī na parkingu

_______________________________

Kwiaciarnia

_______________________________

Kasa teatru

_______________________________

Lekarz domowy

_______________________________

Dyskoteka

_______________________________

Ulubiona restauracja

_______________________________

Radny

_______________________________

Punktacja: 1 punkt za ka

Īdy dobrze zapamiĊtany numer (nawet jeĞli pomylisz tylko cyfrĊ,

dodzwonisz si

Ċ niestety do kogoĞ innego) Zsumuj je wszystkie (x). Maksymalna iloĞü punktów - 10.

Wynik:

ZAPAMI

ĉTYWANIE KART (patrz str. …)

Odtwórz oryginaln

ą listĊ w odwrotnej kolejnoĞci

52.

__________________

26.

__________________

51.

__________________

25.

__________________

50.

__________________

24.

__________________

49.

__________________

23.

__________________

48.

__________________

22.

__________________

47.

__________________

21.

__________________

46.

__________________

20.

__________________

45.

__________________

19.

__________________

44.

__________________

18.

__________________

43.

__________________

17.

__________________

42.

__________________

16.

__________________

41.

__________________

15.

__________________

40.

__________________

14.

__________________

39.

__________________

13.

__________________

38.

__________________

12.

__________________

37.

__________________

11.

__________________

36.

__________________

10.

__________________

35.

__________________

34.

__________________

33.

__________________

32.

__________________

31.

__________________

30.

__________________

29.

__________________

28.

__________________

27.

__________________

Za ka

Īdą prawidáową odpowiedĨ postaw sobie jeden punkt.

ZAPAMI

ĉTYWANIE NAZWISK I TWARZY (patrz str. …)

Pod ka

Īdym rysunkiem wpisz wáaĞciwe nazwisko.

Punktacja: jeden punkt za ka

Īdą wáaĞciwą odpowiedĨ.

rysunki jak na str. 28 - 29 orygina

áu

DATY I WYDARZENIA (patrz str. …)

9. _______________________________ bitwa pod Kircholmem

6. _______________________________ Rewolucja Francuska

1. _______________________________ rok urodzin Beethovena

10. _______________________________

Ğmierü Cezara

2. _______________________________ bitwa pod Waterloo

5. _______________________________ ameryka

Ĕska Deklaracja NiepodlegáoĞci

4. _______________________________ teoria wzgl

ĊdnoĞci Einsteina

3. _______________________________ wynalazek teleskopu

8. _______________________________ odkrycie Wyspy Wielkanocnej

7. _______________________________ pocz

ątek panowania Bolesáawa KĊdzierzawego

Postaw

sobie 1 punkt za ka

Īdą precyzyjną odpowiedĨ i póá punktu, jeĪeli pomyliáeĞ siĊ w granicach 5 lat.

Maksymalna ilo

Ğü punktów - 10.

WYNIK OGÓLNY (WO)

Test

Uzyskane punkty

Punktacja maksymalna

àMS

ZMZ

Zapami

Ċtywanie liczb

Numery telefonów

Rozk

áad kart

Nazwiska i twarze

Daty i wydarzenia

_____

192

Podziel teraz twoje punkty (x) przez sum

Ċ maksymalną i pomnóĪ przez 100

192

100

Tak wi

Ċc pierwszy test pamiĊci masz juĪ za sobą (wdalszej czĊĞci ksiąĪki znajdziesz inne,

podobne). Przeci

Ċtne wyniki w kaĪdym z takich sprawdzianów mieszczą siĊ w przedziale 20 - 60%. Ale

nawet owe 60% uwa

Īane w grupie przeciĊtnej za wynik doskonaáy, wypadną blado w porównaniu z tym,

czego mo

Īesz oczekiwaü po lekturze tej ksiąĪki Nawet tylko Ğrednio wyüwiczona pamiĊü pozwoli ci w

Īdym teĞcie uzyskaü wynik 95 - 100%.

W nast

Ċpnym rozdziale dowiesz siĊ o historii nasze wiedzy o dziaáaniu pamiĊci, co da ci wáaĞciwy

kontekst, w jakim nale

Īy rozpatrywaü (i przyswajaü) metody i techniki pamiĊciowe. Zadziwiające, jak

niedawno zacz

ĊliĞmy rozumieü i odkrywaü nasze niezwykáe i przyrodzone moĪliwoĞci…

Rozdzia

á 3.

Historia wiedzy o pami

Ċci.

Od czasów kiedy cz

áowiek zacząá dziĊki umysáowi poznawaü i oswajaü Ğwiat, dobra pamiĊü

decydowa

áa o szacunku i przywództwie w spoáeczeĔstwie. Historia notuje przypadki pamiĊci znakomitej,

niekiedy fenomenalnej.

STARO

ĩYTNI GRECY

Nie znamy dok

áadnie ani czasu, ani miejsca, w którym pojawiáy siĊ pierwsze caáoĞciowo

opracowane teorie na temat pami

Ċci. Pierwsze, bardzo wymyĞlne, próby wyjaĞnienia fenomenu pamiĊci

znale

Ĩü moĪna jednak juĪ u Greków ok. 800 r. pne. W porównaniu z dzisiejszą wiedzą na ten temat,

wydaj

ą siĊ one zadziwiająco naiwne, tym bardziej, Īe podejmowali je ludzie, których historia postawiáa

potem w szeregu najwi

Ċkszych myĞlicieli wszechczasów.

I tak w szóstym wieku pne Parmenides uwa

Īaá pamiĊü za mieszaninĊ Ğwiatáa i ciemnoĞci lub

zimna i ciep

áa. Zakáadaá, Īe jeĞli nic nie burzy tej mieszaniny, pamiĊü dziaáa znakomicie, a jeĞli coĞ ją

zak

áóca, zaczynamy zapominaü. Diogenes z Apolonii, Īyjący w piątym wieku pne gáosiá z kolei, Īe na

proces zapami

Ċtywania skáadają siĊ zdarzenia, w efekcie których ma miejsce równomierna dystrybucja

powietrza w ciele cz

áowieka. RównieĪ i on, podobnie jak Parmenides, zakáadaá, Īe jeĞli ta równowaga

zostanie zachwiana, pami

Ċü sáabnie.

Pierwszy powa

Īniejszy wkáad w dziedzinie badaĔ nad istotą pamiĊci zawdziĊczamy Platonowi w

czwartym wieku pne. Jego hipotez

Ċ “tabliczki woskowej” brano pod uwagĊ jeszcze do niedawna. Wg

Platona umys

á rejestruje róĪnorakie wraĪenia tak, jakby zapisywaá je rylcem na tabliczce woskowej.

Zapami

Ċtane wraĪenia wraz z upáywem czasu bledną, aĪ wreszcie zanikają caákowicie, pozostawiając

znowu g

áadką powierzchniĊ wosku. Nic nie zostaáo w pamiĊci. ZapamiĊtywanie - zapominanie, jedno

towarzyszy drugiemu, chocia

Ī ciągle wielu ludzi uwaĪa jeszcze, Īe są to dwa róĪne procesy (o czym

dalej). Nied

áugo po Platonie Zenon (ze szkoáy stoików) zmodyfikowaá nieco koncepcje swego

poprzednika przyjmuj

ąc, Īe rozmaite wraĪenia po prostu “zapisują siĊ” na “tabliczce woskowej”.

Podobnie jak wcze

Ğniejsi myĞliciele, Zenon nie umiejscawiaá umysáu i pamiĊci w jakimĞ konkretnym

organie, czy cz

ĊĞci ciaáa ludzkiego, i uwaĪaá jak wszyscy Grecy, Īe “umysá” to bardzo mgliste pojĊcie.

Pierwsz

ą bardziej naukową terminologiĊ związaną z tematem zawdziĊczamy Arystotelesowi

(pocz

ątek czwartego wieku pne), który utrzymywaá, Īe dotychczasowy jĊzyk nie nadaje siĊ do

wyja

Ğnienia fizycznych aspektów pamiĊci. Próbując rzecz wyjaĞniü inaczej Arystoteles wiele z

dzisiejszych funkcji mózgu zwi

ązaá z sercem. Twierdziá na przykáad, Īe o pamiĊci decyduje przepáyw

krwi (stymulowany prac

ą serca), a zapominanie jest skutkiem stopniowego spowalniania tego ruchu.

Szczególny wk

áad Arystotelesa w wiedzĊ o funkcjonowaniu pamiĊci to fundamentalne dziĞ prawo

skojarze

Ĕ, o którym w wielu miejscach przeczytasz w tej ksiąĪce (równieĪ w ujĊciu praktycznym).

W trzecim wieku pne Herofilus wprowadzi

á do dyskusji nad przedmiotem “duchy oĪywione i

zwierz

Ċce”. Twierdziá, Īe duchy oĪywione lub “wyĪszego rzĊdu” dają początek duchom niĪszym,

zwierz

Ċcym, domeną których miaáy byü pamiĊü, mózg i system nerwowy, peániące jednak drugorzĊdną

rol

Ċ w stosunku do serca. Ciekawe, Īe wyĪszoĞü czáowieka nad zwierzĊciem Herofilus uzasadniaá

Ċkszym pofaádowaniem ludzkiego mózgu (dzisiaj powiedzielibyĞmy - wiĊkszą liczbą zwojów

mózgowych), chocia

Ī nie podawaá na to Īadnego dowodu. Dopiero w 19 w., a wiĊc ponad 2.000 lat

pó

Ĩniej, odkryliĞmy jak waĪna jest kora mózgowa.

Tak wi

Ċc Grecy pierwsi starali siĊ opisaü fizyczne, przeciwstawne duchowym, podstawy dziaáania

ludzkiej pami

Ċci i rozwinĊli pierwsze naukowe teorie, tworząc równieĪ struktury jĊzykowe

umo

Īliwiające ten rozwój. Dzieáem ich myĞli jest hipoteza “tabliczki woskowej”, w myĞl której pamiĊü i

zapominanie to przeciwstawne strony tego samego procesu.

RZYMIANIE

To ciekawe, ale my

Ğliciele rzymscy wzbogacili naszą wiedzĊ o funkcjonowaniu pamiĊci w

zadziwiaj

ąco maáym stopniu. NajwiĊksi z nich, zajmujący siĊ tą tematyką - Cyceron (pierwszy wiek pne)

i Quintylian (pierwszy wiek ne) bez zastrze

ĪeĔ przyjĊli hipotezĊ “tabliczki woskowej” i wáaĞciwie nie

wyszli poza jej ramy.

Zdecydowanie rozwin

Ċli natomiast mnemotechnikĊ i systemy pamiĊciowe. Rzymianie pierwsi

opisali na przyk

áad àaĔcuchową MetodĊ SkojarzeĔ i zastosowanie “zakáadek mieszkaniowych” (o czym

przeczytasz dok

áadniej w nastĊpnych rozdziaáach).

àYW KOĝCIOàA KATOLICKIEGO

Kolejny autorytet swego czasu, który próbowa

á dociec istoty pamiĊci i stworzyá wáasną teoriĊ, to

áasny lekarz z drugiego wieku ne, Galen (?). Uczony ten umiejscowiá i opisaá rozmaite organy i czĊĞci

cia

áa ludzkiego i badaá dziaáanie i budowĊ systemu nerwowego. Podobnie jak póĨni Grecy, zakáadaá, Īe

pami

Ċü i procesy myĞlowe są czĊĞcią “niĪszego porządku”, tj. zwierzĊcego ducha, który rodzi siĊ w obu

pó

ákulach mózgu i tam ma siedlisko. Galen wierzyá, Īe mózg zasysa powietrze i miesza je z duchami

witalnymi i

Īe z tej mieszaniny powstaje duch zwierzĊcy, który wchodzi w gáąb systemu nerwowego i

pozwala cz

áowiekowi na odbiór wraĪeĔ zmysáowych.

Ğcióá, którego wpáyw w tym czasie stawaá siĊ coraz wiĊkszy, bardzo szybko zaakceptowaá i

potwierdzi

á teorie Galena w formie doktryny, co praktycznie zahamowaáo rozwój wiedzy o

mechanizmach pami

Ċci na blisko 1.500 lat. NieĞmiaáe próby w tym zakresie táumiáy wielkie umysáy

epoki, uznaj

ące autorytet KoĞcioáa. W czwartym wieku ne ĝw. Augustyn podzielaá pogląd KoĞcioáa, Īe

zapami

Ċtywanie jest funkcją duszy, mieszkającej w mózgu i nigdy nie wyszedá poza anatomiczne aspekty

tej teorii.

Od czasów

ĝw. Augustyna aĪ po póĨny wiek siedemnasty nie powstaáa wáaĞciwie Īadna

znacz

ąca teoria na temat pamiĊci. Nawet tak wielki umysá jak Descartes akceptowaá gáówną myĞl Galena,

aczkolwiek uwa

Īaá, Īe duch zwierzĊcy rodzi siĊ w szyszynki, po czym specjalnymi kanaáami krąĪy w

mózgu, a

Ī dochodzi do tej jego czĊĞci, gdzie wyzwalają siĊ mechanizmy pamiĊciowe. Im bardziej czyste,

“przejezdne” s

ą te kanaáy, tym áatwiej popáynie w nich duch zwierzĊcy. W ten wáaĞnie sposób Descartes

wyja

Ğniaá moĪliwoĞci poprawy pamiĊci i tworzenie Ğladów pamiĊciowych w dzisiejszym rozumieniu tego

terminu.

ĝlad, albo ĞcieĪka pamiĊciowa, to fizyczna zmiana w ukáadzie nerwowym, która tworzy siĊ

dopiero po okresie uczenia si

Ċ i dziĊki której moĪemy odtworzyü to, co zapamiĊtaliĞmy.

Kolejny autorytet naukowy, który “pop

áynąá z prądem” to Thomas Hobbes. Jego teoria pamiĊci

praktycznie nie poszerzy

áa wiedzy na ten temat w stosunku do wczeĞniejszych hipotez. Hobbes podzielaá

pogl

ądy Arystotelesa, odrzucaá co prawda niefizyczne wyjaĞnienia funkcjonowania pamiĊci, ale nie

próbowa

á wyjaĞniü jej rzeczywistej natury, ani teĪ nie poczyniá znaczących kroków, aby zlokalizowaü

Ğrodki pamiĊci w mózgu.

Teorie my

Ğlicieli i naukowców 17 wieku wydają siĊ w oczywisty sposób potwierdzaü

zdecydowanie hamuj

ącą rolĊ Galena i filozofów KoĞcioáa, którzy jako wielcy intelektualiĞci swego czasu

akceptowali bez wyj

ątku prymitywne teorie na temat pamiĊci.

OKRES PRZEJ

ĝCIOWY - WIEK 18.

Jednym z pierwszych my

Ğlicieli, którzy znaleĨli siĊ pod wpáywem idei Renesansu i Newtona byá

Dawid Hartley - twórca rozwini

Ċtej wibracyjnej teorii pamiĊci. Wykorzystując korpuskularną teoriĊ

Newtona Hartley za

áoĪyá, Īe jeszcze przed urodzeniem w mózgu oseska pamiĊü zaczyna “wibrowaü”.

Pó

Ĩniejsze wraĪenia zmysáowe modyfikują te wibracje, zmieniają je co do wielkoĞci, rodzaju, miejsca i

kierunku, ale po ich ust

ąpieniu wibracje to szybko wracają do poprzedniego stanu. JeĞli jednak bodziec

zmys

áowy zadziaáa powtórnie, ten powrót bĊdzie juĪ nieco dáuĪszy, przy kolejnym nawrocie jeszcze

áuĪszy, aĪ ustali siĊ “nowy” stan, tzn. powstanie Ğlad pamiĊciowy.

Z kolei pierwszym, który po

áączyá zjawiska elektryczne z funkcjonowaniem mózgu byá Zanotti.

W jego

Ğlady poszedá równieĪ Bonnet. Ten ostatni poáaczyá teorie Hartley z elastycznoĞcią wáókien

nerwowych. Przyj

ąá, Īe im czĊĞciej uĪywamy wáókien nerwowych, tym áatwiej one wibrują i tym lepiej

zapami

Ċtujemy. Jak widaü, teorie te, bardziej rozbudowane niĪ poprzednie, uwzglĊdniaáy wyniki badaĔ w

dziedzinach pokrewnych, co da

áo podstawĊ do opracowania kilku nowoczesnych koncepcji na temat

pami

Ċci.

WIEK DZIEWI

ĉTNASTY

Rozwój nauki, szczególnie w Niemczech, przyczyni

á siĊ do znaczących postĊpów w interesującej

nas dziedzinie. Wiele teorii uznawanych jeszcze od czasów staro

Īytnych Greków, zostaáo odrzuconych, a

do g

áosu doszáy teraz nauki biologiczne.

Jerzy Prochaska, czeski fizjolog, ostatecznie odrzuci

á starą teoriĊ “duchów zwierzĊcych” jako nie

maj

ącą podstaw naukowych ani dowodów przemawiających za jej sáusznoĞcią. UwaĪaá równieĪ, Īe ciągle

zbyt ma

áa wiedza czyni wszelkie spekulacje na temat lokalizacji pamiĊci w mózgu zwykáa stratą czasu.

Dopiero 50 lat po nim próby umiejscowienia o

Ğrodków pamiĊci okazaáy siĊ bardziej owocne.

W tym samym czasie pojawi

áa siĊ jeszcze jedna znacząca teoria podana przez francuskiego

lekarza Pierra Flourensa, wed

áug którego “miejscem” pamiĊci jest kaĪda czĊĞü mózgu. A wiĊc mózg

dzia

áa jako caáoĞü. Inaczej mówiąc efekt tego dziaáania nie jest prostą interakcją mniejszych

“podzespo

áów”.

TEORIE DZISIEJSZE

Wysi

áki zmieniające do poznania istoty pamiĊci wspará w ogromnym stopniu postĊp

technologiczny i metodologiczny 20. wieku. Prawie bez wyj

ątku naukowcy zajmujący siĊ tą tematyką

umiejscawiaj

ą oĞrodki pamiĊci w obszernej korze mózgowej, ale gdzie dokáadnie leĪą te miejsca, a i jak

dzia

áa sam mechanizm pamiĊci pozostaje ciągle w sferze domysáów. Pierwszą godną wzmianki teoriĊ na

ten temat opracowa

á na początku dwudziestego wieku Herman Ebbingaus, któremu zawdziĊczamy

krzywe uczenia si

Ċ i zapominania ( patrz rozdziaá 11 , str. …) oraz podstawy póĨniejszych, bardziej

skomplikowanych opracowa

Ĕ.

Badania i prace teoretyczne na tym polu mo

Īna podzieliü na trzy gáówne grupy: biochemia

dzia

áania mózgu, prace które próbują dowieĞü, Īe zapamiĊtywanie nie jest procesem jednostkowym, ale

trzeba je rozbi

ü na etapy i badania kliniczne Widera Penfielda, wykorzystujące stymulacje mózgu.

Badania nad biochemi

ą pamiĊci zapoczątkowane w latach 50. doprowadziáy do teorii, w myĞl

której z

áoĪona cząsteczka RNA (kwasu rybonukleinowego) dziaáa jak chemiczny poĞrednik w procesach

zapami

Ċtywania. RNA wytwarzany jest przez DNA (kwas dezoksyrybonukleinowy), odpowiedzialny za

nasze cechy dziedziczne (np. kolor oczu). Szereg eksperymentów rzeczywi

Ğcie potwierdza znaczący

udzia

á RNA w procesie zapamiĊtywania. Na przykáad w niektórych komórkach zwierząt poddanych

tresurze stwierdzono zmiany RNA. Co wi

Ċcej, jeĞli powstrzymaü lub zmieniü produkcjĊ RNA w

organizmie zwierz

Ċcia, zwierzĊ to nie jest w stanie uczyü siĊ, czyli pamiĊtaü. Jeszcze bardziej

fascynuj

ące doĞwiadczenie pokazuje, Īe jeĞli wstrzyknąü RNA z komórek jednego szczura drugiemu, ten

drugi “pami

Ċta” to co pierwszy, chociaĪ nigdy przedtem siĊ tego nie uczyá.

Aczkolwiek prace badawcze w tych kierunkach intensyfikuj

ą siĊ coraz bardziej, inna grupa

naukowców sugeruje, aby przesta

ü badaü “zapamiĊtywanie”, a zająü siĊ bardziej “zapominaniem”. Wedle

ich opinii nie tyle zapami

Ċtujemy, ile stopniowo zapominamy. TezĊ tĊ najlepiej wyraĪa dupleksowa

teoria zapami

Ċtywania i zapominania, wedáug której zatrzymujemy w mózgu nowe informacje na dwóch

poziomach, tj. w pami

Ċci krótkotrwaáej i dáugotrwaáej. Na przykáad sam zapewne pamiĊtasz, Īe zupeánie

inaczej przypominasz sobie swój w

áasny numer telefonu i telefon, który ktoĞ podaá ci przed chwilą. W

pierwszym przypadku pos

áugujesz siĊ pamiĊcią krótkotrwaáą, dziĊki której nową informacjĊ “masz w

áowie”, ale jeszcze nie zakodowaną, a wiĊc podatną na szybsze zapomnienie. W pamiĊci dáugotrwaáej

natomiast nowa informacja jest kodowana w

áaĞciwie i do koĔca, tzn. mózg ją skutecznie archiwizuje i

Īe przechowaü na bardzo dáugo, nawet “na zawsze”.

Eksperymenty z bezpo

Ğrednią stymulacją mózgu zapoczątkowaá prof. Wilder Penfield.

Wykonuj

ąc liczne kraniotonie (usuwanie niewielkich czĊĞci mózgu), Penfield pierwszy zdjąá fragmenty

czaszki tu

Ī nad bocznymi páatami mózgu. Przed operacją Penfield systematycznie pobudzaá otwarty

mózg impulsami elektrycznymi, a pacjent, który pozostawa

á przytomny, opisywaá wraĪenia po kaĪdym

bod

Ĩcu. W czasie pierwszych doĞwiadczeĔ Penfield stymulowaá páat skroniowy i stwierdziá, Īe pacjent

przypomina sobie dok

áadnie fakty z dzieciĔstwa.

Co ciekawe, profesor stwierdzi

á, Īe podobne reakcje są wynikiem pobudzania róĪnych obszarów

kory mózgowej, ale tylko stymulacja p

áatów skroniowych uruchamia ciąg wspomnieĔ znaczących,

spójnych, i “ca

áoĞciowych” w tym sensie, Īe zawierają one oryginalne wraĪenia koloru, dĨwiĊku, ruchu i

emocji.

Szczególnie interesuj

ące w tych badaniach jest to, Īe niektórych wspomnieĔ wywoáanych

stymulacj

ą elektryczną pacjent nie byá w stanie przypomnieü sobie w zwykáy sposób. Co wiĊcej,

wspomnienia te by

áa bardziej szczegóáowe i dokáadne, podczas gdy te “zwykáe” stanowiáy raczej

uogólnienia. Penfield doszed

á wiec do wniosku, Īe mózg rejestruje kaĪdą informacjĊ, którą Ğwiadomie

zauwa

Īa i Īe ta rejestracja ma zasadniczo charakter trwaáy, chociaĪ moĪe ulec “zapomnieniu” w

codziennym

Īyciu.

W ostatnim okresie daje si

Ċ zauwaĪyü powrót do koncepcji Florensa, w myĞl których kaĪda czĊĞü

naszego mózgu mo

Īe pamiĊtaü wszystko. Model ten jest bliski idei hologramu. Ujmując rzecz w skrócie;

Ğli przez páytkĊ szklaną przejdą dwie wiązki laserowe pod kątem prostym, na páytce tej powstanie

nierzeczywisty, ale widoczny obraz trójwymiarowy. Fascynuj

ące jest jednak to, Īe kiedy taką páytkĊ

rozbi

ü np. na 100 czĊĞci, to kaĪda z nich po przeĞwietleniu tymi dwoma wiązkami Ğwiatáa laserowego

odtworzy w ca

áoĞci ten sam obraz oryginalny, chociaĪ nie tak ostry. Innymi sáowy kaĪda czĊĞü

hologramu przechowuje obraz ca

áoĞci.

Grupa brytyjskich uczonych z Davidem Bohmem na czele zasugerowa

áa, Īe nasz mózg dziaáa tak

samo. Innymi s

áowy, kaĪdy z wielomiliardowej rzeszy neurotransmiterów moĪe byü mini mózgiem,

rejestruj

ącym w jakiĞ zupeánie fantastyczny sposób wszystkie nasze doĞwiadczenia Īyciowe, czego nie

Īemy wykryü naszymi ciągle niedoskonaáymi przyrządami. Ale nawet ta niezwykáa teoria nie pozwala

jeszcze wyja

Ğniü, jak to siĊ dzieje, Īe w snach moĪemy sobie tak dokáadnie przypomnieü wydarzenia z

przesz

áoĞci, Īe równieĪ na jawie “przypadkowo” przypominamy sobie szczegóáy zdarzeĔ przeszáych, Īe

spotykamy przypadki pami

Ċci doskonaáej, Īe takie a nie inne są dane statystyczne prof. Rosensweiga,

wyniki bada

Ĕ prof. Penfielda, obliczenia prof. Anokhina i relacje ludzi, którzy przeĪyli stan Ğmiertelnego

zagro

Īenia.

Wydaje si

Ċ, Īe w tym wzglĊdzie “mimo osiągniĊü techniki i cywilizacji ciągle jeszcze stoimy na

progu niezwyk

áej, fascynującej wiedzy, podobnie jak pierwsi odkrywcy, którzy ruszyli na morski szlaki,

gdy tylko przekonali si

Ċ, Īe moĪna zbudowaü statek”.

ILE MÓZGÓW?

Wspó

áczesne badania nad pamiĊcią wsparáo niedawne odkrycie. Īe tak naprawdĊ mamy dwa

mózgi, nie jeden. Stwierdzi

á to prof. Roger Sperry, laureat nagrody Nobla, autor przeáomowych prac w tej

dziedzinie. Sperry odkry

á, Īe mózg kaĪdego czáowieka skáada siĊ z dwóch czĊĞci, dziaáających na

Īszych poziomach fizjologicznych, z których kaĪda charakteryzuje siĊ innymi funkcjami mentalnymi.

W latach 80-tych badania Sperry’ego kontynuowa

á prof. Eran Zaidel, który wykazaá, Īe zakres

funkcji kory mózgowej jest znacznie szerszy, ni

Ī uwaĪano poprzednio i udowodniá, Īe obie póákule,

niezale

Īnie od siebie mogą przejmowaü funkcje caáego mózgu. Te moĪliwoĞci drzemią w kaĪdej z nich.

Trzeba je tylko obudzi

ü.

To, czym zajmuje si

Ċ caáa kora mózgowa moĪemy dzisiaj przyporządkowywaü lewej i prawej

pó

ákuli mózgu w nastĊpujący sposób:

Lewa pó

ákula przetwarza nowe informacje na poziomie:

1. logiki,

2. s

áów,

3. zbiorów,

4. liczb,

5. kolejno

Ğci,

6. liniowo

Ğci,

7. analizy.

Natomiast prawa, w wi

ĊkszoĞci przypadków, posáuguje siĊ:

1. rytmem,

2. wyobra

Ĩnią,

3. snem na jawie,

4. barw

ą,

5. wymiarami,

6. relacjami przestrzennymi,

7. obszarem ca

áoĞci (Gestalt) czyli syntezą.

Sperry i inni wykazali,

Īe im czĊĞciej obie póákule mózgowe pracują jednoczeĞnie, tym bardziej

Īda z nich korzysta na tej wspóápracy. Na przykáad studiując muzykĊ lepiej poradzisz sobie z

matematyk

ą - i odwrotnie. Z kolei jeĞli uczysz siĊ taĔczyü, lepiej pójdzie ci nauka jĊzyków, a ucząc siĊ

Ċzyków bĊdziesz miaá wiĊkszą kontrolĊ nad ruchami ciaáa. JesteĞ dobry w matematyce, wiĊc zapewne

lepiej odtwarzasz stosunki przestrzenne i na odwrót, itd. I, co jest pewne, im bardziej wykorzystujesz

wszystkie te mo

ĪliwoĞci, tym bardziej cháonna staje siĊ twoja pamiĊü, i tym przyjemniejszy i áatwiejszy

staje si

Ċ sam proces zapamiĊtywania.

Rozdzia

á 4.

Sekrety dzia

áania pamiĊci doskonaáej

Staro

Īytni Grecy przywiązywali tak wielką wagĊ do roli pamiĊci w Īyciu, Īe oddawali jej czeĞü

jako bogini - bogini Mnemozynie. To w

áaĞnie od jej imienia pochodzi termin “mnemonika”, rozumiany

jako zbiór technik pami

Ċciowych, które za chwilĊ zaczniesz poznawaü. W ówczesnej Grecji czáonkowie

Rady Sarszych, a pó

Ĩniej senatorowie w staroĪytnym Rzymie posáugiwali siĊ tymi metodami, aby

wywrze

ü wraĪenie przede wszystkim na plebsie i politykach, imponowaü im fenomenalnymi

mozliwo

Ğciami wáasnej pamiĊci.

Dzi

Ċki tym “szutucznym” zdawaáoby siĊ sposobom rzymscy mĊĪowie stanu byli w stanie

zapami

Ċtywaü bezbáĊdnie tysiące informacji, w tym danych statystycznych dotyczących Cesarstwa i,

dzi

Ċki temu, rządziü skutecznie tym ogromnym paĔstwem.

Na d

áugo zanim odkryto fizjologiĊ funkcjonowania lewej i prawej póákuli mózgu, Grecy

intuicyjnie rozumieli,

Īe pamiĊcią doskonaáą rządzą dwa podstawowe czynniki, mianowicie:

wyobra

Ĩnia i

skojarzenia.

W dzisiejszych czasach wiele si

Ċ robi, i to niestety skutecznie, aby ograniczyü pracĊ naszej

wyobra

Ĩni, zahamowaü jej rozwój; w konsekwencji bardzo niewiele wiemy o naturze myĞlowych

skojarze

Ĕ. Natomiast Grecy podkreĞlając ogromną rolĊ tych dwóch fundamentalnych skáadników naszego

Ğlenia otworzyli nam drogĊ do niezwykle skutecznego doskonalenia pamiĊci.

Mówi

ąc najproĞciej, jeĞli chcesz coĞ zapamiĊtaü, musisz skojarzyü, poáączyü nową informacjĊ z

czym

Ğ sobie juĪ znanym, czyli zapamiĊtanym wczeĞniej, wykorzysując siáĊ wáasnej wyobraĨni.

Systemy pami

Ċciowe, o których przeczytasz tej ksiąĪce pokazują jak áatwe jest to zadanie.

ZASADY ZAPAMI

ĉTYWANIA CZYLI ELEMENTY “ĩYWEGO” OBRAZU

Sposoby skutecznego zapami

Ċtywania opisane przez Greków zgadzają siĊ w caáej peáni z

dzisiejsz

ą wiedzą na temat wykorzystania lewej i prawej póákuli mózgu. Bez naukowej podbudowy

Grecy odkryli,

Īe aby mieü dobrą pamiĊü, trzeba wykorzystaü wszystkie moĪliwoĞci, jakimi dysponuje

nasz umys

á. I tym zajmiemy siĊ teraz dokáadnie.

Pami

Ċü doskonaáa wymaga, aby twoja wyobraĨnia tworzyáa “Īywe” obrazy i skojarzenia, ich

áówne elementy i zasady tworzenia to:

1. Obrazy pozytywne

ĊkszoĞci wypadków pozytywne i przyjemne obrazy lepiej sáuĪą üwiczeniu pamiĊci, poniewaĪ

umys

á chĊtnie do nich powraca, áatwiej je sobie przypomina. I odwrotnie, skojarzenia negatywne,

nawet je

Ğli zawierają pozostaáe elementy “Īywego” obrazu są, jako przykre, blokowane przez pamiĊü.

2. Barwa

Tam,

gdzie to tylko mo

Īliwe wykorzystuj peáną gamĊ barw i odcieni. Niech twoje obrazy wibrują kolorem,

mieni

ą siĊ, lĞnią - szybciej je wtedy zapamiĊtasz.

3. Ruch

Īdym obrazie pamiĊciowym ruch, akcja, dają znakomite moĪliwoĞci do dokonywania skojarzeĔ,

áatwiających kodowanie nowych informacji. “OĪywiaj” wiĊc swoje obrazy we wszystkich

wymiarach, wykorzysuj równie

Ī rytm, jako waĪny skáadnik ruchu. Im wiĊcej rytmu, im wiĊcej zmian

tego rytmu, im akcja bardziej gwa

átowna i dynamiczna, tym bardziej obrazy myĞlowe staną siĊ

niecodzienne, tym

áatwiej je zapamiĊtasz.

4. Absurdalno

Ğü i humor

Twórz

obrazy zabawne,

Ğmieszne, absurdalne, surrealistyczne, gdyĪ przez to zapamiĊtasz je lepiej. Zacznij

bawi

ü siĊ z wáasnym umysáem i wyobraĨnią.

5. Zwi

ązki

Bez

wzgl

Ċdu na to, co chcesz zapamiĊtaü, zawsze áącz, kojarz nową informacjĊ z czymĞ znanym, staáym,

zakodowanym w twojej “przestrzeni mentalnej”. Bardzo przydatny staje si

Ċ tu system zakáadek w

rodzaju: jeden - o

áówek, dwa - áabĊdĨ itp. (patrz str. …). Porównaj równieĪ àMS (rozdziaá 5, str. …).

Wykorzystuj tak

Īe symbolikĊ. JeĞli zamienisz zwykáą, stereotypową lub abstrakcyjną informacjĊ na

bardziej znacz

ący dla twojego umysáu obraz, zwiĊkszasz prawdopodobieĔstwo przypomnienia jej

sobie. Chodzi o takie obrazy jak znak stopu,

Īarówka, dom, samochód itp.

6. Przesada

Lepiej

zapami

Ċtasz obrazy przesadne co do wielkoĞci (duĪe lub maáe), iloĞci (bardzo maáe lub duĪo),

kszta

átu (deformacja) i dĨwiĊku (bardzo gáoĞnie, ciche).

7. Liczby / numeracja

Numeracja jako szczególna forma “uszczegó

áowienia” wzmacnia obrazy mentalne i wspomaga

dzia

áanie zasady porządku i kolejnoĞci (pkt 11).

8. Uszczegó

áowienie

bardziej szczegó

áowe są”Īywe” obrazy, tym áatwiej je sobie przypomnieü. Wielka czarna káódka

Īe byü kwadratowa lub okrągáa, stara lub nowa, zardzewiaáa lub pokryta smarem, z kluczem w

Ğrodku lub bez itd.

9. Synestezja / wra

Īenia zmysáowe

Synestezja to przenoszenie jednych wra

ĪeĔ zmyslowych na inne. WiĊkszoĞü z “naturalnych”

mnemotechników i gigantów pami

Ċci rozwinĊáo w ogromnym stopniu wraĪliwoĞü kaĪdego ze

zmys

áów, dziĊki czemu, zastĊpując je póĨniej wzajemnie, “mieszając” je ze sobą áatwo odtwarzali

zapami

Ċtywane informacje.

Kszta

ácenie pamiĊci wymaga uwraĪliwienia

wszystkich zmys

áów, tzn.

x wzroku

x s

áuchu

x w

Ċchu

x smaku

x dotyku i

x aparatu kinestycznego (dzi

Ċki któremu masz ĞwiadomoĞü poáoĪenia i ruchu swojego ciaáa w

przestrzeni.

10. Amor czyli erotyka

Wszyscy

wyró

Īniamy siĊ Ğwietną pamiĊcią w tym wzglĊdzie. Wykorzystuj to!

11. Kolejno

Ğü / porządek

áaczeniu z innymi metodami grupowanie, ustawianie w szereg lub klasyfikacja tworzą bardzo

skuteczne “

áącza pamiĊciowe” i zwiĊkszają prawdopodobieĔstwo “przypadkowego dostĊpu” do

potrzebnej informacji. Np. po

áączenia duĪego z maáym, podziaá wg koloru, kategorii, hierarchii itp.

12. Codzienno

Ğü / niecodziennoĞü

bardziej niezwyk

áe, niecodzienne są twoje skojarzenia, tym lepiej. Umysá nie zapamiĊtuje rzeczy

szarych, codziennych, a wi

Ċc… nudnych!

13. “JA” w obrazach mentalnych

áączaj

siebie w swoje skojarzenia, gdy

Ī to budzi emocje, a te zapamiĊtujemy bardzo szybko. OĞrodki

pami

Ċci znajdują siĊ bardzo blisko centrów w mózgu limbicznym rządzących naszymi emocjami.

14. Aktywna wyobra

Ĩnia

Wyobra

Ĩnia to elektrownia twojej pamiĊci. Einstein utrzymywaá, Īe wyobraĨnia jest waĪniejsza

Ī wiedza. WiedzĊ mamy ograniczoną, podczas gdy wyobraĨnia obejmuje caáy Ğwiat - i to jej

zawdzi

Ċczamy postĊp i nieprzerwany bieg ewolucji. Im Īywszą masz wyobraĨniĊ, im bardziej

wykorzystujesz j

ą w procesie zapamiĊtywania, tym bardziej usprawniasz pamiĊü. WyobraĨnia to

niezwyk

áy fundament pamiĊci. ûwicz ją nieustannie.

Te podstawowe elementy “

Īywego” obrazu i zasady jego tworzenia dają siĊ áatwo zapamiĊtaü

dzi

Ċki pewnemu akronimowi, zostaáy bowiem tak uporządkowane na poprzednich stronach, aby utworzyü

zdanie OBRAZ PLUS AKCJA, które ma ci przypomnie

ü swoiste równanie - kondensat wiedzy o

dzia

áaniu pamiĊci

Wykorzysta

áem tu technikĊ lokacji literowej trzeciego typu. Porównaj: G. A. Dudley Jak podwoiü skutecznoĞü uczenia siĊ.

Wydawnictwo Medium, 1994 (przyp. t

áum.)

OBRAZ + AKCJA = PAMI

ĉû.

PAMI

ĉCIOWE SàOWA-KLUCZE

Īdy system pamiĊciowy uĪywa sáów-kluczy. Pod tym pojĊciem naleĪy rozumieü staáe zakáadki

lub “haki”, z którymi mo

Īesz związaü dowolnie wiele róĪĔych informacji. Sáowa-klucze muszą byü poza

tym “obrazowe”, tzn.

áatwe do zobaczenia na ekranie umysáu osoby, która posáuguje siĊ danym

systemem. St

ąd wáaĞnie okreĞlenie pamiĊciowe: sáowa-klucze.

“Czysto

Ğü” skojarzeĔ

W miar

Ċ poznawania kolejnych systemów mnemotechnicznych przekonasz siĊ, jak waĪne jest

tworzenie obrazów zawieraj

ących tylko te informacje, które chcesz zapamiĊtaü i áączenie ich ze sáowami-

kluczami. Chodzi równie

Ī o to, aby związek ten byá moĪliwie najprostszy i najbardziej bezpoĞredni.

Stanie si

Ċ to moĪliwe, jeĞli w swojej wyobraĨni to, co chcesz zapamiĊtaü i obrazy-klucze:

1. zderzysz ze sob

2. skleisz ze sob

3. postawisz jedno na drugim

4. umie

Ğcisz jedno pod drugim

5. wstawisz jedno w

Ğrodek drugiego

6. zamienisz jedno na drugie

7. umie

Ğcisz w innych sytuacjach

8. spleciesz ze sob

9. zawiniesz jedno w drugie

10. sprawisz, aby mówi

áy

11. sprawisz, aby ta

Ĕczyáy

12. sprawisz, aby wzajemnie wymieni

áy siĊ kolorem, zapachem, akcją.

Chyba nabierasz ju

Ī przekonania, Īe systemy pamiĊciowe opracowane przez staroĪytnych

Greków, odrzucane przez blisko 2.000 lat jako zwyk

áe sztuczki, w rzeczywistoĞci oparte są na

mechanizmach, wed

áug których dziaáa masz umysá. StaroĪytni doceniali wagĊ sáów, porządku, kolejnoĞci

i numeracji, o których wiemy,

Īe są domeną lewej póákuli mózgu, wykorzystywali równieĪ wyobraĨniĊ,

kolor, rytm, zmian

Ċ wielkoĞci i iloĞci i “marzenia na jawie”, czym zawiaduje póákula prawa.

W mitologii greckiej Mnemozyna to najpi

Ċkniejsza z bogiĔ, co potwierdza fakt, Īe kochliwy Zeus

Ċdziá wiĊcej czasu w jej áoĪu niĪ z jakąkolwiek inną kobietą ziemskiej czy boskiej proweniencji. W

ągu dziewiĊciu dni i nocy ojciec bogów spáodziá z Mnemozyną dziewiĊü Muz, opiekunek poezji

áosnej i epickiej, muzyki, taĔca, komedii i tragedii. hymnów (pieĞni), historii i astronomii. A wiĊc u

Greków po

áączenie energii sprawczej (Zeus) z pamiĊcią (Mnemozyna) zrodziáo ludzką kreatywnoĞü i

wiedz

Ċ.

Mieli racj

Ċ. JeĞli wáaĞciwie wykorzystujesz techniki pamiĊciowe, nie tylko poprawisz pamiĊü w

rozmaitych dziedzinach, o czym pisz

Ċ w tej ksiąĪce, ale zwiĊkszysz równieĪ wáasny potencjaá twórczy. Z

kolei lepsza pami

Ċü i wiĊksza kreatywnoĞü fantastycznie szybko polepszają ogólną sprawnoĞü umysáu i

przyspieszaj

ą przyswajanie nowej wiedzy. Ten proces to po prostu dynamiczna synergia lewej i prawej

pó

ákuli mózgu na innym, wyĪszym poziomie.

W kolejnych rozdzia

áach poznasz krok po kroku róĪne metody pamiĊciowe, od najprostszych po

bardziej skomplikowane,

áącznie z Mapami MyĞli, gáównym narzĊdziem wszystkich mnemotechników,

dzi

Ċki którym bĊdziesz mógá zapamiĊtywaü dosáownie tysiące informacji. Aby zachowaü te nowo nabyte

niezwyk

áe umiejĊtnoĞci, w ostatnim rozdziale pokaĪĊ ci jak kontrolowaü i üwiczyü wáasną pamiĊü na

przysz

áoĞü.

Rozdzia

á 5.

àaĔcuchowa Metoda SkojarzeĔ (àMS)

W tym rozdziale przekonasz si

Ċ, Īe moĪna nie tylko poprawiü pamiĊü, ale üwicząc siáĊ wyobraĨni

odblokowa

ü równieĪ wáasny potencjaá twórczy. àMS to podstawowa technika pamiĊciowa, swoisty

fundament, dzi

Ċki któremu opanowanie bardziej zaawansowanych metod stanie siĊ naprawdĊ áatwe.

Techniki tej u

Īywa siĊ do zapamiĊtywania na ogóá krótkiego szeregu róĪnych informacji, a wiĊc ich

kolejno

Ğci, np. listy zakupów lub spraw do zaáatwienia, áącząc, kojarząc kaĪdy element tego szeregu z

nast

Ċpnym. Istotne staje siĊ tu wykorzystanie moĪliwie najwiĊkszej iloĞci elementów “Īywego” obrazu i

zasad jego tworzenia, uj

Ċtych w znaną ci juĪ reguáĊ OBRAZ PLUS AKCJA, a wiĊc:

Obrazy pozytywne

Barwa

Ruch

Absurdalno

Ğü

Zwi

ązku

Przesada

Liczby

Uszczegó

áowienie

Synestezja

Amor czyli erotyka

Kolejno

Ğü

Codzienno

Ğü - niecodziennoĞü

“Ja”

Aktywna wyobra

Ĩnia.

Īną rolĊ w tym procesie odegrają równieĪ zmysáy, tj.

smak

dotyk

Ċch

wzrok

áuch

kinestetyka (poczucie rytmu / ruchu).

Wykorzystanie tych zasad i elementów w praktyce wymaga tworzenia dynamicznych zwi

ązków

Ċdzy lewą i prawą póákulą mózgu a Ğwiatem Twoich zmysáów, a to prowadzi do zwiĊkszenia ogólnej

sprawno

Ğci umysáowej.

Powiedzmy,

Īe masz w planie zrobiü nastĊpujące zakupy:

srebrna

áyĪeczka

sze

Ğü szklanek do whisky

banany

szare myd

áo

jajka

biologiczny proszek do prania

pasta do z

Ċbów

razowy chleb

pomidory

ró

Īe.

ĊkszoĞü ludzi w takiej sytuacji na ogóá miota siĊ wokoáo w poszukiwaniu dáugopisu lub

kawa

áka papieru, maca siĊ w desperacji po kieszeniach albo w ostatecznoĞci próbuje zapamiĊtaü jakoĞ tĊ

list

Ċ przez wielokrotne powtarzanie (zapominając w konsekwencji co najmniej parĊ elementów). A

przecie

Ī wystarczy wykorzystaü twórczą siáĊ wyobraĨni i zbudowaü ciąg takich oto “Īywych” obrazów,

áadających siĊ w niezwykáą, ale barwną historiĊ:

Wyobra

Ĩ sobie, Īe wychodzisz z domu i na ulicy zaczynasz pokazywaü niezwykáą, iĞcie cyrkową

sztuk

Ċ: otóĪ trzymając w zĊbach ogromna, dáugą srebrną áyĪkĊ (poczuj teraz dotyk i smak metalu w

ustach) ustawiasz na niej sze

Ğü równie duĪych, piĊknych, wykonanych z rĪniĊtego krysztaáy szklanek.

Zobacz refleksy s

áoĔca na szkle, zobacz, jak wszystkie drĪą delikatnie na koĔcu áyĪki, jak dĨwiĊczą

cicho, uderzaj

ąc o siebie. I oto dramat! Fantastycznie balansujesz caáoĞcią, to prawda, ale nagle

nadeptujesz na ogromnego,

Īóátego banana, który z mlaĞniĊciem usuwa ci siĊ spod stopy. Hej! -

rozpaczliwie próbujesz z

áapaü równowagĊ, szukasz podparcia drugą nogą, stawiasz ją, wydaje siĊ w

bezpiecznym miejscu, ale okazuje si

Ċ Īe jest to mokry, pokryty pianą kawaáek szarego mydáa! To

zdecydowanie za du

Īo, nawet dla takiego mistrza jak Ty. Ryms! Lecisz jak káoda do tyáu i, jakby tego

áo maáo, przewracasz siĊ na ogromną stertĊ jaj, toniesz w tych jajach, skorupki pĊkają, Īóátko wycieka,

czujesz bia

áko na rĊkach, twarzy, czujesz jak ubranie przesiąka ci tą caáą mazią (patrz kolorowa ilustracja

1) - po prostu fuj!

Poniewa

Ī w wyobraĨni moĪliwe jest wszystko, przyspieszasz teraz swój film i oto w kilka sekund

po tym wypadku jeste

Ğ z powrotem w domu, Ğciągasz ubranie i pierzesz wszystko w biologicznym

proszku do prania (zobacz jak z pralki wyp

áywa idealnie czysta woda). Po czym znowu wychodzisz na

ulic

Ċ… Te przygody trochĊ ciĊ juĪ zmĊczyáy, wiĊc wsiadasz na podjeĪdĪającą wáaĞnie wielką jak

tramwaj tubk

Ċ pasty do zĊbów. Zobzacz to. Czujesz lekki gáód i oto dolatuje ciĊ wspaniaáy zapach ĞwieĪo

pieczonego chleba. Z nosem wysuni

Ċtym do przodu i ustami peánymi Ğliny podąĪasz za tym zapachem i

trafiasz do piekarni, gdzie ku swemu zdumieniu widzisz na pó

ákach ogromne bochny razowca i tkwiące

w nich dojrza

áe, wspaniaáe pomidory - rynkowy przebój przemysáu piekarniczego!

Wychodzisz z piekarni,

áapczywie jesz te pomidory, aĪ sok Ğcieka ci po brodzie, ale to nie koniec

niespodzianek, bo nagle widzisz id

ące w twoją stronĊ zjawisko, niezwykle atrakcyjną osobĊ páci

przeciwnej (tak, tu twoja wyobra

Ĩnia ma ogromne pole do popisu!). Instynktownie rozglądasz siĊ za

kwiatami, ach! - jest kwiaciarnia, wi

Ċc wpadasz do Ğrodka, patrzysz - same róĪe! Bez wahania kupujesz

ogromn

ą wiązankĊ przepiĊknych, ĞwieĪo ĞciĊtych czerwonych róĪ, zachwycasz siĊ zielenią liĞci,

kszta

átem kwiatów, ich zapachem, czujesz delikatne ukáucia kolców na palcach…

A teraz zamknij oczy i przypomnij sobie w wyobra

Ĩni caáą tĊ niezwykáą historiĊ, od początku do

Ĕca. Po czym na nastĊpnej stronie odtwórz zapamiĊtaną dziĊki niej listĊ 10. zakupów.

Ğli przywoáanie z pamiĊci wszystkich scen sprawia ci trudnoĞü, przeczytaj ten rozdziaá raz

jeszcze i raz jeszcze obejrzyj, zobacz na ekranie umys

áu caáą tĊ historiĊ tak szczegóáowo, jak tylko

potrafisz, krok po kroku.

ĞliĊ, Īe zapamiĊtaáeĞ teraz wszystkie zakupy bez Īadnych trudnoĞci.

TEST PAMI

ĉCI

Zapisz poni

Īej listĊ zapamiĊtanych zakupów

______________________________________

(jak w oryg. str. 50)

Ğli zapamiĊtaáeĞ 7 lub wiĊcej artykuáów, znajdujesz siĊ juĪ w gronie 1% ludzi, którym siĊ to

udaje. I, co najwa

Īniejsze, masz w rĊku klucze otwierające nieograniczone moĪliwoĞci twojego mózgu.

Wymy

Ğl sam kilka podobnych üwiczeĔ i nabieraj wprawy w posáugiwaniu siĊ àaĔcuchową

Metod

ą SkojarzeĔ. PamiĊtaj, Īe im bardziej “Īywe” bĊdą twoje skojarzenia, im bardziej szczegóáowe,

niezwyk

áe, Ğmieszne i dynamiczne, tym lepiej.

Nie czytaj dalej, zanim nie poznasz istoty tej metody w zadawalaj

ącym stopniu.

Rozdzia

á 6.

Zak

áadki “obrazkowe”

W poprzednim rozdziale pozna

áeĞ zasady posáugiwania siĊ àaĔcuchową Metodą SkojarzeĔ, w

której wykorzystuje si

Ċ wszystkie elementy “Īywego” obrazu, z wyjątkiem porządku i numeracji.

Przejdziemy teraz do omówienia Zak

áadkowej Metody ZapamiĊtywania, która tym róĪni siĊ od

poprzedniej,

Īe gáówną rolĊ odgrywają w niej specjalnie skonstruowane, staáe pamiĊciowe obrazy-klucze,

z którymi mo

Īna poáączyü, skojarzyü dowolną zapamiĊtywaną informacjĊ. Systemy zakáadek moĪna

porówna

ü do szafy, w której wisi jakaĞ skoĔczona liczba wieszaków. Te wieszaki nigdy siĊ nie zmieniają,

ale ubrania, które na nich wieszasz tak - i mo

Īe ich byü nieskoĔczenie wiele. W systemie zakáadek

obrazkowych, albo “cyfropodobnych” liczba, jej kszta

át (lub symbolika) to wáaĞnie te wieszaki, a ubrania,

które na nich wieszasz to “rzeczy do zapami

Ċtania”. System ten jest áatwy i obejmuje tylko liczby od 1 do

Īna uwaga: najlepszy system to taki, który wymyĞlisz sam, a nie “narzucony” przez czyjąĞ

wyobra

ĨniĊ. Nasze umysáy róĪnią siĊ nieskoĔczenie, twoje skojarzenia, obrazy, praca twojej wyobraĨni z

áoĪenia bĊdą róĪne niĪ moje, czy kogoĞ innego, co wiĊcej, to co stworzysz we wáasnej wyobraĨni

zapami

Ċtasz o wiele szybciej i na dáuĪej niĪ obrazy “zainplantowane” z zewnątrz. Dlatego opiszĊ tu

przede wszystkim na czym polega istota systemu i jak go u

Īywaü w praktyce.

Aby zbudowa

ü system zakáadek obrazkowych wymyĞlasz po prostu sáowa-obrazy, które

przypomn

ą ci cyfry / liczby od 1 do 10, z racji podobieĔstwa ksztaátu lub symboliki. Np. dla wiĊkszoĞci

ludzi takim pami

Ċciowym obrazem-kluczem dla cyfry 2 jest áabĊdĨ, poniewaĪ cyfra 2 przypomina

áabĊdzia, a wiĊc áabĊdĨ to jakby elegancka, “oĪywiona” wersja cyfry 2.

Īna je áatwo rozszerzyü do co najmniej 20-tu (przyp. táum.)

Podpis pod rys. na str. 52 orygina

áu:

W systemie zak

áadek obrazkowych obrazy, które “wyglądają”

jak cyfry to swoiste wieszaki lub haki, na których zawieszasz
to, co chcesz zapami

Ċtaü. Np. zakáadką obrazkową dla cyfry 2

najcz

ĊĞciej jest áabĊdĨ.

Poni

Īej znajdziesz ponumerowane od 1 do 10 puste linie. Wpisz w nie sáowa, które w twoim

mniemaniu najlepiej oddaj

ą ksztaát (obraz) tych liczb. Wybieraj sáowa najbardziej obrazowe, barwne i

“

Īywe”, takie aby póĨniejsze áączenie z nimi nowych informacji wedáug zasady OBRAZ PLUS AKCJA

áo i áatwe, i proste, i przyjemne.

Oto kilka przyk

áadowych rozwiązaĔ:

1. p

Ċdzel, kij, oáówek, pióro, penis, sáomka, Ğwieca, drzewo

áabĊdĨ, kaczka, gĊĞ

3. serce, piersi, podwójna broda, koniczyna

4. jacht, stó

á, krzesáo

5. hak, kobieta w ci

ąĪy, bĊben, cymbaáy

6. s

áoĔ, kij golfowy, wiĞnia, rura

7. klif, chor

ągiewka, kosa, dziób statku

8. ba

áwan, klepsydra, krągáa kobieta, okulary

9. balon na kijku, rakieta tenisowa, plemnik, kijanka, fajka

10. Flip i Flap, komplet do baseballa.

ĞwiĊü na to zadanie nie wiĊcej niĪ 10 minut. Nawet jeĞli trudno ci bĊdzie zamieniü jakąĞ liczbĊ

z tej dziesi

ątki na sáowo-obraz, nie martw siĊ i czytaj dalej.

Twoje “liczbopodobne” s

áowa-obrazy:

1. ________________________________

2. ________________________________

3. ________________________________

4. ________________________________

5. ________________________________

6. ________________________________

7. ________________________________

8. ________________________________

9. ________________________________

10. ________________________________

Skoro zapisa

áeĞ juĪ swoje pomysáy i pamiĊtasz o moich, wybierz te sáowa, które są dla ciebie

najbardziej przekonuj

ącymi obrazowymi odpowiednikami liczb od 1 do 10, po czym narysuj je kolejno

na nast

Ċpnej stronie. Nie chodzi o artystyczne dzieáa, rysuj jak potrafisz (potrzebuje tego prawa póákula

twojego mózgu), a im wi

Ċcej uĪyjesz kolorów, tym lepiej.

Po tym

üwiczeniu wypróbuj jakoĞü swoich skojarzeĔ. Zamknij oczy, przebiegnij w myĞlach liczby

od 1 do 10 i przy ka

Īdej z nich zobacz na ekranie umysáu sáowo, które wybraáeĞ i narysowaáeĞ

wykorzystuj

ąc/dodając jak najwiĊcej znanych ci “Īywych” elementów, zwáaszcza przesadĊ, kolor i ruch,

akcj

Ċ. PowinieneĞ naprawdĊ “widzieü” wszystkie obrazy pod zamkniĊtymi powiekami, moĪesz je takĪe

áyszeü, czuü ,smakowaü i dotykaü.

A potem zrób dok

áadnie tak samo, ale w porządku odwrotnym, czyli znowu oglądaj “Īywe”

skojarzenia dla liczb od 10 do 1, a potem zrób to raz jeszcze, ale na wyrywki. Baw si

Ċ moĪliwoĞciami

swojej wyobra

Ĩni, sprawdzaj jak szybko podsunie ci stosowne obrazy. I wreszcie odwróü caáą zabawĊ.

Na ekranie umys

áu “wyĞwietlaj” teraz tylko obrazy i sprawdĨ, jak szybko przydasz im dobrane uprzednio

liczby. Zrób to teraz.

ĝwietnie! PoradziáeĞ sobie z czymĞ, co jest trudne dla wiĊkszoĞci ludzi. WprowadziáeĞ wáaĞnie na

sta

áe do pamiĊci i twórczej wyobraĨni system zakáadek, z których bĊdziesz mógá korzystaü do koĔca

Īycia, i które stworzyáeĞ dziĊki wspóápracy lewej i prawej póákuli mózgu.

Stosowanie tego systemu jest proste i przyjemne, gdy

Ī uruchamia podstawowe i “naturalne”

mechanizmy zapami

Ċtywania, jakimi są: dokonywanie poáączeĔ poprzez skojarzenia oraz praca

wyobra

Ĩni. JeĞli masz na przykáad dziesiĊü rzeczy do zapamiĊtania, ale nie w kolejnoĞci, jak robiliĞmy to

w rozdziale poprzednim, lecz wed

áug dowolnego porządku numerycznego, czy to odwróconego, czy na

wyrywki, zak

áadki obrazkowe nadają siĊ do tego idealnie.

áóĪmy, Īe chcesz zapamiĊtaü taką listĊ:

1. symfonia

6. promie

Ĕ sáoĔca

2. modlitwa

7. szarlotka

3. arbuz

8. kwiaty

4. wulkan

9. statek kosmiczny

5. motocykl

10.

áan zboĪa

Aby upora

ü siĊ z takim zadaniem poáącz, skojarz, poprzez “Īywy” obraz kaĪdy element tej listy ze

stosown

ą zakáadką obrazkową (czyli obrazem liczby); i im bardziej twórczo zatrudnisz tu wyobraĨniĊ,

tym lepiej. Daj sobie nie wi

Ċcej niĪ 3 minuty na zapamiĊtanie caáoĞci, po czym wypeánij rubryki poniĪej.

Przy ka

Īdej liczbie zapisz zarówno sáowo-zakáadkĊ obrazkową, jak i rzecz / pojĊcie, które zapamiĊtaáeĞ.

Ğli wierzysz w swoje siáy, zacznij juĪ teraz, jeĞli nie, przeczytaj najpierw przykáadowe komentarze na

str. …, ilustruj

ące sposób wykorzystania zakáadek obrazkowych.

Zak

áadka

rzecz / poj

Ċcie

1. _____________________________

___________________________

2. _____________________________

___________________________

3. _____________________________

___________________________

4. _____________________________

___________________________

5. _____________________________

___________________________

6. _____________________________

___________________________

7. _____________________________

___________________________

8. _____________________________

___________________________

9. _____________________________

___________________________

10. _____________________________

___________________________

1. Symfonia. Wyobra

Ĩ sobie, Īe z pasją dyrygujesz orkiestrą symfoniczną wielkim pĊdzlem, machasz

tym p

Ċdzlem z takim zapaáem, Īe farba pryska na muzyków. Albo zobacz skrzypków grających przy

pomocy s

áomek zamiast smyków, itp. Skojarzenia mogą byü róĪne, ale niech bĊdą “Īywe”.

2. Modlitwa. Utar

á siĊ mylący pogląd, Īe pojĊcia abstrakcyjne trudno zapamiĊtaü. Ale - do czego pewnie

sam ju

Ī doszedáeĞ - nie wtedy, kiedy stosuje siĊ wáaĞciwą technikĊ pamiĊciową. Wystarczy

“zobaczy

ü” tĊ abstrakcjĊ w konkretnej formie. MoĪesz np. wyobraziü sobie áabĊdzia, kaczkĊ czy gĊĞ

ze skrzyd

áami záoĪonymi jak do modlitwy, albo zapeánij wyimaginowany koĞcióá táumem

wyimaginowanych

áabĊdzi, kaczek lub gĊsi, sáuchających mszy, odprawianej przez kapáana, teĪ

ptaka…

àatwe!

4. Obserwujesz erupcj

Ċ ogromnego podwodnego wulkanu z pokáadu jachtu. Czerwone jĊzyki lawy i

pióropusze kamieni, popio

áu i pary wrĊcz unoszą twój jacht z wody. Albo zmniejsz ten wulkan i

postaw go na krze

Ğle, na którym masz zamiar usiąĞü (poczuábyĞ skutki na pewno!). Albo zobacz

gigantyczny stó

á, którym zatykasz krater dymiącego wulkanu.

5. Jedziesz motocyklem, a

Ī tu z nieba opuszcza siĊ wielki hak i unosi ciĊ w górĊ. Albo z rykiem silnika

hamuj

ąc gwaátownie wjeĪdĪasz do sklepu muzycznego i walisz w cymbaáy i bĊben. Albo zobacz

siedz

ącą okrakiem na motocyklu ogromną kobietĊ w ciąĪy.

6. Promienie s

áoĔca mogą wybiegaü ze sáonia, albo wyrzucasz w górĊ kij golfowy, który zaplątuje siĊ w

promienie s

áoĔca i odlatuje w niebo, albo promieĔ sáoĔca pada jak wiązka laserowa na wiĞniĊ, która

urasta do gigantycznych rozmiarów tu

Ī przed twymi oczami. Wgryzasz siĊ w pyszny owoc, wysysasz

ąĪsz, sok Ğcieka ci po brodzie…

7. Wielki, skalisty klif tak naprawd

Ċ uformowany jest z szarlotki albo dziób statku rozbija siĊ o wielką

szarlotk

Ċ jak o skaáĊ, albo chorągiewkami ozdabiasz wielką szarlotkĊ, wbijasz w nią caáy las

chor

ągiewek.

8. Twój ba

áwan moĪe byü przystrojony w przepiĊkne róĪowe kwiaty albo w klepsydrze przesypuje siĊ

nie piasek, ale miliony drobniutkich kwiatków, albo kr

ągáa kobietka przechadza siĊ prowokująco po

bujnie ukwieconej

áące.

9. Pomniejsz statek kosmiczny i ka

Ī mu lataü wewnątrz balonu na patyku albo pomniejsz go jeszcze

bardziej do wymiaru plemnika, tu

Ī przed zapáodnieniem jaja, albo niech ta rakieta opuszcza atmosferĊ

ziemsk

ą z wielką fajką w miejsce silnika.

10. Grasz w baseballa na wielkich polach zbó

Ī albo Flip i Flap wyczyniają swoje numery stojąc po pas w

zbo

Īu.

To oczywi

Ğcie tylko przykáady, które mają pokazaü ten rodzaj przesady, swoistego nonsensu,

niezwyk

áoĞci i zabawy z wyobraĨnią, dziĊki którym moĪesz wykreowaü “Īywe” áączniki miĊdzy

zak

áadką obrazkową a zapamiĊtywaną informacją.

Podobnie jak w

àMS, tak i tu najwaĪniejsza jest praca wáasnej wyobraĨni. Przed lekturą kolejnego

rozdzia

áu wymyĞl sam i zrób przynajmniej jedno podobne üwiczenie.

Znakomicie mo

Īna bawiü siĊ w ten sposób z przyjacióámi lub czáonkami rodziny. KaĪ im

wymy

Ğlaü dowolną 10-cio punktową listĊ, po czym niech ci ją czytają w odstĊpach 5 - 10 sekund. KaĪdą

kolejn

ą informacjĊ (rzecz / pojĊcie) áącz z zakáadką w moĪliwie najbardziej szalony, niezwykáy, barwny,

przesadny - s

áowem “Īywy” - sposób i zatrzymaj ten obraz lub obrazy choüby przez chwilĊ na ekranie

umys

áu. To wystarczy, aby je skutecznie zapamiĊtaü. Wszyscy i ty, i oni bĊdziecie zdumieni, z jaką

áatwoĞcią odtworzysz potem caáą listĊ, równieĪ - co zasáuguje na szczególne oklaski - od tyáu i na

wyrywki.

I nie bój si

Ċ, Īe pomylisz stare listy z nowymi. Jak wspomniaáem na początku tego rozdziaáu,

zak

áadki pamiĊci przypominają wieszaki na ubrania - po prostu zdejmujesz jeden garnitur (skojarzenie -

obraz) i zawieszasz drugi.

W nast

Ċpnym rozdziale opiszĊ jeszcze jeden system zakáadek od 1 do 10, oparty o sáowa - rymy.

Te dwa systemy mo

Īna áączyü, dziĊki czemu zapamiĊtasz 20 róĪnych informacji z tą samą áatwoĞcią, o

10. A w dalszej cz

ĊĞci ksiąĪki poznasz systemy bardziej rozbudowane, pomocne w zapamiĊtywaniu

dos

áownie tysiĊcy informacji, i to na czas dowolnie dáugi, gdyĪ wprowadzisz je do pamiĊci

áugoterminowej (dostĊpnej). Zakáadki obrazkowe i zakáadki - rymy, którymi zajmiemy siĊ za chwilĊ, to

“narz

Ċdzia” pamiĊci krótkoterminowej, umoĪliwiające zapamiĊtanie tego, co chcesz na nie dáuĪej niĪ

par

Ċ godzin.

ĞwiĊü dzieĔ, dwa na nabranie wprawy w posáugiwaniu siĊ technikami, które poznaáeĞ do tej

pory. Dopiero potem przejd

Ĩ do lektury nastĊpnego rozdziaáu.

Rozdzia

á 7.

Rymowanki liczbowe

Rymowanek liczbowych nauczysz si

Ċ bardzo szybko, poniewaĪ w swej istocie system ten jest

identyczny z zak

áadkami obrazkowymi. Do czego moĪesz ich uĪywaü? Do zapamiĊtywania niewielkich

porcji informacji na krótko

. Podobnie jak w poprzednim systemie zajmiemy si

Ċ liczbami od 1 do 10, ale

zamiast znajdywa

ü dla nich “ksztaátopodobne” obrazowe sáowa - klucze, poszukamy sáów, równie

obrazowych, ale rymuj

ących siĊ z brzmieniem tych liczb. Np. dla wiĊkszoĞci ludzi takim “rymowanym

obrazem” dla s

áowa cztery są ”rowery”, maáe, duĪe, caáy peleton, itp.

Tak jak w

àMS i ZMZ, bardzo waĪne bĊdzie posáugiwanie siĊ “Īywym” obrazem, a wiĊc

Īliwie najbardziej kolorowym, niezwykáym, dynamicznym, Ğmiesznym, z peáną gamą szczegóáów i

wra

ĪeĔ zmysáowych. PoniĪej znajdziesz znowu rubryki oznaczone liczbami 1 -10, w które wpiszesz za

chwil

Ċ sáowa - rymy najbardziej obrazowe dla kaĪdej liczby, sáowa, które uznasz za najlepsze wáasne

zak

áadki. MoĪesz skorzystaü równieĪ z moich pomysáów na str. …

Poniewa

Ī poprzednie üwiczenia uruchomiáy siáy twojej wyobraĨni i zdolnoĞü dokonywania

obrazowych skojarze

Ĕ, daj sobie na to zadanie nie 10, a 6 minut.

Oto wi

Ċc twoja wstĊpna lista rymowanek liczbowych:

Liczba

wybrane przez ciebie s

áowa - rymowanki

________________________

dlatego cz

Ċsto stosuje siĊ okreĞlenie: zakáadki “doraĨne” (przyp. táum.)

________________________

10.

________________________

Jak poprzednio podam ci kilka przyk

áadowych rozwiązaĔ. Porównaj je ze swoimi i wybierz te,

które oka

Īą siĊ najlepsze, najbardziej przekonujące.

1. zraz (raaz), Eden

2. Wda, drwa

3. wszy, krzyk, m

Īy, gzy

4. rowery, sery

5. pi

ĊĞü, grzĊĞü

6. zje

Ğc, czeĞü

7. wsie-dym

8. Zosie, prosi

9. dziegie

ü, dziew-jĊk

10. dzieci

Ċü, kieszeĔ

Ğli to zrobiáeĞ, w polach zaznaczonych poniĪej narysuj teraz, podobnie jak poprzednio, wybrane

zak

áadki - rymowanki. UĪyj caáej swojej wyobraĨni i wszystkich kredek, jakie posiadasz:

A teraz sprawdzian. Zamknij oczy, przebiegnij w my

Ğlach liczby od 1 do 10 i oglądaj na ekranie

umys

áu “Īywy” obraz kaĪdej zakáadki. Zrób to póĨniej w kolejnoĞci odwrotnej, potem na wyrywki, a

wreszcie przypomnij sobie s

áowa - obrazy i przyporządkuj im wáaĞciwe liczby. ûwicz i powtarzaj to tak

áugo, aĪ twój umysá zacznie reagowaü báyskawicznie, podsuwając w uáamku sekundy stosowną parĊ:

obraz - liczba lub liczba - obraz. Po

ĞwiĊü na to co najmniej 5 minut.

Skoro opanowa

áeĞ juĪ system zakáadek - rymowanek, przekonasz siĊ, Īe moĪna je wykorzystaü w

dok

áadnie ten sam sposób, co zakáadki obrazkowe.

Co ciekawe, tak naprawd

Ċ znasz teraz nie tylko dwa systemy dla liczb od 1 do 10, ale jeden

Ċkszy, który pozwoli ci zapamiĊtywaü 20 informacji w dowolnej kolejnoĞci i na wyrywki. Wystarczy

przyj

ąü, Īe jeden z nich to wáaĞnie liczby 1 - 10, a drugi 11 - 20. Zdecyduj, który bĊdzie pierwszy i od

razu przyst

ąp do üwiczeĔ.

Daj sobie najwy

Īej 5 minut na zapamiĊtanie poniĪszej listy, po czym odtwórz ją czytając dalszy

ąg komentarza.

1. atom

11. dywan

2. drzewo

12. grza

áka

3. stetoskop

13. szyny

4. wersalka

14. zapalniczka

5. aleja

15. brodawka

6. dachówka

16. gwiazda

7. wycieraczka

17. pokój

8. miód

18. guzik

9. szczotka

19.

áódĨ

10. pasta do z

Ċbów

20. pompa

TEST NA POS

àUGIWANIE SIĉ ZAKàADKAMI OBRAZKOWYMI I RYMOWANKAMI

LICZBOWYMI

Poni

Īej znajdziesz trzy kolumny z liczbami 1 - 20. W pierwszej w kolejnoĞci normalnej, w drugiej

- odwrotnej i w trzeciej - wyrywkowej. Wype

ánij kolejne rzĊdy w kaĪdej z nich, zasáaniając poprzednie

kartk

ą papieru, po czym sprawdĨ z oryginaáem jak ci poszáo. Postaw sobie 2 punkty za kaĪdą wáaĞciwie

zapami

Ċtaną parĊ.

20.

11.

19.

15.

18.

10.

17.

16.

17.

15.

20.

14.

13.

12.

10.

11.

19.

11.

10.

12.

13.

14.

18.

15.

16.

17.

18.

12.

19.

20.

14.

Ilo

Ğü punktów na 60 moĪliwych _________________

Ğli początkowo nie száo ci áatwo…

ĞlĊ, Īe sam jesteĞ zaskoczony iloĞcią zdobytych punktów, ale moĪe siĊ zdarzyü, Īe

znajdywanie niektórych zwi

ązków i skojarzeĔ ciągle sprawia ci pewne trudnoĞci. Wróü wiĊc do

pierwotnych obrazów raz jeszcze, odtwórz je na ekranie umys

áu i spytaj, gdzie tkwi báąd, dlaczego nie

zapami

ĊtaáeĞ? CzĊsto bywa tak, Īe stworzyáeĞ skojarzenia, których nie lubisz, które byáy zbyt logiczne

lub narzucaj

ące siĊ, Īe zabrakáo przesady i nonsensu, koloru, ruchu czyli akcji, wraĪeĔ zmysáowych, czy

wreszcie humoru. Praktyka dowodzi,

Īe im wiĊcej üwiczysz, tym áatwiej twoja wyobraĨnia zacznie

wyszukiwa

ü “Īywe” związki, szybciej przestawi siĊ na tory innego myĞlenia, szybciej “zapomnisz” o

skojarzeniach zbyt logicznych, nudnych i bezbarwnych. Dzisiaj i jutro

üwicz, üwicz jak najczĊĞciej, proĞ

znajomych, przyjació

á, czáonków rodziny, aby wymyĞlali dla ciebie kolejne listy, kolejne sáowa,

przedmioty, artyku

áy, kolejne zadania pamiĊciowe.

Na pocz

ątku na pewno bĊdziesz popeániaá báĊdy, ale i tak - poniewaĪ znasz juĪ metodĊ - uzyskasz

wyniki ponad przeci

Ċtną. Wszystkie báĊdy i pomyáki to okazja do zmian i ulepszeĔ, do ciągáego

doskonalenia systemu,

üwiczenia wyobraĨni i nabywania coraz wiĊkszej wprawy i biegáoĞci. WytrwaáoĞü

zadecyduje,

Īe wkrótce zaczniesz radziü siebie z podobnymi zadaniami bez Īadnego wysiáku. Twoja

pami

Ċü okaĪe siĊ niezawodna. Nabierzesz peánej ufnoĞci do systemu - a zadania pamiĊciowe staną siĊ

przyjemno

Ğcią, zabawą i ciągáym doskonaleniem pamiĊci - nie mówiąc o korzyĞciach praktycznych dnia

codziennego.

W miar

Ċ nabierania coraz wiĊkszej biegáoĞci rozszerzaj pole zastosowaĔ dla poznawanych

technik, wyszukuj dla nich nowe dziedziny i w

Īyciu osobistym, i zawodowym.

A w rozdziale nast

Ċpnym zapoznam ciĊ z bardzo waĪną techniką pamiĊciową, którą stworzyli i

rozwin

Ċli pierwsi znani mistrzowie mnemotechniki - staroĪytni Rzymianie.

Rozdzia

á 8.

Rzymski pokój, czyli zak

áadki mieszkaniowe

Staro

Īytni Rzymianie, chociaĪ nie wzbogacili wiedzy teoretycznej na temat pamiĊci, byli jednak

wielkimi praktykami mnemotechniki. Ich najbardziej znana metoda to system zak

áadek mieszkaniowych,

znany równie

Ī pod nazwą: “rzymski pokój”. Bardzo áatwo opracowaü go samemu, równie áatwo

stosowa

ü w praktyce. A wiĊc co robili Rzymianie? Jak posáugiwali siĊ pamiĊcią? WyobraĪali sobie

wymy

Ğlony, wymarzony dom i począwszy od przedpokoju wszystkie kolejne pomieszczenia wypeániali

meblami, rzeczami, ozdobami - wed

áug upodobaĔ i w maksymalnej iloĞci. Starali siĊ przy tym unikaü

Ğlowego baáaganu, wszystko musiaáo byü na swoim miejscu, porządnie ustawione i w okreĞlonej

kolejno

Ğci (logika lewej póákuli gra istotną rolĊ w tym systemie).

Rzymianin móg

á na przykáad ozdobiü wejĞcie do swego wyimaginowanego domu dwiema

kolumnami, po jednej i po drugiej stronie drzwi, w których zamiast klamki widnia

áa np. gáowa lwa. W

przedsionku po lewej sta

á posąg grecki, a obok wygodna sofa przykryta skórą upolowanego przez

gospodarza zwierza. Za sof

ą kwitáa jakaĞ egzotyczna roĞlina, a siadaáeĞ przy duĪym, marmurowym stole,

na którym sta

áy kielichy, amfora z winem, patera z owocami itd.

Powiedzmy,

Īe nasz Rzymianin chciaá teraz zapamiĊtaü, Īe ma kupiü w mieĞcie sandaáy, potem

naostrzy

ü miecz, kupiü nowego niewolnika, obejrzeü swoją winnicĊ, wyczyĞciü heám, wreszcie kupiü

prezent synowi. W wyobra

Ĩni obwieszaá wiĊc jedną kolumnĊ u drzwi swego wyimaginowanego domu

tysi

ącami sandaáów, widziaá jak skórzane paski lĞnią w sáoĔcu, czuá w nozdrzach zapach skóry. Z kolei o

drug

ą kolumnĊ ostrzyá miecz, sáyszaá zgrzyt metalu o marmur, czuá dotyk ostrza pod palcem, niewolnika

natomiast sadza

á na grzbiet ryczącego lwa. O winnicy pamiĊtaá widząc w wyobraĨni grecki posąg

ákowicie oplątany winną latoroĞlą, uginającą siĊ pod kiĞciami dorodnych winogron, tak, Īe aĪ Ğlinka

ciek

áa na sam ich widok. I dalej: kwitnącą roĞlinĊ przesadzaá do swojego heámu, a na sofie siadaá i bawiá

Ċ ze swoim synem, któremu miaá kupiü prezent (patrz rysunek …).

Wymy

Ğlone przez Rzymian zakáadki “mieszkaniowe” pozwalają znakomicie wykorzystaü

ĪliwoĞci lewej i prawej póákuli mózgu, zwáaszcza jak chodzi o tworzenie “Īywych” obrazów, gdyĪ

mamy tu i kolejno

Ğü, i porządek, i pracĊ wyobraĨni z przywoáywaniem bogactwa wraĪeĔ zmysáowych.

Swoista rado

Ğü z posáugiwania siĊ tym systemem polega na tym, Īe ten “rzymski pokój” moĪe byü

ákowicie wymyĞlony, Īe moĪesz tam wstawiü dowolny mebel, rzecz, zawiesiü kaĪdą najwspanialszą

ozdob

Ċ, obraz, postawiü owoce, kwiaty, sáowem wszystko co ci siĊ po prostu zamarzy, co zaspokoi twoje

poczucie estetyki i pi

Ċkna. Co wiĊcej, bawiąc siĊ w ten sposób z umysáem i wyobraĨnią sprawisz, Īe

twoja pami

Ċü i kreatywna inteligencja zaczną wspóápracowaü ze sobą na poziomie podĞwiadomym w

sposób, który mo

Īe doprowadziü do urzeczywistnienia tego marzenia, Īe po prostu kiedyĞ bĊdziesz miaá

ten pokój i te meble, obrazy, wszystkie przedmioty. Wszak nasze my

Ğli mają tendencjĊ do

urzeczywistniania si

Ċ…

System zak

áadek rzymskich znosi wszelkie granice dla twojej wyobraĨni i pozwala zapamiĊtywaü

dowoln

ą iloĞü informacji. Na pustej stronie obok (…) moĪesz teraz zapisaü pierwsze pomysáy, jak miaáby

wygl

ądaü twój wymarzony pokój, co chciaáabyĞ tam mieü itp. A póĨniej na kolejnej na kolejnej stronie

narysuj ten pokój jak potrafisz, mo

Īe to byü rysunek artystyczny lub rzut architektoniczny, jeĞli meble i

inne przedmioty zaznaczasz schematycznie, podpisz je.

Najpierw wybierz 10 konkretnych miejsc dla wybranych zak

áadek mieszkaniowych, rozszerz

pó

Ĩniej tĊ listĊ do 20, 30, 50 i wiĊcej, dodając kolejne pokoje, pomieszczenia, zbuduj caáy zamek, wieĞ,

miasto, zabuduj ca

áy kraj, galaktykĊ, WszechĞwiat…

Dla wielu ludzi to ulubiony system pami

Ċciowy, z dosáownie tysiącami zakáadek w jednym

gigantycznym pokoju, które zapisuj

ą najpierw na niezliczonych kartkach papieru. JeĞli moĪesz to zrobiü -

zrób to. Bardzo do tego namawiam.

A potem pochod

Ĩ kilkakrotnie w wyobraĨni po tym “swoim” pokoju i zapamiĊtaj dokáadnie

kolejno

Ğü, miejsce i liczbĊ wszystkiego, co tam widzisz, co wczeĞniej stworzyáeĞ w myĞlach. Wáącz do

tego zadania mo

Īliwie wszystkie zmysáy, a wiĊc oglądaj kolory, sáuchaj, dotykaj, smakuj, wykorzystuj

ány zakres moĪliwoĞci obu póákul myĞlowych.

Rozdzia

á 9.

Zak

áadki alfabetyczne

W tym rozdziale opiszemy jeszcze jeden, ju

Ī ostatni, system zakáadkowy, w swej istocie bardzo

podobny do zak

áadek obrazkowych i liczb-rymowanek, z tą tylko róĪnicą, Īe zamiast liczb uĪyjemy tu

liter polskiego alfabetu. Niezmienna pozostanie równie

Ī zasada posáugiwania siĊ “Īywym” obrazem. W

jaki sposób stworzymy zak

áadki alfabetyczne, bo o nie to chodzi? Po prostu wykorzystując bogactwo

Ċzyka polskiego dobierzemy dla kaĪdej litery naszego alfabetu sáowo moĪliwie proste i zaczynające siĊ

na dan

ą literĊ, a zarazem áatwe do wyobraĪenia, do zobaczenia na ekranie umysáu, z wiĊc dziĊki temu

áatwe do zapamiĊtania.

Ğli takich sáów znajdziesz wiĊcej, wybierz pierwsze wedáug sáownika. Np. dla litery /gáoski L

Īesz wypisaü sáowa: elegia, elka, Eldorado, elementarz itd. SprawdĨ w sáowniku i wybierz pierwszy

obrazowy, najbardziej przekonuj

ący odpowiednik, wiĊc moĪe elka (jak futro z elek)? I to od dziĞ bĊdzie

twoja zak

áadka alfabetyczna dla litery L.

Īna przyjąü równieĪ inna zasadĊ: poszukaj mianowicie sáów moĪliwe bliskobrzmiących i

áatwych do wyobraĪenia, jak po przednio. Np. dla litery J bĊdzie to sáowo jod (jak buteleczka jodyny), dla

H - hak, itp. Na str. … znajdziesz litery polskiego alfabetu. Poniewa

Ī wiesz juĪ na czym polega ta

metoda, wpisz obok swoje propozycje zak

áadek alfabetycznych. W wyborze moĪe pomóc ci przykáadowa

lista ze str. …

Litera

zak

áadka alfabetyczna

____________________________

Zauwa

Ī, Īe wybrane sáowa powinny zaczynaü siĊ od gáoski zgodnej brzmieniowo z wymową

danej litery. A wi

Ċc takie sáowa jak brama, córka, dach, fagot nie bĊdą wáaĞciwymi zakáadkami, nie

spe

ániają tego warunku. Musisz sáyszeü wyraĨnie “be”, “ce”, “de” itd. A wiĊc przejrzyj poniĪsze

przyk

áady, porównaj je ze swoimi i wybierz ostateczną listĊ wáasnych zakáadek alfabetycznych.

A - as

B - bez

C - cep

D - dek

E - echo

F - Ewka

G - giez

H - hak

I - If

J - jod

K - ka

L - elka

à - Eák

M - emu

N - Ent

O - oko

P - pet

R - R-ka

S - S-ka

T - Tell

U - ucho

W - wuj

Y - Yma

Z - Zetor

ĩ - Īeton

Lista ta wymaga kilku komentarzy. Dek to pok

áad okrĊtu, If - wysepka u brzegów Marsylii ze

áynnym wiĊzieniem, w którym przebywaá hrabia Monte Christo (przypomnij sobie Ğwietną powieĞü

Aleksandra Dumasa). Je

Ğli If ciĊ nie przekonuje, wybierz “I” jako InformacjĊ na znanym ci dworcu). Ent

to stwór z Trylogii Tolkiena, a Yma to imi

Ċ sáynnej Ğpiewaczki peruwiaĔskiej z lat 50-tych, która

zadziwia

áa niezwykáą skalą gáosu (Yma Sumac; równie dobrze, chociaĪ nie tak dokáadnie, moĪesz oddaü

Ċ zaleĪnoĞü kombinacją Ygrek = Grek, jeĞli potrafisz wyobraziü sobie Greka). Zetor to dawna marka

czeskich traktorów (a mo

Īe wolisz przyjąü Zet - jak radio ZET?).

Skoro poradzi

áeĞ sobie z tym zadaniem, narysuj teraz, jak poprzednio, wybrane zakáadki

alfabetyczne w postaci najprostszych ideogramów:

Teraz prze

üwicz znajomoĞü zakáadek alfabetycznych w znany ci juĪ sposób, tj. przeglądaj je w

Ğlach w kolejnoĞci “alfabetycznej”, póĨniej odwrotnej, wreszcie na wyrywki. ûwicz sam lub przy

pomocy przyjació

á i rodziny.

Tak wi

Ċc poznaáeĞ juĪ dwa absolutne podstawowe systemy pamiĊciowe àMS i ZMZ oraz

warianty tej ostatniej. W dalszych rozdzia

áach, po krótkim podsumowaniu, poznasz bardziej

zaawansowane i rozbudowane techniki, dzi

Ċki którym zaczniesz zapamiĊtywaü daty, dowcipy, obce

áowa, nazwiska i twarze, ksiąĪki, sny, wiedzĊ do egzaminów i tysiące innych informacji.

Rozdzia

á 10.

Jak zwi

Ċkszyü o sto procent wiedzĊ, którą zdobyáeĞ do tej pory

Jak na razie, pozna

áeĞ zasady piĊciu oddzielnych systemów pamiĊciowych: àMS, zakáadki

obrazkowe, rymowanki liczbowe, zak

áadki mieszkaniowe i alfabetyczne. KaĪdy z nich daje siĊ

zastosowa

ü osobno lub w powiązaniu z innymi. MoĪesz równieĪ wybraü jeden lub dwa systemy do

“celów specjalnych”, np. do zapami

Ċtywania informacji szczególnie waĪnych lub potrzebnych, o których

chcesz pami

Ċtaü przez rok lub dáuĪej.

Zanim przejdziemy do bardziej rozbudowanych technik pami

Ċciowych, chcĊ najpierw

przedstawi

ü ci niezwykle prosty i skuteczny sposób na podwojenie moĪliwoĞci kaĪdej z poznanych do tej

pory metod. Otó

Ī kiedy np. wykorzystaáeĞ juĪ wszystkie zakáadki obrazkowe, a informacji do

zapami

Ċtania masz wiĊcej, wróü do początkowych zakáadek i w nastĊpnych skojarzeniach oglądaj je

tkwi

ące - powiedzmy - w duĪym bloku lodu. To zdecydowanie zmieni charakter skojarzeĔ i rzeczywiĞcie

w dwójnasób powi

Ċkszy skutecznoĞü metody, gdyĪ bĊdziesz miaá i oryginalną listĊ zakáadek i jeszcze

jedn

ą, tyle Īe w nowym kontekĞcie.

Ĩmy przykáad. JeĞli w systemie zakáadek obrazkowych za cyfrĊ jeden przyjąáeĞ oáówek, teraz

wyobra

Ĩ go sobie w ogromnej bryle lodu, albo jak oáówki wystają z kaĪdego rogu wielkiej kostki lodu. W

systemie rymowanek liczbowych mog

áeĞ przyjąü np. cztery - rowery, zobacz wiĊc teraz rowery jeĪdĪące

po wielkiej bryle lodu. Podobnie dla zak

áadek alfabetycznych, asa np. przyklejasz do jednej ze Ğcian

lodowego sze

Ğcianu. GdybyĞ miaá teraz z tym asem poáączyü np. zapamiĊtywaną papugĊ, zobacz jak ptak

dziobem i pazurami zdrapuje tego asa z lodu, drze si

Ċ przy tym jak opĊtany itp.

Tak wi

Ċc w tej chwili, dziĊki àMS i zakáadkom mieszkaniowym, potrafisz juĪ zapamiĊtywaü

kolejno

Ğü dowolnych przypadkowo dobranych informacji, dwie listy po 10 pozycji kaĪda i 25 róĪnych

elementów powi

ązanych z zakáadkami alfabetycznymi. I w kaĪdej chwili moĪesz podwoiü tĊ iloĞü,

wykorzystuj

ąc technikĊ “bloku lodu”.

Rozdzia

á 11.

Jak d

áugo pamiĊtasz?

Oprócz znanych ci ju

Ī zasad tworzenia “Īywego” obrazu ujĊtych w regule OBRAZ PLUS

AKCJA s

ą jeszcze dwa inne obszary dziaáaĔ, zrozumienie których pozwala podwoiü skutecznoĞü

zapami

Ċtywania. Te obszary to: (1) odtwarzanie informacji w trakcie nauki i (2) odtwarzanie informacji

po zako

Ĕczeniu nauki.

ODTWARZANIE W CZASIE UCZENIA

Funkcjonowanie pami

Ċci w czasie typowego okresu nauki moĪesz najlepiej sprawdziü sam, w

oparciu o poni

Īsze üwiczenie. Przeczytaj podaną niĪej dáugą listĊ sáów, tylko raz, sáowo po sáowie, bez

stosowania

Īadnych technik pamiĊciowych. Po prostu czytając staraj siĊ zapamiĊtaü moĪliwie najwiĊcej

áów w zadanej kolejnoĞci. Zacznij czytaü te trzy kolumny juĪ teraz, po czym na str. … sprawdĨ jak je

zapami

ĊtaáeĞ.

áem

kiedy

daleko

gdzie

zakres

lewy

poni

Īej

gdzie

dwa

Leonardo da Vinci

jego

który

kiedy

jeszcze

kiedy

musz

gdzie

z boku

chodzi

gdzie

pokój

mog

áem

palec

tamten

kiedy

áy

zmiana

ZAPAMI

ĉTYWANIE W TRAKCIE UCZENIA SIĉ

Ğli przeczytaáeĞ sáowa z poprzedniej strony, zapisz je teraz, tyle, ile zapamiĊtaáeĞ.

Wynik tego testu mo

Īe byü bardzo pouczający, pokazuje bowiem, jak pracuje twoja pamiĊü.

Zdecydowana wi

ĊkszoĞü ludzi zapamiĊtuje to, czego uczyáa siĊ na początku i pod koniec jednostki

lekcyjnej, równie

Ī lepiej to, co daje siĊ ze sobą poáączyü, skojarzyü i zawsze to, co jest niezwykáe,

niecodzienne, co jako

Ğ odbiega od normy.

Tak wi

Ċc w powyĪszym teĞcie zapamiĊtuje siĊ zwykle pierwsze 3 - 5 sáów i ostatnie 2 - 3, dalej

áowa: co, gdzie, kiedy (poniewaĪ powtarzają siĊ i moĪna je áatwo ze sobą poáączyü, np. pytaniem co siĊ

wydarzy

áo, gdzie i kiedy) oraz Leonardo da Vinci, który w ogóle nie pasuje do caáoĞci. Byü moĪe

zapami

ĊtaáeĞ równieĪ sáowa lub grupĊ sáów, które wyróĪniáeĞ z tej listy z racji specyficznych dla ciebie

skojarze

Ĕ i znaczeĔ.

Īne jest równieĪ to, czego nie zapamiĊtaáeĞ; a wiĊc “Ğrodek” jednostki lekcyjnej (ani koniec

ani pocz

ątek), to co nie daáo siĊ poáączyü, skojarzyü z innymi sáowami i to, co w Īaden sposób “nie

wybija si

Ċ z táa”, nie zaskakuje innoĞcią. Gdyby przyjąü teraz w dalszych rozwaĪaniach czynnik czasu,

zastanów si

Ċ chwilĊ nad odpowiedzią na nastĊpujące pytanie: uczysz siĊ trudnego tekstu przez 40 min.,

rozumiesz go raczej kiepsko, ale stwierdzasz,

Īe idzie ci nieco lepiej w ostatnich 10 minutach czytania. W

tej sytuacji, czy:

a) przerywasz nauk

Ċ, stwierdzając, Īe skoro zacząáeĞ wáaĞnie rozumieü, to moĪesz chwilĊ odpocząü?

b) uczysz si

Ċ dalej, przyjmując, Īe skoro zacząáeĞ rozumieü, to nie ma co teraz przerywaü nauki, a

przerw

Ċ zrobisz sobie póĨniej?

ĊkszoĞü ludzi wybiera drugie rozwiązanie, wychodząc z zaáoĪenia, Īe jeĞli nauka zaczyna im

Ğü lepiej, to tak bĊdzie dalej. Ale, jak potwierdzają wyniki ostatniego testu i osobiste doĞwiadczenia -

zrozumie

ü wcale nie znaczy zapamiĊtaü, te dwie sprawy róĪnią siĊ iloĞciowo i to bardzo. Czynnik, który

okre

Ğla tĊ róĪnicĊ to organizacja czasu nauki.

To co rozumiesz, niekoniecznie musisz zapami

Ċtaü, co wiĊcej, w miarĊ upáywu czasu bĊdziesz

przypomina

á sobie coraz mniej z tego, co zrozumiaáeĞ, jeĞli nie rozwiąĪesz problemu zaáamania siĊ

krzywej trwa

áoĞci pamiĊci w poáowie jednostki lekcyjnej (patrz wykres na str. …). Krzywa ta ma zawsze

taki sam kszta

át, bez wzglĊdu na przedmiot uczenia siĊ; dotyczy to równieĪ technik pamiĊciowych.

Szukamy rozwi

ązania, w którym nastąpi peána synergia miĊdzy zapamiĊtywaniem a rozumieniem,

kiedy te dwa czynniki zaczn

ą siĊ nawzajem wspieraü. Jest to moĪliwe tylko wtedy, kiedy tak

zorganizujesz czas nauki, aby rozumienie tekstu pozostawa

áo stale na wysokim poziomie, co spáyci, lub

Ċcz powstrzyma spadek na krzywej trwaáoĞci pamiĊci w poáowie jednostki lekcyjnej. Nie jest to

trudne. Wystarczy nauczy

ü siĊ dzieliü “lekcje” na najbardziej efektywne jednostki. Jak wynika z

Ğwiadczenia, jednostki te powinny liczyü 10 - 50 min., np. 30 - jak na wykresie na strone nastĊpnej.

Taka organizacja czasu nauki daje od razu widoczne korzy

Ğci.

1. Ka

Īde nieuniknione zaáamanie krzywej trwaáoĞci pamiĊci bĊdzie páytsze, niĪ gdybyĞ uczyá siĊ bez

przerwy,

2. Zamiast dwóch warto

Ğci maksymalnych (najbardziej efektywne zapamiĊtywanie na początku i koĔcu

nauki) zanotujesz a

Ī 8 takich punktów na krzywej trwaáoĞci pamiĊci,

3. Poniewa

Ī stosujesz przerwy, bĊdziesz bardziej wypoczĊty w trakcie nauki, co dodatkowo wpáynie na

lepsze rozumienie i przyswajanie zapami

Ċtanego materiaáu.

4. Dzi

Ċki przerwom w nauce bĊdziesz nie tylko bardziej wypoczĊty, ale teĪ zapamiĊtasz lepiej

wynikaj

ące z podziaáu krótsze partie materiaáu. KaĪdą z nich zrozumiesz i przyswoisz lepiej na bazie

lepiej zapami

Ċtanej poprzedniej. Ucząc siĊ bez przerwy stajesz siĊ nie tylko bardziej zmĊczony, ale i

gorzej zapami

Ċtujesz. KaĪdą kolejną porcjĊ informacji coraz gorzej rozumiesz i sáabiej áączysz z

poprzednim materia

áem nie zapamiĊtanym wáaĞciwie. ĝwiadomoĞü niepowodzenia zwiĊksza stres.

5. Chocia

Ī sprzeciwia siĊ to zdrowemu rozsądkowi, iloĞü i jakoĞü przyswojonego materiaáu roĞnie w

czasie przerwy, a nie spada, jak by si

Ċ mogáo wydawaü. TuĪ po przerwaniu nauki lewa i prawa póákula

mózgu zaczynaj

ą “porządkowaü” zapamiĊtane informacje na poziomie podĞwiadomym. Po przerwie

wiesz wi

Ċc Ğwiadomie wiĊcej, niĪ gdybyĞ nie przerywaá nauki, co ma równieĪ szczególne znaczenie w

eliminacji tego cz

Ċsto gáĊbokiego poczucia winy, które byü moĪe znasz z wáasnego doĞwiadczenia, Īe

oto przerywasz nauk

Ċ, a powinieneĞ “ryü” dalej (patrz równieĪ Rusz gáową, rozdziaá 9).

Przerwy, które sobie wyznaczasz, nie powinny trwa

ü dáuĪej niĪ 2 - 10 min., w

czasie których pozwól umys

áowi odpocząü. IdĨ na krótki spacer, napij siĊ soku, poüwicz trochĊ,

pos

áuchaj spokojnej muzyki. Bardzo korzystna moĪe okazaü siĊ chwila medytacji poáączonej z

autosugesti

Jeszcze

lepsze

zapami

Ċtanie i ugruntowanie nowego materiaáu zapewnia krótki przegląd tego, czego juĪ siĊ nauczyáeĞ

i co jeszcze jest przed tob

ą. Warto to zrobiü odpowiednio na początku i koĔcu kaĪdej jednostki

lekcyjnej. Taki cykliczny przegl

ąd, “wgląd wstĊpny”, przyspiesza dokáadniejsze “przetrawienie”

naszej wiedzy, zwi

Ċksza pewnoĞü siebie i daje poczucie skutecznoĞci uczenia siĊ, poza tym

ukierunkowuje umys

á na kolejne cele i pozwala “spojrzeü z lotu ptaka” na caáy materiaá, którego siĊ

Np. madytacja dynamiczna w metodzie Silvy lub podobne (przyp. t

áum.)

uczysz.

Ğli poáączysz wiedzĊ o tym, jak zachowuje siĊ twoja pamiĊü w procesie uczenia

Ċ, jakie są jej “cykle”, z reguáami zapamiĊtywania i pracą wyobraĨni, związaną z tworzeniem

“

Īywych” áączników i skojarzeĔ, zastąpisz krzywą trwaáoĞci pamiĊci prawie poziomą prostą.

ODTWARZANIE PO ZAKO

ēCZENIU NAUKI

Lepsze zapami

Ċtywanie nowego materiaáu w trakcie nauki to dopiero poáowa zadania. Potrzeba ci

tego samego równie

Ī po jej zakoĔczeniu. Krzywe trwaáoĞci pamiĊci w tym ostatnim przypadku kryją

dwie “niespodzianki”. Po pierwsze zapami

Ċtujesz wiĊcej i lepiej kilka minut po zakoĔczeniu nauki, po

wtóre: zapominasz 80% szczegó

áów nowego materiaáu po pierwszych 24 godzinach (ten dramatyczny

spadek ma swoje plusy, gdy

Ī moĪe pomóc ci np. “zdjąü” nowe informacje z “haków” pamiĊci,

opisywanych w rozdziale 6.).

Wzrost jest korzystny, warto go wykorzysta

ü, spadek moĪe byü katastrofalny i lepiej, aby siĊ nie

zdarza

á.

Sposób na jedno i drugie, to przegl

ądanie i powtarzanie.

Oznaczenia na wykresie na str. 80
Tytu

á: Przyswajanie zapamiĊtywanego materiaáu w

funkcji czasu.
1. maksymalne zapami

Ċtywanie

2. krzywa trwa

áoĞci pamiĊci, jeĞli stosujesz przerwy

w nauce

3. materia

á zapamiĊtany

4. 1 godzina
5. 2 godziny; koniec okresu nauki
6. pocz

ątek okresu nauki

7. krzywa trwa

áoĞci pamiĊci, jeĞli uczysz siĊ 2

godziny bez przerwy

8. krzywa trwa

áoĞci pamiĊci, jeĞli uczysz siĊ bez

przerwy ponad 2 godziny.

Ğli uczysz siĊ przez godzinĊ, najskuteczniejsze zapamiĊtanie nowego materiaáu przypadnie

mniej wi

Ċcej 10 min. póĨniej. To najlepszy czas na pierwszą powtórkĊ, której zadaniem jest

ugruntowanie, g

áĊbsze osadzenie zapamiĊtanej wiedzy w pokáadach pamiĊci. To pierwsze maksimum na

krzywej trwa

áoĞci pamiĊci, i jej dlaszy przebieg ulega teraz zmianie, szczegóáy, które byü moĪe byĞ

zapomnia

á zostaną w pamiĊci, co pokazuje wykres na str. …

Dla tego samego przyk

áadu nastĊpną powtórką powinieneĞ zrobiü po 24 godzinach, a kolejne jak na

wykresie na str. … Ogólnie materia

á powtarzasz w jednostkach “kalendarzowych”, tzn. w systemie dni,

tygodni, miesi

Ċcy i lat, a wiĊc druga powtórka powinna wypaĞü na drugi dzieĔ, o czym juĪ mówiliĞmy,

nast

Ċpna po tygodniu, po miesiącu, potem po roku itd.

Nie jest to wcale zadanie czasoch

áonne. Pierwsza powtórka to tak naprawdĊ przejrzenie mapy

Ğli (patrz rozdziaá 22, str. …), co nie zajmuje wiĊcej niĪ 10 min. (dla 1-godzinnego okresu nauki), a w

Īdej nastĊpnej wystarczy, jeĞli wynotujesz szybko najwaĪniejsze rzeczy z interesującej ciĊ dziedziny i

porównasz je z notatkami zasadniczymi. To, co zapomnia

áeĞ, uzupeánij, dodając równieĪ wszystko, o co

wzbogaci

áeĞ swoją wiedzĊ miĊdzy kolejnymi powtórkami. DziĊki tej metodzie nigdy niczego nie

zapomnisz.

Pouczaj

ące jest porównanie sprawnoĞci umysáowej tych, którzy konsekwentnie powtarzają z tymi,

którzy tego nie robi

ą. Ci, którzy rezygnują z powtórek nieustannie uczą siĊ na nowo i na nowo

zapominaj

ą. Z trudnoĞcią zapamiĊtują nowe informacje, poniewaĪ baza - fundament, którego potrzebują,

aby zrozumie

ü te informacje, dawno uleciaá z pamiĊci. Tacy ludzie zawsze uczą siĊ z trudnoĞcią, kiepsko

rozumiej

ą, sáabo przypominają sobie nowy materiaá; caáy ten proces jest dla nich Īmudny i mĊczący.

Ludzie, którzy naprawd

Ċ powtarzają, przekonują siĊ, Īe w miarĊ nabywania coraz wiĊkszej

wiedzy, nowe informacje zapami

Ċtują coraz szybciej. Tworzy siĊ swoiste “koáo napĊdowe” - procesy

uczenia si

Ċ, rozumienia i zapamiĊtywania wspomagają siĊ wzajemnie. To naprawdĊ zadziwiające - im

Ċcej siĊ uczysz, tym áatwiej siĊ uczysz. Tak jak w biblijnym cytacie: “Albowiem temu, który ma,

Ċdzie dodane, a temu, który nie ma, zostanie i to co ma odebrane”

Wiedz

Ċ o tym, jak dziaáa pamiĊü po zakoĔczeniu nauki moĪesz wykorzystaü równieĪ do

rozwi

ązania bieĪących problemów ze sprawnoĞcią umysáową, zwáaszcza jak chodzi o pogarszającą siĊ

pami

Ċü w starszym wieku. Stale uaktualniane statystyki dowodzą, Īe po 24 roku Īycia nasza pamiĊü stale

Ċ pogarsza. Dane statystyczne trudno podwaĪyü, ale ich interpretacja kryje jeden powaĪny báąd. OtóĪ

badane osoby praktycznie nie mia

áy pojĊcia o tym, jak zachowuje siĊ nasza pamiĊü, jakie są jej

mechanizmy i w zwi

ązku z tym nie przywiązywaáy Īadnej uwagi do üwiczeĔ pamiĊciowych. Innymi

áowy, badania statystyczne potwierdzają jedynie to, Īe pamiĊü pogarsza siĊ z wiekiem u tych, którzy nie

znaj

ą ani reguá zapamiĊtywania, ani teĪ nie powtarzają tego, czego siĊ nauczyli. NaleĪą wiĊc do tych,

których dotyczy druga cz

ĊĞü biblijnego cytatu.

Ostatnie do

Ğwiadczenia z udziaáem ludzi, którzy wykorzystują reguáy zapamiĊtywania i

mechanizmy dzia

áania pamiĊci w procesie uczenia siĊ, potwierdzają rzecz zupeánie przeciwną. JeĞli stale

zatrudniasz lew

ą i prawą póákulĊ mózgu, áączysz myĞlenie logiczne i analityczne, umiejĊtnoĞci

matematyczne i werbalne z twórcz

ą wyobraĨnią, z kreowaniem barwnych, niezwykáych, dynamicznych

obrazów i wyczuciem przestrzeni i muzyki, i wszystko to wspomagasz regu

áami zapamiĊtywania i wiedzą

o rytmach w

áasnej pamiĊci, jeĞli - powtórzĊ, jest to nieprzerwany proces samodzielnego uczenia siĊ -

twoja pami

Ċü nie tylko nie pogorszy siĊ z wiekiem, ale z upáywem czasu moĪe osiągnąü szczyty

ĪliwoĞci. Im wiĊcej zapamiĊtujesz, tym gĊstsza i rozleglejsza staje siĊ sieü Īywych wyobraĪeĔ i

skojarze

Ĕ obejmująca kolejne obszary nowej wiedzy, tym áatwiej ją sobie przypomnieü, tym bardziej

pozostaniesz twórczy na d

áugie lata.

Im wi

Ċcej dasz swojej pamiĊci, tym szczodrzej ci to wynagrodzi, z korzyĞcią dla obu stron.

Ewangelia wg.

Ğw. Marka, 4.25

Wykres na str. 84 - oznaczenia
1. 1-sza powtórka po 10 min.
2. 2-ga powtórka po godzinie
3. 3-cia powtórka po tygodniu
4. 4-ta powtórka po miesi

ącu

5. 5-ta powtórka po sze

Ğciu miesiącach

6. kreatywne my

Ğlenie

7. materia

á zapamiĊtany

8. zakres wiedzy zapami

Ċtanej przez osobĊ, która nie

dokonuje powtórek

9. w stron

Ċ pamiĊci dáugotrwaáej (dostĊpnej)

10.zakres wiedzy zapami

Ċtanej po powtórce po 10-ciu

minutach

11.zakres wiedzy zapami

Ċtanej po powtórce po 24

godzinach

12.zakres wiedzy zapami

Ċtanej po powtórce po

tygodniu

13.zakres wiedzy zapami

Ċtanej po powtórce po

miesi

ącu

14.up

áyw czasu

Rozdzia

á 12.

áówny System PamiĊciowy GPS)

ĞlĊ, Īe sam juĪ spostrzegasz, jak dalece po dotychczasowej lekturze zwiĊkszyáeĞ moĪliwoĞci

swojej pami

Ċci i umysáu. Zrób wiĊc krok dalej. W wyobraĨni potrafisz juĪ z áatwoĞcią tworzyü “Īywe”

obrazy i niezwyk

áe związki, moĪesz wiĊc szybko i skutecznie opanowaü teraz Gáówny System

Pami

Ċciowy (GSP), system, dziĊki któremu bĊdziesz mógá, jeĞli zechcesz, tworzyü inne systemy o

niesko

Ĕczonych moĪliwoĞciach.

GSP u

Īywano i doskonalono przez ponad 300 lat. Jego zasady pierwszy wyáoĪyá Stanisáaw Mink

von Wennsshein w po

áowie 17. wieku. Byá to o wiele doskonalszy system, niĪ poprzednie, umoĪliwiający

ówczesnym mnemotechnikom zapami

Ċtywanie o wiele wiĊkszej iloĞci informacji (nie dziesiątki, a

tysi

ące), i to na czas dowolnie dáugi, przy czym w grĊ wchodziáy równieĪ i liczby i daty.

U podstaw tego systemu le

Īy przyporządkowanie cyfrom od 0 do 9 wybranych spóágáosek

(polskiego alfabetu

) wg poni

Īszego schematu.

0. - s, z

1. - t, d

2. - n

3. - m

4. - r

5. - l

6. - j

7. - k, g

8. - f, w

9. - p, b

system ten zosta

á przetransponowany na jĊz. polski (przyp. táum.)

Ani samog

áoski, ani záoĪenia typu sz, cz, rz, dz itp. nie mają znaczenia w tym swoistym

fonetycznym alfabecie cyfrowym (FAC) i s

áuĪą jedynie jako “wypeániacze” w obrazowych sáowach-

kluczach, które ju

Ī niedáugo sam bĊdziesz tworzyá. Zapewne chcesz zapytaü, skąd przy niektórych

cyfrach “podwójne” g

áoski. OtóĪ mówimy o fonetyce. Nasz aparat mowy pracuje niemal identycznie

przy wymowie g

áosek s i z, k i g, f i w, p i b, róĪnica tkwi tylko w miĊkkoĞci

Aby nie uczy

ü siĊ tych zaleĪnoĞci tylko przez nieekonomiczne powtarzanie, oto co uáatwia ich

szybsze zapami

Ċtanie:

0. “z” to pierwsza g

áoska w sáowie “zero”, a “o” to ostatnia

1. litery “t” lub “d” maj

ą jedną pionową kreskĊ

2. pisane “n” ma dwie pionowe kreski

3. pisane “m” ma trzy pionowe kreski

4. dominuj

ącą gáoską w sáowie “cztery” jest “r”

5. w rzymskiej cyfrze L (50) kryje si

Ċ sáowo “piĊü”, albo jest to otwarta dáoĔ wzniesiona ku górze (5

palców), z kciukiem wyci

ągniĊtym w bok

6. litera “j” to lustrzane odbicie 6

7. z dwóch siódemek mo

Īna uáoĪyü duĪe K

8. pisana f ma dwie p

Ċtelki jedna nad drugą, jak cyfra 8

9. litery p i b to lustrzane odbicia cyfry 9.

Podobnie jak dla liczb-rymowanek i zak

áadek pamiĊciowych stworzymy teraz zakáadki liczbowe,

tj. mo

Īliwie krótkie i obrazowe sáowa, które áatwo kojarzyáyby siĊ z jedną, i tylko jedną, cyfrą. Na

przyk

áad zakáadką dla cyfry 1 powinno byü jakieĞ áatwe do wyobraĪenia sáowo, zawierające tylko gáoskĊ

znacz

ącą t lub d. MoĪliwoĞci jest wiele, np. dach, tusz, dusza, dóá itd. KaĪde z tych sáów speánia ten

podstawowy warunek, a wi

Ċc odpowiada cyfrze 1.

Dok

áadny opis tego systemu znajdziesz w ksiąĪkach Sekrety superpamiĊci i SuperpamiĊü dla uczących siĊ Harry Lorayne’a,

Wyd. RAVI,

àódĨ 1995 i 1996

Zak

áadka dla liczby 34 musi zawieraü gáoski m i r, i w takiej wáaĞnie kolejnoĞci. MoĪliwe sáowa

to: mara, mary, mur, mer, szmer, marsz, chmura. Mo

Īesz wybraü najlepsze z nich albo wedáug porządku

alfabetycznego, co u

áatwi równieĪ póĨniejsze przypomnienie, albo wedáug kryterium “wyrazistoĞci”

obrazu na ekranie umys

áu (czyli które z tych sáów najáatwiej moĪesz sobie wyobraziü). Innymi sáowy

litery znacz

ące m i r uzupeániasz w myĞlach samogáoskami i innymi gáoskami nieznaczącymi, i

wybierasz najlepsz

ą kombinacjĊ.

Trzymaj

ąc siĊ porządku alfabetycznego mógábyĞ przyjąü np. rozwiązanie mer, ale od ciebie tylko

zale

Īy, czy nie lepszy okaĪe siĊ mur. JeĞli odtworzysz póĨniej tok swego rozumowania, pamiĊü sama

przypomni ci, któr

ą zakáadkĊ wybraáeĞ.

Skoro wi

Ċc rozumiesz juĪ na czym polega ta metoda, spróbuj teraz sam wybraü, stworzyü

stosowne zak

áadki dla liczb 10 - 19 wykorzystując znajomoĞü fonetycznego alfabetu cyfrowego. Swoje

pomys

áy zapisz w tabeli poniĪej.

Nie przejmuj si

Ċ, jeĞli początkowo natrafisz na pewne trudnoĞci, na nastĊpnej stronie znajdziesz

bowiem pe

áną listĊ zakáadek liczbowych od 1 do 100. Traktuj ją jednak tylko jako propozycjĊ. Przyjrzyj

Ċ dokáadnie kaĪdej zakáadce i zastąp ją wáasną, jeĞli bĊdzie lepsza Wybieraj przede wszystkim

rzeczowniki lub czasowniki konkretne, barwne i obrazowe.

ûwiczenie.

Stwórz w

áasne zakáadki:

Liczba

áoski znaczące

zak

áadka

10.

______________________

11.

______________________

12.

______________________

13.

______________________

14.

______________________

15.

______________________

16.

______________________

17.

______________________

18.

______________________

19.

______________________

GSP - Sto pierwszych zak

áadek liczbowych:

1. Duch

21. NiT

41. RaDio

61. YeTi

81. WaTa

2. Noe

22. NeoN

42. ReN

62. Je

ĪyNa

82. WiNo

3. Mysz

23. NeMo

43. RaMa

63. JaMa

83. WyMi

4. Ry

24. NuR

44 .RuRa

64. JaR

84. WóR

5. Li

Ğü

25. NiL

45. RoLa

65. JeLe

85. FaLa

6. Je

26. NeY

46. RaJa

66. JaJo

86. WiJ

7. Kosz

27.d

ĪoNKa

47. RaK

67. JasieK

87. WeK

8. Fa

28. NaWa

48. RaFa

68. JaWa

88. WarzyWa

9. Pszczo

áa

29. NaPa

49. RyBa

69. YuPpi

89. WiePrz

10. TeZeusz

30. MeSa

50. LaS

70. KoS

90. PieS

11. TaTo

31. MaTa

51. LoDy

71. KoT

91. BuT

12. TiNa

32. MiNa

52. LiNa

72. KuNa

92. PioN

13. DoM

33. MaMa

53. LaMa

73. KaMie

93. IBM

14. TiR

34. MuR

54. LiRa

74. KuR

94. BaR

15. TaLerz

35. MóL

55. LaLa

75. KoaLa

95. BaL

16. TuJa

36.

ĪMiJa

56. LeJ

76. KiJ

96. BoJa

17. TKacz

37. MaK

57. LeK

77. KuK

97. P

ąK

18. ToFfi

38. MeWa

58. LeW

78. KaWa

98. PaW

19. D

ąB

39. MaPa

59. LeP

79. KaPe

99. PaPa

20. NoS

40. RoSs

60. JaZ

80. WóZ

100. DZeuS

Tak wi

Ċc znasz juĪ istotĊ bardzo specyficznej metody pamiĊciowej - zakáadki liczbowe od 1 do

100; wiesz jak je tworzy

ü i áatwo zapamiĊtaü. OczywiĞcie, zakáadek tych moĪe byü nieskoĔczenie wiele,

bo je

Ğli znasz gáoski znaczące dla zakáadek 1 - 100, moĪna tĊ listĊ áatwo rozszerzyü do 1.000 i wiĊcej.

Opisuj

Ċ to dokáadnie w swojej ksiąĪce Master your Memory, w której system ten nazwaáem SEM - Self-

Enhancing Memory Matrix (Samopowielaj

ącą MatrycĊ PamiĊciową). W metodzie alternatywnej

wykorzystujesz fonetyczny alfabet cyfrowy, a wi

Ċc kaĪdą liczbĊ zamieniasz na gáoski znaczące i

tworzysz stosowne s

áowa - zakáadki, zawierające te gáoski.

Na nast

Ċpnych stronach znajdziesz przykáadowe zakáadki liczbowe od 100 do 1.000. Obok

niektórych trudniejszych s

áów znajdziesz:

1. sugestie jak “ogl

ądaü” daną zakáadkĊ na ekranie umysáu

2. definicj

Ċ sáownikową danego sáowa, co moĪe uáatwiü pracĊ wyobraĨni lub

3. inne znaczenia u

Īytych sáów, niezwykáe lub humorystyczne, uáatwiające ich zapamiĊtanie.

W miejsca obok zak

áadek moĪesz wpisaü wáasne pomysáy i skojarzenia. Tam, gdzie znalezienie

jednego s

áowa byáo niemoĪliwe, niektóre zakáadki są wielowyrazowe, np. 333 - mumia myszy. Jeszcze

inne zaczynaj

ą siĊ na samogáoskĊ, np. 421 - oranĪada, a są równieĪ i takie, w których liczą siĊ tylko

pierwszy trzy g

áoski znaczące, np. 759 - Galapagos.

Tak wi

Ċc jeĞli chcesz powiĊkszyü Gáówny System PamiĊciowy do 1.000, przejrzyj teraz

dok

áadnie wszystkie proponowane zakáadki. OczywiĞcie nie jest to zadanie na jedno posiedzenie,

sugeruj

Ċ wiĊc, abyĞ pracowaá “dziesiątkami”. Codziennie naucz siĊ 10 zakáadek - sprawdĨ je, zobacz na

ekranie wyobra

Ĩni i zapamiĊtaj. I niech to bĊdą mocne, “Īywe” obrazy. PamiĊtaj, Īe o skutecznoĞci

zapami

Ċtania caáej listy decyduje uĪywanie obu póákul mózgowych, czyli przeglądając w myĞlach

kolejne zak

áadki wg pewnego porządku jednoczeĞnie üwiczysz wyobraĨniĊ, zwiĊkszasz potencjaá

twórczy i wyostrzasz zmys

áy.

Ğli trafisz na zakáadkĊ bĊdącą pojĊciem abstrakcyjnym, wtedy trzeba ją jakoĞ ukonkretniü, np.

556 - Alleluja! (czyt. Aleluja). Zobacz na przyk

áad siebie w charakterze liliputa na baranku

wielkanocnym, jak wcinasz wielkanocne jajo i wykrzykujesz rado

Ğnie: Alleluja!

Inaczej mówi

ąc staraj siĊ, aby twoje zakáadki byáy moĪliwie “Īywe”, co jak wiesz zdecydowanie

áatwia zapamiĊtanie. A wiĊc pamiĊtaj o kardynalnej zasadzie opisanej w rozdziale 5: OBRAZ PLUS

AKCJA. Poza tym ró

Īnicuj swoje obrazy, jeĞli zakáadka jest w liczbie mnogiej, oglądaj rzeczywiĞcie

ogromne ilo

Ğci czegoĞ, a nie pojedyncze duĪe “coĞ”.

Opanowanie tysi

ąca zakáadek to nie tylko áatwoĞü zapamiĊtywania tysiąca informacji - w

kolejno

Ğci i na wyrywki - co juĪ samo w sobie jest umiejĊtnoĞcią niezwykáą, ale teĪ Ğwietne üwiczenie

wyobra

Ĩni i siáy skojarzeĔ, tak waĪnych w sztuce zapamiĊtywania.

Sama ilo

Ğü sáów, których uĪywasz w tym systemie teĪ nie jest bez znaczenia. Ucząc siĊ ich na

pami

Ċü miej pod rĊką sáownik i zaglądaj do niego jeĞli coĞ jest niejasne. Byü moĪe rozszerzysz dziĊki

temu swoje s

áownictwo. JeĞli masz moją ksiąĪkĊ Speed (and Range) Reading, poáącz üwiczenia jĊzykowe

tam opisane z nauk

ą GSP.

Rozdzia

á 13.

Jak zwi

Ċkszyü o tysiąc procent wiedzĊ, którą zdobyáeĞ do tej pory

Dziesi

Ċü bardzo prostych operacji wystarczy, aby pobudzając wyobraĨniĊ, stworzyü 1.000

zak

áadek z bazowych 100 i 10.000 z bazowych 1.000.

Metoda jest niemal ta sama, jak w rozdziale 10, tzn. zak

áadki podstawowe w coĞ wkáadasz, czymĞ

pokrywasz, smarujesz, barwisz itp. Dla pierwszej setki zak

áadek podstawowych uĪycie tego swoistego

“powielacza” mo

Īe wyglądaü tak:

100 - 199 - w wielkim bloku lodu

200 - 299 - pokryte g

Ċstym olejem

300 - 399 - pal

ą siĊ w snopach iskier

400 - 499 - pulsuj

ą w intensywnym Ğwietle purpury

500 - 599 - zrobione z delikatnego zamszu

600 - 699 - ca

ákowicie przezroczyste

700 - 799 - pachn

ące twoim ulubionym zapachem

800 - 899 - na

Ğrodku autostrady

900 - 1.000 - na b

áĊkitnym niebie.

Dok

áadnie w ten sam sposób moĪesz “powieliü” bazowe 1.000 zakáadek do 10.000. Na przykáady

wykorzystuj

ąc kolory tĊczy, przydajesz zakáadkom z podstawowego zestawu kolejno róĪne barwy. Ale

równie dobrze mog

ą mieü róĪny wygląd, smak, zapach, mogą wydawaü róĪne dĨwiĊki, mieü róĪną

powierzchni

Ċ - zaleĪy to jedynie od ciebie, od tego, co najáatwiej zobaczysz, poczujesz, usáyszysz i co

najszybciej potem sobie przypomnisz.

Zainteresowanych tymi Megasystemami pami

Ċciowymi odsyáam do moich ksiąĪek Master your

Memory i Memory Visions, w których opisuj

Ċ dokáadnie wspomnianą juĪ Samopowielającą MatrycĊ

Pami

Ċciową (SEM), obejmującą 10.000 zakáadek oraz jak je wykorzystywaü w takich dziedzinach, jak

sztuka, muzyka, literatura, j

Ċzyki obce, geografia, historia, nauki Ğcisáe i astronomia.

ûwicz posáugiwanie siĊ GSP jak poprzednio, z przyjacióámi i czáonkami rodziny. Zapewne

zaczynasz ju

Ī rozumieü, Īe zapamiĊtywanie ksiąĪek, przygotowywanie siĊ do egzaminów itp. moĪe byü

bardzo proste. Ilo

Ğü moĪliwych zastosowaĔ tego systemu jest praktycznie nieograniczona, podobnie jak

sam system. W nast

Ċpnych rozdziaáach dowiesz siĊ jak zapamiĊtywaü dziĊki niemu rozkáad kart, liczby

wielocyfrowe, numery telefonów, daty i fakty historyczne, dni urodzin i rocznice, i wiele, wiele innych

informacji.

101.

102.

103.

104.

105.

106.

107.

108.

109.

110.

111.

112.

113.

114.

115.

116.

117.

118.

119.

120.

121.

122.

123.

124.

125.

126.

127.

128.

129.

130.

131.

132.

133.

134.

135.

136.

137.

138.

139.

140.

141.

142.

143.

144.

145.

146.

147.

148.

149.

150.

151.

152.

153.

154.

155.

156.

157.

158.

159.

160.

161.

162.

163.

164.

165.

166.

167.

168.

169.

170.

171.

172.

173.

174.

175.

176.

177.

178.

179.

180.

181.

182.

183.

184.

185.

186.

187.

188.

189.

190.

191.

192.

193.

194.

195.

196.

197.

198.

199.

200.

201.

202.

203.

204.

205.

206.

207.

208.

209.

210.

211.

212.

213.

214.

215.

216.

217.

218.

219.

220.

221.

222.

223.

224.

225.

226.

227.

228.

229.

230.

231.

232.

233.

234.

235.

236.

237.

238.

239.

240.

241.

242.

243.

244.

245.

246.

247.

248.

249.

250.

251.

252.

253.

254.

255.

256.

257.

258.

259.

260.

261.

262.

263.

264.

265.

266.

267.

268.

269.

270.

271.

272.

273.

274.

275.

276.

277.

278.

279.

280.

281.

282.

283.

284.

285.

286.

287.

288.

289.

290.

291.

292.

293.

294.

295.

296.

297.

298.

299.

300.

301.

302.

303.

304.

305.

306.

307.

308.

309.

310.

311.

312.

313.

314.

315.

316.

317.

318.

319.

320.

321.

322.

323.

324.

325.

326.

327.

328.

329.

330.

331.

332.

333.

334.

335.

336.

337.

338.

339.

340.

341.

342.

343.

344.

345.

346.

347.

348.

349.

350.

351.

352.

353.

354.

355.

356.

357.

358.

359.

360.

361.

362.

363.

364.

365.

366.

367.

368.

369.

370.

371.

372.

373.

374.

375.

376.

377.

378.

379.

380.

381.

382.

383.

384.

385.

386.

387.

388.

389.

390.

391.

392.

393.

394.

395.

396.

397.

398.

399.

400.

401.

402.

403.

404.

405.

406.

407.

408.

409.

410.

411.

412.

413.

414.

415.

416.

417.

418.

419.

420.

421. oran

Īada

422.

423.

424.

425.

426.

427.

428.

429.

430.

431.

432.

433.

434.

435.

436.

437.

438.

439.

440.

441.

442.

443.

444.

445.

446.

447.

448.

449.

450.

451.

452.

453.

454.

455.

456.

457.

458.

459.

460.

461.

462.

463.

464.

465.

466.

467.

468.

469.

470.

471.

472.

473.

474.

475.

476.

477.

478.

479.

480.

481.

482.

483.

484.

485.

486.

487.

488.

489.

490.

491.

492.

493.

494.

495.

496.

497.

498.

499.

500.

501.

502.

503.

504.

505.

506.

507.

508.

509.

510.

511.

512.

513.

514.

515.

516.

517.

518.

519.

520.

521.

522.

523.

524.

525.

526.

527.

528.

529.

530.

531.

532.

533.

534.

535.

536.

537.

538.

539.

540.

541.

542.

543.

544.

545.

546.

547.

548.

549.

550.

551.

552.

553.

554.

555.

556. Alleluja!

557.

558.

559.

560.

561.

562.

563.

564.

565.

566.

567.

568.

569.

570.

571.

572.

573.

574.

575.

576.

577.

578.

579.

580.

581.

582.

583.

584.

585.

586.

587.

588.

589.

590.

591.

592.

593.

594.

595.

596.

597.

598.

599.

600.

601.

602.

603.

604.

605.

606.

607.

608.

609.

610.

611.

612.

613.

614.

615.

616.

617.

618.

619.

620.

621.

622.

623.

624.

625.

100

626.

627.

628.

629.

630.

631.

632.

633.

634.

635.

636.

637.

638.

639.

640.

641.

642.

643.

644.

645.

646.

647.

648.

649.

650.

651.

652.

653.

654.

655.

656.

657.

658.

659.

660.

661.

662.

663.

664.

665.

666.

667.

668.

669.

670.

671.

672.

673.

674.

675.

676.

677.

678.

679.

680.

681.

682.

683.

684.

685.

686.

687.

688.

689.

690.

691.

692.

693.

694.

695.

696.

697.

698.

699.

700.

701.

702.

703.

101

704.

705.

706.

707.

708.

709.

710.

711.

712.

713.

714.

715.

716.

717.

718.

719.

720.

721.

722.

723.

724.

725.

726.

727.

728.

729.

730.

731.

732.

733.

734.

735.

736.

737.

738.

739.

740.

741.

742.

743.

744.

745.

746.

747.

748.

749.

750.

751.

752.

753.

754.

755.

756. Galapagos

757.

758.

759.

760.

761.

762.

763.

764.

765.

766.

767.

768.

769.

770.

771.

772.

773.

774.

775.

776.

777.

778.

779.

780.

781.

102

782.

783.

784.

785.

786.

787.

788.

789.

790.

791.

792.

793.

794.

795.

796.

797.

798.

799.

800.

801.

802.

803.

804.

805.

806.

807.

808.

809.

810.

811.

812.

813.

814.

815.

816.

817.

818.

819.

820.

821.

822.

823.

824.

825.

826.

827.

828.

829.

830.

831.

832.

833.

834.

835.

836.

837.

838.

839.

840.

841.

842.

843.

844.

845.

846.

847.

848.

849.

850.

851.

852.

853.

854.

855.

856.

857.

858.

859.

103

860.

861.

862.

863.

864.

865.

866.

867.

868.

869.

870.

871.

872.

873.

874.

875.

876.

877.

878.

879.

880.

881.

882.

883.

884.

885.

886.

887.

888.

889.

890.

891.

892.

893.

894.

895.

896.

897.

898.

899.

900.

901.

902.

903.

904.

905.

906.

907.

908.

909.

910.

911.

912.

913.

914.

915.

916.

917.

918.

919.

920.

921.

922.

923.

924.

925.

926.

927.

928.

929.

930.

931.

932.

933.

934.

935.

936.

937.

104

938.

939.

940.

941.

942.

943.

944.

945.

946.

947.

948.

949.

950.

951.

952.

953.

954.

955.

956.

957.

958.

959.

960.

961.

962.

963.

964.

965.

966.

967.

968.

969.

970.

971.

972. pok

áon

973.

974.

975.

976.

977.

978.

979.

980.

981.

982.

983.

984.

985.

986.

987.

988.

989.

990.

991.

992.

993.

994.

995.

996.

997.

998.

999.

1000.

105

Rozdzia

á 14.

Jak zapami

Ċtaü rozkáad kart

Mnemotechnicy i prestidigitatorzy pami

Ċciowi czĊsto bawią i zadziwiają publicznoĞü niezwykáą

wydawa

áoby siĊ umiejĊtnoĞcią zapamiĊtywania kart, nawet wielu talii. Potrafią równieĪ bez Īadnych

trudno

Ğci wymieniü karty, które odáoĪono, a wiĊc te, których nie widzieli. ChociaĪ tak niezwykáe, popisy

te wcale nie s

ą trudne, jeĞli tylko wykorzystasz znane ci juĪ systemy pamiĊciowe. Co wiĊcej, moĪesz

nauczy

ü tego innych, zwáaszcza sceptyków, podejrzewających, Īe wĞród publicznoĞci masz pomocnika,

karty s

ą znaczone lub Īe to w ogóle zwykáe oszustwo.

Sekret zapami

Ċtywania talii kart polega na áączeniu stosownych zakáadek obrazkowych ze

znanymi ci ju

Ī zakáadkami liczbowymi. Aby stworzyü zakáadkĊ karty potrzebna ci bĊdzie pierwsza litera

koloru i cyfra odpowiadaj

ąca jej walorowi.

Przyjmijmy stare nazewnictwo polskie, tj.

ĪoáĊdzie, dzwonki, wina i serca (czerwienie), gdyĪ

wtedy ka

Īdy kolor zaczyna siĊ na inną literĊ. Tak wiĊc dla ĪoáĊdzi na przykáad poszukamy sáów

zaczynaj

ących siĊ na “Ī” (lub “rz”), dla dzwonków na “d” itd. Natomiast drugą spóágáoskĊ w sáowie

zak

áadce weĨmiemy z fonetycznego alfabetu cyfrowego. Powiedzmy, Īe chodzi nam o 5-tkĊ pik (wino).

Zak

áadka dla tej karty powinna wiĊc zaczynaü siĊ na “w” a koĔczyü na “l”, gdyĪ 5 to “l”. Bez specjalnego

wysi

áku wyobraĨnia moĪe ci podrzuciü sáowo “wal” (wieloryb), krótkie i áatwe do zobaczenia, a wiĊc wal

to zak

áadka dla 5-tki pik.

Dla 3-ki karo (dzwonek) zak

áadka musi zaczynaü siĊ na “d” a koĔczyü na “m” (3). MoĪesz wiĊc

przyj

ąü np. dom, swój dom itp.

Poni

Īej znajdziesz propozycje zakáadek dla caáej talii. Zanim nauczysz siĊ ich na pamiĊü,

przeczytaj jeszcze kilka niezb

Ċdnych komentarzy.

Trefle /

ĩoáĊdzie

Kara / Dzwonki

ĩ A - Īyto

D A - dudy

106

ĩ 2 - Īona

D 2 - DNA

ĩ 3 - Rzym

D 3 - dom

ĩ 4 - Īar

D 4 - dory

ĩ 5 - Īel

D 5 - Dyl

ĩ 6 - Īujec

D 6 - duj

ĩ 7 - Īuk

D 7 - dok

ĩ 8 - Īóáw

D 8 - drzwi

ĩ 9 - rzep

D 9 - d

ąb

ĩ 10 - rzĊsa

D 10 - DOS

ĩ Walet - Īóáty duch

D Walet - DDT

ĩ Dama - Īeton

D Dama - Dydona

ĩ Król - ĪoáĊdzie

D Król - dzwonek

Kiery / Serca

Pik / Wino

S A - sad

W A -wata

S 2 - San

W 2 - Wania

S 3 - sam

W 3 - wymi

S 4 - ser

W 4 - wór

S 5 - sól

W 5 - wal

S 6 - sieja

W 6 - wij

S 7 - sak

W 7 - wek

S 8 - Sawa

W 8 - warzywa

S 9 - s

Ċp

W 9 - wieprz

S 10 - SOS

W 10 - wóz

S Walet - Sadat

W Walet - wideta, wedeta

107

S Dama - su

átan

W Dama - w

Ċszący szatan

S Król - serce

W Król - wino (butelka wina)

W tym systemie as ma warto

Ğü 1, walet 11, dama 12, a dziesiątka - 0. Natomiast zakáadką dla

króla jest “obraz” jego koloru. Zauwa

ĪyáeĞ zapewne, Īe niektóre zakáadki dla kar i pików są identyczne,

jak zak

áadki liczbowe w przedziale od 1 do 12-tu i powyĪej 80, ale nie martw siĊ tym, zakáadki z jednej

albo drugiej listy nigdy ci si

Ċ nie pomylą.

Jak teraz magicy pami

Ċciowi zadziwiają swoją publicznoĞü? Bardzo prosto: kaĪdą wywoáywaną

kar

Ċ áączą, kojarzą z kolejną zakáadką liczbową z Systemu Gáównego. JeĞli np. pierwszą pokazaną kartą

jest 7-ka karo, której zak

áadką jest dok, áączą ją, oczywiĞcie “Īywym” obrazem, z zakáadką liczby 1, czyli

duchem. Mo

Īe np. w doku, w stoczni razem z duchami zwodowaliĞcie statek? Byá chrzest, pijecie

szampana, wystraszona publiczno

Ğü wpada do wody… Staraj siĊ we wszystkich skojarzeniach jak zawsze

áyszeü, dotykaü, smakowaü itd. JeĞli nastĊpną wywoáywaną kartą bĊdzie as kier, áączysz zakáadkĊ tej

karty, czyli sad, z zak

áadką cyfry 2, czyli obrazem Noego, np. sĊdziwy Noe wnosi kwitnące drzewa

owocowe na ark

Ċ (a deszcz juĪ leje, wody wzbierają, zwierzĊta ryczą a Noe nic, tylko sadzi ten sad na

pok

áadzie…). MoĪesz te drzewa owocowe wnosiü ty osobiĞcie w prezencie dla Noego, itd. JeĞli kolejna

karta to dama pik, po

áącz “Īywym” obrazem wĊszącego szatana z myszą lub myszami, co moĪe byü

bardzo proste, itd.

Zauwa

Ī, Īe kiedy w ten wáaĞnie sposób na 52 zakáadkach liczbowych wieszasz jak na hakach 52

karty z ca

áej talii, wykorzystujesz obie póákule mózgu; lewą analityczną, logiczną i chronologiczną i

praw

ą - twórczą, peáną fantazji i barwnych, “Īywych” skojarzeĔ. Mam nadziejĊ, Īe tych kilka przykáadów

przekona

áo ciĊ, iĪ zapamiĊtanie rozkáadu czy kolejnoĞci dowolnych kart jest w istocie sztuką bardzo

prost

ą, a jednoczeĞnie bardzo spektakularną, jeĞli demonstrujesz ją przed szerszą publicznoĞcią.

Zabawy pami

Ċciowe z kartami moĪna uatrakcyjniü jeszcze bardziej. KtoĞ np. pokazuje ci kolejne

karty z potasowanej talii, z wyj

ątkiem szeĞciu lub siedmiu, które ty potem wymienisz bez Īadnych

Ğli nie boisz siĊ brykającej wyobraĨni, zobacz tu “wszy szatyna” (przyp. táum)

108

trudno

Ğci. Masz tu dwie metody do wyboru. Pierwsza jest identyczna z techniką opisywaną w rozdziale

5., a wi

Ċc kaĪdą wywoáywaną kartĊ, ĞciĞlej jej zakáadkĊ, áączysz jakoĞ np. z blokiem lodu. Kiedy

pokazano ci ju

Ī wszystkie karty, przebiegasz teraz w myĞlach kolejne zakáadki i znajdujesz te, których

nie po

áączyáeĞ z blokiem lodu (to bĊdą te odáoĪone). JeĞli np. sáyszysz “4 trefl” moĪesz wyobraziü sobie,

Īe oto taĔczysz z Īar-ptakiem na bryle lodu, lód topnieje i ptak siĊ sam ugasiá. Taki obraz raczej trudno

zapomnie

ü. Natomiast kiedy nie usáyszaáeĞ 4-ki trefl, nie pokazano ci tej karty, pamiĊü nie podsunie ci

Īadnego skojarzenia z lodem, nie “zobaczysz” Īadnego obrazy, a wiĊc 4-ka trefl zostaáa schowana.

Drugi sposób to zmiana, zniekszta

ácenie, “uszkodzenie” zakáadki wywoáywanej karty. Sáyszysz

np. “10 pik”. Wiesz,

Īe zakáadką tej karty jest sáowo wóz, a wiĊc zobacz jak od tego wozu odpadają koáa.

áyszysz “król karo” - aha, czyli dzwonek, wiĊc urwij mu “serce” na przykáad, itp.

Techniki opisane w tym rozdziale to podstawa zapami

Ċtywania kart. Nietrudno zauwaĪyü, jak

przydatna to umiej

ĊtnoĞü np. w brydĪu. IleĪ to ludzi powtarza mechanicznie to co “zeszáo” lub co ich

partner ma jeszcze w r

Ċku, po czym z jĊkiem przyznają, Īe znowu siĊ pogubili. Ale ty przecieĪ znasz juĪ

metod

Ċ, dziĊki której zadanie takie moĪe byü nie tylko áatwe i przyjemne, ale równieĪ bardzo rozwijające

wyobra

ĨniĊ, pamiĊü i twórcze moĪliwoĞci twego mózgu, bez wzglĊdu na to, czy grasz w karty “na

powa

Īnie”, czy teĪ bawisz siĊ tylko karcianymi sztuczkami.

Ilustracja I.

àaĔcuchowa Metoda SkojarzeĔ: wyobraĨnia,

przesada, niecodzienno

Ğü, skojarzenia, kolor…Patrz str.…

Ilustracja II. Przyk

áad wykorzystania zakáadek “rzymskich”.

Patrz str. …

Ilustracja III - patrz rysunek odr

Ċczny

Ilustracja IV. Przyk

áad zapamiĊtania snu, pokazujący gáówne

obrazy marzenia sennego. Patrz str.…
UWAGA!

trzeba

wykona

ü zupeánie inną ilustracjĊ,

odpowiadaj

ącą tekstowi táumaczenia, str. …!!!

109

Rozdzia

á 15.

Jak podwy

Īszyü wspóáczynnik inteligencji (II) dziĊki zapamiĊtywaniau duĪych liczb.

Zapami

Ċtanie liczb wielocyfrowych w teĞcie na str. … sprawiáo ci zapewne najwiĊcej trudnoĞci,

ale nie powiniene

Ğ siĊ tym przejmowaü, gdyĪ wiĊkszoĞü ludzi w testach na inteligencjĊ zapamiĊtuje

najwy

Īej liczby 7 - 8 cyfrowe. Mając na przykáad do zapamiĊtania liczbĊ 95862190377 najczĊĞciej

robimy to tak: powtarzamy kilkakrotnie pierwsz

ą cyfrĊ, potem pierwszą i drugą, pierwszą, drugą i trzecią,

i tak dalej, ale i tak gubimy si

Ċ przy powtórce caáoĞci; czasem dzielimy caáą liczbĊ na grupy 2 - 3

cyfrowe, ale zapominamy potem w jakiej sz

áy kolejnoĞci i co zawieraáy; szukamy równieĪ

matematycznych zale

ĪnoĞci miedzy kolejnymi cyframi, co komplikuje sprawĊ jeszcze bardziej, lub

próbujemy wreszcie “zobaczy

ü” tĊ liczbĊ, zwizualizowaü po kolei kaĪdą jej cyfrĊ, chociaĪ obraz caáoĞci

“blednie” ju

Ī po kilku sekundach.

Zapewne tak w

áaĞnie wykonywaáeĞ ten test, uĪywaáeĞ jednego z tych sposobów lub ich

kombinacji. Mo

Īna jednak inaczej. Wykorzystaj GSP. Wystarczy lista zakáadek od 1 do 100 i znajomoĞci

àMS, aby zapamiĊtaü liczbĊ dowolnej dáugoĞci.

Ğli bĊdzie to liczba, którą zajmowaliĞmy siĊ juĪ na początku tego rozdziaáu, moĪesz rozbiü ją na

grupy 2-cyfrowe, a co za tym idzie na ci

ąg takich oto zakáadek - obrazów:

95 - pal

86 - wij

21 - nit

90 - pies

37 - mak

7 - kosz.

Aby zapami

Ċtaü tego “tasiemca” wystarczy teraz stosując àMS poáączyü kolejno wszystkie te

áowa w jakąĞ prostą, ale niezwykáą fantazyjną historiĊ. Na przykáad: po wielkim palu áaĪą gromady

110

wijów, ka

Īdy z nitem w grzbiecie, na którym skacze pies z makiem w pysku a ty te maki zbierasz

gar

Ğciami do kosza.

Zobaczy

áeĞ to? UtrzymaáeĞ ten “film” chociaĪ przez chwilĊ na ekranie wyobraĨni? W takim razie

odtwórz teraz t

Ċ historiĊ, przypomnij sobie kolejno wszystkie kluczowe obrazy, czyli zakáadki i zamieĔ je

na cyfry wed

áug gáosek znaczących, co juĪ przecieĪ umiesz. PowinieneĞ otrzymaü:

p - 9

l - 5

w - 8

j - 6

n - 2

t - 2

p - 9

s - 0

m - 3

k - 7

k -7

czyli 95862190377.

Zauwa

Ī, Īe nie musisz rozbijaü liczby oryginalnej koniecznie na grupy 2-cyfrowe. Czasami

áatwiej jest utworzyü zakáadki 3-cyfrowe. Na przykáad dla liczby 741797539957 moĪesz uáoĪyü ciąg:

kret - 741

kubek - 797

lampa - 539

plecak - 957

Aby zapami

Ċtaü tĊ nawet dáuĪszą niĪ poprzednio liczbĊ, robisz dokáadnie to samo: tworzysz

niecodzienn

ą, absurdalną, Īywą historiĊ áączącą te cztery zakáadki, które potem, po odtworzeniu

zamienisz z powrotem na cyfry (wg g

áosek znaczących). Na przykáad kret moĞci siĊ w wielkim kubku, w

111

którym zapala lamp

Ċ, na której zawiesza plecak. JeĞli zobaczyáeĞ chociaĪ przez chwilĊ tĊ historiĊ w

wyobra

Ĩni, moĪesz odtworzyü ją teraz raz jeszcze i zamieniü znaczące gáoski zakáadek na cyfry.

Powiniene

Ğ otrzymaü:

k - 7

r - 4

t - 1

k - 7

b - 9

k - 7

l - 5

m - 3

p - 9

l - 5

k - 7,

a wi

Ċc 741797539957.

Īesz wykorzystaü jeszcze jeden sposób, zwáaszcza kiedy nie znasz zakáadek liczbowych, ale

pami

Ċtasz fonetyczny alfabet cyfrowy. Sposób ten polega na tworzeniu zakáadek 4-cyfrowych, Np. 16-

cyfrow

ą liczbĊ 3947147107471582 da siĊ zamieniü na ciąg:

3947 - imbryk

1471 - terakota

0747 - zegarek

1582 - telefon.

Czy widzisz jak wielki jak pó

á pokoju, imbryk wykáadasz terakotą i kaĪdy kafelek ozdabiasz

zegarkiem, ale bardzo specjalnym, bo zamiast cyfr stoj

ą na nim telefony?

112

Zobacz jak najwyra

Ĩniej tĊ, albo wymyĞloną przez siebie inną, historiĊ, po czym zapisz poniĪej w

wolnym miejscu w

áaĞciwe sáowa - zakáadki a potem cyfry:

Ğli zapamiĊtanie kolejnoĞci wybranych sáów - zakáadek sprawia ci trudnoĞü, moĪesz zamiast

àMS wykorzystaü zakáadki obrazkowe lub liczby - rymowanki. Np. dla pierwszej liczby w tym rozdziale

95862190377 po

áącz po prostu pal z zakáadką obrazkową 1, wija z zakáadką obrazkową liczby 2, nit z

liczb

ą 3 itd.

Īesz równieĪ uĪyü tu zakáadek mieszkaniowych (“rzymskich”) albo zakáadek alfabetycznych,

oznaczaj

ąc sáowa - zakáadki dla liczby oryginalnej albo alfabetycznie, albo umieszczając je kolejno w

“swoim” mieszkaniu. Po prostu wybierz ten system, który odpowiada ci najbardziej. A potem wró

ü do

testu pocz

ątkowego na str. … Zdziwisz siĊ, z jaką áatwoĞcią dasz sobie z nią teraz radĊ. NaprawdĊ,

zauwa

Īysz róĪnicĊ!

Dzi

Ċki tej technice nie tylko poprawisz pamiĊü i zwiĊkszysz jeszcze bardziej potencjaá twórczy

áasnej wyobraĨni, ale podwyĪszysz równieĪ wspóáczynnik inteligencji. Testy na inteligencjĊ zawsze

zawieraj

ą zadania związane z zapamiĊtywaniem liczb. PrzeciĊtnie zapamiĊtujemy liczby 6 - 7-cyfrowe.

Wynik powy

Īej 9-ciu osiągają ludzie o wspóáczynniku inteligencji powyĪej 150.

114

Rozdzia

á 16.

Jak zapami

Ċtywaü numery telefonów

Zamiast zakotwiczy

ü je mocno w pamiĊci, wiĊkszoĞü numerów telefonów bazgrolimy na

skrawkach papieru, karteczkach, karteluszkach, pude

ákach papierosów, biletach tramwajowych,

wpychaj

ąc je potem chaotycznie do kieszeni, szuflad, w aktówki, notesy - i we wszystkie inne miejsca,

które nazywam “ pami

Ċciowym czyĞücem”.

A zapami

Ċtaü numery telefonów moĪna uzupeániü áatwo, jeĞli wykorzystasz znowu GSP. Zasada

jest prosta: ka

Īdą cyfrĊ numeru, który chcesz zapamiĊtaü, zamieniasz najpierw na literĊ - gáoskĊ znaczącą

w przyj

Ċtym przez ciebie fonetycznym alfabecie cyfrowym, a potem tworzysz z nich Īywe obrazowe

áowa lub zdania, które przypomną ci potem dany numer i jego wáaĞciciela.

Jako przyk

áad weĨmy dziesiĊü telefonów i ich wáaĞcicieli, co próbowaáeĞ zapamiĊtaü w teĞcie

pocz

ątkowym na str. …

NUMERY TELEFONÓW

Sklep ze zdrow

ą ĪywnoĞcią

7857953

Twój partner od tenisa

8407336

Hydraulik

6910262

Stró

Ī na parkingu

7812702

Kwiaciarnia

7185739

Kasa teatralna

8679521

Lekarz domowy

2429111

Dyskoteka

6441616

Ulubiona restauracja

3546350

Radny

4570100

Dane te mo

Īesz zapamiĊtaü w nastĊpujący sposób (PamiĊtaj, Īe są to rozwiązania przykáadowe):

115

Sklep ze zdrow

ą ĪywnoĞcią - 7857953. Po zamianie otrzymujesz ciąg liter k f l k p l m, które

dadz

ą siĊ záoĪyü w kombinacjĊ sáów: kafelek - plama (zwróü uwagĊ, Īe odpowiednimi gáoskami

znacz

ącymi są równieĪ g w l g b l m - porównaj FAC str. … Ta uwaga dotyczy takĪe pozostaáych

przyk

áadów). Jakie obrazy moĪe podsunąü teraz wyobraĨnia? Zobacz znany ci sklep ze zdrową

ĪywnoĞcią, caáy wyáoĪony kafelkami, ale kaĪdy kafelek brudny, z jakąĞ plamą (moĪe po zdrowych

pomidorach…)

Twój partner od tenisa - 8407336: f r s k m m j. Mo

Īe freski - mama - jeĪ? Przyjaciel maluje na

korcie freski, a twoja mama wypuszcza na nie je

Īe…

Hydraulik. 6910262 - j p t s n j n . Na przyk

áad jeĪe - pety - Synaj - Noe. Twój hydraulik nakáada

Īom na kolce pety i prowadzi je pod górĊ Synaj, skąd pozdrawia wszystkich i wygáasza kazanie

patriarcha Noe.

Stró

Ī na parkingu: 7812702, co moĪna przeáoĪyü na k f t n k s n i sáowa: kaftan - kasyno. Zobacz,

jak stró

Ī z parkingu zakáada kaftan bezpieczeĔstwa i idzie do kasyna.

Do kwiaciarni dzwonisz: 7185739 - k t f l k m p, wi

Ċc np. katafalk - mapa. Kwiaty z tej kwiaciarni

stawiasz na katafalku, a ca

áoĞü pokrywasz mapą…

Kasa teatralna - 8679521: w j k p l n t. Wujek - Planty. W kasie teatru pracuje twój wujek, w

pewnej chwili zamyka wszystko i biegnie sobie na (krakowskie) Plany.

Lekarz domowy 2429111, czyli n r j b t t t. Noe - ren - but - tato. Noe wsiada na rena, który

wskakuje do buta twojego taty.

Dyskoteka 6641611 - j j r d j d j. Jaja - radio - jod - je

Īe. Niezáa zabawa! Na dyskotece rzucasz

jajami w radio, polewasz wszystko jodyn

ą (jod to dla mnie zawsze buteleczka jodyny) i caáą tĊ mieszankĊ

smakowicie zajadaj

ą taĔczące jeĪe!

Restauracja: 3546300. M l r j m l s. Mole - ryj - melasa. W tej restauracji mole z d

áugimi ryjami

wcinaj

ą melasĊ.

Radny: 4570100 - r l k s d s z. Rolka - sedesy - zoo. Radny wrzuca rolk

Ċ papieru toaletowego za

rolk

ą do sedesów stojących w znanym ci zoo…

116

Powtórz

Ċ raz jeszcze: powyĪsze przykáady to jedynie ilustracja metody. Jak ją wykorzystasz w

szczególnych przypadkach, tj. do zapami

Ċtania “twoich” numerów telefonów zaleĪy juĪ od ciebie. Z

praktyki wiem,

Īe zdarzają siĊ czasem takie numery, których przeáoĪenie na sáowa/zdania - obrazy jest

bardzo trudne lub wr

Ċcz niemoĪliwe. Pomocą wtedy okazują siĊ zakáadki liczbowe. Rozwiązanie jest

bardzo proste. “Trudny” numer telefonu dzielisz na liczby dwucyfrowe i przy pomocy

àMS áączysz jego

áaĞciciela z ciągiem stosownych zakáadek. Np. twoja ksiĊgowa ma numer 4814276, albo - wedáug

naszej metody - 48 14 27 6. Zobacz wi

Ċc, jak ta kobiecina siedzi na rafie, po której jeĨdzi rozpĊdzony

TIR, z d

Īonką (na przyczepie), caáą oblepioną jeĪami. MoĪesz oczywiĞcie wykorzystaü zakáadki dla

liczb powy

Īej stu, wtedy posadĨ ksiĊgową na rafie (48), kaĪ jej popijaü tran (142) i Īonglowaü kijami

(76).

Skoro pozna

áeĞ juĪ istotĊ tej metody, pora abyĞ zacząá wykorzystywaü ją w praktyce. W miejsca

poni

Īej wpisz nazwiska i numery telefonów co najmniej 10 osób, z którymi bĊdziesz siĊ kontaktowaá i

zapami

Ċtaj je w opisany wyĪej sposób. Zrób to zanim przejdziesz do lektury nastĊpnego rozdziaáu.

Pami

Ċtaj o twórczym wysiáku wyobraĨni i zasadzie OBRAZ + AKCJA; im bardziej twoje skojarzenia

Ċdą zabawne, dynamiczne i niezwykáe, tym szybiej i lepiej zapamiĊtasz waĪne dla siebie telefony.

DZIESI

ĉû WAĩNYCH NUMERÓW TELEFONÓW

1. _______________________________________

2. _______________________________________

3. _______________________________________

4. _______________________________________

5. _______________________________________

6. _______________________________________

7. _______________________________________

8. _______________________________________

9. _______________________________________

10. _______________________________________

118

Rozdzia

á 17.

Jak zapami

Ċtywaü terminy i godziny spotkaĔ

Wielu ludzi uwa

Īa, Īe terminy i spotkania są równie trudne do zapamiĊtania jak numery

telefonów i najcz

ĊĞciej aby sobie z tym poradziü uĪywają podobnych Ğrodków, tzn. kalendarzy i notesów.

Niestety, nie zawsze mamy je przy sobie. W tym rozdziale opisz

Ċ dwa sposoby, jeden aby zapamiĊtaü

“terminarz dzienny”, drugi - na ca

áy tydzieĔ.

Pierwszy wymaga znajomo

Ğci podstawowych zakáadek liczbowych, obrazkowych, alfabetycznych

i innych. Wtedy wi

ąĪesz po prostu godzinĊ spotkania z zakáadką. PoniewaĪ doba ma 24 godziny, w

przypadku krótszych systemów po

áącz wybrane dwa ze sobą (czego nie musisz robiü korzystając z GSP).

Powiedzmy,

Īe masz dzisiaj nastĊpujące sprawy do zaáatwienia:

7.00 - poranny trening lekkoatletyczny z przyjació

ámi

10.00 - wizyta u dentysty

13.00 - lunch

18.00 - posiedzenie zarz

ądu

22.00 - pó

Ĩny seans filmowy.

Zanim wyjdziesz z domu, przejrzyj po prostu t

Ċ listĊ i zbuduj stosowne áączniki - skojarzenia.

7-ma rano, a wi

Ċc kosz. Zobacz jak kosz üwiczy razem z tobą, biega, skacze albo jak üwiczysz w

wielkim koszu.

O 10-tej (Tezeusz) idziesz do dentysty. Tezeusz grozi mu mieczem, w rezultacie czego

otrzymujesz najlepszy

Ğrodek znieczulający. Nie czujesz Īadnego bólu, uĞmiechasz siĊ przy borowaniu,

Ċtnie podsuwasz kolejne zĊby pod ostrze… Interesujące jest to, Īe wyobraĪając sobie taką sytuacjĊ

Īesz rzeczywiĞcie zmniejszyü ewentualny ból a nawet polubiü dentystĊ!

O 13-tej jesz lunch. Zobacz, jak siedzisz przy posi

áku razem z goĞümi, na dachu swego domu (13).

Ogl

ądasz panoramĊ, podziwiasz widoki…

119

O 18-tej posiedzenie zarz

ądu. 18 to cukierki toffi, a wiĊc rozdajesz je w duĪych iloĞciach

áonkom zebrania, obsypujesz nimi caáy zarząd.

Wreszcie o 22-giej idziesz do kina, ale na sali siedz

ą same Ğwiecące neony (22) a ty z ulubioną

“neonówk

ą” w ostatnim rzĊdzie…

A sam

ą kolejnoĞü tych spotkaĔ moĪesz zapamiĊtaü albo przy pomocy àMS, albo wykorzystując

zak

áadki obrazkowe lub liczby - rymowanki.

Drugi sposób pozwoli ci zapami

Ċtaü sprawy i terminy spotkaĔ na caáy tydzieĔ. Najpierw oznacz,

ponumeruj dni tygodnia w tradycyjny sposób:

poniedzia

áek - 1

wtorek

- 2

Ğroda

- 3

czwartek

- 4

ątek

- 5

sobota

- 6

niedziela

- 7.

Natomiast godziny spotka

Ĕ traktuj tak, jak w systemie pierwszym, tj. od 1-szej w nocy (0100) do

24-tej pod koniec dnia. Wtedy ka

Īdy dzieĔ tygodnia i dowolną godzinĊ moĪesz przedstawiü w postaci 2-

lub 3-cyfrowej liczby, i w takiej w

áaĞnie kolejnoĞci, tj. najpierw dzieĔ, potem godzina. JeĞli teraz

znajdziesz s

áowo-zakáadkĊ dla takiej liczby i poáączysz je z daną sprawą lub terminem - zadanie masz juĪ

z g

áowy. ZaáóĪmy wiĊc, Īe we wtorek o 9-tej rano idziesz zobaczyü samochód, który zamierzasz kupiü.

Wtorek oznaczy

áeĞ jako numer 2, któremu odpowiada gáoska n wg FAC, a 9-tą rano przekáadasz na

áoskĊ p lub b. W zakáadkach GSP znajdujesz 29 - napa. Aby zapamiĊtaü, co masz zrobiü we wtorek o 9-

tej rano wyobra

Ĩ sobie samochód, caáy oblepiony wielkimi napami, albo z napami przy kierownicy.

Kolejny przyk

áad. W ĞrodĊ (dzieĔ nr 3) o godz. 17-tej masz lekcjĊ gry na gitarze. TĊ informacjĊ

Īesz zawrzeü w liczbie 317, dającej áatwo zamieniü siĊ na motykĊ. WyobraĨ wiĊc sobie, Īe grasz

motyk

ą na gitarze, albo Īe motyka sama gra na gitarze lub z tobą w duecie. Ludzie sáuchają, biją brawo…

121

Rozdzia

á 18.

Jak zapami

Ċtywaü daty z caáego stulecia

Kiedy sko

Ĕczysz lekturĊ tego rozdziaáu, bĊdziesz w stanie okreĞliü dzieĔ tygodnia dla dowolnej

daty mi

Ċdzy 1.900 a 2.000 rokiem!

Zapoznam ci

Ċ z dwoma systemami. Pierwszy, prostszy i szybszy, pozwoli ci okreĞliü daty w

dowolnym roku, drugi - nieco trudniejszy - daty z ca

áego stulecia. Oba opracowaá Harry Lorayne,

wybitny ekspert od spraw pami

Ċci mieszkający w Stanach Zjednoczonych.

Powiedzmy,

Īe interesują ciĊ daty z 1971 r. UĪywając pierwszego systemu trzeba jedynie

zapami

Ċtaü poniĪszą liczbĊ:

377428415375

Tylko to? - zapytasz z niedowierzaniem - to niemo

Īliwe. Za chwilĊ przekonasz siĊ jednak, Īe istota

metody jest bardzo prosta, podobnie jak jej wykorzystanie w praktyce. Otó

Ī ta powyĪsza 12-cyfrowa

liczba to pierwsze niedziele kolejnych miesi

Ċcy 1971 r. Pierwsza niedziela kwietnia przypada 4-go,

pierwsza niedziela grudnia to 5-ty dzie

Ĕ tego miesiąca itd. ZapamiĊtanie tej liczby pozwoli ci okreĞliü

dzie

Ĕ dla dowolnej daty tego wáaĞnie roku.

Ğli masz jeszcze káopoty z zapamiĊtywaniem duĪych liczb, wróü przedtem do rozdziaáu

ĞwiĊconego temu tematowi.

Najlepiej wyja

Ğniü caáoĞü na przykáadzie. Powiedzmy, Īe obchodzisz urodziny 28 kwietnia i

chcesz wiedzie

ü, jaki to byá dzieĔ w 1971 r. Sprawdzasz czwartą cyfrĊ w swojej 12-cyfrowej liczbie - jest

to 4 i dodajesz do tej pierwszej niedzieli kolejne tygodnie, a wi

Ċc druga niedziela kwietnia - to 11-ty,

trzecia 18-ty, czwarta - 25-ty, a wi

Ċc szukany dzieĔ wypadnie 3 doby póĨniej, czyli bĊdzie to Ğroda. W

1971 r. obchodzi

áeĞ imieniny w ĞrodĊ.

áóĪmy teraz, Īe chcesz wiedzieü jakiego dnia zakoĔczyá siĊ ten rok. PostĊpujesz dokáadnie tak

samo. Poniewa

Ī wiesz, Īe pierwszą niedzielą grudnia jest 5-ty, dodajesz do niej 3 nastĊpne tygodnie,

122

czyli wiesz,

Īe 26-ty grudnia to teĪ niedziela. I teraz liczysz juĪ same dni: 27-my poniedziaáek, 28-my

wtorek, 29-ty

Ğroda, 30-ty czwartek, 31-wszy piątek. Koniec roku 1971 wypadá w piątek.

Jak wida

ü metoda ta nadaje siĊ dla kaĪdego roku, którego daty / dni chcesz zapamiĊtaü. Ukáadasz

po prostu pami

Ċciową liczbĊ - bazĊ, której cyfry to pierwsze niedziele kolejnych miesiĊcy roku (albo

pierwsze poniedzia

áki lub wtorki, jak wolisz)., a po wyborze odpowiedniej niedzieli dodajesz tyle

siódemek, aby znale

Ĩü siĊ najbliĪej Īądanej daty, po czym juĪ bardzo szybko okreĞlasz szukany dzieĔ.

Ciekawa z praktycznego punktu widzenia jest zale

ĪnoĞü pamiĊciowej liczby - bazy danego roku

od podobnych w latach s

ąsiednich. OtóĪ w kolejnym roku początek kaĪdego miesiąca “cofa” siĊ o dobĊ, z

wyj

ątkiem lat przestĊpnych, dla których ten skok w roku nastĊpnym wynosi dwa dni (z racji jednego dnia

Ċcej). Tak wiĊc na przykáad dla lat 1969, 1970, 1971 pierwsza niedziela stycznia wypadnie

odpowiednio 5-go, 4-go i 3-go.

Druga zapowiedziana technika pozwala okre

Ğliü dzieĔ dla dowolnej daty w latach 1900 - 2000. W

technice tej ka

Īdy miesiąc roku ma swój staáy numer. Musisz wiĊc zapamiĊtaü 12 poniĪszych cyfr:

stycze

- 1

lipiec

- 0

luty

- 4

sierpie

- 3

marzec

- 4

wrzesie

- 6

kwiecie

- 0

Ĩdziernik - 1

maj

- 2

listopad

- 4

czerwiec

- 5

grudzie

- 6

Niektórzy zapami

Ċtują te pary wedáug skojarzeĔ: styczeĔ to pierwszy miesiąc roku, wiĊc 1, luty

ma cztery litery, wi

Ċc 4 itp. MoĪna teĪ wyjĞü od pochodzenia nazw miesiĊcy i związaü je z obrazami

odpowiednich zak

áadek liczbowych, co dokáadnie opisaá H. Lorayne w swojej ksiąĪce Sekrety

superpami

Ċci

ĞlĊ jednak, Īe wystarczy zapamiĊtaü liczbĊ

144025036146

123

Jak? Dobieraj

ąc zakáadki: TIR, Rysy, Niels, majty, rój, które moĪna poáączyü w niezwykáa historiĊ w

rodzaju: TIR wje

ĪdĪa na Rysy, na których Niels (np. Bohr lub inny Skandynaw) zmienia majty peáne

brz

Ċczących pszczóá (rój). W ten sposób áatwo znajdziesz odpowiednie gáoski - cyfry, czyli zakáadki dla

kolejnych miesi

Ċcy.

Oprócz tego musisz jeszcze zna

ü zakáadki roku, niestety kaĪdą inną, chociaĪ pogrupowane w

pewien sposób, dla ca

áego stulecia. PodajĊ je niĪej:

1900

1901

1902

1903

1909

1904

1905

1906

1907

1913

1908

1915

1910

1911

1917

1912

1919

1914

1920

1921

1916

1923

1918

1924

1925

1926

1927

1922

1928

1929

1930

1931

1937

1932

1933

1934

1935

1941

1936

1943

1938

1939

1945

1940

1947

1942

1948

1949

1944

1951

1946

1952

1953

1954

1955

1950

1956

1957

1958

1959

1965

1960

1961

1962

1963

1969

1964

1971

1966

1967

1973

1968

1975

1970

1976

1977

1972

1979

1974

1980

1981

1982

1983

1978

1984

1985

1986

1987

1993

1988

1989

1990

1991

1997

1992

1999

1994

1995

1996

1998

2000

To prawda, tabel

Ċ tĊ nie jest áatwo zapamiĊtaü, ale po pewnej praktyce zaczniesz posáugiwaü siĊ

ą bez trudu. Caáa metoda dziaáa w sposób nastĊpujący: jeĞli masz podany dzieĔ, miesiąc i rok w postaci

numerycznej, do dnia dodajesz zak

áadkĊ miesiąca i zakáadkĊ roku, a od sumy odejmujesz najwiĊkszą

Wydawnictwo RAVI,

àódĨ 1995

124

Īliwą wielokrotnoĞü siedmiu. RóĪnica jest juĪ szukanym dniem tygodnia (liczonym w systemie:

niedziela - 1, poniedzia

áek -2 itd.). JeĞli wynik wynosi 7 lub 0, szukanym dniem tygodnia jest oczywiĞcie

sobota.

Pos

áugiwanie siĊ tym systemem zilustrujĊ kilkoma przykáadami. Poszukajmy 19-go marca 1969 r.

Jaki to by

á dzieĔ? Do 19 dodajemy zakáadkĊ marca, czyli 4, otrzymujemy 23, dodajemy dalej zakáadkĊ

roku - szukamy w tabeli, znajdujemy 2 - mamy wi

Ċc 23 + 2 = 25. Odejmujemy teraz 3 x 7, czyli 21

(wi

Ċcej siĊ nie da), zostaje 4, czyli czwarty dzieĔ tygodnia poczynając od niedzieli. Wypada Ğroda.

Kolejna data: 23 sierpnia 1972 r. Znowu 23 plus zak

áadka sierpnia (3), otrzymujemy 26.

Dodajemy 6, mamy 32. Odejmujemy (4 x 7) 28, zostaje 4, a wi

Ċc 23 sierpnia 1972 r. przypadaá równieĪ

ĞrodĊ.

Od tej regu

áy jest tylko jeden wyjątek, ale bardzo áatwy do zapamiĊtania. OtóĪ dla dat ze stycznia

i lutego w roku przest

Ċpnym uzyskany wynik jest o dobĊ wczeĞniejszy. I to wszystko.

Pewno

Ğü w posáugiwaniu siĊ oboma omówionymi tu systemami daje tylko praktyka, a wiĊc üwicz,

üwicz jak najczĊĞciej. Zacznij od metody prostszej, dopiero póĨniej przejdĨ do techniki bardziej

zaawansowanej, czyli drugiej.

125

Rozdzia

á 19.

Jak zapami

Ċtaü daty i wydarzenia historyczne

Dwie techniki, które pozna

áeĞ w poprzednim rozdziale pozwolą ci ustaliü dzieĔ dla dowolnej daty

bie

Īącego stulecia. DziĊki kolejnej metodzie zaczniesz z áatwoĞcią zapamiĊtywaü znaczące daty i

wydarzenia historyczne. W rozdziale 2. jeden z testów pami

Ċci dotyczyá 10-tki takich dat. Byáy to:

1. 1770

urodziny Beethovena

2. 1815

bitwa pod Waterloo

3. 1808

wynalazek teleskopu

4. 1905

opublikowanie teorii wzgl

ĊdnoĞci Einsteina

5. 1775

ameryka

Ĕska Deklaracja NiepodlegáoĞci

6. 1789

Rewolucja Francuska

7. 1146

pocz

ątek panowania Bolesáawa KĊdzierzawego w Polsce

8. 1772

Roggeveen (czyt. Regewen) odkrywa Wysp

Ċ Wielkanocną

9. 1605

bitwa pod Kircholmem

10. 44 pne

Ğmierü Cezara z rąk zamachowców

Metoda, która pozwala zapami

Ċtaü te i podobne daty jest prosta, i tak naprawdĊ przypomina

zapami

Ċtywanie numerów telefonów. Chodzi wiĊc o stworzenie sáowa lub kilku sáów w oparciu o gáoski

znacz

ące, bĊdące odpowiednikami kolejnych cyfr w danej dacie. W wiĊkszoĞci wypadków moĪna

zapomnie

ü o “1”, czyli tysiącu, poniewaĪ ogólna wiedza historyczna wystarcza, aby “zgrubnie”

umiejscowi

ü dane wydarzenie w czasie. Wypróbujmy wiĊc ten system na poniĪszych przykáadach:

1. znany z temperamentu Beethoven ciska kokosy (1770) w fa

ászujących muzyków,

2. mimo przegranej Napoleon zajada czekolad

Ċ Wedla (1815) na pobojowisku pod Waterloo,

126

3. zobacz jak wynalazca teleskopu Hans Lippershey (czyt. Liperszi) pokazuje go znanemu ci Józefowi

(1608), (nazwisko wynalazcy mo

Īesz zapamiĊtaü dziĊki sáowom zastĊpczym Li-Pershing; ChiĔczyk

Li strzela rakiet

ą Pershing w teleskop, przy którym stoi twój Józef…

4. Einstein wypisuje PESEL (1905) na rachunku za Teori

Ċ WzglĊdnoĞci…

5. Amerykanie wchodz

ą do koszy (7), takich na bieliznĊ na przykáad, i wygraĪają Anglikom kijami

(76), og

áaszając oczywiĞcie DeklaracjĊ NiepodlegáoĞci,

6. Król Francji pij

ąc kawĊ (78) wypuszcza pszczoáy (9) na zbuntowanych ludzi,

7. Bolkowi (temu z Dobranocki) przydaj k

Ċdzierzawe wáosy i kaĪ mierzwiü je Mewom (38),

8. Ta

Ĕczysz reggae w przezroczystej, wielkiej literze N na Wyspie Wielkanocnej i czĊstujesz

krajowców kokain

ą (772) lub mówisz do niech cockneyem.

9. Zobacz jak husaria polska szar

Īuje na jeĪe (6), na które zamieniają siĊ ze strachu Szwedzi i sypie im

sól (05) na ogony (1605). Kircholm zapami

Ċtaj dziĊki sáowom zastĊpczym Kir-hol-emu,

10. Zobacz, jak Brutus u

Ğmierca Cezara nie noĪem, a wielką rurą (44), upstrzoną pinezkami, co ma ci

przypomnie

ü, Īe staáo siĊ to przed naszą erą (pne = pinezki).

porównaj rozdzia

á 23. - przyp. táum.

127

Rozdzia

á 20.

Jak zapami

Ċtywaü daty imienin, urodzin, rocznice, jubileusze itd.

Kolejna technika pami

Ċciowa jest bardzo áatwa, poniewaĪ wykorzystuje to, co juĪ poznaáeĞ do tej

pory. Jest nawet

áatwiejsza niĪ poprzednie sáuĪące podobnym celom, poniewaĪ dzieĔ i miesiąc oznacza

Ċ w niej przy pomocy zakáadek liczbowych (GSP), a nie sáów, które trzeba dopiero tworzyü, jak w

innych technikach.

System dzia

áa w sposób nastĊpujący: miesiące mają numery od 1 do 12, moĪna wiĊc przydaü im

konkretne zak

áadki, takie jak niĪej:

stycze

- duch

lipiec

- kosz

luty

- Noe

sierpie

- Fa

marzec

- mysz

wrzesie

- pszczo

áa

kwiecie

- ry

Ĩdziernik - Tezeusz

maj

- li

Ğü

listopad

- tato

czerwiec

- je

grudzie

- don (Tina)

Aby zapami

Ċtaü czyjeĞ urodziny, jakąĞ rocznic, jubileusz itp. wystarczy teraz poáączyü Īywym

skojarzeniem zak

áadki miesiąca i dnia z datą (wydarzeniem), które chcesz zapamiĊtaü. Np. urodziny

twojej dziewczyny przypadaj

ą 17-go czerwca. Zakáadka dla czerwca to jeĪ (6), dla 17 -tkacz. Zobacz

Ċc na przykáad, jak twoja dziewczyna na przyjĊciu urodzinowym przyjmuje w prezencie jeĪa utkanego

na zamówienie przez tkacza.

Chcesz zapami

Ċtaü, Īe rocznicĊ Ğlubu twoi rodzice obchodzą 25 lutego? Zakáadka lutego Noe (2),

dla 25 - Nil. Zobacz jak Noe p

áynie swoją arką po Nilu ze szczĊĞliwymi rodzicami na pokáadzie, moĪe w

podró

Īy poĞlubnej?!

Równie

áatwo zapamiĊtasz rocznicĊ wydarzeĔ historycznych. Na przykáad ONZ powoáano do

Īycia 24 paĨdziernika. Zakáadka paĨdziernika - Tezeusz (10), 24 - nur. Zobacz inauguracyjne posiedzenie

128

Zgromadzenia Ogólnego ONZ, na którym Tezeusz z nurem na ramieniu wyg

áasza uroczyste

przemówienie (albo to nury go s

áuchają).

Zapami

Ċtywanie urodzin, rocznic i dat waĪnych wydarzeĔ historycznych bardzo uáatwia swoisty

dziennik - pami

Ċtnik, tzw. Universal Personal Organizer, czyli Uniwersalny Organizator Danych

Pami

Ċciowych

pozwalaj

ący wykorzystaü wszystkie poznane techniki pamiĊciowe, równieĪ do

zapami

Ċtania tego, o czym pisaáem w tym rozdziale.

Ale ten system ma jedn

ą maáą wadĊ. Tak, zapamiĊtasz datĊ urodzin, rocznicĊ historyczną itp., ale

jak zapami

Ċtaü, aby o tym pamiĊtaü?? Warto wiĊc wyrobiü w sobie nawyk regularnego przeglądania

swoich “obrazów pami

Ċciowych” na caáy tydzieĔ lub dwa. TechnikĊ pamiĊciową opisywaną w tym

rozdziale mo

Īna áatwo poáączyü z poprzednią, której uĪywaáeĞ do zapamiĊtywania dat historycznych w

ogóle (tzn.

áącznie z rokiem). W ten sposób zaczniesz zapamiĊtywaü absolutnie wszystkie daty, jakie

Ċdziesz chciaá.

O tym jak kontaktowa

ü siĊ z Instytutem Buzana w sprawie tych i innych materiaáów czytaj na koĔcu ksiąĪki.

129

Rozdzia

á 21

Jak zapami

Ċtywaü sáowa obcego pochodzenia i uczyü siĊ jĊzyków obcych.

Pisa

áem o tym w swoich ksiąĪkach Speed (and Range) Reading i Master your Memory: sáownik,

zasób s

áów, które znamy warunkuje nie tylko sprawne i szybkie czytanie, ale decyduje równieĪ o

sukcesach w nauce i interesach. Nie ma w tym nic dziwnego - zakres naszej wiedzy ludzie oceniaj

pod

áug iloĞci i rodzaju sáów, jakich uĪywamy. Sáowa to podstawowy budulec jĊzyka, materia, która go

üwiczy, rozwija i poszerza, warto wiĊc i trzeba znaü metody, jak szybko je zapamiĊtywaü i przyswajaü.

Jedna z lepszych to znajomo

Ğü prefiksów (cząstek sáownych, które stawiamy przed rdzeniem),

sufiksów (cz

ąstek sáownych “dolepianych” do rdzenia) i samych rdzeni (cząstek, od których pochodzi

ĊkszoĞü sáów w jĊzyku, którego siĊ uczysz). Wyczerpującą listĊ tych elementów jĊzykowych

znajdziesz w s

áowniku pomieszczonym we wspomnianej juĪ ksiąĪce Speed (and Range) Reading.

Oto jak jeszcze mo

Īesz poprawiü swoją pamiĊü jĊzykową:

1. cz

Ċsto przeglądaj dla zabawy dobry sáownik i sprawdzaj w jaki sposób funkcjonuje system prefiksów,

sufiksów i rdzeni w danym j

Ċzyku. Gdzie tylko to moĪliwe buduj “Īywe” skojarzenia, uáatwiające

zapami

Ċtanie

2. za

áóĪ sobie, Īe codziennie poznasz kilka nowych sáów. Jak wyjaĞniaáem juĪ wczeĞniej, wymaga to

powtórze

Ĕ, a wiĊc uĪywaj tych nowych sáów w róĪnych kontekstach tak czĊsto, jak tylko moĪliwe

3. konsekwentnie szukaj nowych s

áów w danym jĊzyku. Takie ukierunkowanie uwagi, zwane po prostu

nastawieniem umys

áu, to wiĊcej haków pamiĊciowych, na które áatwiej záapiesz kolejną jĊzykową

zdobycz.

Tak, ujmuj

ąc w skrócie, wyglądają ogólne zasady uczenia siĊ jĊzyka, co odnosi siĊ zarówno do

Ċzyka polskiego, którego uczymy siĊ przecieĪ przez caáe Īycie, nieustannie wzbogacając sáownictwo, jak

i do ka

Īdego innego jĊzyka obcego. PoznaáeĞ wiĊc pewną bazĊ, fundament poszerzania zasobu sáów, co

oczywi

Ğcie obejmuje niezliczoną iloĞü przypadków szczególnych. Pora wiĊc na przykáady. Podobnie jak

w innych technikach pami

Ċciowych najwaĪniejsze bĊdą “Īywe” obrazy, a zwáaszcza podobieĔstwa,

130

poniewa

Ī niektóre jĊzyki moĪna pogrupowaü w “rodziny”, w których wiele sáów wykazuje wyraĨne

pokrewie

Ĕstwo.

Aby zilustrowa

ü te związki rozwaĪmy kilka sáów angielskich, francuskich, áaciĔskich i

niemieckich. Powiedzmy,

Īe chcesz zapamiĊtaü angielskie sáowo vertigo, co znaczy zawrót gáowy, a wiĊc

stan, w którym cz

áowiekowi wydaje siĊ, Īe wszystko wokóá niego wiruje. Aby zapamiĊtaü to sáowo i jego

znaczenie, zamie

Ĕ je na bliskobrzmiącą, ale áatwą do zobaczenia na ekranie wyobraĨni kombinacjĊ: Verdi

(kompozytor) i go (japo

Ĕska gra przypominająca warcaby); vertigo = Verdi-go. Verdi gra w “go”, ale

wszystkie pionki wiruj

ą mu wokoáo gáowy… (Anglicy sáysząc oryginaá zamieniają go na pytanie where

to go? ca

ákiem zasadne, kiedy czujesz, Īe wszystko koáo ciebie siĊ krĊci…).

Ċzyki obce áatwiej wchodzą do gáowy, jeĞli zdamy sobie sprawĊ, Īe moĪna je pogrupowaü,

áączyü w rodziny. W zasadzie wszystkie jĊzyki europejskie (z wyjątkiem fiĔskiego, wĊgierskiego i

baskijskiego) wywodz

ą siĊ z pnia indoeuropejskiego, a to znaczy, Īe wystĊpuje w nich wiele podobnych

áów, i co do wymowy i znaczenia. Na przykáad sáowo ojciec, to po angielsku father, po niemiecku Vater,

áacinie pater, po francusku pere, po wáosku i hiszpaĔsku padre. ZnajomoĞü áaciny ogromnie pomaga

w uczeniu si

Ċ pokrewnych sobie sáów. àaciĔskie amor znaczy kochaü. Spokrewnione z nim angielskie

áowo amorons brzmi podobnie i znaczy kochliwy. Związek jest oczywisty. Podobnie áaciĔskie sáowo

bóg, czyli Dzeus, znajduje si

Ċ w angielskim swoje odpowiedniki w postaci deity i deify, co znaczy

odpowiednio bosko

Ğü i ubóstwiaü.

Francuski zrodzi

á siĊ z jĊzyka, którym mówili rzymscy legioniĞci. Rzymianie gáowĊ nazywali

testa, dzisiaj po francusku to tete. Podobnie rami

Ċ to brachium po áacinie, a po francusku bras, itd.

Blisko 50% s

áów w jĊzyku angielskim przeszáo (poĞrednio lub bezpoĞrednio)z áaciny (i greki) przez jĊzyk

francuskich Normanów, czego konsekwencj

ą jest dzisiaj wiele uderzających podobieĔstw miĊdzy

francuskim i angielskim.

Oprócz podobie

Ĕstw “rodzinnych” miĊdzy róĪnymi jĊzykami zapamiĊtywanie sáówek uáatwia

jeszcze jedna metoda, ca

ákiem inna niĪ w przypadku uczenia siĊ sáów obcego pochodzenia w jĊzyku

rodzimym. Trzymajmy si

Ċ jeszcze jĊzyka francuskiego i zilustrujmy tĊ metodĊ dwoma przykáadami. Po

131

francusku ksi

ąĪka to livre. Skojarz brzmienie tego sáowa z Luwrem, gdzie teĪ jest duĪo ksiąĪek (Anglicy

wykorzystuj

ą tu podobieĔstwo do library - biblioteka, co brzmi jeszcze bardziej przekonująco). Pióro po

francusku to plum. Anglik skojarzy to ze swoim plume, co znaczy pióro ptasie; zw

áaszcza duĪe, ozdobne,

a to natychmiast prowadzi do pióra g

Ċsiego.

My mo

Īemy sobie poradziü innym bliskobrzmiącym sáowem - plum. Plume - plum. Wystarczy

wyobrazi

ü sobie, Īe wrzucasz do wody pióro: plum!

Oprócz

áaciny, greki i jĊzyka francuskiego pozostaáe sáowa angielskie wykazują podobieĔstwo

przede wszystkim do j

Ċzyków anglo-saksoĔskich, gáównie do niemieckiego. PodobieĔstwo bywa

niekiedy dos

áowne, np. will, hand, arm, bank, halt, wolf itd., lub co najmniej uderzające: light (Licht),

night (Nacht), book (Buch), stick (Stock), ship (Schiff) house (Haus) itp.

A jak wykorzystywa

ü metody pamiĊciowe w nauce sáów obcego pochodzenia zilustrują dwa

poni

Īsze przykáady.

Akrofobia to chorobliwy l

Ċk wysokoĞci, natomiast agorafobia to równieĪ chorobliwy lĊk otwartej

przestrzeni. jak zapami

Ċtaü róĪnice znaczeniowe obu tych sáów mimo podobieĔstw brzmieniowych?

Przedrostek akro- wakrofobii skojarz sobie z akrobat

ą, cyrkowcem üwiczącym na duĪych

wysoko

Ğciach, natomiast agora- w agorafobii moĪe przypomnieü ci agrotechnikĊ, politykĊ agrarną,

agronoma itp. i przywo

áaü obrazy szerokich, otwartych pól - rozlegáej, pustej przestrzeni (chociaĪ greckie

áowo agora znaczy rynek, plac zebraĔ).

Jak widzisz uczenie si

Ċ jĊzyków - wáasnego lub obcych - naprawdĊ nie musi byü zajĊciem tak

frustruj

ącym i beznadziejnie trudnym, za jakie czĊsto uchodzi. Wystarczy tylko inaczej organizowaü,

przetwarza

ü informacje jĊzykowe, tak aby pamiĊü miaáa moĪliwie najwiĊcej “zaczepów”, “haków”, abyĞ

wykorzystywa

á wszystkie jej moĪliwoĞci.

Pocz

ątek nauki uáatwi ci zapewne ĞwiadomoĞü, Īe aĪ 50% rozmów w wiĊkszoĞci jĊzyków obcych

to zaledwie 100 s

áów. Inaczej mówiąc, jeĞli je opanujesz, bĊdziesz w stanie rozumieü poáowĊ prostych

dialogów.

132

Aby ci to u

áatwiü, poniĪej znajdziesz owych 100 podstawowych sáów angielskich (a dalej ich

odpowiedniki polskie). Je

Ğli porównasz je z tymi samymi sáowami - powiedzmy z francuskiego,

niemieckiego, szwedzkiego, w

áoskiego, hiszpaĔskiego, portugalskiego, rosyjskiego, chiĔskiego,

japo

Ĕskiego i esperanto, stwierdzisz, Īe prawie 50% z nich brzmi niemal tak samo jak po angielsku,

wykazuj

ąc tylko pewne róĪnice w budowie i akcencie (?). Takie peáne porównanie znajdziesz we

wspomnianej ju

Ī ksiąĪce Master your Memory.

100 PODSTAWOWYCH S

àÓW, POZWALAJĄCYCH ZROZUMIEû 50% ROZMÓW W

DOWOLNYM J

ĉZYKU.

1. a, an

2. after

3. again

4. all

5. almost

6. also

7. always

8. and

9. because

10.before

11.big

12.but

13.can (I can)

14.come (I come)

15.either/or

16.find (I find)

17.first

18.for

19.friend

20.from

21.to go (I go)

22.good

23.goodbye

24.happy

25.have (I have)

26.he

27.hello

28.here

29.how

30.I

31.I am

32.if

33.in

34.know (I know)

35.last

36.like (I like)

37.little

38.love

39.make (I make)

40.many

41.me

42.more

43.most

44.much

45.my

46.new

47.no

48.not

49.now

50.of

51.often

133

52.on

53.one

54.only

55.or

56.other

57.our

58.out

59.over

60.people

61.place

62.please

63.same

64.see (I see)

65.she

66.so

67.some

68.sometimes

69.still

70.such

71.tell (I tell)

72.thank you

73.that

74.the

75.their

76.them

77.then

78.there is, there are

79.they

80.thing

81.think (I think)

82.this

83.time

84.to

85.under

86.up

87.us

88.use (I use)

89.very

90.we

91.what

92.when

93.where

94.which

95.who

96.why

97.with

98.yes

99.you

100.your

ODPOWIEDNIKI POLSKIE DLA POWY

ĩSZEJ LISTY

1. albo

2. ale

3. bardzo

4. ci

ągle

5. czasem

6. cz

Ċsto

7. cz

ĊĞü

8. dla

9. dlaczego

10.do

11.dobry

12.do widzenia

13.du

Īo

14.du

Īy

15.dzi

ĊkujĊ

16.gdzie

17.i

18.ich

19.im

20.inny

21.i

Ğü

134

22.ja

23.jak

24.jaki

25.jego

26.jej

27.jestem

28.je

Ğli

29.kiedy

30.kocha

31.kto

32.lub

33.lubi

34.ludzie

35.ma

áo

36.mie

37.miejsce

38.mnie

39.mniej

40.moje

41.móc

42.my

43.na

44.nad

45.najwi

Ċcej

46.nam

47.nas

48.nasze

49.nic

50.nie

51.nowy

52.od

53.on

54.ona

55.oni

56.ostatni

57.pewien

58.pierwszy

59.po

60.pod

61.poniewa

62.potem

63.powiedzie

64.prawie

65.prosz

66.przed

67.przedtem

68.przy

69.przyjaciel

70.przyj

Ğü

71.robi

72.równie

73.rzecz

74.szcz

ĊĞliwy

75.tak

76.taki

77.taki sam

78.ten

79.teraz

80.to

81.tu

82.twoje

83.ty

84.tylko

85.u

Īyü

86.w

87.wasze

88.wewn

ątrz

89.widzie

90.wiedzie

91.wiele

92.wi

Ċc

93.wi

Ċcej

94.wszystko

95.wy

96.z

97.zawsze

98.zewn

ątrz

99.z

áy

135

100.znów

101.rodzajniki

Jak widzisz list

Ċ tĊ uzupeániáem o nr 101 - rodzajniki okreĞlone i nieokreĞlone, nieznane w jĊzyku

polskim, ale cz

Ċsto spotykane w innych jĊzykach europejskich, jak angielskie: a, the, niemieckie: die,

der, das, hiszpa

Ĕskie: la, le, los, les, itp.

Ğli przy pomocy znanych ci juĪ technik zaczniesz inaczej, skuteczniej zapamiĊtywaü te i inne

áowa przekonasz siĊ, Īe nauka jĊzyka obcego moĪe byü áatwym, radosnym i ekscytującym zajĊciem. Tak

áaĞnie uczą siĊ dzieci i tak powinni uczyü siĊ doroĞli, gdyĪ dzieci mają tylko umysá bardziej otwarty,

bardziej uczulony na materia

á jĊzykowy i nie boją siĊ popeániaü báĊdów. Sáuchają uwaĪniej, powtarzają i

kojarz

ą nowe sáowa z tymi, które juĪ znają, naĞladują je, przekrĊcają i, co waĪne, znakomicie siĊ przy

tym bawi

ą. ZauwaĪ - bez specjalnej pomocy ani wskazówek, których rolĊ w swoim przypadku doroĞli

zdecydowanie przeceniaj

ą.

137

Rozdzia

á 22.

Mapy my

Ğli - notuj, aby zapamiĊtaü

ĊkszoĞü ludzi nie pamiĊta tego, co zanotowali, poniewaĪ w trakcie robienia notatek

wykorzystuje tylko niewielk

ą czĊĞü swego umysáu. Na system tradycyjnego notowania skáadają siĊ

zdania, zwroty, pisane liniowo lub w kolumnach oraz wszelkiego rodzaju liczby. Ten system

wykorzystuje tylko lewomózgowe mechanizmy pami

Ċci, w których gáówną rolĊ odgrywają sáowa, tabele,

logika, porz

ądek, kolejnoĞü i liczby. Zupeánie pominiĊte zostają: wyobraĨnia, skojarzenia, przesada,

humor i absurd, kolor, rytm, seksualno

Ğü i wraĪenia zmysáowe.

Nowy sposób notowania wymaga zerwania z dotychczasow

ą tradycją i wykorzystania lewej i

prawej pó

ákuli, a wiĊc i wyobraĨni z jednoczesnym uĪyciem podstawowych technik pamiĊciowych. W

tym systemie notujesz na kartce czystego papieru, na

Ğrodku której zaznaczasz najpierw sáowo-klucz

(prawa pó

ákula), bĊdące obrazowym skrótem, kondensatem gáównego tematu. Od tego centrum

prowadzisz szereg

áączących siĊ ze sobą linii (lewa póákula), wzdáuĪ których piszesz (lewa póákula) lub

rysujesz (prawa pó

ákula) kolejne obrazowe sáowa-klucze lub znaki-symbole oddające poboczne myĞli i

ątki. Z tymi liniami áączysz nastĊpne, jeĞli trzeba, i oznaczasz je podobnie. W ten sposób dla kaĪdego

tematu mo

Īesz zbudowaü wielowymiarową, wielopoáączeniową, twórczą i kolorową mapĊ myĞli -

notatki pami

Ċciowe.

Notuj

ąc w ten sposób po pierwsze zapamiĊtasz niemal od razu caáoĞü zapisanego materiaáu,

poniewa

Ī wielowymiarowoĞü takiej “mapy” uáatwia wykorzystanie technik pamiĊciowych, a po wtóre -

Ċdziesz miaá wiĊcej czasu, aby analizowaü i myĞleü krytycznie o tym, co piszesz, utrzymując

jednocze

Ğnie uwagĊ na sáowach wykáadowcy lub czytanej ksiąĪce. WiĊcej o tej technice i jej

zastosowaniach znajdziesz w moich ksi

ąĪkach The Mind Map Book, Radiant Thinking, Use your Head i

Make the Mast of your Mind.

Jako przyk

áad zobacz MapĊ MyĞli na kolorowej planszy III, przy pomocy której jeden z

redaktorów odpowiedzialnych za korekt

Ċ tej ksiąĪki przeorganizowaá i podsumowaá caáą jej treĞü. Widaü

138

na niej “naturalne” g

áówne wątki: informacje podstawowe, techniki ogólne i szczegóáowe oraz mapy

Ğli i ich zastosowanie w praktyce.

Dzi

Ċki sáowom-kluczom i obrazom-kluczom Mapa MyĞli pozwoli ci zapamiĊtaü caáą ksiąĪkĊ po

jednym przeczytaniu, w jednym przejrzystym obrazowym uj

Ċciu, a dziĊki technikom pamiĊciowym i

zasadom twórczego my

Ğlenia z áatwoĞcią uzupeánisz ją o waĪne dla ciebie elementy. Masz sposób aby

zdawa

ü egzaminy Ğpiewająco!

W nast

Ċpnych rozdziaáach dowiesz siĊ jak wykorzystaü mapy myĞli w nabyciu tak potrzebnych

umiej

ĊtnoĞci, jak zapamiĊtywanie nazwisk i twarzy, przypominanie sobie “zapomnianej” liczby, numeru,

miejsca, sprawy, skuteczne uczenie si

Ċ do egzaminów, zapamiĊtywanie przemówieĔ, dowcipów, wierszy,

ksi

ąĪek i tak ulotnych - zdawaáoby siĊ - snów.

139

Rozdzia

á 23.

Zapami

Ċtywanie nazwisk i twarzy.

Zapami

Ċtywanie nazwisk i twarzy to jedna z najbardziej przydatnych w Īyciu umiejĊtnoĞci, a

zarazem jedna z najtrudniejszych do opanowania. Przyczyna le

Īy w tym, Īe w wiĊkszoĞci przypadków

nazwiska w

Īaden bezpoĞredni sposób nie “áączą siĊ” z twarzą. W dawnych czasach byáo dokáadnie

odwrotnie - system wed

áug, którego ludziom przydawano nazwiska lub przydomki wykorzystywaá i

obrazowe skojarzenia i mechanizmy zapami

Ċtywania: czáowieka stale utytáanego w mące i z bochenkiem

chleba w r

Ċkach nazywaáeĞ po prostu Piekarzem, a na tego, który bez przerwy krzątaá siĊ w swoim, lub

cudzym, ogrodzie zaczyna

áeĞ mówiü “pan Ogrodnik”. Ten, kto caáy dzieĔ spĊdzaá przy miechach kując

Īelazo zostawaá panem Kowalem itd.

Z biegiem czasu zmienia

áy siĊ generacje i nazwiska rodowe traciáy związek ze swoimi

pierwowzorami, zapami

Ċtywanie nazwisk i twarzy stawaáo siĊ coraz trudniejsze, co ma miejsce i dzisiaj,

kiedy nazwisko jako s

áowo nie kojarzy nam siĊ w Īaden bezpoĞredni sposób z twarzą.

Problem ten rozwi

ązują dwie techniki, wzajemnie siĊ wspierające. Pierwsza to swoisty “savoir-

vivre”, zasady Etykiety Towarzyskiej Buzana, a druga to Metoda Mnemotechniczna.

ZASADY ETYKIETY TOWARZYSKIEJ BUZANA (ZETB)

Ğli poznasz tĊ metodĊ, gwarantujĊ, Īe nigdy wiĊcej nie znajdziesz siĊ w sytuacji, w której

pospiesznie przedstawiasz si

Ċ, powiedzmy, 5 nowym osobom, 5-ciokrotnie powtarzając posáusznie:

bardzo mi przyjemnie, bardzo mi przyjemnie…, ale tak naprawd

Ċ poznajesz tylko 5 par butów, w które

gapisz si

Ċ z zaĪenowaniem, bo wiesz, Īe nowe nazwiska prawie natychmiast wylecą ci z gáowy (co

istotnie ma miejsce).

ZETB wymagaj

ą od ciebie jedynie dwóch prostych rzeczy:

1. zainteresowania lud

Ĩmi, których spotykasz

2. grzeczno

Ğci,

140

co w wielu wypadkach przypomni ci podstawowe zasady dobrego wychowania opisywane w

podr

Ċcznikach savoir-vivre’u. Jednak co ciekawe, nawet ich autorzy nie zawsze zdają sobie sprawĊ z

tego,

Īe zasady te wymyĞlono nie tylko po to, aby sformalizowaü kontakty towarzyskie, nadaü im ramy

pewnej etykiety, ale stworzy

ü równieĪ podstawy przyjaznych interakcji, aby ludzie mogli siĊ spotykaü,

poznawa

ü i zapamiĊtywaü jedni drugich.

Z poni

Īszych reguá, moĪliwych do wykorzystania w Īyciu towarzyskim, wybierz te, które uznasz

za najbardziej przydatne.

ZETB - KROK PO KROKU

1. Nastawienie mentalne.

Zanim

znajdziesz si

Ċ w sytuacji, w której spotkasz nowych ludzi, przygotuj siĊ psychicznie na sukces. Wielu

z nas

ĞwiĊcie przekonanych, Īe nie ma pamiĊci do nazwisk i twarzy robi wszystko, aby to sobie

udowodni

ü. Natomiast jeĞli “wiesz”, Īe twoja pamiĊü staje siĊ coraz lepsza, Īe upora siĊ z kaĪdym

zadaniem, rezultaty mog

ą przyjĞü niemal natychmiast. Przed spotkaniem z nowymi ludzi wypocznij,

rozlu

Ĩnij siĊ, uspokój umysá i, jeĞli czas pozwoli, zapewnij sobie 2 - 5 min. na przygotowanie.

2. Obserwuj.

rozmowie z lud

Ĩmi patrz im prosto w oczy. Nie rozglądaj siĊ naokoáo, nie patrz na ziemiĊ, nie

spogl

ądaj w dal. W twarzy rozmówcy szukaj charakterystycznych rysów i cech. Swoisty “przewodnik

fizjonomiczny” na str. … u

áatwi ci taką wĊdrówkĊ po ludzkiej twarzy, od czubka gáowy aĪ po

podbródek. Znajdziesz w nim zgrupowane i opisane dok

áadnie cechy ludzkich twarzy. Im bardziej

rozwiniesz swoj

ą sztukĊ obserwacji, tym wyraĨniej zaczniesz dostrzegaü, jak bardzo nasze twarze

ró

Īnią siĊ miĊdzy sobą.

Ğli wyostrzysz zmysá obserwacji, uczynisz

gigantyczny krok na drodze do poprawy pami

Ċci. Sáaba pamiĊü to wynik przede wszystkim tego, Īe

“patrzysz a nie widzisz”.

Umiej

ĊtnoĞü bystrej, uwaĪnej obserwacji moĪesz nabyü poprzez

üwiczenia w miejscach publicznych. Ustal sobie plan, Īe kaĪdego dnia Ğwiadomie zwracasz uwagĊ na

kolejne fragmenty ludzkich twarzy. A wi

Ċc jutro na przykáad oglądaj nosy, pojutrze brwi, potem uszy,

141

jeszcze pó

Ĩniej zainteresuj siĊ ksztaátem gáowy itd. Zdziwisz siĊ, jak bardzo róĪne są nasze twarze, a

jak bardzo samo

üwiczenie siáy obserwacji uáatwia zapamiĊtywanie nowych twarzy.

3. S

áuchaj.

ĝwiadomie sáuchaj, staraj siĊ moĪliwie najdokáadniej usáyszeü nazwisko osoby, która ci siĊ

przedstawia. To kluczowy moment wzajemnej prezentacji, który wielu z nas lekcewa

Īy, poniewaĪ

bardziej przejmujemy si

Ċ tym, Īe pewnie zaraz zapomnimy nowe nazwisko, a nie tym jak ono w ogóle

brzmi.

4. Pro

Ğ o powtórzenie.

Nawet

Ğli nazwisko swego rozmówcy usáyszaáeĞ dobrze, poproĞ grzecznie o powtórzenie. Jak wiesz,

powtarzanie to czynnik, od którego zale

Īy jakoĞü zapamiĊtania. KaĪda powtórka nowej informacji to

Ċksze prawdopodobieĔstwo szybszego jej odtworzenie.

5. Sprawd

Ĩ, czy dobrze wymawiasz.

Jak tylko

áyszysz nazwisko rozmówcy, upewnij siĊ, Īe dobrze je wymawiasz. Potwierdzisz dziĊki temu swoje

zainteresowanie osob

ą partnera i raz jeszcze powtórzysz nową informacjĊ, przyspieszając jej

zapami

Ċtanie.

6. Pro

Ğ o przeliterowanie.

Ğli masz

jakie

Ğ wątpliwoĞci co do wymowy, poproĞ grzecznie lub z humorem o przeliterowanie nazwiska

swego rozmówcy, czym znowu potwierdzisz swoje nim zainteresowanie i powtórzysz je w bardzo

naturalny sposób.

7. Twoje nowe hobby - pochodzenie nazwisk.

ĩywo i z

przekonaniem wyja

Ğnij, Īe od jakiegoĞ czasu interesujesz siĊ pochodzeniem nazwisk i ich historią, i

zapytaj rozmówc

Ċ, czy znane mu są jakieĞ szczegóáy dotyczące jego nazwiska (warto mieü w zanadrzu

histori

Ċ wáasnego nazwiska przy okazji!). To zadziwiające, ale co najmniej 50% ludzi nie tylko zna,

przynajmniej w cz

ĊĞci, historiĊ swego rodu, ale z entuzjazmem wdaje siĊ w rozmowĊ na ten temat!

Czym znowu potwierdzasz,

Īe interesujesz siĊ rozmówcą i po raz kolejny powtórzysz jego nazwisko.

142

8. Wymiana wizytówek.

Japo

Ĕczycy wypracowali caáy ceremoniaá wymiany wizytówek, dostrzegając w tym skuteczne

narz

Ċdzie wspomagające pamiĊü. JeĞli naprawdĊ chcesz zacząü zapamiĊtywaü nazwiska, spraw sobie

naprawd

Ċ áadne wizytówki. W wiĊkszoĞci wypadków sam zaczniesz otrzymywaü wizytówki lub ludzie

zaczn

ą zapisywaü ci swoje najwaĪniejsze dane.

9. Powtarzaj nazwisko w rozmowie.

Doceniaj

ąc rolĊ zainteresowania rozmówcą i kolejnych powtórzeĔ nowego nazwiska, i trzymając

Ċ zasad grzecznoĞci i dobrego tonu, staraj siĊ moĪliwie czĊsto powtarzaü nowe nazwisko w

rozmowie, dzi

Ċki czemu wprowadzasz je coraz gáĊbiej do pamiĊci dáugotrwaáej dostĊpnej. Uáatwia to

równie

Ī samą rozmowĊ, polepsza jej nastrój. Ludzie reagują przyjaĨniej na sáowa: “jak wáaĞnie pan

Janusz (pan Brz

Ċczyszczykiewicz) byá áaskaw powiedzieü…” niĪ na suche “jak mój przedmówca

stwierdzi

á…”.

10.Powtórka w my

Ğlach.

Wykorzystuj nawet ma

áe przerwy w rozmowie, aby przyjrzeü siĊ uwaĪnie i z zainteresowaniem

wszystkim, z którymi lub o których rozmawia

áeĞ i powtórz w myĞlach nowe nazwiska. Ten zwyczaj

szybko stanie si

Ċ twoją drugą naturą.

11.Powtórka w d

áuĪszych przerwach.

Ğli na

przyj

Ċciu idziesz po drinka dla siebie lub dla kogoĞ z goĞci, lub z innych powodów przez dáuĪszą

chwil

Ċ pozostajesz sam w táumie, wykorzystaj tĊ przerwĊ i przypomnij sobie ludzi, których tu

spotka

áeĞ, ich nazwiska, jak siĊ je wymawia i literuje, skąd siĊ wziĊáy i wszystkie ciekawostki, jakie

zrodzi

áy siĊ w czasie rozmowy. W ten sposób zwiąĪesz z kaĪdym nazwiskiem szereg skojarzeĔ i

obrazów, umie

Ğcisz je na koĔcu wielu áaĔcuchów o znanych ogniwach, zwiĊkszając

prawdopodobie

Ĕstwo przyszáego przypomnienia (porównaj i wykorzystaj tu treĞü rozdziaáu 24.).

12.

ĩegnanie po nazwisku.

Wychodz

ących nowych znajomych Īegnaj po nazwisku. W ten sposób dokonujesz powtórki pod

143

koniec “jednostki lekcyjnej” i zapami

Ċtujesz wedáug optymalnej krzywej trwaáoĞci pamiĊci, opisanej

w rozdziale 11.

13.Dalsza powtórka.

a) my

Ğlowa. Po wyjĞciu z przyjĊcia przebiegnij szybko w myĞlach wszystkie nazwiska i twarze osób

dopiero co poznanych,

b) z wykorzystaniem fotografii. Tam, gdzie to mo

Īliwe (np. wáaĞnie na przyjĊciach) staraj siĊ zdobyü

zdj

Ċcia, formalne i/lub niepozowane, pokazujące ludzi, których poznaáeĞ,

c) z wykorzystaniem dziennika nazwisk i twarzy. Je

Īeli rzeczywiĞcie chcesz zostaü mistrzem w

zapami

Ċtywaniu ludzi, zaáóĪ specjalny dziennik, w którym przy pomocy Map MyĞli (patrz rozdziaá 22)

opisuj twarze napotkanych ludzi, ich nazwiska i wszelkie inne stosowne informacje. Obrazuj wszystko

áowami-kluczami. Do takich üwiczeĔ bardzo nadaje siĊ notatnik typu Uniwersalny Organizator

Danych Pami

Ċciowych,

d) klaser na wizytówki. Spraw sobie “wizytownik” i na ka

Īdej wizytówce zapisuj godzinĊ, datĊ i miejsce

spotkania jej w

áaĞciciela. JeĞli te dane wprowadzisz do Mapy MyĞli, zwáaszcza z uĪyciem koloru i

rysunków, skuteczno

Ğü tej metody wzroĞnie niepomiernie,

e) Mapy My

Ğli. Notuj na schemacie ogólnym wszystkie sukcesy w zapamietywaniu nazwisk oraz te

zasady i mechanizmy pami

Ċciowe, które w twoim przypadku okazaáy siĊ skuteczne. W miarĊ

nabierania wprawy tak

ą MapĊ MyĞli moĪesz tworzyü równieĪ w pamiĊci.

14.Procedura odwrotna.

Tam,

gdzie to mo

Īliwe odwracaj zasadĊ prezentacji. na przykáad, kiedy ktoĞ ci siĊ przedstawia, powtórz

áasne nazwisko, przeliteruj je, a kiedy czujesz, Īe wypada, przedstaw jego historiĊ i pochodzenie.

Podobnie pierwszy wr

Ċczaj wizytówkĊ. W czasie rozmowy, jeĞli wspominasz o sobie, uĪywaj równieĪ

áasnego nazwiska. W ten sposób nie tylko sprawisz, Īe ludzie ciĊ áatwiej zapamiĊtają, ale oĞmielisz

ich aby w rozmowie u

Īywali równieĪ swoich nazwisk, a nie zaimków. Poza tym metoda ta czyni

rozmow

Ċ bardziej osobistą, przyjazną i przyjemną.

144

15.Nie spiesz si

Ċ.

W stresie

wywo

áanym pierwszym kontaktem z nowymi osobami wolimy raczej prezentacjĊ skróciü niĪ

wyd

áuĪyü. Mistrzowie w sztuce zapamiĊtywania ludzi, mistrzowie ceremonii Ğwiadomie przedáuĪają

pierwsze spotkanie i staraj

ą siĊ kaĪdemu z obecnych powiedzieü przynajmniej jedną miáą rzecz, czego

znakomitym przyk

áadem jest królowa ElĪbieta.

16.Baw si

Ċ.

Zapami

Ċtywanie nazwisk i twarzy to zadanie oczywiĞcie powaĪne, ale moĪe byü równieĪ zabawną

ą z wáasnym umysáem i wyobraĨnią. Prawa póákula twego mózgu poczuje siĊ wtedy bardziej

swobodnie, szybciej otworzy si

Ċ na barwne, obrazowe skojarzenia i związki, warunkujące dobrą

pami

Ċü. Dzieci o wiele lepiej niĪ doroĞli zapamiĊtują ludzi nie dlatego, Īe mają lepszą pamiĊü, ale

dlatego,

Īe w sposób naturalny wykorzystują mechanizmy pamiĊciowe opisywane w tej ksiąĪce.

17.Zasada “o jedno wi

Ċcej”.

Ğli

spotykasz 30 ludzi zapami

Ċtujesz 2 do 5 z nich (czyli mieĞcisz siĊ w przeciĊtnej). Przyjmij zasadĊ, Īe

nast

Ċpnym razem zapamiĊtasz jedno nazwisko wiĊcej. Zakotwiczysz w ten sposób w swoim umyĞle

zasad

Ċ sukcesu i pozbĊdziesz siĊ stresu wynikającego z zaáoĪenia “wszystko od razu”.

Przy ka

Īdym nastĊpnym spotkaniu zapamiĊtuj po

prostu jedno nazwisko wi

Ċcej, a wkroczysz na drogĊ mistrzostwa w sztuce zapamiĊtywania ludzi.

Dobrym

üwiczeniem - zabawą pod koniec tych rozwaĪaĔ moĪe byü próba uáoĪenia akronimu (lub

akrostychu), z

áoĪonego z pierwszych liter wszystkich podanych wyĪej 17 Zasad Etykiety Towarzyskiej

Buzana. Wykorzystaj przyk

áad znanego ci juĪ akronimu: OBRAZ PLUS AKCJA!

MNEMOTECHNIKA ZAPAMI

ĉTYWANIA NAZWISK I TWARZY

Zasady podane ni

Īej są identyczne jak te opisane w rozdziale 4., zwáaszcza jak chodzi o

ü moĪe bĊdziesz musiaá przeredagowaü niektóre zasady tak, aby nie gubiąc sensu, zaczynaáy siĊ na inną literĊ (przyp.

áum.)

145

1. prac

Ċ wyobraĨni

2. tworzenie skojarze

Ĕ.

Zwra

ü uwagĊ na nastĊpujące kroki:

1. stwórz wyra

Ĩny, Īywy obraz myĞlowy zapamiĊtywanego nazwiska

2. powtórz i zapami

Ċtaj brzmienie nowego nazwiska

3. bardzo uwa

Īnie przyjrzyj siĊ nowej twarzy i zanotuj w pamiĊci jak najwiĊcej charakterystycznych

rysów i szczegó

áów opisanych na str. …

4. szukaj szczegó

áów wyraĨnie innych i nietypowych

5. my

Ğlowo, w wyobraĨni, przebuduj, przerysuj nową twarz tak, jak to robią karykaturzyĞci,

wydobywaj

ące najbardziej charakterystyczne cechy fizjonomii

6. u

Īywając wyobraĨni, przesady i ogólnych zasad pamiĊciowych poáącz jedną z tych cech z

nazwiskiem poznawanej osoby.

Naj

áatwiej i najszybciej nauczysz siĊ wykorzystywaü te zasady w praktyce przystĊpując od razu

üwiczeĔ. Na kilku kolejnych stronach podwoiáem iloĞü nazwisk i twarzy, w stosunku do tych, które

mia

áeĞ zapamiĊtaü w pierwszym teĞcie pamiĊciowym na str. … Jak sobie radziü z takim zadaniem

wyja

Ğniam niĪej na przykáadzie piĊciu wybranych osób. Przyjrzyj siĊ im uwaĪnie a potem pozostaáym 15,

zapami

Ċtaj jak najwiĊcej szczegóáów, wymieĔ wáaĞciwe nazwiska i sprawdĨ odpowiedzi na str. …

ZAPAMI

ĉTYWANIE TWARZY

Aby zapami

Ċtaü nazwiska i twarze podane na str. … wystarczy zastosowaü opisane wyĪej

techniki. A wi

Ċc przypatrz siĊ uwaĪnie wszystkim twarzom i znajdĨ wyróĪniające siĊ, charakterystyczne

cechy, które po

áącz z nazwiskiem jakimĞ “Īywym” obrazem. Stworzy to bardzo trwaáy Ğlad pamiĊciowy.

Na przyk

áad pan Mapka (nr 9) ma twarz pooraną bruzdami, peáną zmarszczek, równieĪ jego wáosy

ą lekko pofalowane, co daje podstawĊ do skojarzenia z mapą - a wiĊc Mapka.

Pan Suzuki (rys. 12) ma bardzo wyra

Ĩnie osadzone brwi, które mogą ci przypominaü kierownicĊ

motocykla Suzuki.

146

Pani

ą Rycyrz (nr 15) áatwo zapamiĊtaü áącząc jej dáugie, piĊkne wáosy, które mogą w twej

wyobra

Ĩni spáywaü z baszty zamku, ze wspinającym siĊ po nich rycerzem.

Pan Wypa

áka (nr 19) ma szczecinkĊ na gáowie. WyobraĨ sobie, Īe jego twarz to pole, i Īe takie

áaĞnie wáosy to wynik wielkiego poĪaru, który wypaliá caáą roĞlinnoĞü.

Pani Szyneka (nr 10), aczkolwiek wygl

ąda na typową blond-piĊknoĞü, ma równieĪ doĞü

charakterystyczn

ą szczĊkĊ, która moĪe ci przypominaü najsmakowitszą ĞwiĔską nogĊ, czyli szynkĊ!

Jeszcze jedna rzecz jak chodzi o zapami

Ċtywanie ludzi. JeĞli jesteĞ pewien, Īe spotykasz daną

osob

Ċ tylko raz i Īe nie musisz w jej przypadku zatrudniaü pamiĊci dáugotrwaáej, wystarczy wtedy

wykorzysta

ü jakiĞ “rzucający siĊ w oczy” fragment garderoby, mimo Īe dla pamiĊci dáugotrwaáej to za

áo, bo przecieĪ nastĊpnym razem osoba ta moĪe przyjĞü inaczej ubrana. Podobną doraĨną “zakáadką

wizualn

ą” moĪe byü fryzura (uczesanie) i broda.

A teraz sprawd

Ĩ, jakie zrobiáeĞ postĊpy i wróü jeszcze raz d otestu początkowego na str. …

CHARAKTERYSTYKA LUDZKICH G

àÓW I TWARZY

1. G

áowa.

Zanim

zajmiemy si

Ċ dokáadniej rysami twarzy, którą zwykle widzimy najpierw, przyjrzyjmy siĊ ludzkiej

áowie jako caáoĞci. Jaki ma ksztaát? Jaka jest budowa czaszki? Stwierdzisz po krótkiej obserwacji, Īe

áowa moĪe byü a) duĪa, b) Ğrednia, c) maáa, i Īe bez wzglĊdu na wielkoĞü bywa teĪ a) kwadratowa,

b) prostok

ątna, c) okrągáa, d) owalna, e) trójkątna (z podstawą przy podbródku i wierzchoákiem na

szczycie czaszki), f) trójk

ątna (z podstawą przy szczycie czaszki i wierzchoákiem przy brodzie), g)

szeroka, h) w

ąska, i) grubokoĞcista, j) cienkokoĞcista.

Jeszcze przed bezpo

Ğrednią prezentacją moĪesz zobaczyü gáowĊ nieznanej osoby z profilu.

Ċdziesz zdumiony, jakie tu są róĪnice. Zobaczysz wiĊc gáowĊ: a) kwadratową, b) prostokątną, c)

owaln

ą, d) szeroką, e) wąską, f) okrągáą, g) páaską z przodu, h) páaską z wierzchu, i) páaską z tyáu, j)

wypuk

áą z tyáu, k) záamaną, z wystającym podbródkiem i pochylonym czoáem, l) záamaną, z

cofni

Ċtym podbródkiem i wysuniĊtym czoáem.

147

2. W

áosy.

dawniejszych czasach, kiedy fryzury by

áy bardziej trwaáe i jednolite, wáosy mogáy byü lepszą

zak

áadką pamiĊci niĪ dzisiaj. Era barwników, lakierów, peruk i niemal nieskoĔczonej róĪnorodnoĞci

stylów t

Ċ rolĊ wáosów bardzo osáabiáa. CoĞ jednak zostaáo, a mianowicie:

ĊĪczyĨni mają wáosy: a) grube, b) delikatne, c)

áuste, d) proste, e) rzadkie, f) nad wysokim czoáem, g) bardzo krótkie, , h) Ğrednie, i) dáugie,

j)kr

Ċcone. W widocznych przypadkach moĪna równieĪ odróĪniü kolor wáosów, są równieĪ áysi.

Kobiety maj

ą wáosy: a) grube, b) drobne, c) delikatne.

Ró

ĪnorodnoĞü damskich fryzur sprawia, Īe uczesanie nie jest dziĞ przekonującym wyróĪnikiem

kobiecych twarzy.

3. Czo

áo

Na ogó

spotyka si

Ċ hasáo: wysokie, szerokie, niskie, wąskie (miĊdzy linią wáosów i brwiami), wąskie (miĊdzy

skroniami), g

áadkie, pomarszczone pionowo i poziomo.

4. Brwi

a) grube,

b) cienkie, c) d

áugie, d) krótkie, e) stykające siĊ, f) oddzielone od siebie, g) równe, h) áukowate, i)

krzaczaste, j) zw

ĊĪające siĊku koĔcowi, k) zakrĊcone do góry.

5. Rz

Ċsy

a) grube,

b) cienkie, c) d

áugie, d) krótkie, e) proste, f) podwiniĊte

6. Oczy

a) du

Īe,

b) ma

áe, c) wyáupiaste, d) gáĊboko osadzone, e) osadzoneblisko nosa, f) osadzone szeroko, g) skoĞne

na zewn

ątrz, h) skoĞne do wewnątrz, i) danego koloru, j) tĊczówkĊ widaü caáą, k) tĊczówka moĪe byü

ĊĞciowo przesáoniĊta górną lub dolną powieką. Warto teĪ zwróciü uwagĊ na górną powiekĊ i

“worki” pod oczami. Oba te elementy mog

ą byü maáe, duĪe, gáadkie lub pomarszczone, napuchniĊte

lub wiotkie.

148

7. Nos

Patrz

ąc

od przodu nos mo

Īe byü: a) duĪy, b) maáy, c) wąski, d) Ğredni, e) szeroki, f) zakrzywiony; z kolei nos

z profilu jest: a) prosty, b) p

áaski, c) spiczasty, d) zaokrąglony, e) zadarty, f) rzymski lub orli, g)

grecki, tzn. w jednej linii z czo

áem lub h) z wgáĊbieniem w Ğrodku. Same nozdrza teĪ mogą byü: a)

proste, b) w

ąskie, c) szerokie, d) rozdĊte, e) delikatne.

8. Ko

Ğci policzkowe

Ğci policzkowe to na ogóá bardzo charakterystyczny element twarzy oglądanej z przodu.

Najcz

ĊĞciej wyróĪniamy trzy typy: a) wysoko poáoĪone, b) wystające, c) cofniĊte.

9. Uszy

Na uszy

zwracamy na ogó

á maáo uwagi, a jednak ta cecha twarzy moĪe byü bardziej charakterystyczna niĪ

inne. Uszy mog

ą byü: a) duĪe, b) maáe, c) gáadkie, d) zdeformowane, e) okrągáe, f) dáugie, g)

trójk

ątne, h) przylegające, i) odstające, j) owáosione, k) za máym, duĪym lub caákiem bez páatka.

Poniewa

Ī kobiety czĊĞciej niĪ mĊĪczyĨni przykrywają uszy

áosami, ten element jest bardziej znaczący dla twarzy tych ostatnich.

10. Wargi

a) d

áuga

górna warga, b) krótka górna warga, c) ma

áe, d) grube, e) szerokie, f) cienkie, g) wywiniĊte do góry,

h) wywini

Ċte do doáu, i) piĊknie wykrojone, j) zdeformowane, k) zmysáowe.

11. Broda

Patrz

ąc en

face: a) d

áuga, b) krótka, c) spiczasta, d) kwadratowa, e) okrągáa, f) podwójna, g) z doákiem w Ğrodku,

h) rozszczepiona.

Patrz

ąc z profilu: a) wystająca, b) prosta, c)

podwójna, d) cofni

Ċta.

12. Skóra

a) g

áadka,

b) szorstka, c) ciemna, d) jasna, e) plamista lub z innymi znakami, f) t

áusta, g) sucha, h) krostowa, i)

ziemista, j) pomarszczona, k) pobru

ĪdĪona, l) opalona, m) piegowata.

Inne charakterystyczne cechy twarzy, zw

áaszcza mĊskich, to rozmaity zarost od krótkich

bokobrodów po pe

áną brodĊ i wąsy. Nie ma sensu tworzyü tu Īadnej listy. Wystarczy pamiĊtaü, Īe

149

spotyka si

Ċ takie ozdoby twarzy, i Īe tak jak uczesanie, mogą one zniknąü lub zmieniü siĊ nawet

nast

Ċpnego dnia.

Skoro

pozna

áeĞ

“pami

Ċciową”

Etykiet

Towarzysk

ą i podstawowe zasady mnemotechniki uáatwiające zapamiĊtywanie nazwisk i twarzy, stwórz

teraz swoisty Obrazkowy S

áownik najczĊĞciej spotykanych nazwisk. Przyporządkowane im obrazowe

áowa zastĊpcze szybciej poáączysz wtedy z charakterystyczną cechą lub szczegóáem danej twarzy

postaci. Poni

Īsze przykáady traktuj jako początek przyszáej listy.

Adamski - zobacz go

áego faceta z listkiem figowym

Batkiewicz - bat - Kijów-(bicz). Strzelasz batem nad panoram

ą Kijowa, oplecionym biczem (tu: -icz =

bicz),

Cichocka - cichooo mówi Cichocka (z palcem na ustach), bo si

Ċ przewrócą klocki…,

ąbrowski - dąbrowa peána piesków,

Cie

Ğlak - zobacz jak cieĞla ciosa siekierą wielką literĊ K. CieĞlak = cieĞla-K

Drobniewska - drób, mnóstwo drobiu, dziobie tygodnik NIE na wielkiej desce. Drobniewska = drób-NIE-

(de)ska (ko

Ĕcówka -ski to staáa zakáadka deska).

Elertowicz - alert -

àowicz. Zobacz alert, wielki harcerski miting w àowiczu. Albo ekler-toffi-(b)icz (tu -

icz = bicz).

Figarska - figa-Rysy-(de)ska. Figa wchodzi na Rysy po desce.

Podpisy pod twarze na str. 150 -153 orygina

áu:

1. Harasymowicz

11. Grz

Ċdal

2. Wijura

12. Suzuki

3. Laskowik

13. Muzaj

4. Michalski

14. Tragiczny

5. Gut

15. Rycyrz

6. Kalinowski

16. Gali

Ĕska

7. Kowalewski

17. Kwa

Ğniewska

8. Karpi

Ĕska

18. Por

Ċbski

9. Mapka

19. Wypa

áka

10. Korycki

20. Szyneka

Str. 154 - 157 rysunki jak w oryginale

150

Gajda - gaj-dach. Gaj ro

Ğnie na dachu.

Īak - Hy-hy-hy! Ğmieje siĊ Īak.

Igantowicz - Iga (np. Cembrzy

Ĕska)-NATO-(b)icz. Iga na posiedzeniu NATO strzela na postrach z bicza.

Jaciubek - Ja-Cif-ubek. Ja polewam Cifem jakiego

Ğ okropnego ubeka.

Kosiorowski - Kos-sio!-rowy-(pie)ski. Patrzysz: kos leci sio!, wo

áasz do niego, a on wpada do rowów,

gdzie zaczyna baraszkowa

ü z pieskami (-ski = pieski).

Lorenc - LO (liceum ogólnokszta

ácące)-ren-C. W twoim liceum chodzą reny, dosiadane przez wielkie

litery C.

àuczak - àuk-krzak. Zobacz áuk w krzaku.

Matusik - Mat-TU-sik. Mat w samolocie TU (104) robi siusiu…

Nowicka - Novi (Singers)-(ma)cka. Novi

Ğpiewają na macce oĞmiornicy. Nie lubisz oĞmiornic? Zobacz

nów, ksi

ĊĪyc w nowiu, który wdycha wick - i mówi z ulgą a! (nów-wick-a!)

Ostulski - ost - tuli - (pie)ski. Bez komentarza…

Pucis - buk-cis - dwa drzewa. Nie gruszki na wierzbie, ale buk na cisie. A jeszcze lepiej Puk (ten z

Pukowej Górki Kiplinga) w

áazi na cisa.

Rozwadowicz - je

Ğli znasz Rozwadów, zobacz jak na tej stacji strzelasz z bicza (-icz = bicz). Albo rosa-

wata (wat

Ċ lepiej sobie wyobraziü niĪ wadĊ)-(b)icz. A moĪe rosa-VAT-toffi-(b)icz?

Skruczaj - sok-ruczaj.

àatwe.

Tyc - jak tyci. Albo k

áócisz siĊ z wielką literą C, grozisz jej palcem i mówisz Ty!-C!

Ugorski - ugór - (pie)ski. Zobacz skacz

ące po ugorze tysiące piesków.

Woche

Ĕ - Wáoch-Henio. Stwórz w wyobraĨni obraz typowego (dla ciebie) Wáocha i poáącz go ze znanym

ci Heniem.

Zygmunciak - Zygmunt (np. ten z kolumny), który robi ciach! swoim mieczem.

W przypadku nazwisk polskich du

Īym uáatwieniem mogą byü staáe sáowa-obrazy dla typowych koĔcówek, -ski=pieski, -

cki=klocki, -icz=bicz, -czyk=stroczyk itp.., które po prostu dodajesz do ci

ągu skojarzeĔ gáównych. Np. Adamski to goáy facet

z listkiem figowym, którego próbuj

ą dosiĊgnąü skaczące piwski itd. (przyp. táum.)

W przypadku krótkich nazwisk mo

Īna skutecznie wykorzystaü zakáadki alfabetyczne. W tym przykáadzie np. Tell-Yma-cep.

151

ĩarek - Īar i rech - jak Īaba. Pan ĩarek na przykáad chodzi boso po rozĪarzonych wĊglach i z

zadowoleniem mówi rech (rech-rech).

Powtórz

Ċ raz jeszcze: stosując pamiĊciowy savoir-vivre, zasady mnemotechniki i wáasny

obrazkowy s

áownik nazwisk znajdziesz siĊ rycháo na drodze do mistrzostwa w zapamiĊtywaniu nazwisk i

twarzy.

Musz

Ċ tu jeszcze wspomnieü o pewnym wydarzeniu, które zmieniáo moje Īycie, i dziĊki któremu

tak naprawd

Ċ zająáem siĊ sztuką zapamiĊtywania. Wydarzenie to miaáo miejsce na pierwszym wykáadzie

w pierwszym dniu zaj

Ċü na pierwszym roku moich studiów… Byá to wykáad z angielskiego, o ósmej

rano, wi

Ċc wszyscy przyszli nieco ospali, mimo piewnego podniecenia, Īe po raz pierwszy przychodzą na

uniwersytet. Obudzi

á nas, i to w niezwykáy sposób, wykáadowca. Wszedá na salĊ z aktówką, bez Īadnych

notatek, ksi

ąĪek ani dziennika. Stanąá na Ğrodku, przedstawiá siĊ i powiedziaá, Īe sprawdzi na początek

list

Ċ obecnoĞci. I tak z zaáoĪonymi na plecach rĊkami zacząá wymieniaü nasze nazwiska w porządku

alfabetycznym - Adams, Alexander, Berlow, Bossy; a my odpowiadali

Ğmy typowymi pomrukiwaniami

“jestem” albo “obecny”. Kiedy doszed

á do Camburna nie byáo odpowiedzi. Nasz wykáadowca odczekaá

chwil

Ċ, po czym powtórzyá “pan Barry Camburn”, a kiedy i tym razem nikt siĊ nie odezwaá, z tym samym

wyrazem twarzy powtórzy

á “Barry Camburn, zamieszkaáy 29 West Street, tel. 2727376, urodzony 24

czerwca 1943 roku, imi

Ċ ojca Frank, matki Mary”. Jedyną odpowiedzią byáy nasze coraz szerzej

otwieraj

ące siĊ oczy i usta. A on sprawdzaá dalej listĊ i kiedy trafiaá na kogoĞ nieobecnego, wymieniaá

jego imi

Ċ, adres, numer telefonu, datĊ urodzenia i imiona rodziców.

Zdali

Ğmy sobie sprawĊ z tego, Īe nie mógá zwyczajnie przewidzieü, kto bĊdzie nieobecny, a wiĊc

musia

á pamiĊtaü te wszystkie szczegóáy przed przyjĞciem na zajĊcia.

Kiedy sprawdzi

á w ten sposób caáą listĊ obecnoĞci, szybko wymieniá raz jeszcze przed oniemiaáą

klas

ą wszystkich nieobecnych i z krzywym uĞmiechem dodaá “taaak, kiedyĞ sobie o nich przypomnĊ…”.

Chocia

Ī nie widziaá nas przedtem ani razu, zapamiĊtaá jednak bezbáĊdnie nasze nazwiska i dane

personalne. Pos

áugując siĊ wiedzą zdobytą w tej ksiąĪce, zastanów siĊ, jak byĞ sam uporaá siĊ z

podobnym zadaniem, a kiedy okre

Ğlisz juĪ metodĊ, zastosuj ją w praktyce.

153

Rozdzia

á 24.

Jak przypomnie

ü sobie to, co pozornie wyleciaáo z gáowy.

Uczestniczy

áem niedawno w miáym, spokojnym obiedzie z kilkoma biznesmenami, wĞród których

znalaz

á siĊ równieĪ nowo wybrany prezes jednej z organizacji Treningu i Doskonalenia. Zanim podano

przystawki cz

áowiek ten powiedziaá, Īe musi coĞ z siebie wyrzuciü, bo za chwilĊ eksploduje. Okazaáo siĊ,

Īe wáaĞnie wáamano mu siĊ do samochodu, przednią szybĊ diabli wziĊli, a w dodatku skradziono mu

teczk

Ċ z dziennikiem i bardzo waĪnymi dokumentami.

Po aperitifie i przek

ąskach nasz przyjaciel unikaá rozmowy i wyraĨnie uciekaá gdzieĞ myĞlami, co

jaki

Ğ czas robiąc pospiesznie jakieĞ notatki na kawaákach papieru. W koĔcu poirytowany stwierdziá, Īe

ma wieczór zmarnowany, poniewa

Ī moĪe przypomnieü sobie tylko cztery rzeczy, które miaá w

skradzionych materia

áach, a wie Īe byáo ich znacznie wiĊcej, Īe musi záoĪyü meldunek o kradzieĪy na

policji w ci

ągu 2 godzin, i Īe im bardziej stara siĊ sobie coĞ przypomnieü, tym bardziej mu siĊ to nie

udaje.

Co mo

Īna zrobiü w takiej sytuacji, aby odblokowaü pamiĊü? Jak moĪna wtedy sobie (lub innym)

pomóc?

Dla kilku z nas siedz

ących przy stole mechanizmy dziaáania pamiĊci nie byáy tajemnicą,

zaproponowali

Ğmy wiĊc prezesowi nastĊpujące üwiczenie: chodziáo o to, aby przestaá skupiaü siĊ na tym,

czego nie móg

á sobie przypomnieü, a zająá siĊ tym, co nazywam mądrze Uwolnieniem ZdarzeĔ

Skorelowanych. Zapytali

Ğmy wiĊc, kiedy ostatni raz otwieraá teczkĊ. Odpowiedziaá, Īe tuĪ przed

wyj

Ğciem z biura i wtedy przypomniaá sobie, Īe do pliku znajdujących siĊ w teczce papierów doáoĪyá dwa

Īne artykuáy z jakiegoĞ magazynu. ZapytaliĞmy wiĊc dalej, kiedy ostatnio miaá otwartą teczkĊ przed

wyj

Ğciem z domu. Okazaáo siĊ, Īe poprzedniego wieczoru po kolacji, co przypomniaáo mu, Īe wáoĪyá

wtedy do teczki dwa inne artyku

áy oraz magnetofon i kalkulator, których potrzebowaá nastĊpnego dnia w

biurze. Wreszcie poprosili

Ğmy, aby powiedziaá, jak jego teczka wygląda w Ğrodku. W miarĊ jak opisywaá

154

dok

áadnie wszystkie przegródki i kieszenie przypomniaá sobie pióro, oáówki, listy i szereg innych

przedmiotów, których w

Īaden sposób nie mógá sobie przedtem przypomnieü!

Po 20 minutach przyjemnej,

Īeby nie powiedzieü, radosnej zabawy z przypominaniem sobie

ostatnich 24 godzin na twarzy prezesa zago

Ğciá szeroki uĞmiech, zniknĊáo poprzednie napiĊcie, a do tych

zaledwie 4 pozycji, które z takim trudem i bólem przypomnia

á sobie przez godzinĊ i dwadzieĞcia minut,

dopisa

á jeszcze 18.

Sekret tej swoistej techniki przywo

áującej leĪy w swobodnym “buszowaniu” po wszystkich

Ğladach pamiĊciowych, bez prób przypominania sobie konkretnych rzeczy. Z kolei sekret tego sekretu

polega na tym, aby “zapominaj

ąc” o tym, co chcesz sobie przypomnieü, otoczyü tĊ “dziurĊ” w pamiĊci

jak najwi

Ċkszą iloĞcią moĪliwych skojarzeĔ i poáączeĔ (patrz rysunek poniĪej). Najáatwiej to zrobiü

odtwarzaj

ąc jak najwiĊcej faktów związanych, skorelowanych jakoĞ z zapomnianą informacją. Ta metoda

jest niezawodna praktycznie zawsze i tak naprawd

Ċ przybiera formĊ tworzonej w myĞlach lub na papierze

mapy My

Ğli wokóá “pustego” centrum.

W tych rzadkich przypadkach, kiedy pami

Ċü nie zadziaáa od razu, po zakoĔczeniu serii pytaĔ

opisanych wy

Īej daj polecenie swojemu mózgowi, aby zapomniaá o szukanej informacji na poziomie

Ğwiadomym i przekazaá zadanie do podĞwiadomoĞci. Przekonasz siĊ, Īe po takim “zaprogramowaniu”,

kiedy minie zaledwie kilka godzin (najwy

Īej dni), pamiĊü prawdziwie ciĊ zaskoczy i to dosáownie -

przypomnisz sobie bowiem to, co chcia

áeĞ w najmniej spodziewanym momencie: w czasie jazdy

samochodem, kiedy stoisz pod prysznicem, jeste

Ğ na przyjĊciu, zasypiasz lub wáaĞnie siĊ obudziáeĞ.

Ta technika, podobnie jak inne, nie tylko usprawnia pami

Ċü i zwiĊksza potencjaá twórczy twojego

umys

áu, ale daje szczególne poczucie pewnoĞci, Īe bez wzglĊdu na to, co zapomnisz, gdzieĞ w lewej i

Rys. jak na str. 162 orygina

áu.

Napis w

Ğrodku: To, co zapomniaáeĞ.

156

Rozdzia

á 25.

Jak uczy

ü siĊ do egzaminu.

Czy znasz:

x ten strach przedegzaminacyjny trwaj

ący caáy rok i narastający z upáywem kolejnych miesiĊcy, jak

burzowa chmura za horyzontem?

x te dramatyczne, stresuj

ące, niekiedy wrĊcz paniczne, tygodnie i dni przed sesją egzaminacyjną?

x pe

áen napiĊcia poĞpiech, w jakim wpadasz do sali egzaminacyjnej, aby zaoszczĊdziü kaĪdą sekundĊ na

odpowied

Ĩ?

x nerwowe, chaotyczne i pospieszne czytanie pyta

Ĕ i czytanie raz jeszcze, Īeby w ogóle zorientowaü siĊ

o co w nich chodzi?

x uczucie,

Īe straciáeĞ 1/4, a czĊsto i poáowĊ czasu przeznaczonego na egzamin na chaotyczne notatki i

przypadkowe pomys

áy, drapiąc siĊ nerwowo w gáowĊ, gryząc oáówek i marszcząc czoáo, i próbując w

narastaj

ącej panice przypomnieü sobie to co wiesz, a czego wáaĞnie w tym momencie nie moĪesz sobie

przypomnie

ü?

x uczucie frustracji, kiedy próbujesz wydoby

ü jakąĞ esencjĊ z chaotycznie zapamiĊtanej wiedzy?

x ból

Īoáądka ze strachu, Īe na pewno zapytają o to, czego nie umiesz?

x uczucie ca

ákowitej, wszechogarniającej pustki w gáowie?

DOBRA WIADOMO

ĝû: po lekturze tego rozdziaáu nie musisz juĪ tego doĞwiadczaü!

Ten cz

Ċsto spotykany scenariusz, ujĊty w seriĊ powyĪszych pytaĔ, znają nie tylko ci, którzy

przychodz

ą na egzamin nie przygotowani, ale i ci, którzy naprawdĊ duĪo wiedzą. PamiĊtam co najmniej

trzech studentów z mojego roku, którzy w niektórych przedmiotach wr

Ċcz imponowali niezwykáą wiedzą,

udzielali korepetycji, pomagali innym, s

áabszym, a mimo to paradoksalnie - tym wyjątkowym studentom

zawsze brakowa

áo czasu na egzaminach pisemnych, jakby nie byli w stanie wybraü z tej swojej ogromnej

wiedzy potrzebnych fragmentów, których najwidoczniej nie mogli sobie przypomnie

ü w chwili próby.

157

Wszystkich tych trudno

Ğci moĪna uniknąü wykorzystując w przygotowaniach do egzaminu

technik czytania i uczenia si

Ċ opisanych w ksiąĪkach Use your Head i Speed (and Range) Reading i

technik pami

Ċciowych jak Mapy MyĞli (opisanych w rozdziale 22.), a zwáaszcza GSP w poáączeniu z

àMS. Powiedzmy, Īe studiujesz psychologiĊ i bĊdziesz zdawaü egzamin z tego przedmiotu. W miarĊ jak

przybywa ci notatek w ci

ągu roku, organizujesz je w podstawowe kategorie i grupy - klasyfikacja, rodzaj,

klasa, typ (podobnie jak przy zapami

Ċtywaniu dowcipów (patrz str. …), które dzielisz jeszcze

ewentualnie na podgrupy, tak, aby w ca

áoĞci ująü w ten sposób wszystkie potrzebne ci informacje.

Taka organizacja materia

áu z przedmiotu “Psychologia” mogáaby wyglądaü nastĊpująco:

1. g

áówne zagadnienia

2. g

áówne teorie

3. wa

Īniejsze eksperymenty

4. znacz

ące wykáady

5. wa

Īne ksiąĪki

6. wa

Īne artykuáy

7. najwa

Īniejsze wnioski i punkty szczególne

8. w

áasne pomysáy i teorie.

Wykorzystuj

ąc GSP poszczególne tytuáy jak wyĪej moĪesz teraz powiązaü z wybranymi

zak

áadkami liczbowymi i z kaĪdą poáączyü kluczowe sáowo-obraz, związane z danym zagadnieniem. Na

przyk

áad jeĞli zakáadki 30-50 przeznaczasz na zapamiĊtanie waĪnych eksperymentów w psychologii, a

ąty z nich to doĞwiadczenie B.F. Skinnera, w którym goáĊbie uczą siĊ dziobaü wybrane miejsce,

otrzymuj

ąc nagrodĊ w postaci karmy, moĪesz wyobraziü sobie mole (35), przed którymi ogania siĊ skin

wielk

ą literą R (Skinner), siedzący na wielkim goáĊbiu. Goáąb dziobie sáoĔce i z nieba lecą w dóá caáe

tony ziarna, strumienie ziarna. Dzi

Ċki takiej metodzie w ciągu zakáadek od 1 do 100 moĪesz zawrzeü caáy

rok studiów, a potem popisywa

ü siĊ tak zorganizowaną i przetrawioną wiedzą w páynnie udzielanych

odpowiedziach na egzaminie. Je

Ğli na przykáad trafisz na pytanie: motywacja a uczenie siĊ w psychologii

behawioralnej, znajdujesz w tym pytaniu s

áowa - klucze, po czym przebiegasz w myĞlach matrycĊ

158

wybranych zak

áadek i wyszukujesz informacjĊ, która wiąĪe siĊ z tym pytaniem. Ogólna forma twojej

odpowiedzi mog

áaby wyglądaü tak:

Omawiaj

ąc zagadnienie: motywacja a uczenie siĊ w psychologii behawioralnej, chcĊ przedstawiü

najpierw g

áówne dziaáy psychologii bla, bla, bla…, omówiü trzy doĞwiadczenia, które potwierdzają

hipotez

Ċ A, bla, bla, bla, dwa doĞwiadczenia na potwierdzenie hipotezy B bla, bla, bla i piĊü

eksperymentów, które potwierdzaj

ą hipotezĊ C, bla, bla, bla…

W tych rozwa

Īaniach wykorzystam opinie autorów poniĪszych ksiąĪek bla, bla, bla i materiaáy z

artyku

áów bla, bla, bal oraz wykáadów profesora bla, bla, bla na temat bla, bla, bla.

I wreszcie we wnioskach i rozwa

Īaniach koĔcowych przedstawiĊ kilka wáasnych myĞli i idei na

temat poni

Īszych problemów bla, bla, bla.

Jak widzisz gwarantujesz sobie dobr

ą ocenĊ juĪ w tym początkowym etapie. Po prostu dajesz

Ğwietne wprowadzenie.

Warto podkre

Ğliü, Īe bez wzglĊdu na przedmiot, ostatnią kategorią ujĊtą w twoim Systemie

Pami

Ċciowym powinny byü wnioski, wáasne myĞli i twórcze przemyĞlenia. One wáaĞnie decydują o

ró

Īnicy miĊdzy oceną dobrą a celującą.

Jak dok

áadnie przygotowywaü siĊ, jak czytaü, jak studiowaü do egzaminów przeczytasz w

stosownych rozdzia

áach innych moich ksiąĪek, zwáaszcza: The Mind Map Book, Radiant Thinking i Use

your Head, w rozdzia

áach poĞwiĊconych tzw. Organicznej Technice Uczenia siĊ z wykorzystaniem Mapy

Ğli (oryg. Mind Map Organic Study Technique - MMOST), a jak wykorzystywaü tĊ technikĊ w

szkoleniu grup rodzinnych i biznesowych poczytaj w rozdzia

áach ksiąĪek Make the Mast of your Mind i

Harnessing the Para Brain.

Oprócz umiej

ĊtnoĞci przygotowywania siĊ do egzaminów, dziĊki opisywanym w tej ksiąĪce

technikom pami

Ċciowym zwiĊkszysz równieĪ potencjaá twórczy wáasnego mózgu, co jest najpewniejszą

drog

ą do koĔcowego sukcesu.

159

Rozdzia

á 26

Jak zapami

Ċtywaü przemówienia, dowcipy, role, wiersze oraz treĞü artykuáów i ksiąĪek.

PRZEMÓWIENIA

Najlepsza droga aby zacz

ąü zapamiĊtywaü przemówienia to zdaü sobie sprawĊ z tego, Īe w 90%

przypadków nie trzeba uczy

ü siĊ ich na pamiĊü. UĞwiadomienie sobie tego faktu niemal natychmiast

pomaga pokona

ü gáówne przeszkody, przed którymi stoją ci, którzy uwaĪają pisanie i wygáaszanie

przemówie

Ĕ za funkcjĊ pamiĊci. Jakie to przeszkody?

1. Ogromna ilo

Ğü czasu, której wymaga nauczenie siĊ tekstu na pamiĊü. Na opanowanie na pamiĊü 1-

godzinnego przemówienia tracisz

Ğrednio caáy tydzieĔ, w czasie którego piszesz i przepisujesz, i

jeszcze raz, i jeszcze, aby nada

ü tekstowi formĊ uáatwiającą zapamiĊtanie, a potem przecieĪ musisz

znale

Ĩü jeszcze czas na Īmudne powtarzanie;

2. Du

Īe obciąĪenie umysáu i stres emocjonalny;

3. Stres fizyczny zwi

ązany z pkt 2;

4. Wyra

Ĩna nienaturalnoĞü, sztucznoĞü prezentacji wynikająca z wygáaszania tekstu dokáadnie sáowo w

áowo;

5. Znudzenie s

áuchaczy, którzy szybko orientują siĊ, Īe zamiast spontanicznego, Īywo reagującego na

kontakt z publiczno

Ğcią mówcy sáuchają zestresowanej “maszyny”;

6. Nastrój nerwowego napi

Ċcia, który udziela siĊ i mówcy, i publicznoĞci, w tych strasznych dáugich

chwilach, gdy zapomniane s

áowo nie pozwala mówcy znaleĨü zgubionego wątku;

7. Brak kontaktu wzrokowego mi

Ċdzy mówcą a sáuchaczami, gdyĪ ten pierwszy “patrzy w siebie” na

mechanicznie zapami

Ċtany materiaá.

Sekret wyg

áaszania dobrego przemówienia polega nie na uczeniu siĊ tekstu na pamiĊü, sáowo w

áowo, ale na zapamiĊtaniu ciągu sáów-kluczy, do którego moĪna sprowadziü kaĪde przemówienie. Caáy

proces przygotowania, zapami

Ċtania i wygáoszenia mowy moĪe staü siĊ zajĊciem i áatwym, i

przyjemnym, je

Ğli bĊdziesz pamiĊtaá o kilku prostych zasadach:

160

1. Szukaj, uzupe

ániaj, poszerzaj. Interesuj siĊ moĪliwie w peáni tematem przemówienie. Zapisuj

pomys

áy, cytaty, Ĩródáa, które mogą ci siĊ przydaü, najlepiej w formie Map MyĞli, omówionych

ogólnie w rozdziale 22, a dok

áadniej w ksiąĪkach The Mind Map Book, Radiant Thinking i Use your

Head.

2. Mapa My

Ğli - ogólny ksztaát przemówienia. Po tych wstĊpnych przygotowaniach, siądĨ i zaplanuj,

równie

Ī w formie Mapy MyĞli, jak ma wyglądaü podstawowy zrĊb tego, co chcesz powiedzieü.

3. Mapa My

Ğli - struktura szczegóáowa.

Maj

ąc

ogólny kszta

át przemówienia (bazową MapĊ MyĞli) przed sobą, wpisz naĔ teraz wszystkie waĪne

szczegó

áy. Pracuj lewą i prawą póákulą mózgu, twórz niezwykáe skojarzenia, zatrudniają wyobraĨniĊ,

Ī stworzysz peánowartoĞciową myĞlową mapĊ caáoĞci. Zwykle nie powinna ona zawieraü wiĊcej niĪ

100 s

áów.

ûwicz. W oparciu o te specyficzne notatki przeüwicz teraz jak i co bĊdziesz mówiá. Szybko

przekonasz si

Ċ, Īe opracowany plan jest bardzo przejrzysty, Īe moĪesz policzyü i wymieniü gáówne

tematy i wszystkie podtytu

áy, i Īe juĪ same wstĊpne przemyĞlenia, potem poszukiwania, wreszcie

opracowanie ca

áej konstrukcji myĞlowej w formie planu pozwoliáo ci zapamiĊtaü wiĊkszoĞü tekstu.

Oczywi

Ğcie na początku w niektórych miejscach bĊdziesz siĊ wahaá, moĪe nawet zgubisz wątek, ale

po kilku powtórkach oka

Īe siĊ, Īe nie tylko znasz caáe przemówienie od początku do koĔca, ale teĪ o

wiele lepiej ni

Ī inni mówcy przedstawiasz realne związki, skojarzenia, podstawy swoich rozwaĪaĔ,

áowem po prostu wiesz o czym i co masz powiedzieü. To ostatnie jest szczególnie waĪne i znaczy po

prostu,

Īe mówisz swobodnie, bez lĊku, Īe pomylisz kolejnoĞü sáów. Poruszasz kolejne wątki

Īywając sáów takich, jakie są ci potrzebne w danej chwili. Nie trzymasz siĊ krĊpującej kolejnoĞci

wyuczonych wcze

Ğniej zdaĔ. Twoja mowa staje siĊ twórcza i dynamiczna.

Znakomit

ksi

ąĪką dla wszystkich, których interesuje sztuka oratorska i chcą pogáĊbiü wiedzĊ na ten temat jest

Present Yourself Michaela J. Gelba

. Autor opisa

á w niej szczegóáowo i wszystkie kanony dobrego

Godne polecenia s

ą ksiąĪki na ten temat wydane juĪw jĊzyku polskim.

161

mówcy i

üwiczenia praktyczne, rozwinąá równieĪ wątki pamiĊciowe, o których piszĊ w swoich

ksi

ąĪkach Rusz gáową i PamiĊü na zawoáanie.

5. Stosuj zak

áadki. To swoisty “manewr rezerwowy”. Zawsze moĪesz wspomóc dziaáanie pamiĊci

wykorzystuj

ąc jeden z gáównych systemów zakáadek pamiĊci. Wybierz 10, 20, 30 sáów-kluczy, które

w ca

áoĞci ujmują twoje przemówienie i pamiĊtając o zasadzie OBRAZ PLUS AKCJA poáącz je z

wybranymi zak

áadkami, dziĊki czemu nawet jeĞli siĊ zgubisz, szybko odnajdziesz wątek. I nie martw

Ċ, Īe czasem na krótko przerwiesz przemówienie. Kiedy sáuchacze wyczują, Īe wiesz o czym

mówisz, chwile ciszy jakie mog

ą ci siĊ zdarzyü zrobią wiĊcej dobrego niĪ záego, gdyĪ publicznoĞü

zobaczy mówc

Ċ, który przy nich myĞli i tworzy. A to uprzyjemnia sáuchanie, sprawia, Īe

przemówienie staje si

Ċ bardziej osobiste i naturalne. Niektórzy wielcy mówcy wrĊcz traktują takie

“elektryzuj

ące” chwile ciszy jako staáy element techniki oratorskiej, przedáuĪając je nawet do peánej

minuty!

W tych nielicznych przypadkach, kiedy rzeczywi

Ğcie musisz nauczyü siĊ przemówienia na

pami

Ċü, sáowo w sáowo, moĪesz uáatwiü sobie to zadanie wykorzystując to wszystko, co mówiliĞmy do

tej pory, a potem cyzeluj ca

áoĞü przy pomocy specjalnych technik, uáatwiających równieĪ uczenie siĊ ról i

wierszy, o czym dalej.

DOWCIPY

Trudno

Ğci z przypominaniem sobie dowcipów i wynikających z nich káopotliwych sytuacji

áaĞciwie nie da siĊ zliczyü. Z przeprowadzanych ostatnio wĞród biznesmenów i studentów badaĔ

wynika,

Īe na tysiąc badanych osób blisko 80% uwaĪaáo, Īe nie potrafi opowiadaü dowcipów, wszyscy

chcieliby to robi

ü lepiej, równieĪ wszyscy podawali sáabą pamiĊü jako gáówną przeszkodĊ w nabyciu tej

sztuki.

W istocie rzeczy o wiele

áatwiej zapamiĊtaü dowcipy niĪ przemówienia, poniewaĪ caáą kreatywną

ĊĞü tego zadania dowcip zrobiá juĪ za ciebie. Metoda jest dwustopniowa: po pierwsze ustalasz

162

podstawowe rodzaje dowcipów, co u

áatwia uchwycenie i zaszeregowanie pointy i po drugie

zapami

Ċtujesz gáówne szczegóáy.

Swoist

ą kartotekĊ dowcipów stwarzasz przy pomocy zakáadek liczbowych. Wszystkie dowcipy

Īna podzieliü na kategorie ogólne i to jest nasze pierwsze zadanie. BĊdą wiĊc np. dowcipy:

o zwierz

Ċtach

“intelektualne”

o dzieciach

“narodowe” (irlandzkie, szkockie itd.)

rymowanki

erotyczne

o sportowcach

abstrakcyjne

“gra s

áów”

inne.

Zapisz sobie t

Ċ listĊ w jakimĞ porządku a potem kaĪdej pozycji przyporządkuj wybrane zakáadki

liczbowe, np. od 1 do 19 to dowcipy erotyczne, od 20 do 40 - abstrakcyjne itd.

Krok drugi jest równie

áatwy. Wykorzystaj tu àMS. Powiedzmy, Īe chcesz zapamiĊtaü dowcip o

facecie, który przychodzi do baru, zamawia piwo, ale nagle przypomina sobie,

Īe musi wykonaü pilny

telefon. Wie jednak,

Īe jeĞli odejdzie do telefonu, to ktoĞ mu te piwo wypije. Pisze wiĊc na karteczce:

“jestem mistrzem

Ğwiata w karate” i idzie dzwoniü, pewien, Īe jego piwa nikt nie ruszy. Wraca, zastaje

kufel pusty, a pod tym swoim napisem czyta: “Dzi

Ċki za piwo! Jestem mistrzem Ğwiata w sprincie.”

Aby zapami

Ċtaü ten dowcip wybierz z jego treĞci kluczowe sáowa-obrazy i stwórz z nich krótki

kondensat ca

áoĞci. Wystarczy zapamiĊtaü kufel, telefon, mistrz karate, mistrz w sprincie.

áącz teraz kolejnym “Īywym” obrazem pierwsze z tych sáów z wybraną dla tego rodzaju

dowcipów zak

áadką liczbową i doáącz pozostaáe trzy sáowa przy pomocy àMS.

163

Korzy

Ğci ze stosowania tego systemu są dwojakie: po pierwsze zaczniesz rzeczywiĞcie Ğwietnie

zapami

Ċtywaü dowcipy, po drugie zaangaĪowanie prawej póákuli mózgu w tĊ zabawĊ sprawi, Īe bĊdziesz

Ğwietnie je opowiadaá, z wiĊkszą wyobraĨnią i polotem. Unikniesz w ten sposób czegoĞ, co tak mĊczy u

wszystkich miernych opowiadaczy kawa

áów (i ich samych) - nudy.

ROLE TEATRALNE I WIERSZE

To zadanie pami

Ċciowe bywa dla wielu ludzi niekiedy najtrudniejsze. Borykają siĊ z nim i

uczniowie, i studenci, i aktorzy zawodowi, i amatorzy. Najcz

ĊĞciej zalecana i stosowana metoda polega

na wielokrotnym czytaniu: najpierw jedna linijki, kiedy umiesz j

ą juĪ na pamiĊü, czytasz nastĊpną, kiedy

i j

ą zapamiĊtasz, áączysz te dwie razem, zapamiĊtujesz obie i tak dalej aĪ “do mdáoĞci”, dopóki nie

zapomnisz, jaki by

á początek…

System oparty o techniki pami

Ċciowe i uĪywany z powodzeniem przez wielkich aktorów i aktorki,

jest zupe

ánie odwrotny: polega na szybkim, kilkakrotnym zczytaniu tekstu od 5 do 10 razy z peánym

rozumieniem w ci

ągu pierwszych 4 dni(patrz Speed (and Range) Reading). Pracując w ten sposób

zapami

Ċtasz tĊ rolĊ o wiele lepiej niĪ pod koniec tradycyjnej, 20-tej powtórki; rzeczywiĞcie odtworzysz

bez trudno

Ğci wiĊkszoĞü caáego materiaáu. Twój mózg, zwáaszcza jeĞli uĪyjesz wyobraĨni i siáy prawej

pó

ákuli (co jak wiesz zdecydowanie przyspiesza zrozumienie), zapamiĊta praktycznie 80% nowych

informacji. Pami

Ċü zacznie dziaáaü w sposób naturalny, jako skutek wáaĞciwego czytania i rozumienia

tekstu z u

Īyciem wyobraĨni i Īywych skojarzeĔ.

Ta metoda przynosi o wiele lepsze efekty, ni

Ī uczenie siĊ linijka po linijce, co wiĊcej, jej

skuteczno

Ğü moĪna zwiĊkszyü w nastĊpujący sposób: jeszcze raz odwoáamy siĊ do obrazowych sáów-

kluczy i

àMS. Na przykáad jeĞli uczysz siĊ na pamiĊü wiersza, wybierz i poáącz ze sobą kilka sáów-

kluczy, przy pomocy których twój mózg “przypomni” sobie pozosta

áe sáowa. Sprawdza siĊ to równieĪ w

przypadku prozy lub rozbudowanej roli. “Swoje” wej

Ğcia áatwiej zapamiĊtasz, jeĞli poszczególne kwestie

zamienisz na s

áowa-klucze, a jeszcze lepiej, jeĞli ostatnie sáowo kwestii partnera poáączysz z pierwszym

áowem swojej. To skutkiem nieznajomoĞci tej wáaĞnie techniki rodzi siĊ chaos na scenie, te dáugie

164

chwile ciszy i rwany dialog, kiedy jeden z aktorów zapomina jakim s

áowem koĔczy swoją wypowiedĨ, a

drugi nie pami

Ċta jak ma zacząü.

Wykorzystuj

ąc tĊ technikĊ w pracy nad rolą zespóá teatralny moĪe oszczĊdziü co najmniej poáowĊ

czasu na przygotowanie sztuki, nie mówi

ąc o mniejszym stresie i wiĊkszej swobodzie na scenie.

ARTYKU

àY

Czasem musisz zapami

Ċtaü treĞü artykuáu na dáuĪej lub krócej. W kaĪdym z tych przypadków

metoda pami

Ċciowa jest inna. JeĞli idziesz na zebranie, na którym musisz streĞciü krótko artykuá czytany

niedawno, mo

Īesz to zrobiü nie tylko bezbáĊdnie, ale i zadziwiü obecnych podaniem np. numeracji

stronic, które omawiasz. Metoda jest prosta: wybierz jeden, dwa lub trzy s

áowa-klucze na kaĪdej stronie

artyku

áu, przypominające ci jej treĞü i “naáóĪ” je na zakáadki wybranego systemu. GdybyĞ miaá tylko

jedno s

áowo-klucz dla kaĪdej strony poáączona z nim zakáadka nr 5 w wybranym przez ciebie systemie

podpowie,

Īe wáaĞnie omawiasz stronĊ 5-tą. GdybyĞ wybraá dwa sáowa-klucze dla kaĪdej strony swego

artyku

áu, wtedy bĊdąc przy zakáadce nr 7 wiesz, Īe jesteĞ na stronie 4-tej u góry itd.

Aby zapami

Ċtaü treĞü artykuáu na dáuĪej, musisz “zagĊĞciü” listĊ sáów-kluczy, przyjąü staáy i

obszerniejszy system zak

áadek (np. zakáadki liczbowe) i zastosowaü system powtórek, opisany w rozdz.

11.

KSI

ĄĩKI

Tak, mo

Īna zapamiĊtaü, i to w kaĪdym szczególe, teĞü caáej ksiąĪki! Wystarczy zastosowaü tĊ

sam

ą technikĊ jak w przypadku artykuáu. Najáatwiej zrobisz to przy pomocy GSP i àMS. Po prostu

wybierz jedno, dwa, trzy s

áowa-klucze z kaĪdej strony i poáącz je Īywym skojarzeniem z zakáadką 1,

czyli duchem. Dla nast

Ċpnej strony poáącz kolejne dwa-trzy sáowa-klucze z zakáadką 2, czyli Noem, itd.

W ten sposób zapami

Ċtasz nie tylko to, co najwaĪniejsze z np. 300 stron ksiąĪki, ale teĪ co autor pisze na

górze danej stronicy, na jej

Ğrodku czy na dole.

165

KORZYSTAJ Z MAP MY

ĝLI

Inna, bardziej efektywn

ą metodą zapamiĊtania caáej ksiąĪki, artykuáu, roli lub poematu jest mapa

Ğli. KaĪdy rozdziaá lub jego czĊĞü, fragment roli lub wiersza, które chcesz zapamiĊtaü, moĪe byü

przecie

Ī jakimĞ odgaáĊzieniem takiej mapy. JeĞli wyróĪnisz je konkretnym ideogramem i kolorem, twój

umys

á zapamiĊta i jedno, i drugie oraz poáoĪenie tej gaáĊzi w stosunku do caáoĞci. Budując poprawną

map

Ċ myĞli musisz wykorzystywaü wszystkie moĪliwoĞci tkwiące w korze mózgowej, a to sprawi, Īe

niepomiernie wzro

Ğnie prawdopodobieĔstwo tego, Īe jeĞli coĞ zapomnisz, wszystkie pobliskie informacje

z mapy my

Ğli podsuną ci to, co na chwilĊ uleciaáo z pamiĊci.

ûwiczenie: jak zapamiĊtaü wiersz.

Wypróbuj teraz swoje nowe umiej

ĊtnoĞci i naucz siĊna pamiĊü wiersza autora tej ksiąĪki (na co

powinno wystarczy

ü ci 10 minut).

Porównanie

Któr

ą godzinĊ zegar WszechĞwiata bije.

Jak d

áugo jeszcze sáoĔce Ğwieciü bĊdzie

Jaki blask bije z najja

Ğniejszej z gwiazd

Jaki wielki wstr

Ċt budzi najgorszy grzech

Kto by

á ziemskim Józefem, kto dupkiem, kto Bogiem

Jak g

áoĞno krew w Īyáach pulsuje

Jak d

áugo morska fala Īyje

Jak bardzo wiatr gi

Ċtką máodoĞü przygina

Jak dobra i

áagodna byáa Ewa z Īebra Adama stworzona

Jaka my

Ğl granice umysáu wyznacza

Gdzie w zakrzywionej przestrzeni

Ĩródáo Czasu bije

Jak czysty bywa nektar przez pszczo

áy z kwiecia zebrany

167

Rozdzia

á 27

Zapami

Ċtywanie snów.

Istniej

ą ogromne róĪnice w indywidualnych zdolnoĞciach zapamiĊtywania snów. Niektórzy ludzie

tak

Ĩle pamiĊtają wáasne sny, iĪ uwaĪają, Īe nie Ğnią w ogóle. Tak jednak nie jest. Badania ostatnich 20

lat wykaza

áy, Īe kaĪda istota ludzka w regularnych odstĊpach swego snu “ogląda” marzenia senne. Są to

tzw. stany REM (Rapid Eye Movement), w których obserwuje si

Ċ szybkie ruchy gaáek ocznych i drganie

powiek, a niekiedy gwa

átowne ruchy caáego ciaáa, odpowiednio do przeĪywanej we Ğnie fabuáy.

Pierwszy krok na drodze do zapami

Ċtywania snów to odtworzenie pojedynczego marzenia

sennego. Przede wszystkim chodzi o nastawienie umys

áu, polecenie mentalne, dane umysáowi tuĪ przed

ĞniĊciem. Kiedy zaczynasz zapadaü w sen, áagodnie, ale z przekonaniem po prostu powtórz w myĞlach

kilkakrotnie: zapami

Ċtam mój sen, zapamiĊtam mój sen, zapamiĊtam mój sen… Zaprogramowany w ten

sposób umys

á tuĪ po obudzeniu przywoáa marzenie senne, traktując jako zadanie priorytetowe. Byü moĪe

áynie nawet 3 tygodnie zanim ci siĊ to uda, ale metoda jest niezawodna.

Potem mo

Īesz zrobiü krok dalej. Chodzi o szczegóáy marzenia sennego. To bardzo niebezpieczny

i delikatny moment, bo je

Ğli ulegniesz zbytniemu podnieceniu, Īe tak, wáaĞnie hura! zapamiĊtaáem sen! -

zapomnisz go. Dlaczego? Gdy

Ī na tym etapie ten rodzaj zapamiĊtywania wymaga uspokojenia umysáu.

Musisz nauczy

ü siĊ utrzymywaü umysá niemal w stanie medytacji

i spokojnie przegl

ądaü gáówne wątki

snu. Wybierasz nast

Ċpnie 2 - 3 najwaĪniejsze sekwencje, swoiste wątki-klucze i uzupeániasz je w obrazie

zak

áadkami dowolnego systemu, wykorzystując równieĪ znane ci zasady zapamiĊtywania (ten proces w

swej istocie nie odbiega od marze

Ĕ sennych).

Oto przyk

áad. Powiedzmy, Īe Ğnisz, iĪ jesteĞ Eskimosem, dryfującym na krze lodowej, gdzieĞ pod

biegunem i ogromnym flamastrem piszesz na niebie wezwanie o pomoc; a ró

Īnokolorowe litery

zwisaj

ące na nieboskáonie przypominają migotliwie firany zorzy polarnej… Aby to zapamiĊtaü wystarczą

dwie zak

áadki, np. z systemu alfabetycznego.

ĞciĞlej: nie przerywając stanu

(przyp. t

áum.)

168

I tak zobacz jak na tej krze lodowej trz

Ċsie siĊ wraz z tobą As (treflowy na przykáad, albo ten z

elementarza) i obaj patrzycie ze zdziwieniem, jak z pisanych na niebie wielkim flamastrem liter

“RATUNKU” spadaj

ą liĞcie bzu, pachnący i niezwykáy Ğnieg!

Uzupe

ánienie w taki wáaĞnie sposób najwaĪniejszych obrazów sennych pozwoli ci áatwo poáączyü

stany o ró

Īnych czĊstotliwoĞciach fal mózgowych: stany, w których Ğpisz, budzisz siĊ i caákowicie

wracasz do rzeczywisto

Ğci

. W rezultacie zaczniesz zapami

Ċtywaü sny, które stanowią przecieĪ bardzo

Īną i uĪyteczną czĊĞü naszego podĞwiadomego Īycia.

Szczegó

áowe rozmowy z ludĨmi, którym siĊ to udaáo wykazaáy, Īe w ciągu kilku miesiĊcy osoby

te sta

áy siĊ spokojniejsze, weselsze, bardziej umotywowane, twórcze i báyskotliwe, peáne fantazji, a co

najwa

Īniejsze - zdecydowanie polepszyáy swoją pamiĊü! Co nie powinno dziwiü, gdyĪ podĞwiadomy

Ğwiat snów to ruchliwe boisko dla prawej póákuli mózgu, pole zabaw, na którym mechanizmy dziaáania

pami

Ċci moĪna üwiczyü do perfekcji. ĝwiadome zapamiĊtywanie marzeĔ sennych automatycznie

usprawnia te mechanizmy.

Ğli, podobnie jak wielu innych, zaciekawiá ciĊ ten obszar wewnĊtrznej eksploracji i

samodoskonalenia, zalecam prowadzenie dziennika snów przy u

Īyciu Map MyĞlowych i sáów-kluczy

(patrz rozdzia

á 22.). Dziennik taki to staáa praktyka, nieustanne üwiczenie pamiĊci jako takiej i

nadzwyczaj skuteczne narz

Ċdzie ksztaácenia tej twórczych moĪliwoĞci pamiĊci. Bardzo szybko moĪe

okaza

ü siĊ, Īe np. zaczynasz byü znawcą literatury i sztuki, Īe zaczynasz odkrywaü w sobie talenty w

dziedzinach, o których nigdy wcze

Ğniej byĞ nie pomyĞlaá. Tak byáo w przypadku Edgara Allana Poe,

który zapami

Ċtywaá, a potem ujmowaá w formĊ krótkich nowel wiĊkszoĞü swoich snów. Podobnie

Salwadore Dali, s

áynny surrealista, przyznawaá, Īe wiĊkszoĞü swoich obrazów oglądaá najpierw we Ğnie.

Tak, powiniene

Ğ juĪ wiedzieü, Īe üwiczenie pamiĊci to nie tylko lepsze zapamiĊtywanie, ale

zwi

Ċkszenie moĪliwoĞci i sprawnoĞci lewej i prawej póákuli mózgu. W efekcie rozwijasz nie tylko

pami

Ċü, ale i potencjaá twórczy, i to zarówno w naukach Ğcisáych, jak i humanistycznych. Zaczynasz

mowa o stanach

(przyp. t

áum)

170

Rozdzia

á 28

Wnioski i

üwiczenia na przyszáoĞü.

ûwiczenia usprawniające pamiĊü:

1. Zacznij uczy

ü siĊ nowego przedmiotu lub nowych jĊzyków, aby zwiĊkszyü “pamiĊciową bazĊ

danych”,

2. Je

Ğli odkryáeĞ, co ci pomaga w zapamiĊtywaniu, üwicz to i doskonal,

3. Zwracaj uwag

Ċ na sny i zapamiĊtuj szczególnie te obrazy z przeszáoĞci, które, wydawaáo ci siĊ,

zapomnia

áeĞ bezpowrotnie,

4. Co jaki

Ğ czas wracaj pamiĊcią do przeszáych okresów twego Īycia i przypominaj sobie jak najwiĊcej

szczegó

áów i faktów,

5. Pisz pami

Ċtnik, uĪywając sáów-kluczy, rysunków i symboli i jak najwiĊcej kolorowych Map MyĞli.

Doskonale nadaje si

Ċ do tego Uniwersalny Organizator Danych - patrz str. …

6. Stosuj poznane techniki i metody pami

Ċciowe nie tylko w praktyce dnia codziennego, ale równieĪ dla

üwiczeĔ i przyjemnoĞci.

7. Tak organizuj czas nauki, aby utrzymywa

ü rozumienie i zapamiĊtywanie na najwyĪszym poziomie, i

aby wyp

áaszczaü “Ğrodkowe” zaáamanie na krzywej trwaáoĞci pamiĊci.

8. Powtarzaj wyuczony materia

á tuĪ zanim zaczniesz go zapominaü,

ûwicz moĪliwie najczĊĞciej posáugiwanie siĊ prawą póákulą mózgu, dziĊki której tworzysz barwne,

“

Īywe” obrazy, uáatwiające zapamiĊtywanie,

10. Próbuj widzie

ü i “czuü” jak najwiĊcej szczegóáów wszystkiego, co oglądasz. Im wiĊcej szczegóáów

zapami

Ċtujesz, tym áatwiej je sobie przypomnisz.

Ğli zrobisz to wszystko, nie zaniechasz lektury ksiąĪek na temat ksztaácenia pamiĊci, zaczniesz

zostawia

ü “kartki przypominacze” we wáaĞciwych miejscach, ustalisz plan powtórek i poprosisz innych,

171

aby zadawali ci “dora

Ĩne” zadania pamiĊciowe, coraz sprawniejsza pamiĊü i umysá bĊdą ci sáuĪyü do

Ĕca Īycia.

WNIOSKI

Tak wi

Ċc przeczytaáeĞ tĊ ksiąĪkĊ, a to znaczy, Īe wáączyáeĞ wáaĞnie potĊĪny umysáowy “silnik

drugiej generacji”, swoisty dopalacz, który pchnie jako

Ğü twojego Īycia na wyĪszy poziom.

Im wi

Ċcej üwiczysz znajomoĞü i posáugiwanie siĊ metodami i technikami pamiĊciowymi, tym

bardziej usprawniasz swoj

ą pamiĊü, tym wiĊkszy staje siĊ twój potencjaá twórczy i wiĊksza wraĪliwoĞü

Īdego ze zmysáów.

A to znaczy,

Īe zaczynasz kroczyü w górĊ, po spirali osobistego rozwoju i wzrostu, Īe zaczniesz

nie tylko zapami

Ċtywaü sny i marzenia, ale i je realizowaü. Wykorzystując zasady pracy umysáowej

opisane w tej ksi

ąĪce zwiĊkszasz w ogromnym stopniu swoje moĪliwoĞci. Kto wie, moĪe wiĊc wkrótce

staniesz si

Ċ czáonkiem klubu “Mnemonistów”, a moĪe zobaczymy siĊ na MiĊdzyszkolnych lub

ĝwiatowych Mistrzostwach w ZapamiĊtywaniu?

ĩyczĊ, aby dobra i coraz lepsza pamiĊü uáatwiáa ci tĊ niezwykáą drogĊ, na którą wkracza coraz

Ċcej ludzi.

Wszelkie informacje na temat ksi

ąĪek, kaset magnetofonowych i video, dziaáalnoĞci Klubów Rusz

áową, kursów i materiaáów szkoleniowych związanych z ksztaáceniem pamiĊci i rozwojem umysáu

Īesz uzyskaü pisząc pod adres:

The Buzan Centres

54 Parkstone Read, Pole

Dorset BH15 ZPX U.K.

tel./fax: 0-044 1202 674676

Email 101737.1141@compuserve.com

172

ĪliwoĞci tkwiące w ludzkiej pamiĊci są naprawdĊ niezwykáe. A jak to wygląda u Ciebie? Czy

pos

áugujesz siĊ swoją pamiĊcią wáaĞciwie? Wykorzystujesz ją najlepiej jak potrafisz?

W nowym, poprawionym wydaniu ksi

ąĪki PamiĊü na zawoáanie Tony Buzan, autor bestsellerów

Rusz g

áową i Mapy MyĞli i wynalazca tych ostatnich, odsáania w fascynujący sposób sekrety üwiczenia

pami

Ċci i maksymalnego jej wykorzystania. DziĊki tej ksiąĪce dowiesz siĊ nie tylko jak szybciej i

skuteczniej zapami

Ċtywaü nazwiska, liczby, daty i tysiące róĪnych informacji, ale równieĪ treĞü

przemówie

Ĕ i artykuáów, wiersze i caáe ksiąĪki. CoĞ dla siebie znajdą i uczący siĊ obcych jĊzyków, i

studenci zdaj

ący egzaminy, i gracze w karty i ci, którzy chcieliby posiąĞü intrygującą sztukĊ

zapami

Ċtywania snów.

Po Pami

Ċü na zawoáanie powinni siĊgnąü wszyscy uczniowie i studenci, zwáaszcza w okresie

powtórek i przygotowa

Ĕ do egzaminów. TĊ pozycjĊ warto poleciü równieĪ dorosáym, narzekającym na

pami

Ċü z upáywem lat oraz tym wszystkim, którzy doáączają do szybko rosnącej rzeszy specjalistów od

áamigáówek i gier umysáowych oraz uczestników Mistrzostw ĝwiata w ZapamiĊtywaniu.

Zainteresowani znajd

ą tu opis wszystkich klasycznych metod i technik pamiĊciowych, i

oczywi

Ğcie technikĊ notowania przy pomocy map myĞli, opracowanych przez Tony Buzana. Dla kaĪdego

kto chce zapami

Ċtywaü wiĊcej i na dáuĪej, ksiąĪka ta bĊdzie bezcenną pomocą i ekscytującym

przewodnikiem po niezwyk

áym Ğwiecie superpamiĊci.

ZEWN

ĉTRZNA STRONA OKàADKI

173

INDEKS

alkohol a pami

Ċü

Anokhin, Piotr

artyku

áy - zapamiĊtywanie

Arystoteles

Augustyn,

ĝw.

Bohm, Dawid

Bonnet, Charles

Cyceron

Dali, Salvador

daty:

dni i miesi

Ċcy

dni tygodnia

historyczne

spotka

urodzin

dni tygodnia - zapami

Ċtanie

Descartes, Rene

Diogenes

DNA, patrz kwas dezoksyrybonukleinowy

dowcipy - zapami

Ċtywanie

Ğwiadczenia “PrzedĞmiertne”

Ebbinghaus, Herman

egzaminy - uczenie si

Ċ do

erotyka

Etykieta Towarzyska Buzana

FAC - Fonetyczny Alfabet Cyfrowy

Flourens, Pierre

Galen

Grecy

Grey, Richard

áowa, charakterystyczne ksztaáty

GSP - G

áówny System PamiĊciowy

174

Hartley, David

Herofilus

hipoteza “tabliczie woskowej”

historia wiedzy o pami

Ċci

Grecy

Ğwiecenie

áyw KoĞcioáa

Rzymianie

teorie nowoczesne

wiek dziewi

Ċtnasty

Hobbes, Thomas

holografia

humor

Ċzyki obce

1.system pami

Ċciowy

2.uczenie si

karty - zapami

Ċtywanie

kolejno

Ğü

komórki mózgowe

a alkohol

a pojemno

Ğü pamiĊci

ksi

ąĪki, zapamiĊtywanie

kwas dezoksyrybonukleinowy (DNA)

kwas rybonukleinowy

liczby wielocyfrowe

numery telefonów

zapami

Ċtywanie

Lorayne, Harry

Luria, Aleksander

àMS - àaĔcuchowa Metoda SkojarzeĔ

Mapy My

Ğli

metoda powielania, patrz równie

Ī technika

“kostki lodu”

mnemonika

Mnemozyna

mózg

funkcje lewej pó

ákuli

funkcje prawej pó

ákuli

liczba mo

Īliwych Ğladów pamiĊciowych

stymulacja elektryczna

175

Muzy

nazwiska i twarze

zapami

Ċtywanie

zasady mnemotechniczne

negatywne nastawienie umys

áu

Newton, Izaak

notowanie

obrazy pozytywne

pami

Ċü ejdetyczna

pami

Ċü fotograficzna

Parmenides

Penfield, Wilder

Platon

Poe, Edgar Allan

powtórki i powtarzanie

Prochaska, Jerzy

przemówienia

przesada

przypadkowe przypomnienia

Quintilian

rocznice, zapami

Ċtywanie

role teatralne, zapami

Ċtanie

Rosensweig, Mark

ruch

rytm

Rzymianie

“rzymski pokój”

Sereszewski

Skinner, B.F.

skojarzenia

sny

sprawy do za

áątwienia, zapamiĊtanie

sto s

áów skáadających siĊ na poáowĊ rozmów w

obcych j

Ċzykach

symbolika

synestezja

systemy pami

Ċciowe

daty historyczne

daty urodzin

daty w ca

áym stuleciu

176

dowcipy

GSP

Ċzyki obce

liczby wielocyfrowe

àMS

metoda “kostki lodu”

metoda powielania

numery telefonów

role teatralne

rozk

áad kart

rymowanki liczbowe

“rzymski pokój”

áownictwo

sprawy do za

áatwienia

terminy spotka

tre

Ğü artykuáów

tre

Ğü ksiąĪek

uczenie si

Ċ do egzaminów

wiersze

zak

áadki alfabetyczne

zak

áadki liczbowe

szybkie ruchy ga

áek ocznych

Ğlad pamiĊciowy

technika “kostki lodu”, patrz równie

Ī metoda

powielania

techniki przywo

áujące

teoria wibracyjna

testy pami

Ċci

daty

liczby wielocyfrowe

àMS

numery telefonów

rozk

áad kart

zak

áadki pamiĊci

twarze

charakterystyczne rysy

test pami

Ċciowy

zapami

Ċtywanie wraz z nazwiskami

zasady zapami

Ċtywania

urodziny, zapami

Ċtywanie

Uwolnienie Zdarze

Ĕ Skorelowanych

wiek a pami

Ċü

wyobra

Ĩnia

wiersze, zapami

Ċtywanie

Wennssehin, Stanis

áaw Mink

177

Zaidel, Eran

zak

áadki alfabetyczne

zak

áadki pamiĊci

GSP

liczbowe

àMS

obrazkowe

rymowanki liczbowe

“rzymskie”

system alfabetyczny

ZMZ

Zanotti, Franciszek

zapami

Ċtywanie

po zako

Ĕczeniu nauki

w funkcji czasu

w trakcie nauki

zasady etykiety towarzyskiej Buzana

Zenon

Zeus

zmys

áy

ZMZ - Zak

áadkowa Metoda ZapamiĊtywania

“

Īywy” obraz

zasady tworzenia i pos

áugiwania siĊ