Tony Buzan
Pami
Ċü na zawoáanie
Metody i techniki pami
Ċciowe
t
áumaczenie: Marek Siurawski
Wydanie uaktualnione
2
SPIS TRE
ĝCI:
NASZE 21 URODZINY
9
JAK POS
àUGIWAû SIĉ “POSàUGIWANIEM SIĉ PAMIĉCIĄ”
11
ROZDZIA
à 1. CZY MASZ DOSKONAàĄ PAMIĉû?
14
ROZDZIA
à 2. SPRAWDħ SWOJĄ PAMIĉû
21
ROZDZIA
à 3. HISTORIA WIEDZY O PAMIĉCI.
31
ROZDZIA
à 4. SEKRETY DZIAàANIA PAMIĉCI DOSKONAàEJ
41
ROZDZIA
à 5. àAēCUCHOWA METODA SKOJARZEē (àMS)
47
ROZDZIA
à 6. ZAKàADKI “OBRAZKOWE”
52
ROZDZIA
à 7. RYMOWANKI LICZBOWE
60
ROZDZIA
à 8. RZYMSKI POKÓJ, CZYLI ZAKàADKI MIESZKANIOWE
66
ROZDZIA
à 9. ZAKàADKI ALFABETYCZNE
69
ROZDZIA
à 10. JAK ZWIĉKSZYû O STO PROCENT WIEDZĉ, KTÓRĄ ZDOBYàEĝ DO TEJ
PORY
76
ROZDZIA
à 11. JAK DàUGO PAMIĉTASZ?
77
ROZDZIA
à 12. GàÓWNY SYSTEM PAMIĉCIOWY GPS)
86
ROZDZIA
à 13. JAK ZWIĉKSZYû O TYSIĄC PROCENT WIEDZĉ, KTÓRĄ ZDOBYàEĝ DO
TEJ PORY
92
ROZDZIA
à 14. JAK ZAPAMIĉTAû ROZKàAD KART
105
ROZDZIA
à 15. JAK PODWYĩSZYû WSPÓàCZYNNIK INTELIGENCJI (II) DZIĉKI
ZAPAMI
ĉTYWANIAU DUĩYCH LICZB.
109
ROZDZIA
à 16. JAK ZAPAMIĉTYWAû NUMERY TELEFONÓW
114
ROZDZIA
à 17. JAK ZAPAMIĉTYWAû TERMINY I GODZINY SPOTKAē
118
ROZDZIA
à 18. JAK ZAPAMIĉTYWAû DATY Z CAàEGO STULECIA
121
3
ROZDZIA
à 19. JAK ZAPAMIĉTAû DATY I WYDARZENIA HISTORYCZNE 125
ROZDZIA
à 20. JAK ZAPAMIĉTYWAû DATY IMIENIN, URODZIN, ROCZNICE,
JUBILEUSZE ITD.
127
ROZDZIA
à 21 JAK ZAPAMIĉTYWAû SàOWA OBCEGO POCHODZENIA I UCZYû SIĉ
J
ĉZYKÓW OBCYCH.
129
ROZDZIA
à 22. MAPY MYĝLI - NOTUJ, ABY ZAPAMIĉTAû
137
ROZDZIA
à 23. ZAPAMIĉTYWANIE NAZWISK I TWARZY.
139
ROZDZIA
à 24. JAK PRZYPOMNIEû SOBIE TO, CO POZORNIE WYLECIAàO Z GàOWY.
153
ROZDZIA
à 25. JAK UCZYû SIĉ DO EGZAMINU.
156
ROZDZIA
à 26 JAK ZAPAMIĉTYWAû PRZEMÓWIENIA, DOWCIPY, ROLE, WIERSZE
ORAZ TRE
ĝû ARTYKUàÓW I KSIĄĩEK.
159
ROZDZIA
à 27 ZAPAMIĉTYWANIE SNÓW.
167
ROZDZIA
à 28 WNIOSKI I ûWICZENIA NA PRZYSZàOĝû.
170
INDEKS
173
4
Tony BUZAN
Urodzony w 1942 r. w Londynie Tony Buzan jest twórc
ą Map MyĞli, Przewodniczącym Fundacji
“Mózg” (the Brain Foundation), za
áoĪycielem Trustu “Mózg” i klubów “Rusz gáową” oraz autorem
poj
Ċcia Mental Literacy (Technika MyĞlenia).
Studia rozpocz
ąá na uniwersytecie British Columbia, uzyskując w 1964 r. specjalizacjĊ z
psychologii, anglistyki, matematyki oraz nauk ogólnych. W 1966 r. pracowa
á w redakcji Daily Telegraph
przy Fleet Street i wydawa
á the International Journal of Mensa, miĊdzynarodowy magazyn dla ludzi o
wysokim ilorazie inteligencji.
Wyda
á w sumie 20 ksiąĪek (19 na temat mózgu uczenia siĊ i ludzkiej kreatywnoĞci oraz 1 zbiór
poezji). Wszystkie, w tym Use your Head (Rusz g
áową), Make the Most of your Mind (Jak w peáni
wykorzysta
ü swój umysá), Speed Reading (Sztuka szybkiego czytania), Buzan’s Book of Genius (Buzana
ksi
Ċga geniuszy) i Mental World Records (Rekordy sprawnoĞci Umysáowej) oraz Get Ahead (IĞü
naprzód) ukaza
áy siĊ w 50 krajach, przetáumaczone na 20 jĊzyków. Jego klasyczna juĪ ksiąĪka Rusz
g
áową czytana w programach BBC przekroczyáa milion egzemplarzy sprzedanych na caáym Ğwiecie.
Tony Buzan to równie
Ī niezwykáa osobowoĞü, prezenter i koproducent wielu programów
radiowych , telewizyjnych, znanych i popularnych w Anglii i na
Ğwiecie, w tym bijący rekordy
ogl
ądalnoĞci program Telewizji BBC Rusz gáową, serial Otwarta gáowa (ITV), Zaczarowana pĊtla, 1-
godzinny program dokumentalny na temat umys
áu i liczne programy typu talk-show. Jego dwa ostatnie
videoprogramy to: Pot
Ċga umysáu (dystrybutor BBC Video), poĞwiĊcony wykorzystaniu map myĞli w
biznesie (pierwsza nagroda na Festiwalu IVCA w 1991 r.) oraz Gdyby tak najpierw… b
Ċdący nowym
spojrzeniem na pora
ĪkĊ i sukces.
Tony Buzan jest doradc
ą rządu i licznych organizacji miĊdzynarodowych. m. in. BP, Barelays
International, Digital Equipement Corporation, Electronic Date Systems, Hewlett-Packard i IBM.
Wyk
áada równieĪ w czoáowych miĊdzynarodowych centrach biznesu, szkoáach i na uniwersytetach.
Cz
áonkowie Organizacji Máodych VIP-ów nazywają go pieszczotliwie “Mister Mózg”. Autor tej ksiąĪki
5
jest równie
Ī twórcą Memoriad, Mistrzostw ĝwiata w ZapamiĊtywaniu i wspóátwórcą Olimpiad Gier
Umys
áowych. Wiele uwagi w swojej dziaáalnoĞci poĞwiĊca ludziom mającym trudnoĞci w uczeniu siĊ.
Posiada najwy
Īszy na Ğwiecie “iloraz inteligencji twórczej”.
Ponadto Tony Buzan pe
áni funkcjĊ doradcy trenerów i zawodników lekkoatletycznych druĪyn
olimpijskich, m.in. konsultuje treningi brytyjskiej ekipy olimpijskiej wio
Ğlarzy i szachistów. Jest
cz
áonkiem MiĊdzynarodowej Rady Psychologów i Instytutu Treningu i Rozwoju. NaleĪy do Instytutu
Dyrektorów, jest honorowym obywatelem Miasta Londynu i Protektorem Stowarzyszenia M
áodych
Przedsi
Ċbiorców przy uniwersytetach Cambridge i Bristolskim. Uzupeánieniem jego listy dyplomów i
wyró
ĪnieĔ, na której znajduje siĊ równieĪ nagroda organizacji YPO
1
, jest ostatnio przyznana przez EDS
2
nagroda Eagle Catcher Award (Nagroda
àowców Oráów), wrĊczana tym, którzy próbują osiągnąü
niemo
Īliwe i robią to!
1
YPO - Young President Organisation, organizacja m
áodych VIP-ów, zrzeszająca wybitnych máodych ludzi zajmujących
wysokie stanowiska
2
Electronic Data System - jedna z najwi
Ċkszych amerykaĔskich firm komputerowych
6
(dedykacje i podzi
Ċkowania)
Wybrance muz, idealnej córce Zeusa i Mnemozyny i mojej drogiej przyjació
áce, artystce Lorraine
Gill
Osoby, których pomoc i wspó
ápraca umoĪliwiáa mi napisanie tej ksiąĪki i którym dziĊkujĊ w
szczególno
Ğci:
Zita Albes; Jennie Allen; Astrid Andersen, Jeannie Beattie; Nick Beytes; Mark Brown; Joy Buttery;
mojemu bratu Barry’emu Buzanowi; Bernard Chibnall; Tessa Clark; Carol Coaker; Steve i Fanny
Colling; Susan Crockford; Tricia Date; Janet Dominey; Charles Elton; Janice English; Lorraine Gill; Bill
Harris; Brian Helweg-Larsen; Thomas Jarlov; Trish Lillis; Hermione Lovell; Annette McGee; Joe
McMahon; Vanda North; Khalid Ranjah; Pep Reiff; Auriol Roberts; Robert Millar Smith; Chirs i Pat
Stevens; Jan Streit; Christoper Tatham; Lee Taylor; Nancy Thomas; Sue Vaudin; Jim Ward; Bill Watts;
Gillian Watts; Phyllida Wilson.
7
Wprowadzenie:
Ju
Ī w latach dzieciĊcych, podobnie jak kaĪdy z moich rówieĞników - zacząáem poznawaü
tajemniczy i trudny do opisania
Ğwiat ludzkiej pamiĊci. To byáo naprawdĊ fascynujące. W miarĊ upáywu
lat odkrywa
áem, Īe w sytuacjach przypadkowych, w zabawie lub w czasie wypoczynku moja pamiĊü
dzia
áaáa tak niezawodnie, Īe nawet tego nie zauwaĪaáem, ale w czasie egzaminów czy klasówek
zawodzi
áa wyraĨnie. Ku memu zdumieniu, w takich sytuacjach juĪ wtedy mówiáo siĊ o “záej pamiĊci” -
przera
Īającej niekiedy krainie zapominania.
W dzieci
Ĕstwie miaáem duĪo do czynienia ze zwierzĊtami na wsi i przekonywaáem siĊ naocznie
jak cz
Ċsto stworzenia pogardliwie zwane “gáupimi” wykazują pamiĊü o wiele lepszą niĪ moja. Dlaczego
wi
Ċc ta nasza ludzka tak czĊsto zawodzi?
Temat ten poch
áaniaá mnie coraz bardziej. ZagáĊbiáem siĊ po uszy w ksiąĪkach, artykuáach,
literaturze fachowej. Zaczynaj
ąc od podstaw czytaáem o staroĪytnych Grekach, którzy wymyĞlili
pierwsze techniki i systemy pami
Ċciowe, przydatne w praktyce dnia codziennego i jak staroĪytni
Rzymianie wykorzystywali je do zapami
Ċtywania rozbudowanej mitologii, treĞci caáych ksiąg oraz
wielogodzinnych przemówie
Ĕ wygáaszanych póĨniej ku zdumieniu sáuchaczy w czasie senackich obrad i
posiedze
Ĕ.
W latach studenckich zajmowa
áem siĊ dalej tą tematyką. KtóregoĞ dnia uderzyáa mnie pewna
my
Ğl: przecieĪ te podstawowe metody i techniki pamiĊciowe mogą nie tylko usprawniü pamiĊü
“mechaniczn
ą”, dziĊki której czáowiek powtarza coĞ jak papuga, ale posáuĪyü równieĪ do stworzenia
gigantycznej umys
áowej “bazy danych” z báyskawicznym dostĊpem, a przy okazji zwiĊkszyü ogólną
zdolno
Ğü pojmowania i rozumowania.
Zacz
ąáem wiĊc stosowaü te techniki ucząc siĊ do egzaminów; aby ksztaáciü wyobraĨniĊ i
wzmacnia
ü wáasną pamiĊü pomagaáem równieĪ kolegom, zwáaszcza tym zagroĪonym skreĞleniem z listy,
którzy szybko zacz
Ċli uzyskiwaü noty dobre i celujące.
Gwa
átowny rozwój badaĔ nad tajnikami umysáu w ostatnim dziesiĊcioleciu potwierdziá to, co
wszyscy mnemotechnicy, uczestnicy gier umys
áowych, prestidigitatorzy i teoretycy wiedzieli od dawna:
8
pojemno
Ğü naszej pamiĊci i moĪliwoĞci odtwarzania zapamiĊtanych informacji są o wiele, zaskakująco
wiele wi
Ċksze niĪ nam siĊ wydaje.
Pami
Ċü na zawoáanie stanowi kompleksowe rozwiniĊcie wątków pamiĊciowych, którym
po
ĞwiĊciáem jeden z rozdziaáów innej mojej ksiąĪki Rusz gáową pozwoli ci ona na pierwsze kroki po
niezwyk
áym miejscu, które powinno zaczynaü listĊ siedmiu cudów Ğwiata: po “wiszących ogrodach”
naszej nieograniczonej pami
Ċci i niczym nie skrĊpowanej wyobraĨni.
9
Nasze 21 urodziny
Specjalne, jubileuszowe wydanie Pami
Ċci na zawoáanie, które trzymasz w rĊku, przypadáo w 21-
lecie wydania innej mojej ksi
ąĪki pt. Use your Head (Rusz gáową), z której spoáecznoĞü Ğwiata
dowiedzia
áa siĊ po raz pierwszy o mapach myĞli. Byáo to w 1974 r., a mapy myĞli okazaáy siĊ pierwszym
od pi
Ċciuset lat nowym systemem pamiĊciowym.
Na pocz
ątku lat 90-tych ludzi interesujących siĊ üwiczeniem i rozwojem pamiĊci byáo juĪ tak
wielu,
Īe moĪliwe staáo siĊ zorganizowanie pierwszej Memoriady - MiĊdzynarodowych Mistrzostw
ĝwiata w ZapamiĊtywaniu. Wykorzystując metody i techniki pamiĊciowe opisane w tej ksiąĪce
zawodnicy bior
ący w niej udziaá zapamiĊtywali taliĊ kart w niecaáe 3 minuty, liczby nawet 100-cyfrowe i
w ogóle ogromn
ą iloĞü róĪnych informacji w niewiarygodnie krótkim czasie.
Dominic O’Brien i Jonathan Hancock, obaj mistrzowie
Ğwiata, wyjaĞniali opinii publicznej w jaki
sposób doszli do swoich niezwyk
áych zdolnoĞci zapamiĊtywania tworząc tak gigantyczne “mapy
pami
Ċciowe, oparte o zasadĊ OBRAZ PLUS AKCJA (patrz str. …). Coraz liczniejsze dowody
potwierdza
áy skutecznoĞü owych map myĞli i zasad mnemotechnicznych opisanych w niniejszej ksiąĪce.
W szkole w Eton
3
16-letni James Longwrth ustanowi
á rekordy Ğwiata w zapamiĊtaniu liczb
wielocyfrowych i kolejno
Ğci kart (taliĊ w 1,5’!). DziĊki technikom pamiĊciowym i mapom myĞli ów
student uzyskiwa
á wybitne oceny na egzaminach, w najmniejszym stopniu nie rezygnując z aktywnego
Īycia teatralnego, towarzyskiego i sportowego.
Natasza Diot, uczennica szko
áy St. David w Ashford, Middlesex, zdobyáa mistrzostwo Ğwiata
kobiet w zapami
Ċtywaniu, uzyskując 9 szóstek w systemie GCSE
4
, b
Ċdąc przy tym wybitną sportsmenką.
3
Najwi
Ċksza elitarna szkláa Ğrednia w Anglii (w regionie Londynu) (przyp. táum.)
4
System ocen na egzaminach do szko
áy Ğredniej w Wielkiej Brytanii.
10
Natasza wkrótce potem zosta
áa moim asystentem badawczym; to m. in. dziĊki jej pomocy powstaáa
ksi
ąĪka Buzan’s Book of Genius.
A James Lee zab
áysnąá jako gwiazda telewizyjna. Pojawiá siĊ ostatnio w programie, w którym
zadziwia
á widzów niezwykáymi popisami pamiĊciowymi.
Zainspirowani tymi przyk
áadami czáonkowie klubów Rusz gáową powoáali specjalną grupĊ
“pami
Ċciowców”, dla których metody i techniki pamiĊciowe staáy siĊ swoistym “aerobicem mentalnym” i
sposobem na zapami
Ċtanie tysiĊcy przydatnych w Īyciu codziennym danych i informacji.
W 1993 r. zasady mnemotechniczne wy
áoĪone w PamiĊci na zawoáanie, a zwáaszcza teoria
kryj
ąca siĊ w micie o Zeusie i Mnemozynie (patrz str. …) daáy podstawy nowej formule pracy umysáu:
E+
o P= K
f
, w my
Ğl której energia
5
dodana do pami
Ċci wyzwala nieskoĔczoną kreatywnoĞü ludzkiego
umys
áu.
Twoja przygoda w tym magicznym i fantastycznym
Ğwiecie wáaĞnie siĊ zaczyna…
5
Rozumiana jako
Īywa praca wyobraĨni (przyp. táum.)
11
Jak pos
áugiwaü siĊ “Posáugiwaniem siĊ pamiĊcią”
Uk
áad tej ksiąĪki jest tak skomponowany, aby moĪliwie najszybciej osiągnąü zamierzoną poprawĊ
pami
Ċci. TreĞü caáoĞci dzieli siĊ na trzy gáówne czĊĞci. Z czĊĞci I. dowiesz siĊ jak ksztaátowaáa siĊ nasza
wiedza o pami
Ċci i systemach pamiĊciowych. W czĊĞci II. znajdziesz opis Gáównego Systemu
Pami
Ċciowego oraz jak go wykorzystywaü w praktyce. Po lekturze czĊĞci III. nauczysz siĊ zapamiĊtywaü
dowolne informacje dzi
Ċki mapom myĞli.
A bardziej dok
áadnie: rozdziaáy 1 - 9 obejmują sprawdzian twoich obecnych moĪliwoĞci
pami
Ċciowych, podstawowe informacje o dziaáaniu pamiĊci i podstawowe zasady, które musisz znaü, aby
rozwin
ąü pamiĊü w stopniu naprawdĊ niezwykáym. Poznasz tu podstawy àaĔcuchowej Metody SkojarzeĔ
i kilka “dora
Ĩnych” list tzw. zakáadek pamiĊci umoĪliwiających zapamiĊtanie 10, 20 i 25 dowolnych
informacji.
Rozdzia
á 10. pokazuje jak powiĊkszyü poznane listy zakáadek 10-krotnie, a póĨniej 100-krotnie!
W rozdziale 11. przeczytasz o tym, jak zachowuje si
Ċ pamiĊü w funkcji czasu, dziĊki czemu
b
Ċdziesz mógá tak rozáoĪyü pracĊ lub naukĊ, aby maksymalnie wykorzystaü jej moĪliwoĞci.
Rozdzia
á 12. to Gáówny System PamiĊciowy, nazwany tak dlatego, Īe tworzy podstawĊ dla
praktycznie nieograniczonej liczby innych systemów, przydatnych zw
áaszcza do zapamiĊtywania
informacji opisanych w rozdzia
áach 14 - 21, wiĊc kart, liczb wielocyfrowych (poprawisz dziĊki temu
wyniki swoich testów na inteligencj
Ċ), numerów telefonów, spraw do zaáatwienia, rocznic, terminów i dat
z ca
áego bieĪącego stulecia, sáów obcego pochodzenia i sáów obcojĊzycznych.
Rozdzia
á 22. traktuje o nowej technice zwanej mapą myĞli. Ta nowa metoda pamiĊciowa
prze
áoĪona na sztukĊ notowania polepszy conajmniej 10-krotnie to, jak zapamiĊtujesz i odtwarzasz
zapami
Ċtane informacje.
Z rozdzia
áów 23 - 27 dowiesz siĊ, jak áączyü mapy myĞli z innymi systemami pamiĊciowymi, aby
áatwiej zapamiĊtywaü nazwiska i twarze, przypominaü sobie to, co zapomniaáeĞ, lepiej zdawaü egzaminy
ustne i pisemne, wyg
áaszaü przemówienia, opowiadaü dowcipy i zapamiĊtywaü sny.
12
Bardzo polecam, aby
Ğ najpierw przejrzaá caáą ksiąĪkĊ ot tak, dla przyjemnoĞci, a póĨniej
przeczyta
á uwaĪnie rozdziaáy 1 - 13, co da ci solidne podstawy do dalszych üwiczeĔ.
Wychodz
ąc z tego poziomu moĪesz dalej czytaü w dowolnej kolejnoĞci rozdziaáy od 14 do 21,
albo przeskoczy
ü od razu do rozdziaáu 22., po czym zapoznaü siĊ z treĞcią rozdziaáów 23 - 28, teĪ
niekoniecznie w narzuconej kolejno
Ğci.
Najwa
Īniejsze jest jednak to, abyĞ w miarĊ czytania w maksymalnym stopniu wykorzystywaá siáĊ
swoich skojarze
Ĕ i niczym nie skrĊpowaną wyobraĨniĊ. PamiĊtaj, Īe masz siĊ przede wszystkim bawiü!
13
CZ
ĉĝû I.
HISTORIA WIEDZY O PAMI
ĉCI I SYSTEMACH PAMIĉCIOWYCH.
14
Rozdzia
á 1.
Czy masz doskona
áą pamiĊü?
Masz fenomenaln
ą pamiĊü. To stwierdzenie jest prawdą, mimo powszechnie uznawanych
stwierdze
Ĕ w rodzaju:
1. Wi
ĊkszoĞü z nas zapamiĊtuje zaledwie 10% nazwisk napotykanych ludzi
2. Wi
ĊkszoĞü z nas zapomina co najmniej 39% podawanych nam numerów telefonów
3. Uwa
Īamy, Īe w starszym wieku pamiĊü gwaátownie siĊ pogarsza
4. Wielu z nas pije, a przeci
Ċtna dawka alkoholu w typowym “drinku” niszczy 1000 komórek
mózgowych
5. Bez wzgl
Ċdu na rasĊ, wiek, kulturĊ i poziom wyksztaácenia czáowiek ciągle narzeka na záą pamiĊü
6. Wszelkie niepowodzenia, równie
Ī w sztuce zapamiĊtywania, zrzucamy na ogóá na konto tego, Īe
jeste
Ğmy tylko ludĨmi, a wiĊc, Īe nasze klĊski są “dziedziczną” cechą naszej natury
7. Najpewniej wypadn
Ċ fatalnie w wiĊkszoĞci testów pamiĊciowych opisywanych w nastĊpnym
rozdziale.
Jak upora
ü siĊ z trudnoĞciami przedstawionymi w p. 1, 2 i 7 dowiesz siĊ z dalszej czĊĞci tej
ksi
ąĪki. Przekonasz siĊ, Īe moĪna Ğwietnie daü sobie radĊ z wszystkimi testami pamiĊciowymi, naprawdĊ
áatwo zapamiĊtywaü nazwiska, numery telefonów itp. - jeĞli tylko wiesz jak.
Pami
Ċü moĪe pogarszaü siĊ z wiekiem, ale tylko jeĞli przestajesz siĊ nią posáugiwaü, odwrotnie -
je
Ğli ją üwiczysz, staje siĊ coraz lepsza, bez wzglĊdu na upáyw czasu.
Nie ma wyra
Ĩnych dowodów na to, Īe umiarkowane spoĪywanie alkoholu niszczy komórki
mózgowe. Nieporozumienie bierze si
Ċ stąd, Īe nadmierne uĪywanie alkoholu - i tylko ndamierne -
rzeczywi
Ğcie prowadzi do trwaáych uszkodzeĔ w korze mózgowej.
15
Powszechne narzekania na z
áą pamiĊü w kulturach róĪnych ras i narodów przypisaü naleĪy nie
u
áomnoĞci natury ludzkiej i/lub cechom “dziedzicznym”, ale dwóm podatnym na zmiany czynnikom: 1/
negatywnemu nastawieniu i 2/ brakowi wiedzy.
ZMIANA NEGATYWNEGO MY
ĝLENIA
Jest taka nieformalna organizacja o zasi
Ċgu miĊdzynarodowym, której liczba czáonków stale
ro
Ğnie. Organizacja ta o charakterze klubu szczyci siĊ dewizą: mam coraz gorszą pamiĊü.
Jak
Īe czĊsto spotykamy ludzi, którzy entuzjastycznie i z najwyĪszym upodobaniem stwierdzają:
“wie pan. moja pami
Ċü nawet w poáowie nie umywa siĊ do tej, jaką miaáem w máodoĞci” albo “no nic nie
poradz
Ċ, wszystko zapominam”, na co ich rozmówcy równie entuzjastycznie odpowiadają: “znam, znam
to uczucie, u mnie, wie pan jest jeszcze gorzej…”.
I ludzie ci, ujmuj
ąc siĊ krzepiąco pod ramiona, schodzą radoĞnie ze szczytów sprawnoĞci
umys
áowej w mroczną dolinĊ “máodocianych sklerotyków”, gdyĪ takie rozmowy wiodą nawet 30-
latkowie.
To negatywne, niebezpieczne i b
áĊdne w dodatku myĞlenie rodzi siĊ z braku wáaĞciwego treningu;
zadaniem tej ksi
ąĪki jest zmieniü tĊ sytuacjĊ.
Zatrzymajmy si
Ċ na chwilĊ przy tej “superpamiĊci” w máodym wieku, do której tak wielu z nas
powraca nostalgiczn
ą myĞlą. JeĞli sam chcesz zobaczyü jak to wygląda, odwiedĨ jakąĞ szkoáĊ
podstawow
ą tuĪ po lekcjach, wejdĨ np. do klasy 1-szo lub 2-go klasistów i zapytaj, co uczniowie
zostawili (czyt. zapomnieli) przed pój
Ğciem do domu. I znajdziesz na pewno: zegarki, oáówki, pióra,
s
áodycze, pieniądze, kurtki i inne okrycia, ksiąĪki, kubki, gumki, maskotki, sprzĊt sportowy i inne
ca
ákiem waĪne dla máodego czáowieka rzeczy.
Jedyna ró
Īnica miĊdzy dorosáym w Ğrednim wieku, który zapomniaá wykonaü waĪnego telefonu
lub zostawi
á teczkĊ z dokumentami w biurze, a siedmiolatkiem, który po powrocie do domu stwierdza, Īe
zostawi
á w szkole zegarek, swoje kieszonkowe lub zeszyty z zadaną pracą domową leĪy w zachowaniu.
16
Siedmiolatek na pewno nie wpadnie w depresj
Ċ, nie záapie siĊ za gáowĊ i nie krzyknie: Rany boskie, mam
dopiero 7 lat i ju
Ī przestajĊ pamiĊtaü!
Zapytaj sam siebie: o ilu rzeczach tak naprawd
Ċ pamiĊtasz kaĪdego dnia? WiĊkszoĞü z nas powie:
od 100 do 10.000. W rzeczywisto
Ğci jest to kilka milionów róĪnych informacji. Nasza pamiĊü jest po
prostu niezwyk
áą, pracuje z niebywaáą wrĊcz efektywnoĞcią. PrzecieĪ maáo kto zdaje sobie sprawĊ z
faktu,
Īe kaĪde wypowiadane lub sáyszane sáowo jest najpierw wydobywane z pokáadów pamiĊci, potem
rozpoznawane i wreszcie umieszczane we w
áaĞciwym kontekĞcie. I ten proces dzieje siĊ niemal
NATYCHMIAST! Wszystko, dos
áownie wszystko co robimy kaĪdego dnia, przez caáe Īycie, kaĪda nasza
percepcja, my
Ğl jest funkcją naszej pamiĊci. Jej dziaáanie jest niemal perfekcyjne. Te nieliczne
(procentowo) rzeczy, o których zapominamy lub których nie pami
Ċtamy, to jak nieliczne plamy na
bezmiarze oceanu. I jak na ironi
Ċ o tych niewielu niedomaganiach pamiĊci pamiĊtamy gáównie dlatego,
Īe są tak rzadkie.
Dzisiaj mamy coraz wi
Ċcej dowodów na to, Īe nasza pamiĊü moĪe byü nie tylko o caáe niebo
lepsza ni
Ī nam siĊ wydaje, ale wrĊcz doskonaáa.
Oto argumenty, które warto przemy
Ğleü:
1. Sny.
Wielu ludziom
Ğnią siĊ bardzo wyraĨnie i Īywo znajomi, przyjaciele, czáonkowie rodziny,
kochankowie nie widziani od wielu dziesi
ątków lat. I Ğnią im siĊ tak, jakby rozmawiali z nimi
wczoraj- wszystkie obrazy s
ą kolorowe, peáne szczegóáów i bardzo, bardzo realne. A wiĊc gdzieĞ w
mózgu musi istnie
ü obszerna “przechowalnia” takich wiernych obrazów i skojarzeĔ, które nie blakną
z up
áywem czasu i które moglibyĞmy sobie przypomnieü, gdyby zadziaáaá wáaĞciwy wyzwalacz. Z
rozdzia
áu 27. (str. …) dowiesz siĊ, jak zapamiĊtywaü sny.
2. Nag
áe, przypadkowe przypomnienia.
Chyba
ka
Īdy z nas tego doĞwiadczaá. W najmniej spodziewanym miejscu przypominamy sobie ludzi lub
zdarzenia z przesz
áoĞci. Tak dzieje siĊ np. kiedy odwiedzamy starą szkoáĊ. JakiĞ zapach, dotkniĊcie,
szczegó
á, dĨwiĊk wywoáują niekiedy istną lawinĊ obrazów pozornie zapomnianych. Skoro dziĊki
17
jakiemu
Ğ wraĪeniu zmysáowemu moĪemy odtworzyü, i to szczegóáowo, jakiĞ zapomniany obraz, fakt,
Īe zapach ĞwieĪo upieczonego chleba lub dĨwiĊk melodii przywoáują bardzo wyraĨne wspomnienia z
przesz
áoĞci, w takim razie gdyby te “wyzwalacze” byáy bardziej precyzyjne, przypominalibyĞmy
sobie znacznie, znacznie wi
Ċcej. Z powyĪszych doĞwiadczeĔ wynika, Īe mózg zatrzymuje takie
informacje.
3. Fenomen rosyjskiego “S”
Na
pocz
ątku 20-go wieku máody rosyjski dziennikarz Szereszewski (A.R. Luria w ksiąĪce The Mind of
Mnemonist nazywa go po prostu “S”) przychodzi
á na liczne i gadatliwe kolegia redakcyjne i ku
zdziwieniu obecnych, nigdy nie robi
á notatek. Zmuszony do wyjaĞnieĔ zmieszany przyznaá, Īe nie
rozumie po co mia
áby w ogóle coĞ pisaü. Z jego oĞwiadczeĔ wynikaáo, Īe najzwyczajniej w Ğwiecie
pami
Ċta kaĪde sáowo redaktora naczelnego, problem wiĊc nie istnieje. Poddany sprawdzianowi “S”
rzeczywi
Ğcie udowodniá, Īe pamiĊta nie tylko kto co mówiá na zebraniu sáowo w sáowo, zdanie po
zdaniu, ale nawet zmiany intonacji. Przez nast
Ċpnych 30 lat jego niezwykáe umiejĊtnoĞci badaá i
testowa
á Aleksander Luria, czoáowy ówczesny rosyjski psycholog i ekspert w dziedzinie pamiĊci.
Luria wykaza
á, Īe “S” nie jest jakimĞ przypadkiem anormalnym. lecz po prostu ma doskonaáą pamiĊü.
Stwierdzi
á równieĪ, Īe “S” juĪ w bardzo máodym wieku zacząá stosowaü podstawowe reguáy
mnemoniki (patrz rozdzia
á 4, str. …), co szybko staáo siĊ jego drugą naturą. “S” nie byá przypadkiem
wyj
ątkowym. Historia edukacji, medycyny i psychologii aĪ roi siĊ od podobnych przypadków, tj.
ludzi z pami
Ċcią doskonaáą, których mózgi nie odbiegaáy od normy, i którzy jako dzieci “odkryli”
podstawowe mechanizmy dzia
áania pamiĊci.
4. Eksperymenty prof. Rosensweiga
Prof.
Mark Rosensweig, kalifornijski neuropsycholog, przez wiele lat bada
á pojedynczą komórkĊ mózgu i
jej mo
ĪliwoĞci przekazywania informacji. JuĪ w 1974 r. naukowiec stwierdziá, Īe gdyby przez caáe
swoje
Īycie nasz mózg zapamiĊtywaá co sekundĊ 10 nowych informacji, wykorzystalibyĞmy jeszcze
o wiele mniej ni
Ī poáowĊ jego moĪliwoĞci. Rosensweig podkreĞliá równieĪ, Īe problemy pamiĊciowe
18
nie maj
ą niczego wspólnego z pojemnoĞcią mózgu, a wiąĪą siĊ raczej ze sposobem “organizacji i
zarz
ądzania” tym swoistym magazynem pamiĊci o praktycznie nieograniczonej kubaturze.
5. Do
Ğwiadczenia prof. Penfielda
Prof.
Wilder Penfield z Kanady doszed
á do odkryü związanych z pojemnoĞcią ludzkiej pamiĊci przez
przypadek. Pobudza
á mianowicie cienkimi elektrodami pojedyncze neurony, aby zlokalizowaü te
obszary mózgu, które wywo
áują ataki epilepsji. Ku swemu zdziwieniu stwierdziá, Īe w wyniku
pobudzania niektórych komórek, jego pacjenci zaczynali przypomina
ü sobie odlegáą przeszáoĞü. I nie
by
áy to “zwykáe” przypomnienia, a raczej barwny, szczegóáowy opis dawnego przeĪycia, z peáną
gam
ą związanych z nim wraĪeĔ zmysáowych, a wiĊc zapachów, dĨwiĊków, smaków, ruchu itp.
Odleg
áoĞü w czasie tych przeĪyü mieĞciáa siĊ od kilku godzin przed eksperymentem do 40 i wiĊcej lat
wstecz.
Penfield wywnioskowa
á wiĊc, Īe w kaĪdej komórce lub wiązce komórek znajduje siĊ
dok
áadny zapis wszystkiego, co nam siĊ przydarzyáo w Īyciu i gdyby tylko znaleĨü wáaĞciwy
“wyzwalacz” da
áoby siĊ wyĞwietliü taki film z przeszáoĞci ze wszystkimi szczegóáami.
6. Ilo
Ğü moĪliwych poáączeĔ miĊdzy neuronami mózgu
Prof. Piotr
Anokhin, najzdolniejszy ucze
Ĕ sáynnego Pawáowa, badaá w ostatnich latach moĪliwoĞci poáączeĔ
mi
Ċdzy komórkami ludzkiego mózgu. Jego odkrycia staáy siĊ niezwykle waĪne dla badaczy pamiĊci.
Otó
Ī wydaje siĊ, Īe “Ğlad pamiĊciowy” przyjmuje postaü obwodu elektromagnetycznego utrwalonego
przez ró
Īne konfiguracje poáączeĔ miĊdzy komórkami mózgowymi.
Anokhin wiedzia
á juĪ, Īe mózg zawiera ok. biliona komórek, ale ta gigantyczna
liczba wydaje si
Ċ i tak maáa w porównaniu z iloĞcią moĪliwych poáączeĔ miĊdzy nimi. Rosyjski
uczony obliczy
á, Īe liczba takich konfiguracji albo “stopni swobody” jest tak ogromna, Īe - uĪywając
jego s
áów - “… trzeba by ją zapisaü szeregiem cyfr (normalnej wielkoĞci) przekraczającym póátora
miliona kilometrów”. Przy takiej ilo
Ğci poáączeĔ nasz mózg to rzeczywiĞcie gigantyczna klawiatura,
na której mo
Īna wygrywaü setki milionów róĪnych melodii.
Twoja pami
Ċü, to wáaĞnie ta muzyka.
19
7. Do
Ğwiadczenia “przedĞmiertne”
Wielu
ludzi ogl
ądaáo z doáu migotliwą powierzchniĊ basenu w przekonaniu, Īe zostaáo im nie wiĊcej niĪ 2
minuty
Īycia. Inni widzieli gwaátownie malejącą krawĊdĨ skaáy, od której wáaĞnie odpadli, jeszcze
inni s
áyszeli narastający zgrzyt hamulców 12-tonowej ciĊĪarówki pĊdzącej na nich z szybkoĞcią 100
km/h. Ci, którzy prze
Īyli takie kraĔcowe doĞwiadczenia opowiadali zawsze o tym samym: w tych
ostatnich sekundach niczym na zwolnionym filmie ca
áe Īycie staje czáowiekowi przed oczami,
dos
áownie caáe, od chwili narodzin.
Na sugesti
Ċ, Īe byü moĪe byáy to tylko najwaĪniejsze chwile Īycia, ludzie ci z
pe
ánym przekonaniem utrzymywali, Īe byáo to caáe Īycie, áącznie z wydarzeniami, których w ogóle
nie pami
Ċtali aĪ do tych krytycznych sekund. WáaĞnie tak: zobaczyáem caáe Īycie jak na filmie - takie
zdanie uporczywie powtarza si
Ċ we wszystkich relacjach. A wiĊc kolejny dowód na niezwykáą
pojemno
Ğü naszej pamiĊci, z czego zaczynamy sobie dopiero zdawaü sprawĊ.
8. Pami
Ċü fotograficzna
Pami
Ċcią
fotograficzn
ą lub ejdetyczną są obdarzeni ludzie, którzy potrafią zapamiĊtaü z nadzwyczajną
dok
áadnoĞcią, chociaĪ zwykle na krótko, wszystko co zobaczyli. To szczególny fenomen. TĊ
umiej
ĊtnoĞü zatraca siĊ z czasem, ale rzeczywiĞcie bywa niewiarygodna. Posiadacze takiej pamiĊci
potrafili np. precyzyjnie odtworzy
ü ukáady 100 plam przypadkowo rzuconych na biaáą kartkĊ papieru.
Wniosek? Oprócz pami
Ċci krótko- i dáugotrwaáej mamy
jeszcze chwilow
ą pamiĊü fotograficzną. Wydaje siĊ równieĪ, Īe u dzieci umiejĊtnoĞü ta jest naturalną
cech
ą ich umysáu, którą jednak tracą, poniewaĪ zbyt mocno kaĪemy im koncentrowaü siĊ na
zadaniach logicznych i j
Ċzykowych, a za maáo na pracy wyobraĨni i caáoĞciowym rozwoju
mo
ĪliwoĞci umysáowych.
9. Tysi
ąc fotografii.
W
przeprowadzanych ostatnio do
Ğwiadczeniach pokazywano ludziom, mniej wiĊcej co sekundĊ, 1000
fotografii. Nast
Ċpnie psycholodzy tasowali te 1000 zdjĊü z 100-tką innych, róĪnych od oryginaáów i
prosili, aby uczestnicy eksperymentu od
áoĪyli te, których nie widzieli za pierwszym razem. Wszyscy,
20
bez wzgl
Ċdu na to jak oceniali swoją pamiĊü, rozpoznawali niemal kaĪde zdjĊcie, które widzieli, jak i
te, których nie widzieli poprzednio. Nie wszyscy pami
Ċtali kolejnoĞü prezentacji, ale zdecydowanie
pami
Ċtali obrazy - co potwierdza powszechną opiniĊ, wspartą doĞwiadczeniem, Īe lepiej
zapami
Ċtujemy twarze niĪ nazwiska.
10. Techniki pami
Ċciowe.
Techniki
pami
Ċciowe, które moĪna zawrzeü w pojĊciu “mnemonika” to system “kodów pamiĊciowych”
umo
Īliwiających zapamiĊtanie dowolnych informacji.
Do
Ğwiadczenia z wykorzystywaniem
owych metod udowodni
áy, Īe jeĞli ich “uĪytkownik” zapamiĊtuje 9 z 10 informacji, zapamiĊta
równie
Ī 900 z 1000, 9.000 z 10.000, 900.000 ze 100.000 itd. Podobnie jeĞli ktoĞ zapamiĊtuje
doskonale np. 10 z 10 informacji, zapami
Ċta równieĪ caáy ich milion. Techniki pamiĊciowe pozwalają
wykorzysta
ü fenomenalne zasoby naszej pamiĊci i wydobywaü z nich to, co nam potrzebne.
Zasady tych technik poda
áem w
rozdziale 4, w pozosta
áych znajdziecie opis najwaĪniejszych, najbardziej praktycznych i
naj
áatwiejszych do nauczenia siĊ metod pamiĊciowych oraz uwagi, jak moĪna je wykorzystaü w
niemal ka
Īdej dziedzinie naszej aktywnoĞci.
Na pocz
ątku tej niezwykáej zabawy i przygody umysáowej warto, abyĞ sprawdziá
swoj
ą pamiĊü, zobaczyá na co ją staü w tej chwili. W nastĊpnym rozdziale znajdziesz kilka testów
pami
Ċciowych, bĊdących Ğwietną bazą porównawczą dla przyszáych postĊpów. Kiedy skoĔczysz
lektur
Ċ tej ksiąĪki, wróü do tych testów raz jeszcze i porównaj wyniki. Zobacz sam na co staü twoją
pami
Ċü, wspartą nowo nabytymi umiejĊtnoĞciami. Zapewniam, Īe w wiĊkszoĞci wypadków, w miarĊ
czytania kolejnych rozdzia
áów, moĪliwoĞci twojej pamiĊci staną siĊ wrĊcz imponujące.
21
Rozdzia
á 2.
Sprawd
Ĩ swoją pamiĊü
Bardzo niewielu ludzi ch
Ċtnie poddaje siĊ takim próbom. Powód? WiĊkszoĞü z nas Īywi po prostu
mylne przekonania co do granic mo
ĪliwoĞci i sprawnoĞci wáasnego umysáu. Sposób w jaki nas uczono
(czy raczej nie uczono) w szkole sprawia,
Īe nawet te proste pomieszczone niĪej testy i zadania
pami
Ċciowe wydadzą siĊ bardzo trudne lub wrĊcz niemoĪliwe do wykonania. A jednak leĪą one
ca
ákowicie w granicach moĪliwoĞci kaĪdego przeciĊtnego umysáu. A wiĊc - to bardzo waĪne - nie
przejmuj si
Ċ ewentualnym niepowodzeniem. Po lekturze tej ksiąĪki poradzisz sobie z podobnymi
zadaniami nie tylko
áatwo, ale i z przyjemnoĞcią.
àAēCUCHOWA METODA SKOJARZEē
Przeczytaj list
Ċ poniĪszych dwudziestu sáów tylko raz i zapamiĊtaj je wszystkie w podanej
kolejno
Ğci. Zapisz je póĨniej na str.…, na której znajdziesz równieĪ zasady punktacji dla wszystkich
zada
Ĕ:
tapeta
s
áoĔ
góra
wi
Ċzienie
spódniczka
lusterko
struna
walizka
lody
ro
Ğlina
no
Īyczki
moc
gwó
ĨdĨ
bezpieczny
zegarek
melon
piel
Ċgniarka
kundel
perfumy
grawer
22
ZAK
àADKOWA METODA ZAPAMIĉTYWANIA
W ci
ągu 60 sek. zapamiĊtaj listĊ poniĪszych 10 sáów. Cel tego üwiczenia to zapamiĊtanie na
wyrywki s
áów poáączonych uprzednio z zadaną liczbą. Po upáywie 1 minuty odtwórz zapamiĊtane pary na
str. …
1. atom
6. dachówka
2. drzewo
7. szyba
3. stetoskop
8. miód
4. sofa
9. szczotka
5. aleja
10. pasta do z
Ċbów
ZAPAMI
ĉTYWANIE LICZB
Przyjrzyj si
Ċ podanym niĪej czterem 15-sto cyfrowym liczbom, i daj sobie najwyĪej póá minuty na
zapami
Ċtanie kaĪdej z nich. Po kaĪdych 30 sekundach otwórz ksiąĪkĊ na str. … i zapisz zapamiĊtaną
liczb
Ċ tak dokáadnie jak potrafisz:
1. 798485328185423
2. 493875941254945
3. 784319884385628
4. 825496581198762
NUMERY TELEFONÓW
Zapami
Ċtaj w ciągu najwyĪej 2 minut poniĪsze numery telefonów i ich wáaĞcicieli, po czym na str.
… odpowiedz na stosowne pytania:
Sklep ze zdrow
ą ĪywnoĞcią
7857953
Twój partner od tenisa
8407336
Hydraulik
6910262
Stró
Ī na parkingu
7812702
23
Kwiaciarnia
7185739
Kasa teatralna
8679521
Lekarz domowy
2429111
Dyskoteka
6441616
Ulubiona restauracja
3546350
Radny
4570100
ZAPAMI
ĉTYWANIE KART I ICH KOLEJNOĝCI
Poni
Īej znajdziesz ponumerowane od 1 do 52 karty caáej talii. PoĞwiĊü nie wiĊcej niĪ 5 minut na
zapami
Ċtanie caáoĞci, po czym na str. … zapisz je w inne kolejnoĞci
1. 10-tka karo
27.
4-ka kier
2. As pik
28.
2-ka karo
3. 3-ka kier
29.
Walet pik
4. Walet trefl
30.
6-tka pik
5. 5-tka trefl
31.
2-ka kier
6. 5-tka kier
32.
4-ka karo
7. 6-tka kier
33.
3-ka pik
8. 8-ka trefl
34.
8-ka karo
9. As trefl
35.
As kier
10. Dama trefl
36.
Dama pik
11. Król pik
37.
Dama karo
12. 10-tka kier
38.
6-ka karo
13. 6-tka trefl
39.
9-ka pik
14. 3-ka karo
40.
10-ka trefl
15. 4-ka pik
41.
Król kier
24
16. 4-ka trefl
42.
9-tka kier
17. Dama kier
43.
8-ka pik
18. 5-tka pik
44.
7-ka pik
19. Walet karo
45.
3-ka trefl
20. 7-ka kier
46.
As karo
21. 9-tka trefl
47.
10-tka pik
22. Król karo
48.
8-ka kier
23. 7-ka trefl
49.
7-ka karo
24. 2-ka pik
50.
9-tka karo
25. Walet kier
51.
2-ka trefl
26. Król trefl
52.
5-ka karo
NAZWISKA I TWARZE
Przyjrzyj si
Ċ dziesiĊciu twarzom, narysowanym na nastĊpnych dwóch stronach. Po dwóch
minutach wpisz w
áaĞciwe nazwisko pod wáaĞciwymi twarzami na str. …. Zasady punktacji znajdziesz na
str. …
DATY I WYDARZENIA
To Twój ostatni test - kilka do
Ğü waĪnych dat z historii. ZapamiĊtaj je w ciągu 2 min., po czym
sprawd
Ĩ pamiĊü na str. …
(twarze jak na str. 22 - 23 orygina
áu)
podpisy pod rysunki:
1. Nadarkiewicz
2. Zacharski
3. Paw
áowski
4. Szkudlarek
5. Kowalska
6. Kaniewska
7. Kalinowski
8. Krukowski
9. Pucis
10. Nowicka
25
1. 1770
urodzi
á siĊ Beethoven
2. 1815
bitwa pod Waterloo
3. 1808
wynalazek teleskopu
4. 1905
opublikowanie teorii wzgl
ĊdnoĞci Einsteina
5. 1775
ameryka
Ĕska Deklaracja NiepodlegáoĞci
6. 1789
Rewolucja Francuska
7. 1146
pocz
ątek panowania Bolesáawa KĊdzierzawego w Polsce
8. 1772
Roggeveen odkrywa Wysp
Ċ Wielkanocną
9. 1605
bitwa pod Kircholmem
10. 44 pne
Ğmierü Cezara z rąk zamachowców
ODPOWIEDZI
àAēCUCHOWA METODA SKOJARZEē (patrz str. …)
Zapisz poni
Īej to, co zapamiĊtaáeĞ, w Īądanej kolejnoĞci
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
Punktacja: wpisz poni
Īej liczbĊ elementów, które zapamiĊtaáeĞ w ogóle oraz liczbĊ elementów,
26
zapami
Ċtanych w zadanej kolejnoĞci (jeĞli zmieniáeĞ kolejnoĞü dwóch elementów, oba zapamiĊtaáeĞ Ĩle
wg tego kryterium). Postaw sobie 1 punkt za ka
Īdy zapamiĊtany element i 1 punkt za kaĪdy zapamiĊtany
element we w
áaĞciwej kolejnoĞci. )Maksymalna iloĞü punktów - 40).
Liczba elementów zapami
Ċtanych -
Liczba elementów zapami
Ċtanych
we w
áaĞciwej kolejnoĞci
-
ZAK
àADKOWA METODA ZAPAMIĉTYWANIA (patrz str. …)
Przy ka
Īdej podanej niĪej liczbie wpisz przyporządkowany jej element:
10.
1.
8.
3.
6.
5.
4.
7.
2.
9.
Liczba prawid
áowo zapamiĊtanych par: _______
ZAPAMI
ĉTYWANIE LICZB (patrz str. …)
Zapisz obok ka
Īdą z zapamiĊtanych 15-cyfrowych liczb
A _______________________________
B _______________________________
C _______________________________
D _______________________________
Postaw sobie 1 punkt za ka
Īdą cyfrĊ zapisaną we wáaĞciwym miejscu i zsumuj je (x).
Wynik:
x
60
=
27
NUMERY TELEFONÓW (patrz str. …)
Sklep ze zdrow
ą ĪywnoĞcią
_______________________________
Twój partner od tenisa
_______________________________
Hydraulik
_______________________________
Stró
Ī na parkingu
_______________________________
Kwiaciarnia
_______________________________
Kasa teatru
_______________________________
Lekarz domowy
_______________________________
Dyskoteka
_______________________________
Ulubiona restauracja
_______________________________
Radny
_______________________________
Punktacja: 1 punkt za ka
Īdy dobrze zapamiĊtany numer (nawet jeĞli pomylisz tylko cyfrĊ,
dodzwonisz si
Ċ niestety do kogoĞ innego) Zsumuj je wszystkie (x). Maksymalna iloĞü punktów - 10.
Wynik:
x
10
=
ZAPAMI
ĉTYWANIE KART (patrz str. …)
Odtwórz oryginaln
ą listĊ w odwrotnej kolejnoĞci
52.
__________________
26.
__________________
51.
__________________
25.
__________________
50.
__________________
24.
__________________
49.
__________________
23.
__________________
48.
__________________
22.
__________________
47.
__________________
21.
__________________
46.
__________________
20.
__________________
45.
__________________
19.
__________________
28
44.
__________________
18.
__________________
43.
__________________
17.
__________________
42.
__________________
16.
__________________
41.
__________________
15.
__________________
40.
__________________
14.
__________________
39.
__________________
13.
__________________
38.
__________________
12.
__________________
37.
__________________
11.
__________________
36.
__________________
10.
__________________
35.
__________________
9.
__________________
34.
__________________
8.
__________________
33.
__________________
7.
__________________
32.
__________________
6.
__________________
31.
__________________
5.
__________________
30.
__________________
4.
__________________
29.
__________________
3.
__________________
28.
__________________
2.
__________________
27.
__________________
1.
__________________
Za ka
Īdą prawidáową odpowiedĨ postaw sobie jeden punkt.
ZAPAMI
ĉTYWANIE NAZWISK I TWARZY (patrz str. …)
Pod ka
Īdym rysunkiem wpisz wáaĞciwe nazwisko.
Punktacja: jeden punkt za ka
Īdą wáaĞciwą odpowiedĨ.
rysunki jak na str. 28 - 29 orygina
áu
29
DATY I WYDARZENIA (patrz str. …)
9. _______________________________ bitwa pod Kircholmem
6. _______________________________ Rewolucja Francuska
1. _______________________________ rok urodzin Beethovena
10. _______________________________
Ğmierü Cezara
2. _______________________________ bitwa pod Waterloo
5. _______________________________ ameryka
Ĕska Deklaracja NiepodlegáoĞci
4. _______________________________ teoria wzgl
ĊdnoĞci Einsteina
3. _______________________________ wynalazek teleskopu
8. _______________________________ odkrycie Wyspy Wielkanocnej
7. _______________________________ pocz
ątek panowania Bolesáawa KĊdzierzawego
Postaw
sobie 1 punkt za ka
Īdą precyzyjną odpowiedĨ i póá punktu, jeĪeli pomyliáeĞ siĊ w granicach 5 lat.
Maksymalna ilo
Ğü punktów - 10.
WYNIK OGÓLNY (WO)
Test
Uzyskane punkty
Punktacja maksymalna
àMS
40
ZMZ
10
Zapami
Ċtywanie liczb
60
Numery telefonów
10
Rozk
áad kart
52
Nazwiska i twarze
10
Daty i wydarzenia
10
_____
30
192
Podziel teraz twoje punkty (x) przez sum
Ċ maksymalną i pomnóĪ przez 100
x
WO
192
100
.
Tak wi
Ċc pierwszy test pamiĊci masz juĪ za sobą (wdalszej czĊĞci ksiąĪki znajdziesz inne,
podobne). Przeci
Ċtne wyniki w kaĪdym z takich sprawdzianów mieszczą siĊ w przedziale 20 - 60%. Ale
nawet owe 60% uwa
Īane w grupie przeciĊtnej za wynik doskonaáy, wypadną blado w porównaniu z tym,
czego mo
Īesz oczekiwaü po lekturze tej ksiąĪki Nawet tylko Ğrednio wyüwiczona pamiĊü pozwoli ci w
ka
Īdym teĞcie uzyskaü wynik 95 - 100%.
W nast
Ċpnym rozdziale dowiesz siĊ o historii nasze wiedzy o dziaáaniu pamiĊci, co da ci wáaĞciwy
kontekst, w jakim nale
Īy rozpatrywaü (i przyswajaü) metody i techniki pamiĊciowe. Zadziwiające, jak
niedawno zacz
ĊliĞmy rozumieü i odkrywaü nasze niezwykáe i przyrodzone moĪliwoĞci…
31
Rozdzia
á 3.
Historia wiedzy o pami
Ċci.
Od czasów kiedy cz
áowiek zacząá dziĊki umysáowi poznawaü i oswajaü Ğwiat, dobra pamiĊü
decydowa
áa o szacunku i przywództwie w spoáeczeĔstwie. Historia notuje przypadki pamiĊci znakomitej,
niekiedy fenomenalnej.
STARO
ĩYTNI GRECY
Nie znamy dok
áadnie ani czasu, ani miejsca, w którym pojawiáy siĊ pierwsze caáoĞciowo
opracowane teorie na temat pami
Ċci. Pierwsze, bardzo wymyĞlne, próby wyjaĞnienia fenomenu pamiĊci
znale
Ĩü moĪna jednak juĪ u Greków ok. 800 r. pne. W porównaniu z dzisiejszą wiedzą na ten temat,
wydaj
ą siĊ one zadziwiająco naiwne, tym bardziej, Īe podejmowali je ludzie, których historia postawiáa
potem w szeregu najwi
Ċkszych myĞlicieli wszechczasów.
I tak w szóstym wieku pne Parmenides uwa
Īaá pamiĊü za mieszaninĊ Ğwiatáa i ciemnoĞci lub
zimna i ciep
áa. Zakáadaá, Īe jeĞli nic nie burzy tej mieszaniny, pamiĊü dziaáa znakomicie, a jeĞli coĞ ją
zak
áóca, zaczynamy zapominaü. Diogenes z Apolonii, Īyjący w piątym wieku pne gáosiá z kolei, Īe na
proces zapami
Ċtywania skáadają siĊ zdarzenia, w efekcie których ma miejsce równomierna dystrybucja
powietrza w ciele cz
áowieka. RównieĪ i on, podobnie jak Parmenides, zakáadaá, Īe jeĞli ta równowaga
zostanie zachwiana, pami
Ċü sáabnie.
Pierwszy powa
Īniejszy wkáad w dziedzinie badaĔ nad istotą pamiĊci zawdziĊczamy Platonowi w
czwartym wieku pne. Jego hipotez
Ċ “tabliczki woskowej” brano pod uwagĊ jeszcze do niedawna. Wg
Platona umys
á rejestruje róĪnorakie wraĪenia tak, jakby zapisywaá je rylcem na tabliczce woskowej.
Zapami
Ċtane wraĪenia wraz z upáywem czasu bledną, aĪ wreszcie zanikają caákowicie, pozostawiając
znowu g
áadką powierzchniĊ wosku. Nic nie zostaáo w pamiĊci. ZapamiĊtywanie - zapominanie, jedno
towarzyszy drugiemu, chocia
Ī ciągle wielu ludzi uwaĪa jeszcze, Īe są to dwa róĪne procesy (o czym
dalej). Nied
áugo po Platonie Zenon (ze szkoáy stoików) zmodyfikowaá nieco koncepcje swego
32
poprzednika przyjmuj
ąc, Īe rozmaite wraĪenia po prostu “zapisują siĊ” na “tabliczce woskowej”.
Podobnie jak wcze
Ğniejsi myĞliciele, Zenon nie umiejscawiaá umysáu i pamiĊci w jakimĞ konkretnym
organie, czy cz
ĊĞci ciaáa ludzkiego, i uwaĪaá jak wszyscy Grecy, Īe “umysá” to bardzo mgliste pojĊcie.
Pierwsz
ą bardziej naukową terminologiĊ związaną z tematem zawdziĊczamy Arystotelesowi
(pocz
ątek czwartego wieku pne), który utrzymywaá, Īe dotychczasowy jĊzyk nie nadaje siĊ do
wyja
Ğnienia fizycznych aspektów pamiĊci. Próbując rzecz wyjaĞniü inaczej Arystoteles wiele z
dzisiejszych funkcji mózgu zwi
ązaá z sercem. Twierdziá na przykáad, Īe o pamiĊci decyduje przepáyw
krwi (stymulowany prac
ą serca), a zapominanie jest skutkiem stopniowego spowalniania tego ruchu.
Szczególny wk
áad Arystotelesa w wiedzĊ o funkcjonowaniu pamiĊci to fundamentalne dziĞ prawo
skojarze
Ĕ, o którym w wielu miejscach przeczytasz w tej ksiąĪce (równieĪ w ujĊciu praktycznym).
W trzecim wieku pne Herofilus wprowadzi
á do dyskusji nad przedmiotem “duchy oĪywione i
zwierz
Ċce”. Twierdziá, Īe duchy oĪywione lub “wyĪszego rzĊdu” dają początek duchom niĪszym,
zwierz
Ċcym, domeną których miaáy byü pamiĊü, mózg i system nerwowy, peániące jednak drugorzĊdną
rol
Ċ w stosunku do serca. Ciekawe, Īe wyĪszoĞü czáowieka nad zwierzĊciem Herofilus uzasadniaá
wi
Ċkszym pofaádowaniem ludzkiego mózgu (dzisiaj powiedzielibyĞmy - wiĊkszą liczbą zwojów
mózgowych), chocia
Ī nie podawaá na to Īadnego dowodu. Dopiero w 19 w., a wiĊc ponad 2.000 lat
pó
Ĩniej, odkryliĞmy jak waĪna jest kora mózgowa.
Tak wi
Ċc Grecy pierwsi starali siĊ opisaü fizyczne, przeciwstawne duchowym, podstawy dziaáania
ludzkiej pami
Ċci i rozwinĊli pierwsze naukowe teorie, tworząc równieĪ struktury jĊzykowe
umo
Īliwiające ten rozwój. Dzieáem ich myĞli jest hipoteza “tabliczki woskowej”, w myĞl której pamiĊü i
zapominanie to przeciwstawne strony tego samego procesu.
RZYMIANIE
To ciekawe, ale my
Ğliciele rzymscy wzbogacili naszą wiedzĊ o funkcjonowaniu pamiĊci w
zadziwiaj
ąco maáym stopniu. NajwiĊksi z nich, zajmujący siĊ tą tematyką - Cyceron (pierwszy wiek pne)
33
i Quintylian (pierwszy wiek ne) bez zastrze
ĪeĔ przyjĊli hipotezĊ “tabliczki woskowej” i wáaĞciwie nie
wyszli poza jej ramy.
Zdecydowanie rozwin
Ċli natomiast mnemotechnikĊ i systemy pamiĊciowe. Rzymianie pierwsi
opisali na przyk
áad àaĔcuchową MetodĊ SkojarzeĔ i zastosowanie “zakáadek mieszkaniowych” (o czym
przeczytasz dok
áadniej w nastĊpnych rozdziaáach).
WP
àYW KOĝCIOàA KATOLICKIEGO
Kolejny autorytet swego czasu, który próbowa
á dociec istoty pamiĊci i stworzyá wáasną teoriĊ, to
w
áasny lekarz z drugiego wieku ne, Galen (?). Uczony ten umiejscowiá i opisaá rozmaite organy i czĊĞci
cia
áa ludzkiego i badaá dziaáanie i budowĊ systemu nerwowego. Podobnie jak póĨni Grecy, zakáadaá, Īe
pami
Ċü i procesy myĞlowe są czĊĞcią “niĪszego porządku”, tj. zwierzĊcego ducha, który rodzi siĊ w obu
pó
ákulach mózgu i tam ma siedlisko. Galen wierzyá, Īe mózg zasysa powietrze i miesza je z duchami
witalnymi i
Īe z tej mieszaniny powstaje duch zwierzĊcy, który wchodzi w gáąb systemu nerwowego i
pozwala cz
áowiekowi na odbiór wraĪeĔ zmysáowych.
Ko
Ğcióá, którego wpáyw w tym czasie stawaá siĊ coraz wiĊkszy, bardzo szybko zaakceptowaá i
potwierdzi
á teorie Galena w formie doktryny, co praktycznie zahamowaáo rozwój wiedzy o
mechanizmach pami
Ċci na blisko 1.500 lat. NieĞmiaáe próby w tym zakresie táumiáy wielkie umysáy
epoki, uznaj
ące autorytet KoĞcioáa. W czwartym wieku ne ĝw. Augustyn podzielaá pogląd KoĞcioáa, Īe
zapami
Ċtywanie jest funkcją duszy, mieszkającej w mózgu i nigdy nie wyszedá poza anatomiczne aspekty
tej teorii.
Od czasów
ĝw. Augustyna aĪ po póĨny wiek siedemnasty nie powstaáa wáaĞciwie Īadna
znacz
ąca teoria na temat pamiĊci. Nawet tak wielki umysá jak Descartes akceptowaá gáówną myĞl Galena,
aczkolwiek uwa
Īaá, Īe duch zwierzĊcy rodzi siĊ w szyszynki, po czym specjalnymi kanaáami krąĪy w
mózgu, a
Ī dochodzi do tej jego czĊĞci, gdzie wyzwalają siĊ mechanizmy pamiĊciowe. Im bardziej czyste,
“przejezdne” s
ą te kanaáy, tym áatwiej popáynie w nich duch zwierzĊcy. W ten wáaĞnie sposób Descartes
wyja
Ğniaá moĪliwoĞci poprawy pamiĊci i tworzenie Ğladów pamiĊciowych w dzisiejszym rozumieniu tego
34
terminu.
ĝlad, albo ĞcieĪka pamiĊciowa, to fizyczna zmiana w ukáadzie nerwowym, która tworzy siĊ
dopiero po okresie uczenia si
Ċ i dziĊki której moĪemy odtworzyü to, co zapamiĊtaliĞmy.
Kolejny autorytet naukowy, który “pop
áynąá z prądem” to Thomas Hobbes. Jego teoria pamiĊci
praktycznie nie poszerzy
áa wiedzy na ten temat w stosunku do wczeĞniejszych hipotez. Hobbes podzielaá
pogl
ądy Arystotelesa, odrzucaá co prawda niefizyczne wyjaĞnienia funkcjonowania pamiĊci, ale nie
próbowa
á wyjaĞniü jej rzeczywistej natury, ani teĪ nie poczyniá znaczących kroków, aby zlokalizowaü
o
Ğrodki pamiĊci w mózgu.
Teorie my
Ğlicieli i naukowców 17 wieku wydają siĊ w oczywisty sposób potwierdzaü
zdecydowanie hamuj
ącą rolĊ Galena i filozofów KoĞcioáa, którzy jako wielcy intelektualiĞci swego czasu
akceptowali bez wyj
ątku prymitywne teorie na temat pamiĊci.
OKRES PRZEJ
ĝCIOWY - WIEK 18.
Jednym z pierwszych my
Ğlicieli, którzy znaleĨli siĊ pod wpáywem idei Renesansu i Newtona byá
Dawid Hartley - twórca rozwini
Ċtej wibracyjnej teorii pamiĊci. Wykorzystując korpuskularną teoriĊ
Newtona Hartley za
áoĪyá, Īe jeszcze przed urodzeniem w mózgu oseska pamiĊü zaczyna “wibrowaü”.
Pó
Ĩniejsze wraĪenia zmysáowe modyfikują te wibracje, zmieniają je co do wielkoĞci, rodzaju, miejsca i
kierunku, ale po ich ust
ąpieniu wibracje to szybko wracają do poprzedniego stanu. JeĞli jednak bodziec
zmys
áowy zadziaáa powtórnie, ten powrót bĊdzie juĪ nieco dáuĪszy, przy kolejnym nawrocie jeszcze
d
áuĪszy, aĪ ustali siĊ “nowy” stan, tzn. powstanie Ğlad pamiĊciowy.
Z kolei pierwszym, który po
áączyá zjawiska elektryczne z funkcjonowaniem mózgu byá Zanotti.
W jego
Ğlady poszedá równieĪ Bonnet. Ten ostatni poáaczyá teorie Hartley z elastycznoĞcią wáókien
nerwowych. Przyj
ąá, Īe im czĊĞciej uĪywamy wáókien nerwowych, tym áatwiej one wibrują i tym lepiej
zapami
Ċtujemy. Jak widaü, teorie te, bardziej rozbudowane niĪ poprzednie, uwzglĊdniaáy wyniki badaĔ w
dziedzinach pokrewnych, co da
áo podstawĊ do opracowania kilku nowoczesnych koncepcji na temat
pami
Ċci.
35
WIEK DZIEWI
ĉTNASTY
Rozwój nauki, szczególnie w Niemczech, przyczyni
á siĊ do znaczących postĊpów w interesującej
nas dziedzinie. Wiele teorii uznawanych jeszcze od czasów staro
Īytnych Greków, zostaáo odrzuconych, a
do g
áosu doszáy teraz nauki biologiczne.
Jerzy Prochaska, czeski fizjolog, ostatecznie odrzuci
á starą teoriĊ “duchów zwierzĊcych” jako nie
maj
ącą podstaw naukowych ani dowodów przemawiających za jej sáusznoĞcią. UwaĪaá równieĪ, Īe ciągle
zbyt ma
áa wiedza czyni wszelkie spekulacje na temat lokalizacji pamiĊci w mózgu zwykáa stratą czasu.
Dopiero 50 lat po nim próby umiejscowienia o
Ğrodków pamiĊci okazaáy siĊ bardziej owocne.
W tym samym czasie pojawi
áa siĊ jeszcze jedna znacząca teoria podana przez francuskiego
lekarza Pierra Flourensa, wed
áug którego “miejscem” pamiĊci jest kaĪda czĊĞü mózgu. A wiĊc mózg
dzia
áa jako caáoĞü. Inaczej mówiąc efekt tego dziaáania nie jest prostą interakcją mniejszych
“podzespo
áów”.
TEORIE DZISIEJSZE
Wysi
áki zmieniające do poznania istoty pamiĊci wspará w ogromnym stopniu postĊp
technologiczny i metodologiczny 20. wieku. Prawie bez wyj
ątku naukowcy zajmujący siĊ tą tematyką
umiejscawiaj
ą oĞrodki pamiĊci w obszernej korze mózgowej, ale gdzie dokáadnie leĪą te miejsca, a i jak
dzia
áa sam mechanizm pamiĊci pozostaje ciągle w sferze domysáów. Pierwszą godną wzmianki teoriĊ na
ten temat opracowa
á na początku dwudziestego wieku Herman Ebbingaus, któremu zawdziĊczamy
krzywe uczenia si
Ċ i zapominania ( patrz rozdziaá 11 , str. …) oraz podstawy póĨniejszych, bardziej
skomplikowanych opracowa
Ĕ.
Badania i prace teoretyczne na tym polu mo
Īna podzieliü na trzy gáówne grupy: biochemia
dzia
áania mózgu, prace które próbują dowieĞü, Īe zapamiĊtywanie nie jest procesem jednostkowym, ale
trzeba je rozbi
ü na etapy i badania kliniczne Widera Penfielda, wykorzystujące stymulacje mózgu.
Badania nad biochemi
ą pamiĊci zapoczątkowane w latach 50. doprowadziáy do teorii, w myĞl
której z
áoĪona cząsteczka RNA (kwasu rybonukleinowego) dziaáa jak chemiczny poĞrednik w procesach
36
zapami
Ċtywania. RNA wytwarzany jest przez DNA (kwas dezoksyrybonukleinowy), odpowiedzialny za
nasze cechy dziedziczne (np. kolor oczu). Szereg eksperymentów rzeczywi
Ğcie potwierdza znaczący
udzia
á RNA w procesie zapamiĊtywania. Na przykáad w niektórych komórkach zwierząt poddanych
tresurze stwierdzono zmiany RNA. Co wi
Ċcej, jeĞli powstrzymaü lub zmieniü produkcjĊ RNA w
organizmie zwierz
Ċcia, zwierzĊ to nie jest w stanie uczyü siĊ, czyli pamiĊtaü. Jeszcze bardziej
fascynuj
ące doĞwiadczenie pokazuje, Īe jeĞli wstrzyknąü RNA z komórek jednego szczura drugiemu, ten
drugi “pami
Ċta” to co pierwszy, chociaĪ nigdy przedtem siĊ tego nie uczyá.
Aczkolwiek prace badawcze w tych kierunkach intensyfikuj
ą siĊ coraz bardziej, inna grupa
naukowców sugeruje, aby przesta
ü badaü “zapamiĊtywanie”, a zająü siĊ bardziej “zapominaniem”. Wedle
ich opinii nie tyle zapami
Ċtujemy, ile stopniowo zapominamy. TezĊ tĊ najlepiej wyraĪa dupleksowa
teoria zapami
Ċtywania i zapominania, wedáug której zatrzymujemy w mózgu nowe informacje na dwóch
poziomach, tj. w pami
Ċci krótkotrwaáej i dáugotrwaáej. Na przykáad sam zapewne pamiĊtasz, Īe zupeánie
inaczej przypominasz sobie swój w
áasny numer telefonu i telefon, który ktoĞ podaá ci przed chwilą. W
pierwszym przypadku pos
áugujesz siĊ pamiĊcią krótkotrwaáą, dziĊki której nową informacjĊ “masz w
g
áowie”, ale jeszcze nie zakodowaną, a wiĊc podatną na szybsze zapomnienie. W pamiĊci dáugotrwaáej
natomiast nowa informacja jest kodowana w
áaĞciwie i do koĔca, tzn. mózg ją skutecznie archiwizuje i
mo
Īe przechowaü na bardzo dáugo, nawet “na zawsze”.
Eksperymenty z bezpo
Ğrednią stymulacją mózgu zapoczątkowaá prof. Wilder Penfield.
Wykonuj
ąc liczne kraniotonie (usuwanie niewielkich czĊĞci mózgu), Penfield pierwszy zdjąá fragmenty
czaszki tu
Ī nad bocznymi páatami mózgu. Przed operacją Penfield systematycznie pobudzaá otwarty
mózg impulsami elektrycznymi, a pacjent, który pozostawa
á przytomny, opisywaá wraĪenia po kaĪdym
bod
Ĩcu. W czasie pierwszych doĞwiadczeĔ Penfield stymulowaá páat skroniowy i stwierdziá, Īe pacjent
przypomina sobie dok
áadnie fakty z dzieciĔstwa.
Co ciekawe, profesor stwierdzi
á, Īe podobne reakcje są wynikiem pobudzania róĪnych obszarów
kory mózgowej, ale tylko stymulacja p
áatów skroniowych uruchamia ciąg wspomnieĔ znaczących,
37
spójnych, i “ca
áoĞciowych” w tym sensie, Īe zawierają one oryginalne wraĪenia koloru, dĨwiĊku, ruchu i
emocji.
Szczególnie interesuj
ące w tych badaniach jest to, Īe niektórych wspomnieĔ wywoáanych
stymulacj
ą elektryczną pacjent nie byá w stanie przypomnieü sobie w zwykáy sposób. Co wiĊcej,
wspomnienia te by
áa bardziej szczegóáowe i dokáadne, podczas gdy te “zwykáe” stanowiáy raczej
uogólnienia. Penfield doszed
á wiec do wniosku, Īe mózg rejestruje kaĪdą informacjĊ, którą Ğwiadomie
zauwa
Īa i Īe ta rejestracja ma zasadniczo charakter trwaáy, chociaĪ moĪe ulec “zapomnieniu” w
codziennym
Īyciu.
W ostatnim okresie daje si
Ċ zauwaĪyü powrót do koncepcji Florensa, w myĞl których kaĪda czĊĞü
naszego mózgu mo
Īe pamiĊtaü wszystko. Model ten jest bliski idei hologramu. Ujmując rzecz w skrócie;
je
Ğli przez páytkĊ szklaną przejdą dwie wiązki laserowe pod kątem prostym, na páytce tej powstanie
nierzeczywisty, ale widoczny obraz trójwymiarowy. Fascynuj
ące jest jednak to, Īe kiedy taką páytkĊ
rozbi
ü np. na 100 czĊĞci, to kaĪda z nich po przeĞwietleniu tymi dwoma wiązkami Ğwiatáa laserowego
odtworzy w ca
áoĞci ten sam obraz oryginalny, chociaĪ nie tak ostry. Innymi sáowy kaĪda czĊĞü
hologramu przechowuje obraz ca
áoĞci.
Grupa brytyjskich uczonych z Davidem Bohmem na czele zasugerowa
áa, Īe nasz mózg dziaáa tak
samo. Innymi s
áowy, kaĪdy z wielomiliardowej rzeszy neurotransmiterów moĪe byü mini mózgiem,
rejestruj
ącym w jakiĞ zupeánie fantastyczny sposób wszystkie nasze doĞwiadczenia Īyciowe, czego nie
mo
Īemy wykryü naszymi ciągle niedoskonaáymi przyrządami. Ale nawet ta niezwykáa teoria nie pozwala
jeszcze wyja
Ğniü, jak to siĊ dzieje, Īe w snach moĪemy sobie tak dokáadnie przypomnieü wydarzenia z
przesz
áoĞci, Īe równieĪ na jawie “przypadkowo” przypominamy sobie szczegóáy zdarzeĔ przeszáych, Īe
spotykamy przypadki pami
Ċci doskonaáej, Īe takie a nie inne są dane statystyczne prof. Rosensweiga,
wyniki bada
Ĕ prof. Penfielda, obliczenia prof. Anokhina i relacje ludzi, którzy przeĪyli stan Ğmiertelnego
zagro
Īenia.
38
Wydaje si
Ċ, Īe w tym wzglĊdzie “mimo osiągniĊü techniki i cywilizacji ciągle jeszcze stoimy na
progu niezwyk
áej, fascynującej wiedzy, podobnie jak pierwsi odkrywcy, którzy ruszyli na morski szlaki,
gdy tylko przekonali si
Ċ, Īe moĪna zbudowaü statek”.
ILE MÓZGÓW?
Wspó
áczesne badania nad pamiĊcią wsparáo niedawne odkrycie. Īe tak naprawdĊ mamy dwa
mózgi, nie jeden. Stwierdzi
á to prof. Roger Sperry, laureat nagrody Nobla, autor przeáomowych prac w tej
dziedzinie. Sperry odkry
á, Īe mózg kaĪdego czáowieka skáada siĊ z dwóch czĊĞci, dziaáających na
wy
Īszych poziomach fizjologicznych, z których kaĪda charakteryzuje siĊ innymi funkcjami mentalnymi.
W latach 80-tych badania Sperry’ego kontynuowa
á prof. Eran Zaidel, który wykazaá, Īe zakres
funkcji kory mózgowej jest znacznie szerszy, ni
Ī uwaĪano poprzednio i udowodniá, Īe obie póákule,
niezale
Īnie od siebie mogą przejmowaü funkcje caáego mózgu. Te moĪliwoĞci drzemią w kaĪdej z nich.
Trzeba je tylko obudzi
ü.
To, czym zajmuje si
Ċ caáa kora mózgowa moĪemy dzisiaj przyporządkowywaü lewej i prawej
pó
ákuli mózgu w nastĊpujący sposób:
Lewa pó
ákula przetwarza nowe informacje na poziomie:
1. logiki,
2. s
áów,
3. zbiorów,
4. liczb,
5. kolejno
Ğci,
6. liniowo
Ğci,
7. analizy.
Natomiast prawa, w wi
ĊkszoĞci przypadków, posáuguje siĊ:
1. rytmem,
2. wyobra
Ĩnią,
39
3. snem na jawie,
4. barw
ą,
5. wymiarami,
6. relacjami przestrzennymi,
7. obszarem ca
áoĞci (Gestalt) czyli syntezą.
Sperry i inni wykazali,
Īe im czĊĞciej obie póákule mózgowe pracują jednoczeĞnie, tym bardziej
ka
Īda z nich korzysta na tej wspóápracy. Na przykáad studiując muzykĊ lepiej poradzisz sobie z
matematyk
ą - i odwrotnie. Z kolei jeĞli uczysz siĊ taĔczyü, lepiej pójdzie ci nauka jĊzyków, a ucząc siĊ
j
Ċzyków bĊdziesz miaá wiĊkszą kontrolĊ nad ruchami ciaáa. JesteĞ dobry w matematyce, wiĊc zapewne
lepiej odtwarzasz stosunki przestrzenne i na odwrót, itd. I, co jest pewne, im bardziej wykorzystujesz
wszystkie te mo
ĪliwoĞci, tym bardziej cháonna staje siĊ twoja pamiĊü, i tym przyjemniejszy i áatwiejszy
staje si
Ċ sam proces zapamiĊtywania.
40
Podpis pod rysunek.
Tak wygl
ąda Twój fantastycznie pofaádowany mózg, widziany okiem aparatu
Roentgena od strony lewego barku. Spogl
ądasz wiĊc na lewą póákulĊ, odbierającą Ğwiat
na poziomie logiki, s
áów, zbiorów, liczb, kolejnoĞci, liniowoĞci i analizy. Póákula prawa
(widzisz tylko jej tyln
ą czĊĞü), w przetwarzaniu rzeczywistoĞci posáuguje siĊ rytmem,
wyobra
Ĩnią, marzeniami, barwą, wymiarami, relacjami przestrzennymi i syntezą.
Synergia obu pó
ákul zapewnia niezwykle efektywne dziaáanie pamiĊci.
41
Rozdzia
á 4.
Sekrety dzia
áania pamiĊci doskonaáej
Staro
Īytni Grecy przywiązywali tak wielką wagĊ do roli pamiĊci w Īyciu, Īe oddawali jej czeĞü
jako bogini - bogini Mnemozynie. To w
áaĞnie od jej imienia pochodzi termin “mnemonika”, rozumiany
jako zbiór technik pami
Ċciowych, które za chwilĊ zaczniesz poznawaü. W ówczesnej Grecji czáonkowie
Rady Sarszych, a pó
Ĩniej senatorowie w staroĪytnym Rzymie posáugiwali siĊ tymi metodami, aby
wywrze
ü wraĪenie przede wszystkim na plebsie i politykach, imponowaü im fenomenalnymi
mozliwo
Ğciami wáasnej pamiĊci.
Dzi
Ċki tym “szutucznym” zdawaáoby siĊ sposobom rzymscy mĊĪowie stanu byli w stanie
zapami
Ċtywaü bezbáĊdnie tysiące informacji, w tym danych statystycznych dotyczących Cesarstwa i,
dzi
Ċki temu, rządziü skutecznie tym ogromnym paĔstwem.
Na d
áugo zanim odkryto fizjologiĊ funkcjonowania lewej i prawej póákuli mózgu, Grecy
intuicyjnie rozumieli,
Īe pamiĊcią doskonaáą rządzą dwa podstawowe czynniki, mianowicie:
wyobra
Ĩnia i
skojarzenia.
W dzisiejszych czasach wiele si
Ċ robi, i to niestety skutecznie, aby ograniczyü pracĊ naszej
wyobra
Ĩni, zahamowaü jej rozwój; w konsekwencji bardzo niewiele wiemy o naturze myĞlowych
skojarze
Ĕ. Natomiast Grecy podkreĞlając ogromną rolĊ tych dwóch fundamentalnych skáadników naszego
my
Ğlenia otworzyli nam drogĊ do niezwykle skutecznego doskonalenia pamiĊci.
Mówi
ąc najproĞciej, jeĞli chcesz coĞ zapamiĊtaü, musisz skojarzyü, poáączyü nową informacjĊ z
czym
Ğ sobie juĪ znanym, czyli zapamiĊtanym wczeĞniej, wykorzysując siáĊ wáasnej wyobraĨni.
Systemy pami
Ċciowe, o których przeczytasz tej ksiąĪce pokazują jak áatwe jest to zadanie.
ZASADY ZAPAMI
ĉTYWANIA CZYLI ELEMENTY “ĩYWEGO” OBRAZU
42
Sposoby skutecznego zapami
Ċtywania opisane przez Greków zgadzają siĊ w caáej peáni z
dzisiejsz
ą wiedzą na temat wykorzystania lewej i prawej póákuli mózgu. Bez naukowej podbudowy
Grecy odkryli,
Īe aby mieü dobrą pamiĊü, trzeba wykorzystaü wszystkie moĪliwoĞci, jakimi dysponuje
nasz umys
á. I tym zajmiemy siĊ teraz dokáadnie.
Pami
Ċü doskonaáa wymaga, aby twoja wyobraĨnia tworzyáa “Īywe” obrazy i skojarzenia, ich
g
áówne elementy i zasady tworzenia to:
1. Obrazy pozytywne
W
wi
ĊkszoĞci wypadków pozytywne i przyjemne obrazy lepiej sáuĪą üwiczeniu pamiĊci, poniewaĪ
umys
á chĊtnie do nich powraca, áatwiej je sobie przypomina. I odwrotnie, skojarzenia negatywne,
nawet je
Ğli zawierają pozostaáe elementy “Īywego” obrazu są, jako przykre, blokowane przez pamiĊü.
2. Barwa
Tam,
gdzie to tylko mo
Īliwe wykorzystuj peáną gamĊ barw i odcieni. Niech twoje obrazy wibrują kolorem,
mieni
ą siĊ, lĞnią - szybciej je wtedy zapamiĊtasz.
3. Ruch
W
ka
Īdym obrazie pamiĊciowym ruch, akcja, dają znakomite moĪliwoĞci do dokonywania skojarzeĔ,
u
áatwiających kodowanie nowych informacji. “OĪywiaj” wiĊc swoje obrazy we wszystkich
wymiarach, wykorzysuj równie
Ī rytm, jako waĪny skáadnik ruchu. Im wiĊcej rytmu, im wiĊcej zmian
tego rytmu, im akcja bardziej gwa
átowna i dynamiczna, tym bardziej obrazy myĞlowe staną siĊ
niecodzienne, tym
áatwiej je zapamiĊtasz.
4. Absurdalno
Ğü i humor
Twórz
obrazy zabawne,
Ğmieszne, absurdalne, surrealistyczne, gdyĪ przez to zapamiĊtasz je lepiej. Zacznij
bawi
ü siĊ z wáasnym umysáem i wyobraĨnią.
5. Zwi
ązki
Bez
wzgl
Ċdu na to, co chcesz zapamiĊtaü, zawsze áącz, kojarz nową informacjĊ z czymĞ znanym, staáym,
zakodowanym w twojej “przestrzeni mentalnej”. Bardzo przydatny staje si
Ċ tu system zakáadek w
rodzaju: jeden - o
áówek, dwa - áabĊdĨ itp. (patrz str. …). Porównaj równieĪ àMS (rozdziaá 5, str. …).
43
Wykorzystuj tak
Īe symbolikĊ. JeĞli zamienisz zwykáą, stereotypową lub abstrakcyjną informacjĊ na
bardziej znacz
ący dla twojego umysáu obraz, zwiĊkszasz prawdopodobieĔstwo przypomnienia jej
sobie. Chodzi o takie obrazy jak znak stopu,
Īarówka, dom, samochód itp.
6. Przesada
Lepiej
zapami
Ċtasz obrazy przesadne co do wielkoĞci (duĪe lub maáe), iloĞci (bardzo maáe lub duĪo),
kszta
átu (deformacja) i dĨwiĊku (bardzo gáoĞnie, ciche).
7. Liczby / numeracja
Numeracja jako szczególna forma “uszczegó
áowienia” wzmacnia obrazy mentalne i wspomaga
dzia
áanie zasady porządku i kolejnoĞci (pkt 11).
8. Uszczegó
áowienie
Im
bardziej szczegó
áowe są”Īywe” obrazy, tym áatwiej je sobie przypomnieü. Wielka czarna káódka
mo
Īe byü kwadratowa lub okrągáa, stara lub nowa, zardzewiaáa lub pokryta smarem, z kluczem w
Ğrodku lub bez itd.
9. Synestezja / wra
Īenia zmysáowe
Synestezja to przenoszenie jednych wra
ĪeĔ zmyslowych na inne. WiĊkszoĞü z “naturalnych”
mnemotechników i gigantów pami
Ċci rozwinĊáo w ogromnym stopniu wraĪliwoĞü kaĪdego ze
zmys
áów, dziĊki czemu, zastĊpując je póĨniej wzajemnie, “mieszając” je ze sobą áatwo odtwarzali
zapami
Ċtywane informacje.
Kszta
ácenie pamiĊci wymaga uwraĪliwienia
wszystkich zmys
áów, tzn.
x wzroku
x s
áuchu
x w
Ċchu
x smaku
x dotyku i
44
x aparatu kinestycznego (dzi
Ċki któremu masz ĞwiadomoĞü poáoĪenia i ruchu swojego ciaáa w
przestrzeni.
10. Amor czyli erotyka
Wszyscy
wyró
Īniamy siĊ Ğwietną pamiĊcią w tym wzglĊdzie. Wykorzystuj to!
11. Kolejno
Ğü / porządek
W
po
áaczeniu z innymi metodami grupowanie, ustawianie w szereg lub klasyfikacja tworzą bardzo
skuteczne “
áącza pamiĊciowe” i zwiĊkszają prawdopodobieĔstwo “przypadkowego dostĊpu” do
potrzebnej informacji. Np. po
áączenia duĪego z maáym, podziaá wg koloru, kategorii, hierarchii itp.
12. Codzienno
Ğü / niecodziennoĞü
Im
bardziej niezwyk
áe, niecodzienne są twoje skojarzenia, tym lepiej. Umysá nie zapamiĊtuje rzeczy
szarych, codziennych, a wi
Ċc… nudnych!
13. “JA” w obrazach mentalnych
W
áączaj
siebie w swoje skojarzenia, gdy
Ī to budzi emocje, a te zapamiĊtujemy bardzo szybko. OĞrodki
pami
Ċci znajdują siĊ bardzo blisko centrów w mózgu limbicznym rządzących naszymi emocjami.
14. Aktywna wyobra
Ĩnia
Wyobra
Ĩnia to elektrownia twojej pamiĊci. Einstein utrzymywaá, Īe wyobraĨnia jest waĪniejsza
ni
Ī wiedza. WiedzĊ mamy ograniczoną, podczas gdy wyobraĨnia obejmuje caáy Ğwiat - i to jej
zawdzi
Ċczamy postĊp i nieprzerwany bieg ewolucji. Im Īywszą masz wyobraĨniĊ, im bardziej
wykorzystujesz j
ą w procesie zapamiĊtywania, tym bardziej usprawniasz pamiĊü. WyobraĨnia to
niezwyk
áy fundament pamiĊci. ûwicz ją nieustannie.
Te podstawowe elementy “
Īywego” obrazu i zasady jego tworzenia dają siĊ áatwo zapamiĊtaü
dzi
Ċki pewnemu akronimowi, zostaáy bowiem tak uporządkowane na poprzednich stronach, aby utworzyü
zdanie OBRAZ PLUS AKCJA, które ma ci przypomnie
ü swoiste równanie - kondensat wiedzy o
dzia
áaniu pamiĊci
6
:
6
Wykorzysta
áem tu technikĊ lokacji literowej trzeciego typu. Porównaj: G. A. Dudley Jak podwoiü skutecznoĞü uczenia siĊ.
Wydawnictwo Medium, 1994 (przyp. t
áum.)
45
OBRAZ + AKCJA = PAMI
ĉû.
PAMI
ĉCIOWE SàOWA-KLUCZE
Ka
Īdy system pamiĊciowy uĪywa sáów-kluczy. Pod tym pojĊciem naleĪy rozumieü staáe zakáadki
lub “haki”, z którymi mo
Īesz związaü dowolnie wiele róĪĔych informacji. Sáowa-klucze muszą byü poza
tym “obrazowe”, tzn.
áatwe do zobaczenia na ekranie umysáu osoby, która posáuguje siĊ danym
systemem. St
ąd wáaĞnie okreĞlenie pamiĊciowe: sáowa-klucze.
“Czysto
Ğü” skojarzeĔ
W miar
Ċ poznawania kolejnych systemów mnemotechnicznych przekonasz siĊ, jak waĪne jest
tworzenie obrazów zawieraj
ących tylko te informacje, które chcesz zapamiĊtaü i áączenie ich ze sáowami-
kluczami. Chodzi równie
Ī o to, aby związek ten byá moĪliwie najprostszy i najbardziej bezpoĞredni.
Stanie si
Ċ to moĪliwe, jeĞli w swojej wyobraĨni to, co chcesz zapamiĊtaü i obrazy-klucze:
1. zderzysz ze sob
ą
2. skleisz ze sob
ą
3. postawisz jedno na drugim
4. umie
Ğcisz jedno pod drugim
5. wstawisz jedno w
Ğrodek drugiego
6. zamienisz jedno na drugie
7. umie
Ğcisz w innych sytuacjach
8. spleciesz ze sob
ą
9. zawiniesz jedno w drugie
10. sprawisz, aby mówi
áy
11. sprawisz, aby ta
Ĕczyáy
12. sprawisz, aby wzajemnie wymieni
áy siĊ kolorem, zapachem, akcją.
46
Chyba nabierasz ju
Ī przekonania, Īe systemy pamiĊciowe opracowane przez staroĪytnych
Greków, odrzucane przez blisko 2.000 lat jako zwyk
áe sztuczki, w rzeczywistoĞci oparte są na
mechanizmach, wed
áug których dziaáa masz umysá. StaroĪytni doceniali wagĊ sáów, porządku, kolejnoĞci
i numeracji, o których wiemy,
Īe są domeną lewej póákuli mózgu, wykorzystywali równieĪ wyobraĨniĊ,
kolor, rytm, zmian
Ċ wielkoĞci i iloĞci i “marzenia na jawie”, czym zawiaduje póákula prawa.
W mitologii greckiej Mnemozyna to najpi
Ċkniejsza z bogiĔ, co potwierdza fakt, Īe kochliwy Zeus
sp
Ċdziá wiĊcej czasu w jej áoĪu niĪ z jakąkolwiek inną kobietą ziemskiej czy boskiej proweniencji. W
ci
ągu dziewiĊciu dni i nocy ojciec bogów spáodziá z Mnemozyną dziewiĊü Muz, opiekunek poezji
mi
áosnej i epickiej, muzyki, taĔca, komedii i tragedii. hymnów (pieĞni), historii i astronomii. A wiĊc u
Greków po
áączenie energii sprawczej (Zeus) z pamiĊcią (Mnemozyna) zrodziáo ludzką kreatywnoĞü i
wiedz
Ċ.
Mieli racj
Ċ. JeĞli wáaĞciwie wykorzystujesz techniki pamiĊciowe, nie tylko poprawisz pamiĊü w
rozmaitych dziedzinach, o czym pisz
Ċ w tej ksiąĪce, ale zwiĊkszysz równieĪ wáasny potencjaá twórczy. Z
kolei lepsza pami
Ċü i wiĊksza kreatywnoĞü fantastycznie szybko polepszają ogólną sprawnoĞü umysáu i
przyspieszaj
ą przyswajanie nowej wiedzy. Ten proces to po prostu dynamiczna synergia lewej i prawej
pó
ákuli mózgu na innym, wyĪszym poziomie.
W kolejnych rozdzia
áach poznasz krok po kroku róĪne metody pamiĊciowe, od najprostszych po
bardziej skomplikowane,
áącznie z Mapami MyĞli, gáównym narzĊdziem wszystkich mnemotechników,
dzi
Ċki którym bĊdziesz mógá zapamiĊtywaü dosáownie tysiące informacji. Aby zachowaü te nowo nabyte
niezwyk
áe umiejĊtnoĞci, w ostatnim rozdziale pokaĪĊ ci jak kontrolowaü i üwiczyü wáasną pamiĊü na
przysz
áoĞü.
47
Rozdzia
á 5.
àaĔcuchowa Metoda SkojarzeĔ (àMS)
W tym rozdziale przekonasz si
Ċ, Īe moĪna nie tylko poprawiü pamiĊü, ale üwicząc siáĊ wyobraĨni
odblokowa
ü równieĪ wáasny potencjaá twórczy. àMS to podstawowa technika pamiĊciowa, swoisty
fundament, dzi
Ċki któremu opanowanie bardziej zaawansowanych metod stanie siĊ naprawdĊ áatwe.
Techniki tej u
Īywa siĊ do zapamiĊtywania na ogóá krótkiego szeregu róĪnych informacji, a wiĊc ich
kolejno
Ğci, np. listy zakupów lub spraw do zaáatwienia, áącząc, kojarząc kaĪdy element tego szeregu z
nast
Ċpnym. Istotne staje siĊ tu wykorzystanie moĪliwie najwiĊkszej iloĞci elementów “Īywego” obrazu i
zasad jego tworzenia, uj
Ċtych w znaną ci juĪ reguáĊ OBRAZ PLUS AKCJA, a wiĊc:
Obrazy pozytywne
Barwa
Ruch
Absurdalno
Ğü
Zwi
ązku
Przesada
Liczby
Uszczegó
áowienie
Synestezja
Amor czyli erotyka
Kolejno
Ğü
Codzienno
Ğü - niecodziennoĞü
“Ja”
Aktywna wyobra
Ĩnia.
Wa
Īną rolĊ w tym procesie odegrają równieĪ zmysáy, tj.
smak
48
dotyk
w
Ċch
wzrok
s
áuch
kinestetyka (poczucie rytmu / ruchu).
Wykorzystanie tych zasad i elementów w praktyce wymaga tworzenia dynamicznych zwi
ązków
mi
Ċdzy lewą i prawą póákulą mózgu a Ğwiatem Twoich zmysáów, a to prowadzi do zwiĊkszenia ogólnej
sprawno
Ğci umysáowej.
Powiedzmy,
Īe masz w planie zrobiü nastĊpujące zakupy:
srebrna
áyĪeczka
sze
Ğü szklanek do whisky
banany
szare myd
áo
jajka
biologiczny proszek do prania
pasta do z
Ċbów
razowy chleb
pomidory
ró
Īe.
Wi
ĊkszoĞü ludzi w takiej sytuacji na ogóá miota siĊ wokoáo w poszukiwaniu dáugopisu lub
kawa
áka papieru, maca siĊ w desperacji po kieszeniach albo w ostatecznoĞci próbuje zapamiĊtaü jakoĞ tĊ
list
Ċ przez wielokrotne powtarzanie (zapominając w konsekwencji co najmniej parĊ elementów). A
przecie
Ī wystarczy wykorzystaü twórczą siáĊ wyobraĨni i zbudowaü ciąg takich oto “Īywych” obrazów,
uk
áadających siĊ w niezwykáą, ale barwną historiĊ:
Wyobra
Ĩ sobie, Īe wychodzisz z domu i na ulicy zaczynasz pokazywaü niezwykáą, iĞcie cyrkową
sztuk
Ċ: otóĪ trzymając w zĊbach ogromna, dáugą srebrną áyĪkĊ (poczuj teraz dotyk i smak metalu w
49
ustach) ustawiasz na niej sze
Ğü równie duĪych, piĊknych, wykonanych z rĪniĊtego krysztaáy szklanek.
Zobacz refleksy s
áoĔca na szkle, zobacz, jak wszystkie drĪą delikatnie na koĔcu áyĪki, jak dĨwiĊczą
cicho, uderzaj
ąc o siebie. I oto dramat! Fantastycznie balansujesz caáoĞcią, to prawda, ale nagle
nadeptujesz na ogromnego,
Īóátego banana, który z mlaĞniĊciem usuwa ci siĊ spod stopy. Hej! -
rozpaczliwie próbujesz z
áapaü równowagĊ, szukasz podparcia drugą nogą, stawiasz ją, wydaje siĊ w
bezpiecznym miejscu, ale okazuje si
Ċ Īe jest to mokry, pokryty pianą kawaáek szarego mydáa! To
zdecydowanie za du
Īo, nawet dla takiego mistrza jak Ty. Ryms! Lecisz jak káoda do tyáu i, jakby tego
by
áo maáo, przewracasz siĊ na ogromną stertĊ jaj, toniesz w tych jajach, skorupki pĊkają, Īóátko wycieka,
czujesz bia
áko na rĊkach, twarzy, czujesz jak ubranie przesiąka ci tą caáą mazią (patrz kolorowa ilustracja
1) - po prostu fuj!
Poniewa
Ī w wyobraĨni moĪliwe jest wszystko, przyspieszasz teraz swój film i oto w kilka sekund
po tym wypadku jeste
Ğ z powrotem w domu, Ğciągasz ubranie i pierzesz wszystko w biologicznym
proszku do prania (zobacz jak z pralki wyp
áywa idealnie czysta woda). Po czym znowu wychodzisz na
ulic
Ċ… Te przygody trochĊ ciĊ juĪ zmĊczyáy, wiĊc wsiadasz na podjeĪdĪającą wáaĞnie wielką jak
tramwaj tubk
Ċ pasty do zĊbów. Zobzacz to. Czujesz lekki gáód i oto dolatuje ciĊ wspaniaáy zapach ĞwieĪo
pieczonego chleba. Z nosem wysuni
Ċtym do przodu i ustami peánymi Ğliny podąĪasz za tym zapachem i
trafiasz do piekarni, gdzie ku swemu zdumieniu widzisz na pó
ákach ogromne bochny razowca i tkwiące
w nich dojrza
áe, wspaniaáe pomidory - rynkowy przebój przemysáu piekarniczego!
Wychodzisz z piekarni,
áapczywie jesz te pomidory, aĪ sok Ğcieka ci po brodzie, ale to nie koniec
niespodzianek, bo nagle widzisz id
ące w twoją stronĊ zjawisko, niezwykle atrakcyjną osobĊ páci
przeciwnej (tak, tu twoja wyobra
Ĩnia ma ogromne pole do popisu!). Instynktownie rozglądasz siĊ za
kwiatami, ach! - jest kwiaciarnia, wi
Ċc wpadasz do Ğrodka, patrzysz - same róĪe! Bez wahania kupujesz
ogromn
ą wiązankĊ przepiĊknych, ĞwieĪo ĞciĊtych czerwonych róĪ, zachwycasz siĊ zielenią liĞci,
kszta
átem kwiatów, ich zapachem, czujesz delikatne ukáucia kolców na palcach…
A teraz zamknij oczy i przypomnij sobie w wyobra
Ĩni caáą tĊ niezwykáą historiĊ, od początku do
ko
Ĕca. Po czym na nastĊpnej stronie odtwórz zapamiĊtaną dziĊki niej listĊ 10. zakupów.
50
Je
Ğli przywoáanie z pamiĊci wszystkich scen sprawia ci trudnoĞü, przeczytaj ten rozdziaá raz
jeszcze i raz jeszcze obejrzyj, zobacz na ekranie umys
áu caáą tĊ historiĊ tak szczegóáowo, jak tylko
potrafisz, krok po kroku.
My
ĞliĊ, Īe zapamiĊtaáeĞ teraz wszystkie zakupy bez Īadnych trudnoĞci.
TEST PAMI
ĉCI
Zapisz poni
Īej listĊ zapamiĊtanych zakupów
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
(jak w oryg. str. 50)
Je
Ğli zapamiĊtaáeĞ 7 lub wiĊcej artykuáów, znajdujesz siĊ juĪ w gronie 1% ludzi, którym siĊ to
udaje. I, co najwa
Īniejsze, masz w rĊku klucze otwierające nieograniczone moĪliwoĞci twojego mózgu.
Wymy
Ğl sam kilka podobnych üwiczeĔ i nabieraj wprawy w posáugiwaniu siĊ àaĔcuchową
Metod
ą SkojarzeĔ. PamiĊtaj, Īe im bardziej “Īywe” bĊdą twoje skojarzenia, im bardziej szczegóáowe,
niezwyk
áe, Ğmieszne i dynamiczne, tym lepiej.
Nie czytaj dalej, zanim nie poznasz istoty tej metody w zadawalaj
ącym stopniu.
51
52
Rozdzia
á 6.
Zak
áadki “obrazkowe”
W poprzednim rozdziale pozna
áeĞ zasady posáugiwania siĊ àaĔcuchową Metodą SkojarzeĔ, w
której wykorzystuje si
Ċ wszystkie elementy “Īywego” obrazu, z wyjątkiem porządku i numeracji.
Przejdziemy teraz do omówienia Zak
áadkowej Metody ZapamiĊtywania, która tym róĪni siĊ od
poprzedniej,
Īe gáówną rolĊ odgrywają w niej specjalnie skonstruowane, staáe pamiĊciowe obrazy-klucze,
z którymi mo
Īna poáączyü, skojarzyü dowolną zapamiĊtywaną informacjĊ. Systemy zakáadek moĪna
porówna
ü do szafy, w której wisi jakaĞ skoĔczona liczba wieszaków. Te wieszaki nigdy siĊ nie zmieniają,
ale ubrania, które na nich wieszasz tak - i mo
Īe ich byü nieskoĔczenie wiele. W systemie zakáadek
obrazkowych, albo “cyfropodobnych” liczba, jej kszta
át (lub symbolika) to wáaĞnie te wieszaki, a ubrania,
które na nich wieszasz to “rzeczy do zapami
Ċtania”. System ten jest áatwy i obejmuje tylko liczby od 1 do
10
7
.
Wa
Īna uwaga: najlepszy system to taki, który wymyĞlisz sam, a nie “narzucony” przez czyjąĞ
wyobra
ĨniĊ. Nasze umysáy róĪnią siĊ nieskoĔczenie, twoje skojarzenia, obrazy, praca twojej wyobraĨni z
za
áoĪenia bĊdą róĪne niĪ moje, czy kogoĞ innego, co wiĊcej, to co stworzysz we wáasnej wyobraĨni
zapami
Ċtasz o wiele szybciej i na dáuĪej niĪ obrazy “zainplantowane” z zewnątrz. Dlatego opiszĊ tu
przede wszystkim na czym polega istota systemu i jak go u
Īywaü w praktyce.
Aby zbudowa
ü system zakáadek obrazkowych wymyĞlasz po prostu sáowa-obrazy, które
przypomn
ą ci cyfry / liczby od 1 do 10, z racji podobieĔstwa ksztaátu lub symboliki. Np. dla wiĊkszoĞci
ludzi takim pami
Ċciowym obrazem-kluczem dla cyfry 2 jest áabĊdĨ, poniewaĪ cyfra 2 przypomina
áabĊdzia, a wiĊc áabĊdĨ to jakby elegancka, “oĪywiona” wersja cyfry 2.
7
Mo
Īna je áatwo rozszerzyü do co najmniej 20-tu (przyp. táum.)
Podpis pod rys. na str. 52 orygina
áu:
W systemie zak
áadek obrazkowych obrazy, które “wyglądają”
jak cyfry to swoiste wieszaki lub haki, na których zawieszasz
to, co chcesz zapami
Ċtaü. Np. zakáadką obrazkową dla cyfry 2
najcz
ĊĞciej jest áabĊdĨ.
53
Poni
Īej znajdziesz ponumerowane od 1 do 10 puste linie. Wpisz w nie sáowa, które w twoim
mniemaniu najlepiej oddaj
ą ksztaát (obraz) tych liczb. Wybieraj sáowa najbardziej obrazowe, barwne i
“
Īywe”, takie aby póĨniejsze áączenie z nimi nowych informacji wedáug zasady OBRAZ PLUS AKCJA
by
áo i áatwe, i proste, i przyjemne.
Oto kilka przyk
áadowych rozwiązaĔ:
1. p
Ċdzel, kij, oáówek, pióro, penis, sáomka, Ğwieca, drzewo
2.
áabĊdĨ, kaczka, gĊĞ
3. serce, piersi, podwójna broda, koniczyna
4. jacht, stó
á, krzesáo
5. hak, kobieta w ci
ąĪy, bĊben, cymbaáy
6. s
áoĔ, kij golfowy, wiĞnia, rura
7. klif, chor
ągiewka, kosa, dziób statku
8. ba
áwan, klepsydra, krągáa kobieta, okulary
9. balon na kijku, rakieta tenisowa, plemnik, kijanka, fajka
10. Flip i Flap, komplet do baseballa.
Po
ĞwiĊü na to zadanie nie wiĊcej niĪ 10 minut. Nawet jeĞli trudno ci bĊdzie zamieniü jakąĞ liczbĊ
z tej dziesi
ątki na sáowo-obraz, nie martw siĊ i czytaj dalej.
Twoje “liczbopodobne” s
áowa-obrazy:
1. ________________________________
2. ________________________________
3. ________________________________
4. ________________________________
5. ________________________________
6. ________________________________
7. ________________________________
54
8. ________________________________
9. ________________________________
10. ________________________________
Skoro zapisa
áeĞ juĪ swoje pomysáy i pamiĊtasz o moich, wybierz te sáowa, które są dla ciebie
najbardziej przekonuj
ącymi obrazowymi odpowiednikami liczb od 1 do 10, po czym narysuj je kolejno
na nast
Ċpnej stronie. Nie chodzi o artystyczne dzieáa, rysuj jak potrafisz (potrzebuje tego prawa póákula
twojego mózgu), a im wi
Ċcej uĪyjesz kolorów, tym lepiej.
Po tym
üwiczeniu wypróbuj jakoĞü swoich skojarzeĔ. Zamknij oczy, przebiegnij w myĞlach liczby
od 1 do 10 i przy ka
Īdej z nich zobacz na ekranie umysáu sáowo, które wybraáeĞ i narysowaáeĞ
wykorzystuj
ąc/dodając jak najwiĊcej znanych ci “Īywych” elementów, zwáaszcza przesadĊ, kolor i ruch,
akcj
Ċ. PowinieneĞ naprawdĊ “widzieü” wszystkie obrazy pod zamkniĊtymi powiekami, moĪesz je takĪe
s
áyszeü, czuü ,smakowaü i dotykaü.
A potem zrób dok
áadnie tak samo, ale w porządku odwrotnym, czyli znowu oglądaj “Īywe”
skojarzenia dla liczb od 10 do 1, a potem zrób to raz jeszcze, ale na wyrywki. Baw si
Ċ moĪliwoĞciami
swojej wyobra
Ĩni, sprawdzaj jak szybko podsunie ci stosowne obrazy. I wreszcie odwróü caáą zabawĊ.
Na ekranie umys
áu “wyĞwietlaj” teraz tylko obrazy i sprawdĨ, jak szybko przydasz im dobrane uprzednio
liczby. Zrób to teraz.
55
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
56
ĝwietnie! PoradziáeĞ sobie z czymĞ, co jest trudne dla wiĊkszoĞci ludzi. WprowadziáeĞ wáaĞnie na
sta
áe do pamiĊci i twórczej wyobraĨni system zakáadek, z których bĊdziesz mógá korzystaü do koĔca
Īycia, i które stworzyáeĞ dziĊki wspóápracy lewej i prawej póákuli mózgu.
Stosowanie tego systemu jest proste i przyjemne, gdy
Ī uruchamia podstawowe i “naturalne”
mechanizmy zapami
Ċtywania, jakimi są: dokonywanie poáączeĔ poprzez skojarzenia oraz praca
wyobra
Ĩni. JeĞli masz na przykáad dziesiĊü rzeczy do zapamiĊtania, ale nie w kolejnoĞci, jak robiliĞmy to
w rozdziale poprzednim, lecz wed
áug dowolnego porządku numerycznego, czy to odwróconego, czy na
wyrywki, zak
áadki obrazkowe nadają siĊ do tego idealnie.
Za
áóĪmy, Īe chcesz zapamiĊtaü taką listĊ:
1. symfonia
6. promie
Ĕ sáoĔca
2. modlitwa
7. szarlotka
3. arbuz
8. kwiaty
4. wulkan
9. statek kosmiczny
5. motocykl
10.
áan zboĪa
Aby upora
ü siĊ z takim zadaniem poáącz, skojarz, poprzez “Īywy” obraz kaĪdy element tej listy ze
stosown
ą zakáadką obrazkową (czyli obrazem liczby); i im bardziej twórczo zatrudnisz tu wyobraĨniĊ,
tym lepiej. Daj sobie nie wi
Ċcej niĪ 3 minuty na zapamiĊtanie caáoĞci, po czym wypeánij rubryki poniĪej.
Przy ka
Īdej liczbie zapisz zarówno sáowo-zakáadkĊ obrazkową, jak i rzecz / pojĊcie, które zapamiĊtaáeĞ.
Je
Ğli wierzysz w swoje siáy, zacznij juĪ teraz, jeĞli nie, przeczytaj najpierw przykáadowe komentarze na
str. …, ilustruj
ące sposób wykorzystania zakáadek obrazkowych.
Zak
áadka
rzecz / poj
Ċcie
1. _____________________________
___________________________
2. _____________________________
___________________________
3. _____________________________
___________________________
4. _____________________________
___________________________
5. _____________________________
___________________________
57
6. _____________________________
___________________________
7. _____________________________
___________________________
8. _____________________________
___________________________
9. _____________________________
___________________________
10. _____________________________
___________________________
1. Symfonia. Wyobra
Ĩ sobie, Īe z pasją dyrygujesz orkiestrą symfoniczną wielkim pĊdzlem, machasz
tym p
Ċdzlem z takim zapaáem, Īe farba pryska na muzyków. Albo zobacz skrzypków grających przy
pomocy s
áomek zamiast smyków, itp. Skojarzenia mogą byü róĪne, ale niech bĊdą “Īywe”.
2. Modlitwa. Utar
á siĊ mylący pogląd, Īe pojĊcia abstrakcyjne trudno zapamiĊtaü. Ale - do czego pewnie
sam ju
Ī doszedáeĞ - nie wtedy, kiedy stosuje siĊ wáaĞciwą technikĊ pamiĊciową. Wystarczy
“zobaczy
ü” tĊ abstrakcjĊ w konkretnej formie. MoĪesz np. wyobraziü sobie áabĊdzia, kaczkĊ czy gĊĞ
ze skrzyd
áami záoĪonymi jak do modlitwy, albo zapeánij wyimaginowany koĞcióá táumem
wyimaginowanych
áabĊdzi, kaczek lub gĊsi, sáuchających mszy, odprawianej przez kapáana, teĪ
ptaka…
3.
àatwe!
4. Obserwujesz erupcj
Ċ ogromnego podwodnego wulkanu z pokáadu jachtu. Czerwone jĊzyki lawy i
pióropusze kamieni, popio
áu i pary wrĊcz unoszą twój jacht z wody. Albo zmniejsz ten wulkan i
postaw go na krze
Ğle, na którym masz zamiar usiąĞü (poczuábyĞ skutki na pewno!). Albo zobacz
gigantyczny stó
á, którym zatykasz krater dymiącego wulkanu.
5. Jedziesz motocyklem, a
Ī tu z nieba opuszcza siĊ wielki hak i unosi ciĊ w górĊ. Albo z rykiem silnika
hamuj
ąc gwaátownie wjeĪdĪasz do sklepu muzycznego i walisz w cymbaáy i bĊben. Albo zobacz
siedz
ącą okrakiem na motocyklu ogromną kobietĊ w ciąĪy.
6. Promienie s
áoĔca mogą wybiegaü ze sáonia, albo wyrzucasz w górĊ kij golfowy, który zaplątuje siĊ w
promienie s
áoĔca i odlatuje w niebo, albo promieĔ sáoĔca pada jak wiązka laserowa na wiĞniĊ, która
58
urasta do gigantycznych rozmiarów tu
Ī przed twymi oczami. Wgryzasz siĊ w pyszny owoc, wysysasz
mi
ąĪsz, sok Ğcieka ci po brodzie…
7. Wielki, skalisty klif tak naprawd
Ċ uformowany jest z szarlotki albo dziób statku rozbija siĊ o wielką
szarlotk
Ċ jak o skaáĊ, albo chorągiewkami ozdabiasz wielką szarlotkĊ, wbijasz w nią caáy las
chor
ągiewek.
8. Twój ba
áwan moĪe byü przystrojony w przepiĊkne róĪowe kwiaty albo w klepsydrze przesypuje siĊ
nie piasek, ale miliony drobniutkich kwiatków, albo kr
ągáa kobietka przechadza siĊ prowokująco po
bujnie ukwieconej
áące.
9. Pomniejsz statek kosmiczny i ka
Ī mu lataü wewnątrz balonu na patyku albo pomniejsz go jeszcze
bardziej do wymiaru plemnika, tu
Ī przed zapáodnieniem jaja, albo niech ta rakieta opuszcza atmosferĊ
ziemsk
ą z wielką fajką w miejsce silnika.
10. Grasz w baseballa na wielkich polach zbó
Ī albo Flip i Flap wyczyniają swoje numery stojąc po pas w
zbo
Īu.
To oczywi
Ğcie tylko przykáady, które mają pokazaü ten rodzaj przesady, swoistego nonsensu,
niezwyk
áoĞci i zabawy z wyobraĨnią, dziĊki którym moĪesz wykreowaü “Īywe” áączniki miĊdzy
zak
áadką obrazkową a zapamiĊtywaną informacją.
Podobnie jak w
àMS, tak i tu najwaĪniejsza jest praca wáasnej wyobraĨni. Przed lekturą kolejnego
rozdzia
áu wymyĞl sam i zrób przynajmniej jedno podobne üwiczenie.
Znakomicie mo
Īna bawiü siĊ w ten sposób z przyjacióámi lub czáonkami rodziny. KaĪ im
wymy
Ğlaü dowolną 10-cio punktową listĊ, po czym niech ci ją czytają w odstĊpach 5 - 10 sekund. KaĪdą
kolejn
ą informacjĊ (rzecz / pojĊcie) áącz z zakáadką w moĪliwie najbardziej szalony, niezwykáy, barwny,
przesadny - s
áowem “Īywy” - sposób i zatrzymaj ten obraz lub obrazy choüby przez chwilĊ na ekranie
umys
áu. To wystarczy, aby je skutecznie zapamiĊtaü. Wszyscy i ty, i oni bĊdziecie zdumieni, z jaką
áatwoĞcią odtworzysz potem caáą listĊ, równieĪ - co zasáuguje na szczególne oklaski - od tyáu i na
wyrywki.
59
I nie bój si
Ċ, Īe pomylisz stare listy z nowymi. Jak wspomniaáem na początku tego rozdziaáu,
zak
áadki pamiĊci przypominają wieszaki na ubrania - po prostu zdejmujesz jeden garnitur (skojarzenie -
obraz) i zawieszasz drugi.
W nast
Ċpnym rozdziale opiszĊ jeszcze jeden system zakáadek od 1 do 10, oparty o sáowa - rymy.
Te dwa systemy mo
Īna áączyü, dziĊki czemu zapamiĊtasz 20 róĪnych informacji z tą samą áatwoĞcią, o
10. A w dalszej cz
ĊĞci ksiąĪki poznasz systemy bardziej rozbudowane, pomocne w zapamiĊtywaniu
dos
áownie tysiĊcy informacji, i to na czas dowolnie dáugi, gdyĪ wprowadzisz je do pamiĊci
d
áugoterminowej (dostĊpnej). Zakáadki obrazkowe i zakáadki - rymy, którymi zajmiemy siĊ za chwilĊ, to
“narz
Ċdzia” pamiĊci krótkoterminowej, umoĪliwiające zapamiĊtanie tego, co chcesz na nie dáuĪej niĪ
par
Ċ godzin.
Po
ĞwiĊü dzieĔ, dwa na nabranie wprawy w posáugiwaniu siĊ technikami, które poznaáeĞ do tej
pory. Dopiero potem przejd
Ĩ do lektury nastĊpnego rozdziaáu.
60
Rozdzia
á 7.
Rymowanki liczbowe
Rymowanek liczbowych nauczysz si
Ċ bardzo szybko, poniewaĪ w swej istocie system ten jest
identyczny z zak
áadkami obrazkowymi. Do czego moĪesz ich uĪywaü? Do zapamiĊtywania niewielkich
porcji informacji na krótko
8
. Podobnie jak w poprzednim systemie zajmiemy si
Ċ liczbami od 1 do 10, ale
zamiast znajdywa
ü dla nich “ksztaátopodobne” obrazowe sáowa - klucze, poszukamy sáów, równie
obrazowych, ale rymuj
ących siĊ z brzmieniem tych liczb. Np. dla wiĊkszoĞci ludzi takim “rymowanym
obrazem” dla s
áowa cztery są ”rowery”, maáe, duĪe, caáy peleton, itp.
Tak jak w
àMS i ZMZ, bardzo waĪne bĊdzie posáugiwanie siĊ “Īywym” obrazem, a wiĊc
mo
Īliwie najbardziej kolorowym, niezwykáym, dynamicznym, Ğmiesznym, z peáną gamą szczegóáów i
wra
ĪeĔ zmysáowych. PoniĪej znajdziesz znowu rubryki oznaczone liczbami 1 -10, w które wpiszesz za
chwil
Ċ sáowa - rymy najbardziej obrazowe dla kaĪdej liczby, sáowa, które uznasz za najlepsze wáasne
zak
áadki. MoĪesz skorzystaü równieĪ z moich pomysáów na str. …
Poniewa
Ī poprzednie üwiczenia uruchomiáy siáy twojej wyobraĨni i zdolnoĞü dokonywania
obrazowych skojarze
Ĕ, daj sobie na to zadanie nie 10, a 6 minut.
Oto wi
Ċc twoja wstĊpna lista rymowanek liczbowych:
Liczba
wybrane przez ciebie s
áowa - rymowanki
1.
________________________
2.
________________________
3.
________________________
4.
________________________
5.
________________________
6.
________________________
7.
________________________
8
dlatego cz
Ċsto stosuje siĊ okreĞlenie: zakáadki “doraĨne” (przyp. táum.)
61
8.
________________________
9.
________________________
10.
________________________
Jak poprzednio podam ci kilka przyk
áadowych rozwiązaĔ. Porównaj je ze swoimi i wybierz te,
które oka
Īą siĊ najlepsze, najbardziej przekonujące.
1. zraz (raaz), Eden
2. Wda, drwa
3. wszy, krzyk, m
Īy, gzy
4. rowery, sery
5. pi
ĊĞü, grzĊĞü
6. zje
Ğc, czeĞü
7. wsie-dym
8. Zosie, prosi
Ċ
9. dziegie
ü, dziew-jĊk
10. dzieci
Ċü, kieszeĔ
Je
Ğli to zrobiáeĞ, w polach zaznaczonych poniĪej narysuj teraz, podobnie jak poprzednio, wybrane
zak
áadki - rymowanki. UĪyj caáej swojej wyobraĨni i wszystkich kredek, jakie posiadasz:
1
2
62
3
4
5
6
7
8
9
10
A teraz sprawdzian. Zamknij oczy, przebiegnij w my
Ğlach liczby od 1 do 10 i oglądaj na ekranie
umys
áu “Īywy” obraz kaĪdej zakáadki. Zrób to póĨniej w kolejnoĞci odwrotnej, potem na wyrywki, a
wreszcie przypomnij sobie s
áowa - obrazy i przyporządkuj im wáaĞciwe liczby. ûwicz i powtarzaj to tak
d
áugo, aĪ twój umysá zacznie reagowaü báyskawicznie, podsuwając w uáamku sekundy stosowną parĊ:
obraz - liczba lub liczba - obraz. Po
ĞwiĊü na to co najmniej 5 minut.
63
Skoro opanowa
áeĞ juĪ system zakáadek - rymowanek, przekonasz siĊ, Īe moĪna je wykorzystaü w
dok
áadnie ten sam sposób, co zakáadki obrazkowe.
Co ciekawe, tak naprawd
Ċ znasz teraz nie tylko dwa systemy dla liczb od 1 do 10, ale jeden
wi
Ċkszy, który pozwoli ci zapamiĊtywaü 20 informacji w dowolnej kolejnoĞci i na wyrywki. Wystarczy
przyj
ąü, Īe jeden z nich to wáaĞnie liczby 1 - 10, a drugi 11 - 20. Zdecyduj, który bĊdzie pierwszy i od
razu przyst
ąp do üwiczeĔ.
Daj sobie najwy
Īej 5 minut na zapamiĊtanie poniĪszej listy, po czym odtwórz ją czytając dalszy
ci
ąg komentarza.
1. atom
11. dywan
2. drzewo
12. grza
áka
3. stetoskop
13. szyny
4. wersalka
14. zapalniczka
5. aleja
15. brodawka
6. dachówka
16. gwiazda
7. wycieraczka
17. pokój
8. miód
18. guzik
9. szczotka
19.
áódĨ
10. pasta do z
Ċbów
20. pompa
TEST NA POS
àUGIWANIE SIĉ ZAKàADKAMI OBRAZKOWYMI I RYMOWANKAMI
LICZBOWYMI
Poni
Īej znajdziesz trzy kolumny z liczbami 1 - 20. W pierwszej w kolejnoĞci normalnej, w drugiej
- odwrotnej i w trzeciej - wyrywkowej. Wype
ánij kolejne rzĊdy w kaĪdej z nich, zasáaniając poprzednie
kartk
ą papieru, po czym sprawdĨ z oryginaáem jak ci poszáo. Postaw sobie 2 punkty za kaĪdą wáaĞciwie
zapami
Ċtaną parĊ.
64
1.
20.
11.
2.
19.
15.
3.
18.
10.
4.
17.
3.
5.
16.
17.
6.
15.
20.
7.
14.
4.
8.
13.
9.
9.
12.
5.
10.
11.
19.
11.
10.
8.
12.
9.
13.
13.
8.
1.
14.
7.
18.
15.
6.
7.
16.
5.
16.
17.
4.
6.
18.
3.
12.
19.
2.
2.
20.
1.
14.
Ilo
Ğü punktów na 60 moĪliwych _________________
Je
Ğli początkowo nie száo ci áatwo…
My
ĞlĊ, Īe sam jesteĞ zaskoczony iloĞcią zdobytych punktów, ale moĪe siĊ zdarzyü, Īe
znajdywanie niektórych zwi
ązków i skojarzeĔ ciągle sprawia ci pewne trudnoĞci. Wróü wiĊc do
65
pierwotnych obrazów raz jeszcze, odtwórz je na ekranie umys
áu i spytaj, gdzie tkwi báąd, dlaczego nie
zapami
ĊtaáeĞ? CzĊsto bywa tak, Īe stworzyáeĞ skojarzenia, których nie lubisz, które byáy zbyt logiczne
lub narzucaj
ące siĊ, Īe zabrakáo przesady i nonsensu, koloru, ruchu czyli akcji, wraĪeĔ zmysáowych, czy
wreszcie humoru. Praktyka dowodzi,
Īe im wiĊcej üwiczysz, tym áatwiej twoja wyobraĨnia zacznie
wyszukiwa
ü “Īywe” związki, szybciej przestawi siĊ na tory innego myĞlenia, szybciej “zapomnisz” o
skojarzeniach zbyt logicznych, nudnych i bezbarwnych. Dzisiaj i jutro
üwicz, üwicz jak najczĊĞciej, proĞ
znajomych, przyjació
á, czáonków rodziny, aby wymyĞlali dla ciebie kolejne listy, kolejne sáowa,
przedmioty, artyku
áy, kolejne zadania pamiĊciowe.
Na pocz
ątku na pewno bĊdziesz popeániaá báĊdy, ale i tak - poniewaĪ znasz juĪ metodĊ - uzyskasz
wyniki ponad przeci
Ċtną. Wszystkie báĊdy i pomyáki to okazja do zmian i ulepszeĔ, do ciągáego
doskonalenia systemu,
üwiczenia wyobraĨni i nabywania coraz wiĊkszej wprawy i biegáoĞci. WytrwaáoĞü
zadecyduje,
Īe wkrótce zaczniesz radziü siebie z podobnymi zadaniami bez Īadnego wysiáku. Twoja
pami
Ċü okaĪe siĊ niezawodna. Nabierzesz peánej ufnoĞci do systemu - a zadania pamiĊciowe staną siĊ
przyjemno
Ğcią, zabawą i ciągáym doskonaleniem pamiĊci - nie mówiąc o korzyĞciach praktycznych dnia
codziennego.
W miar
Ċ nabierania coraz wiĊkszej biegáoĞci rozszerzaj pole zastosowaĔ dla poznawanych
technik, wyszukuj dla nich nowe dziedziny i w
Īyciu osobistym, i zawodowym.
A w rozdziale nast
Ċpnym zapoznam ciĊ z bardzo waĪną techniką pamiĊciową, którą stworzyli i
rozwin
Ċli pierwsi znani mistrzowie mnemotechniki - staroĪytni Rzymianie.
66
Rozdzia
á 8.
Rzymski pokój, czyli zak
áadki mieszkaniowe
Staro
Īytni Rzymianie, chociaĪ nie wzbogacili wiedzy teoretycznej na temat pamiĊci, byli jednak
wielkimi praktykami mnemotechniki. Ich najbardziej znana metoda to system zak
áadek mieszkaniowych,
znany równie
Ī pod nazwą: “rzymski pokój”. Bardzo áatwo opracowaü go samemu, równie áatwo
stosowa
ü w praktyce. A wiĊc co robili Rzymianie? Jak posáugiwali siĊ pamiĊcią? WyobraĪali sobie
wymy
Ğlony, wymarzony dom i począwszy od przedpokoju wszystkie kolejne pomieszczenia wypeániali
meblami, rzeczami, ozdobami - wed
áug upodobaĔ i w maksymalnej iloĞci. Starali siĊ przy tym unikaü
my
Ğlowego baáaganu, wszystko musiaáo byü na swoim miejscu, porządnie ustawione i w okreĞlonej
kolejno
Ğci (logika lewej póákuli gra istotną rolĊ w tym systemie).
Rzymianin móg
á na przykáad ozdobiü wejĞcie do swego wyimaginowanego domu dwiema
kolumnami, po jednej i po drugiej stronie drzwi, w których zamiast klamki widnia
áa np. gáowa lwa. W
przedsionku po lewej sta
á posąg grecki, a obok wygodna sofa przykryta skórą upolowanego przez
gospodarza zwierza. Za sof
ą kwitáa jakaĞ egzotyczna roĞlina, a siadaáeĞ przy duĪym, marmurowym stole,
na którym sta
áy kielichy, amfora z winem, patera z owocami itd.
Powiedzmy,
Īe nasz Rzymianin chciaá teraz zapamiĊtaü, Īe ma kupiü w mieĞcie sandaáy, potem
naostrzy
ü miecz, kupiü nowego niewolnika, obejrzeü swoją winnicĊ, wyczyĞciü heám, wreszcie kupiü
prezent synowi. W wyobra
Ĩni obwieszaá wiĊc jedną kolumnĊ u drzwi swego wyimaginowanego domu
tysi
ącami sandaáów, widziaá jak skórzane paski lĞnią w sáoĔcu, czuá w nozdrzach zapach skóry. Z kolei o
drug
ą kolumnĊ ostrzyá miecz, sáyszaá zgrzyt metalu o marmur, czuá dotyk ostrza pod palcem, niewolnika
natomiast sadza
á na grzbiet ryczącego lwa. O winnicy pamiĊtaá widząc w wyobraĨni grecki posąg
ca
ákowicie oplątany winną latoroĞlą, uginającą siĊ pod kiĞciami dorodnych winogron, tak, Īe aĪ Ğlinka
ciek
áa na sam ich widok. I dalej: kwitnącą roĞlinĊ przesadzaá do swojego heámu, a na sofie siadaá i bawiá
si
Ċ ze swoim synem, któremu miaá kupiü prezent (patrz rysunek …).
67
Wymy
Ğlone przez Rzymian zakáadki “mieszkaniowe” pozwalają znakomicie wykorzystaü
mo
ĪliwoĞci lewej i prawej póákuli mózgu, zwáaszcza jak chodzi o tworzenie “Īywych” obrazów, gdyĪ
mamy tu i kolejno
Ğü, i porządek, i pracĊ wyobraĨni z przywoáywaniem bogactwa wraĪeĔ zmysáowych.
Swoista rado
Ğü z posáugiwania siĊ tym systemem polega na tym, Īe ten “rzymski pokój” moĪe byü
ca
ákowicie wymyĞlony, Īe moĪesz tam wstawiü dowolny mebel, rzecz, zawiesiü kaĪdą najwspanialszą
ozdob
Ċ, obraz, postawiü owoce, kwiaty, sáowem wszystko co ci siĊ po prostu zamarzy, co zaspokoi twoje
poczucie estetyki i pi
Ċkna. Co wiĊcej, bawiąc siĊ w ten sposób z umysáem i wyobraĨnią sprawisz, Īe
twoja pami
Ċü i kreatywna inteligencja zaczną wspóápracowaü ze sobą na poziomie podĞwiadomym w
sposób, który mo
Īe doprowadziü do urzeczywistnienia tego marzenia, Īe po prostu kiedyĞ bĊdziesz miaá
ten pokój i te meble, obrazy, wszystkie przedmioty. Wszak nasze my
Ğli mają tendencjĊ do
urzeczywistniania si
Ċ…
System zak
áadek rzymskich znosi wszelkie granice dla twojej wyobraĨni i pozwala zapamiĊtywaü
dowoln
ą iloĞü informacji. Na pustej stronie obok (…) moĪesz teraz zapisaü pierwsze pomysáy, jak miaáby
wygl
ądaü twój wymarzony pokój, co chciaáabyĞ tam mieü itp. A póĨniej na kolejnej na kolejnej stronie
narysuj ten pokój jak potrafisz, mo
Īe to byü rysunek artystyczny lub rzut architektoniczny, jeĞli meble i
inne przedmioty zaznaczasz schematycznie, podpisz je.
Najpierw wybierz 10 konkretnych miejsc dla wybranych zak
áadek mieszkaniowych, rozszerz
pó
Ĩniej tĊ listĊ do 20, 30, 50 i wiĊcej, dodając kolejne pokoje, pomieszczenia, zbuduj caáy zamek, wieĞ,
miasto, zabuduj ca
áy kraj, galaktykĊ, WszechĞwiat…
Dla wielu ludzi to ulubiony system pami
Ċciowy, z dosáownie tysiącami zakáadek w jednym
gigantycznym pokoju, które zapisuj
ą najpierw na niezliczonych kartkach papieru. JeĞli moĪesz to zrobiü -
zrób to. Bardzo do tego namawiam.
A potem pochod
Ĩ kilkakrotnie w wyobraĨni po tym “swoim” pokoju i zapamiĊtaj dokáadnie
kolejno
Ğü, miejsce i liczbĊ wszystkiego, co tam widzisz, co wczeĞniej stworzyáeĞ w myĞlach. Wáącz do
tego zadania mo
Īliwie wszystkie zmysáy, a wiĊc oglądaj kolory, sáuchaj, dotykaj, smakuj, wykorzystuj
pe
ány zakres moĪliwoĞci obu póákul myĞlowych.
68
Tak jak w poprzednich technikach,
üwicz posáugiwanie siĊ zakáadkami rzymskimi tak czĊsto, jak
tylko mo
Īesz, sam lub z przyjacióámi, aĪ zapamiĊtasz je dokáadnie i zaczniesz stosowaü z peáną swobodą.
Pierwszy mistrz
Ğwiata w zapamiĊtywaniu, Dominik O’Brien posáugiwaá siĊ wáaĞnie takimi
“mapami pami
Ċciowymi” - bo tak teĪ moĪna nazwaü te wybrane przez niego swoiste trasy pamiĊciowe,
prowadz
ące do setek pokoi miĊdzy tysiącami zakáadek mieszkaniowych.
69
Rozdzia
á 9.
Zak
áadki alfabetyczne
W tym rozdziale opiszemy jeszcze jeden, ju
Ī ostatni, system zakáadkowy, w swej istocie bardzo
podobny do zak
áadek obrazkowych i liczb-rymowanek, z tą tylko róĪnicą, Īe zamiast liczb uĪyjemy tu
liter polskiego alfabetu. Niezmienna pozostanie równie
Ī zasada posáugiwania siĊ “Īywym” obrazem. W
jaki sposób stworzymy zak
áadki alfabetyczne, bo o nie to chodzi? Po prostu wykorzystując bogactwo
j
Ċzyka polskiego dobierzemy dla kaĪdej litery naszego alfabetu sáowo moĪliwie proste i zaczynające siĊ
na dan
ą literĊ, a zarazem áatwe do wyobraĪenia, do zobaczenia na ekranie umysáu, z wiĊc dziĊki temu
áatwe do zapamiĊtania.
Je
Ğli takich sáów znajdziesz wiĊcej, wybierz pierwsze wedáug sáownika. Np. dla litery /gáoski L
mo
Īesz wypisaü sáowa: elegia, elka, Eldorado, elementarz itd. SprawdĨ w sáowniku i wybierz pierwszy
obrazowy, najbardziej przekonuj
ący odpowiednik, wiĊc moĪe elka (jak futro z elek)? I to od dziĞ bĊdzie
twoja zak
áadka alfabetyczna dla litery L.
Mo
Īna przyjąü równieĪ inna zasadĊ: poszukaj mianowicie sáów moĪliwe bliskobrzmiących i
áatwych do wyobraĪenia, jak po przednio. Np. dla litery J bĊdzie to sáowo jod (jak buteleczka jodyny), dla
H - hak, itp. Na str. … znajdziesz litery polskiego alfabetu. Poniewa
Ī wiesz juĪ na czym polega ta
metoda, wpisz obok swoje propozycje zak
áadek alfabetycznych. W wyborze moĪe pomóc ci przykáadowa
lista ze str. …
Litera
zak
áadka alfabetyczna
A
____________________________
B
____________________________
C
____________________________
D
____________________________
E
____________________________
F
____________________________
70
G
____________________________
H
____________________________
I
____________________________
J
____________________________
K
____________________________
L
____________________________
à
____________________________
M
____________________________
N
____________________________
O
____________________________
P
____________________________
R
____________________________
S
____________________________
T
____________________________
U
____________________________
W
____________________________
Y
____________________________
Z
____________________________
ĩ
____________________________
Zauwa
Ī, Īe wybrane sáowa powinny zaczynaü siĊ od gáoski zgodnej brzmieniowo z wymową
danej litery. A wi
Ċc takie sáowa jak brama, córka, dach, fagot nie bĊdą wáaĞciwymi zakáadkami, nie
spe
ániają tego warunku. Musisz sáyszeü wyraĨnie “be”, “ce”, “de” itd. A wiĊc przejrzyj poniĪsze
przyk
áady, porównaj je ze swoimi i wybierz ostateczną listĊ wáasnych zakáadek alfabetycznych.
A - as
B - bez
C - cep
71
D - dek
E - echo
F - Ewka
G - giez
H - hak
I - If
J - jod
K - ka
á
L - elka
à - Eák
M - emu
N - Ent
O - oko
P - pet
R - R-ka
S - S-ka
T - Tell
U - ucho
W - wuj
Y - Yma
Z - Zetor
ĩ - Īeton
Lista ta wymaga kilku komentarzy. Dek to pok
áad okrĊtu, If - wysepka u brzegów Marsylii ze
s
áynnym wiĊzieniem, w którym przebywaá hrabia Monte Christo (przypomnij sobie Ğwietną powieĞü
Aleksandra Dumasa). Je
Ğli If ciĊ nie przekonuje, wybierz “I” jako InformacjĊ na znanym ci dworcu). Ent
to stwór z Trylogii Tolkiena, a Yma to imi
Ċ sáynnej Ğpiewaczki peruwiaĔskiej z lat 50-tych, która
72
zadziwia
áa niezwykáą skalą gáosu (Yma Sumac; równie dobrze, chociaĪ nie tak dokáadnie, moĪesz oddaü
t
Ċ zaleĪnoĞü kombinacją Ygrek = Grek, jeĞli potrafisz wyobraziü sobie Greka). Zetor to dawna marka
czeskich traktorów (a mo
Īe wolisz przyjąü Zet - jak radio ZET?).
Skoro poradzi
áeĞ sobie z tym zadaniem, narysuj teraz, jak poprzednio, wybrane zakáadki
alfabetyczne w postaci najprostszych ideogramów:
A
B
C
D
E
F
G
H
73
I
J
K
L
à
M
N
O
P
R
74
S
T
U
W
Y
Z
75
ĩ
Teraz prze
üwicz znajomoĞü zakáadek alfabetycznych w znany ci juĪ sposób, tj. przeglądaj je w
my
Ğlach w kolejnoĞci “alfabetycznej”, póĨniej odwrotnej, wreszcie na wyrywki. ûwicz sam lub przy
pomocy przyjació
á i rodziny.
Tak wi
Ċc poznaáeĞ juĪ dwa absolutne podstawowe systemy pamiĊciowe àMS i ZMZ oraz
warianty tej ostatniej. W dalszych rozdzia
áach, po krótkim podsumowaniu, poznasz bardziej
zaawansowane i rozbudowane techniki, dzi
Ċki którym zaczniesz zapamiĊtywaü daty, dowcipy, obce
s
áowa, nazwiska i twarze, ksiąĪki, sny, wiedzĊ do egzaminów i tysiące innych informacji.
76
Rozdzia
á 10.
Jak zwi
Ċkszyü o sto procent wiedzĊ, którą zdobyáeĞ do tej pory
Jak na razie, pozna
áeĞ zasady piĊciu oddzielnych systemów pamiĊciowych: àMS, zakáadki
obrazkowe, rymowanki liczbowe, zak
áadki mieszkaniowe i alfabetyczne. KaĪdy z nich daje siĊ
zastosowa
ü osobno lub w powiązaniu z innymi. MoĪesz równieĪ wybraü jeden lub dwa systemy do
“celów specjalnych”, np. do zapami
Ċtywania informacji szczególnie waĪnych lub potrzebnych, o których
chcesz pami
Ċtaü przez rok lub dáuĪej.
Zanim przejdziemy do bardziej rozbudowanych technik pami
Ċciowych, chcĊ najpierw
przedstawi
ü ci niezwykle prosty i skuteczny sposób na podwojenie moĪliwoĞci kaĪdej z poznanych do tej
pory metod. Otó
Ī kiedy np. wykorzystaáeĞ juĪ wszystkie zakáadki obrazkowe, a informacji do
zapami
Ċtania masz wiĊcej, wróü do początkowych zakáadek i w nastĊpnych skojarzeniach oglądaj je
tkwi
ące - powiedzmy - w duĪym bloku lodu. To zdecydowanie zmieni charakter skojarzeĔ i rzeczywiĞcie
w dwójnasób powi
Ċkszy skutecznoĞü metody, gdyĪ bĊdziesz miaá i oryginalną listĊ zakáadek i jeszcze
jedn
ą, tyle Īe w nowym kontekĞcie.
We
Ĩmy przykáad. JeĞli w systemie zakáadek obrazkowych za cyfrĊ jeden przyjąáeĞ oáówek, teraz
wyobra
Ĩ go sobie w ogromnej bryle lodu, albo jak oáówki wystają z kaĪdego rogu wielkiej kostki lodu. W
systemie rymowanek liczbowych mog
áeĞ przyjąü np. cztery - rowery, zobacz wiĊc teraz rowery jeĪdĪące
po wielkiej bryle lodu. Podobnie dla zak
áadek alfabetycznych, asa np. przyklejasz do jednej ze Ğcian
lodowego sze
Ğcianu. GdybyĞ miaá teraz z tym asem poáączyü np. zapamiĊtywaną papugĊ, zobacz jak ptak
dziobem i pazurami zdrapuje tego asa z lodu, drze si
Ċ przy tym jak opĊtany itp.
Tak wi
Ċc w tej chwili, dziĊki àMS i zakáadkom mieszkaniowym, potrafisz juĪ zapamiĊtywaü
kolejno
Ğü dowolnych przypadkowo dobranych informacji, dwie listy po 10 pozycji kaĪda i 25 róĪnych
elementów powi
ązanych z zakáadkami alfabetycznymi. I w kaĪdej chwili moĪesz podwoiü tĊ iloĞü,
wykorzystuj
ąc technikĊ “bloku lodu”.
77
Rozdzia
á 11.
Jak d
áugo pamiĊtasz?
Oprócz znanych ci ju
Ī zasad tworzenia “Īywego” obrazu ujĊtych w regule OBRAZ PLUS
AKCJA s
ą jeszcze dwa inne obszary dziaáaĔ, zrozumienie których pozwala podwoiü skutecznoĞü
zapami
Ċtywania. Te obszary to: (1) odtwarzanie informacji w trakcie nauki i (2) odtwarzanie informacji
po zako
Ĕczeniu nauki.
ODTWARZANIE W CZASIE UCZENIA
Funkcjonowanie pami
Ċci w czasie typowego okresu nauki moĪesz najlepiej sprawdziü sam, w
oparciu o poni
Īsze üwiczenie. Przeczytaj podaną niĪej dáugą listĊ sáów, tylko raz, sáowo po sáowie, bez
stosowania
Īadnych technik pamiĊciowych. Po prostu czytając staraj siĊ zapamiĊtaü moĪliwie najwiĊcej
s
áów w zadanej kolejnoĞci. Zacznij czytaü te trzy kolumny juĪ teraz, po czym na str. … sprawdĨ jak je
zapami
ĊtaáeĞ.
by
áem
kiedy
daleko
gdzie
zakres
lewy
poni
Īej
gdzie
dwa
Leonardo da Vinci
co
jego
który
co
i
kiedy
jeszcze
kiedy
musz
Ċ
gdzie
z boku
co
chodzi
ü
gdzie
gdzie
pokój
do
mog
áem
palec
tamten
kiedy
ma
áy
zmiana
78
ZAPAMI
ĉTYWANIE W TRAKCIE UCZENIA SIĉ
Je
Ğli przeczytaáeĞ sáowa z poprzedniej strony, zapisz je teraz, tyle, ile zapamiĊtaáeĞ.
Wynik tego testu mo
Īe byü bardzo pouczający, pokazuje bowiem, jak pracuje twoja pamiĊü.
Zdecydowana wi
ĊkszoĞü ludzi zapamiĊtuje to, czego uczyáa siĊ na początku i pod koniec jednostki
lekcyjnej, równie
Ī lepiej to, co daje siĊ ze sobą poáączyü, skojarzyü i zawsze to, co jest niezwykáe,
niecodzienne, co jako
Ğ odbiega od normy.
Tak wi
Ċc w powyĪszym teĞcie zapamiĊtuje siĊ zwykle pierwsze 3 - 5 sáów i ostatnie 2 - 3, dalej
s
áowa: co, gdzie, kiedy (poniewaĪ powtarzają siĊ i moĪna je áatwo ze sobą poáączyü, np. pytaniem co siĊ
wydarzy
áo, gdzie i kiedy) oraz Leonardo da Vinci, który w ogóle nie pasuje do caáoĞci. Byü moĪe
zapami
ĊtaáeĞ równieĪ sáowa lub grupĊ sáów, które wyróĪniáeĞ z tej listy z racji specyficznych dla ciebie
skojarze
Ĕ i znaczeĔ.
79
Wa
Īne jest równieĪ to, czego nie zapamiĊtaáeĞ; a wiĊc “Ğrodek” jednostki lekcyjnej (ani koniec
ani pocz
ątek), to co nie daáo siĊ poáączyü, skojarzyü z innymi sáowami i to, co w Īaden sposób “nie
wybija si
Ċ z táa”, nie zaskakuje innoĞcią. Gdyby przyjąü teraz w dalszych rozwaĪaniach czynnik czasu,
zastanów si
Ċ chwilĊ nad odpowiedzią na nastĊpujące pytanie: uczysz siĊ trudnego tekstu przez 40 min.,
rozumiesz go raczej kiepsko, ale stwierdzasz,
Īe idzie ci nieco lepiej w ostatnich 10 minutach czytania. W
tej sytuacji, czy:
a) przerywasz nauk
Ċ, stwierdzając, Īe skoro zacząáeĞ wáaĞnie rozumieü, to moĪesz chwilĊ odpocząü?
b) uczysz si
Ċ dalej, przyjmując, Īe skoro zacząáeĞ rozumieü, to nie ma co teraz przerywaü nauki, a
przerw
Ċ zrobisz sobie póĨniej?
Wi
ĊkszoĞü ludzi wybiera drugie rozwiązanie, wychodząc z zaáoĪenia, Īe jeĞli nauka zaczyna im
i
Ğü lepiej, to tak bĊdzie dalej. Ale, jak potwierdzają wyniki ostatniego testu i osobiste doĞwiadczenia -
zrozumie
ü wcale nie znaczy zapamiĊtaü, te dwie sprawy róĪnią siĊ iloĞciowo i to bardzo. Czynnik, który
okre
Ğla tĊ róĪnicĊ to organizacja czasu nauki.
To co rozumiesz, niekoniecznie musisz zapami
Ċtaü, co wiĊcej, w miarĊ upáywu czasu bĊdziesz
przypomina
á sobie coraz mniej z tego, co zrozumiaáeĞ, jeĞli nie rozwiąĪesz problemu zaáamania siĊ
krzywej trwa
áoĞci pamiĊci w poáowie jednostki lekcyjnej (patrz wykres na str. …). Krzywa ta ma zawsze
taki sam kszta
át, bez wzglĊdu na przedmiot uczenia siĊ; dotyczy to równieĪ technik pamiĊciowych.
Szukamy rozwi
ązania, w którym nastąpi peána synergia miĊdzy zapamiĊtywaniem a rozumieniem,
kiedy te dwa czynniki zaczn
ą siĊ nawzajem wspieraü. Jest to moĪliwe tylko wtedy, kiedy tak
zorganizujesz czas nauki, aby rozumienie tekstu pozostawa
áo stale na wysokim poziomie, co spáyci, lub
wr
Ċcz powstrzyma spadek na krzywej trwaáoĞci pamiĊci w poáowie jednostki lekcyjnej. Nie jest to
trudne. Wystarczy nauczy
ü siĊ dzieliü “lekcje” na najbardziej efektywne jednostki. Jak wynika z
do
Ğwiadczenia, jednostki te powinny liczyü 10 - 50 min., np. 30 - jak na wykresie na strone nastĊpnej.
Taka organizacja czasu nauki daje od razu widoczne korzy
Ğci.
1. Ka
Īde nieuniknione zaáamanie krzywej trwaáoĞci pamiĊci bĊdzie páytsze, niĪ gdybyĞ uczyá siĊ bez
przerwy,
80
2. Zamiast dwóch warto
Ğci maksymalnych (najbardziej efektywne zapamiĊtywanie na początku i koĔcu
nauki) zanotujesz a
Ī 8 takich punktów na krzywej trwaáoĞci pamiĊci,
3. Poniewa
Ī stosujesz przerwy, bĊdziesz bardziej wypoczĊty w trakcie nauki, co dodatkowo wpáynie na
lepsze rozumienie i przyswajanie zapami
Ċtanego materiaáu.
4. Dzi
Ċki przerwom w nauce bĊdziesz nie tylko bardziej wypoczĊty, ale teĪ zapamiĊtasz lepiej
wynikaj
ące z podziaáu krótsze partie materiaáu. KaĪdą z nich zrozumiesz i przyswoisz lepiej na bazie
lepiej zapami
Ċtanej poprzedniej. Ucząc siĊ bez przerwy stajesz siĊ nie tylko bardziej zmĊczony, ale i
gorzej zapami
Ċtujesz. KaĪdą kolejną porcjĊ informacji coraz gorzej rozumiesz i sáabiej áączysz z
poprzednim materia
áem nie zapamiĊtanym wáaĞciwie. ĝwiadomoĞü niepowodzenia zwiĊksza stres.
5. Chocia
Ī sprzeciwia siĊ to zdrowemu rozsądkowi, iloĞü i jakoĞü przyswojonego materiaáu roĞnie w
czasie przerwy, a nie spada, jak by si
Ċ mogáo wydawaü. TuĪ po przerwaniu nauki lewa i prawa póákula
mózgu zaczynaj
ą “porządkowaü” zapamiĊtane informacje na poziomie podĞwiadomym. Po przerwie
wiesz wi
Ċc Ğwiadomie wiĊcej, niĪ gdybyĞ nie przerywaá nauki, co ma równieĪ szczególne znaczenie w
eliminacji tego cz
Ċsto gáĊbokiego poczucia winy, które byü moĪe znasz z wáasnego doĞwiadczenia, Īe
oto przerywasz nauk
Ċ, a powinieneĞ “ryü” dalej (patrz równieĪ Rusz gáową, rozdziaá 9).
Przerwy, które sobie wyznaczasz, nie powinny trwa
ü dáuĪej niĪ 2 - 10 min., w
czasie których pozwól umys
áowi odpocząü. IdĨ na krótki spacer, napij siĊ soku, poüwicz trochĊ,
pos
áuchaj spokojnej muzyki. Bardzo korzystna moĪe okazaü siĊ chwila medytacji poáączonej z
autosugesti
ą
9
.
Jeszcze
lepsze
zapami
Ċtanie i ugruntowanie nowego materiaáu zapewnia krótki przegląd tego, czego juĪ siĊ nauczyáeĞ
i co jeszcze jest przed tob
ą. Warto to zrobiü odpowiednio na początku i koĔcu kaĪdej jednostki
lekcyjnej. Taki cykliczny przegl
ąd, “wgląd wstĊpny”, przyspiesza dokáadniejsze “przetrawienie”
naszej wiedzy, zwi
Ċksza pewnoĞü siebie i daje poczucie skutecznoĞci uczenia siĊ, poza tym
ukierunkowuje umys
á na kolejne cele i pozwala “spojrzeü z lotu ptaka” na caáy materiaá, którego siĊ
9
Np. madytacja dynamiczna w metodzie Silvy lub podobne (przyp. t
áum.)
81
uczysz.
Je
Ğli poáączysz wiedzĊ o tym, jak zachowuje siĊ twoja pamiĊü w procesie uczenia
si
Ċ, jakie są jej “cykle”, z reguáami zapamiĊtywania i pracą wyobraĨni, związaną z tworzeniem
“
Īywych” áączników i skojarzeĔ, zastąpisz krzywą trwaáoĞci pamiĊci prawie poziomą prostą.
ODTWARZANIE PO ZAKO
ēCZENIU NAUKI
Lepsze zapami
Ċtywanie nowego materiaáu w trakcie nauki to dopiero poáowa zadania. Potrzeba ci
tego samego równie
Ī po jej zakoĔczeniu. Krzywe trwaáoĞci pamiĊci w tym ostatnim przypadku kryją
dwie “niespodzianki”. Po pierwsze zapami
Ċtujesz wiĊcej i lepiej kilka minut po zakoĔczeniu nauki, po
wtóre: zapominasz 80% szczegó
áów nowego materiaáu po pierwszych 24 godzinach (ten dramatyczny
spadek ma swoje plusy, gdy
Ī moĪe pomóc ci np. “zdjąü” nowe informacje z “haków” pamiĊci,
opisywanych w rozdziale 6.).
Wzrost jest korzystny, warto go wykorzysta
ü, spadek moĪe byü katastrofalny i lepiej, aby siĊ nie
zdarza
á.
Sposób na jedno i drugie, to przegl
ądanie i powtarzanie.
Oznaczenia na wykresie na str. 80
Tytu
á: Przyswajanie zapamiĊtywanego materiaáu w
funkcji czasu.
1. maksymalne zapami
Ċtywanie
2. krzywa trwa
áoĞci pamiĊci, jeĞli stosujesz przerwy
w nauce
3. materia
á zapamiĊtany
4. 1 godzina
5. 2 godziny; koniec okresu nauki
6. pocz
ątek okresu nauki
7. krzywa trwa
áoĞci pamiĊci, jeĞli uczysz siĊ 2
godziny bez przerwy
8. krzywa trwa
áoĞci pamiĊci, jeĞli uczysz siĊ bez
przerwy ponad 2 godziny.
82
Je
Ğli uczysz siĊ przez godzinĊ, najskuteczniejsze zapamiĊtanie nowego materiaáu przypadnie
mniej wi
Ċcej 10 min. póĨniej. To najlepszy czas na pierwszą powtórkĊ, której zadaniem jest
ugruntowanie, g
áĊbsze osadzenie zapamiĊtanej wiedzy w pokáadach pamiĊci. To pierwsze maksimum na
krzywej trwa
áoĞci pamiĊci, i jej dlaszy przebieg ulega teraz zmianie, szczegóáy, które byü moĪe byĞ
zapomnia
á zostaną w pamiĊci, co pokazuje wykres na str. …
Dla tego samego przyk
áadu nastĊpną powtórką powinieneĞ zrobiü po 24 godzinach, a kolejne jak na
wykresie na str. … Ogólnie materia
á powtarzasz w jednostkach “kalendarzowych”, tzn. w systemie dni,
tygodni, miesi
Ċcy i lat, a wiĊc druga powtórka powinna wypaĞü na drugi dzieĔ, o czym juĪ mówiliĞmy,
nast
Ċpna po tygodniu, po miesiącu, potem po roku itd.
Nie jest to wcale zadanie czasoch
áonne. Pierwsza powtórka to tak naprawdĊ przejrzenie mapy
my
Ğli (patrz rozdziaá 22, str. …), co nie zajmuje wiĊcej niĪ 10 min. (dla 1-godzinnego okresu nauki), a w
ka
Īdej nastĊpnej wystarczy, jeĞli wynotujesz szybko najwaĪniejsze rzeczy z interesującej ciĊ dziedziny i
porównasz je z notatkami zasadniczymi. To, co zapomnia
áeĞ, uzupeánij, dodając równieĪ wszystko, o co
wzbogaci
áeĞ swoją wiedzĊ miĊdzy kolejnymi powtórkami. DziĊki tej metodzie nigdy niczego nie
zapomnisz.
Pouczaj
ące jest porównanie sprawnoĞci umysáowej tych, którzy konsekwentnie powtarzają z tymi,
którzy tego nie robi
ą. Ci, którzy rezygnują z powtórek nieustannie uczą siĊ na nowo i na nowo
zapominaj
ą. Z trudnoĞcią zapamiĊtują nowe informacje, poniewaĪ baza - fundament, którego potrzebują,
aby zrozumie
ü te informacje, dawno uleciaá z pamiĊci. Tacy ludzie zawsze uczą siĊ z trudnoĞcią, kiepsko
rozumiej
ą, sáabo przypominają sobie nowy materiaá; caáy ten proces jest dla nich Īmudny i mĊczący.
Ludzie, którzy naprawd
Ċ powtarzają, przekonują siĊ, Īe w miarĊ nabywania coraz wiĊkszej
wiedzy, nowe informacje zapami
Ċtują coraz szybciej. Tworzy siĊ swoiste “koáo napĊdowe” - procesy
uczenia si
Ċ, rozumienia i zapamiĊtywania wspomagają siĊ wzajemnie. To naprawdĊ zadziwiające - im
83
wi
Ċcej siĊ uczysz, tym áatwiej siĊ uczysz. Tak jak w biblijnym cytacie: “Albowiem temu, który ma,
b
Ċdzie dodane, a temu, który nie ma, zostanie i to co ma odebrane”
10
.
Wiedz
Ċ o tym, jak dziaáa pamiĊü po zakoĔczeniu nauki moĪesz wykorzystaü równieĪ do
rozwi
ązania bieĪących problemów ze sprawnoĞcią umysáową, zwáaszcza jak chodzi o pogarszającą siĊ
pami
Ċü w starszym wieku. Stale uaktualniane statystyki dowodzą, Īe po 24 roku Īycia nasza pamiĊü stale
si
Ċ pogarsza. Dane statystyczne trudno podwaĪyü, ale ich interpretacja kryje jeden powaĪny báąd. OtóĪ
badane osoby praktycznie nie mia
áy pojĊcia o tym, jak zachowuje siĊ nasza pamiĊü, jakie są jej
mechanizmy i w zwi
ązku z tym nie przywiązywaáy Īadnej uwagi do üwiczeĔ pamiĊciowych. Innymi
s
áowy, badania statystyczne potwierdzają jedynie to, Īe pamiĊü pogarsza siĊ z wiekiem u tych, którzy nie
znaj
ą ani reguá zapamiĊtywania, ani teĪ nie powtarzają tego, czego siĊ nauczyli. NaleĪą wiĊc do tych,
których dotyczy druga cz
ĊĞü biblijnego cytatu.
Ostatnie do
Ğwiadczenia z udziaáem ludzi, którzy wykorzystują reguáy zapamiĊtywania i
mechanizmy dzia
áania pamiĊci w procesie uczenia siĊ, potwierdzają rzecz zupeánie przeciwną. JeĞli stale
zatrudniasz lew
ą i prawą póákulĊ mózgu, áączysz myĞlenie logiczne i analityczne, umiejĊtnoĞci
matematyczne i werbalne z twórcz
ą wyobraĨnią, z kreowaniem barwnych, niezwykáych, dynamicznych
obrazów i wyczuciem przestrzeni i muzyki, i wszystko to wspomagasz regu
áami zapamiĊtywania i wiedzą
o rytmach w
áasnej pamiĊci, jeĞli - powtórzĊ, jest to nieprzerwany proces samodzielnego uczenia siĊ -
twoja pami
Ċü nie tylko nie pogorszy siĊ z wiekiem, ale z upáywem czasu moĪe osiągnąü szczyty
mo
ĪliwoĞci. Im wiĊcej zapamiĊtujesz, tym gĊstsza i rozleglejsza staje siĊ sieü Īywych wyobraĪeĔ i
skojarze
Ĕ obejmująca kolejne obszary nowej wiedzy, tym áatwiej ją sobie przypomnieü, tym bardziej
pozostaniesz twórczy na d
áugie lata.
Im wi
Ċcej dasz swojej pamiĊci, tym szczodrzej ci to wynagrodzi, z korzyĞcią dla obu stron.
10
Ewangelia wg.
Ğw. Marka, 4.25
84
Wykres na str. 84 - oznaczenia
1. 1-sza powtórka po 10 min.
2. 2-ga powtórka po godzinie
3. 3-cia powtórka po tygodniu
4. 4-ta powtórka po miesi
ącu
5. 5-ta powtórka po sze
Ğciu miesiącach
6. kreatywne my
Ğlenie
7. materia
á zapamiĊtany
8. zakres wiedzy zapami
Ċtanej przez osobĊ, która nie
dokonuje powtórek
9. w stron
Ċ pamiĊci dáugotrwaáej (dostĊpnej)
10.zakres wiedzy zapami
Ċtanej po powtórce po 10-ciu
minutach
11.zakres wiedzy zapami
Ċtanej po powtórce po 24
godzinach
12.zakres wiedzy zapami
Ċtanej po powtórce po
tygodniu
13.zakres wiedzy zapami
Ċtanej po powtórce po
miesi
ącu
14.up
áyw czasu
85
CZ
ĉĝû II. PAMIĉû - GàÓWNY SYSTEM PAMIĉCIOWY
86
Rozdzia
á 12.
G
áówny System PamiĊciowy GPS)
My
ĞlĊ, Īe sam juĪ spostrzegasz, jak dalece po dotychczasowej lekturze zwiĊkszyáeĞ moĪliwoĞci
swojej pami
Ċci i umysáu. Zrób wiĊc krok dalej. W wyobraĨni potrafisz juĪ z áatwoĞcią tworzyü “Īywe”
obrazy i niezwyk
áe związki, moĪesz wiĊc szybko i skutecznie opanowaü teraz Gáówny System
Pami
Ċciowy (GSP), system, dziĊki któremu bĊdziesz mógá, jeĞli zechcesz, tworzyü inne systemy o
niesko
Ĕczonych moĪliwoĞciach.
GSP u
Īywano i doskonalono przez ponad 300 lat. Jego zasady pierwszy wyáoĪyá Stanisáaw Mink
von Wennsshein w po
áowie 17. wieku. Byá to o wiele doskonalszy system, niĪ poprzednie, umoĪliwiający
ówczesnym mnemotechnikom zapami
Ċtywanie o wiele wiĊkszej iloĞci informacji (nie dziesiątki, a
tysi
ące), i to na czas dowolnie dáugi, przy czym w grĊ wchodziáy równieĪ i liczby i daty.
U podstaw tego systemu le
Īy przyporządkowanie cyfrom od 0 do 9 wybranych spóágáosek
(polskiego alfabetu
11
) wg poni
Īszego schematu.
0. - s, z
1. - t, d
2. - n
3. - m
4. - r
5. - l
6. - j
7. - k, g
8. - f, w
9. - p, b
11
system ten zosta
á przetransponowany na jĊz. polski (przyp. táum.)
87
Ani samog
áoski, ani záoĪenia typu sz, cz, rz, dz itp. nie mają znaczenia w tym swoistym
fonetycznym alfabecie cyfrowym (FAC) i s
áuĪą jedynie jako “wypeániacze” w obrazowych sáowach-
kluczach, które ju
Ī niedáugo sam bĊdziesz tworzyá. Zapewne chcesz zapytaü, skąd przy niektórych
cyfrach “podwójne” g
áoski. OtóĪ mówimy o fonetyce. Nasz aparat mowy pracuje niemal identycznie
przy wymowie g
áosek s i z, k i g, f i w, p i b, róĪnica tkwi tylko w miĊkkoĞci
12
.
Aby nie uczy
ü siĊ tych zaleĪnoĞci tylko przez nieekonomiczne powtarzanie, oto co uáatwia ich
szybsze zapami
Ċtanie:
0. “z” to pierwsza g
áoska w sáowie “zero”, a “o” to ostatnia
1. litery “t” lub “d” maj
ą jedną pionową kreskĊ
2. pisane “n” ma dwie pionowe kreski
3. pisane “m” ma trzy pionowe kreski
4. dominuj
ącą gáoską w sáowie “cztery” jest “r”
5. w rzymskiej cyfrze L (50) kryje si
Ċ sáowo “piĊü”, albo jest to otwarta dáoĔ wzniesiona ku górze (5
palców), z kciukiem wyci
ągniĊtym w bok
6. litera “j” to lustrzane odbicie 6
7. z dwóch siódemek mo
Īna uáoĪyü duĪe K
8. pisana f ma dwie p
Ċtelki jedna nad drugą, jak cyfra 8
9. litery p i b to lustrzane odbicia cyfry 9.
Podobnie jak dla liczb-rymowanek i zak
áadek pamiĊciowych stworzymy teraz zakáadki liczbowe,
tj. mo
Īliwie krótkie i obrazowe sáowa, które áatwo kojarzyáyby siĊ z jedną, i tylko jedną, cyfrą. Na
przyk
áad zakáadką dla cyfry 1 powinno byü jakieĞ áatwe do wyobraĪenia sáowo, zawierające tylko gáoskĊ
znacz
ącą t lub d. MoĪliwoĞci jest wiele, np. dach, tusz, dusza, dóá itd. KaĪde z tych sáów speánia ten
podstawowy warunek, a wi
Ċc odpowiada cyfrze 1.
12
Dok
áadny opis tego systemu znajdziesz w ksiąĪkach Sekrety superpamiĊci i SuperpamiĊü dla uczących siĊ Harry Lorayne’a,
Wyd. RAVI,
àódĨ 1995 i 1996
88
Zak
áadka dla liczby 34 musi zawieraü gáoski m i r, i w takiej wáaĞnie kolejnoĞci. MoĪliwe sáowa
to: mara, mary, mur, mer, szmer, marsz, chmura. Mo
Īesz wybraü najlepsze z nich albo wedáug porządku
alfabetycznego, co u
áatwi równieĪ póĨniejsze przypomnienie, albo wedáug kryterium “wyrazistoĞci”
obrazu na ekranie umys
áu (czyli które z tych sáów najáatwiej moĪesz sobie wyobraziü). Innymi sáowy
litery znacz
ące m i r uzupeániasz w myĞlach samogáoskami i innymi gáoskami nieznaczącymi, i
wybierasz najlepsz
ą kombinacjĊ.
Trzymaj
ąc siĊ porządku alfabetycznego mógábyĞ przyjąü np. rozwiązanie mer, ale od ciebie tylko
zale
Īy, czy nie lepszy okaĪe siĊ mur. JeĞli odtworzysz póĨniej tok swego rozumowania, pamiĊü sama
przypomni ci, któr
ą zakáadkĊ wybraáeĞ.
Skoro wi
Ċc rozumiesz juĪ na czym polega ta metoda, spróbuj teraz sam wybraü, stworzyü
stosowne zak
áadki dla liczb 10 - 19 wykorzystując znajomoĞü fonetycznego alfabetu cyfrowego. Swoje
pomys
áy zapisz w tabeli poniĪej.
Nie przejmuj si
Ċ, jeĞli początkowo natrafisz na pewne trudnoĞci, na nastĊpnej stronie znajdziesz
bowiem pe
áną listĊ zakáadek liczbowych od 1 do 100. Traktuj ją jednak tylko jako propozycjĊ. Przyjrzyj
si
Ċ dokáadnie kaĪdej zakáadce i zastąp ją wáasną, jeĞli bĊdzie lepsza Wybieraj przede wszystkim
rzeczowniki lub czasowniki konkretne, barwne i obrazowe.
ûwiczenie.
Stwórz w
áasne zakáadki:
Liczba
g
áoski znaczące
zak
áadka
10.
______________________
______________________
11.
______________________
______________________
12.
______________________
______________________
13.
______________________
______________________
14.
______________________
______________________
15.
______________________
______________________
16.
______________________
______________________
89
17.
______________________
______________________
18.
______________________
______________________
19.
______________________
______________________
GSP - Sto pierwszych zak
áadek liczbowych:
1. Duch
21. NiT
41. RaDio
61. YeTi
81. WaTa
2. Noe
22. NeoN
42. ReN
62. Je
ĪyNa
82. WiNo
3. Mysz
23. NeMo
43. RaMa
63. JaMa
83. WyMi
Ċ
4. Ry
Ī
24. NuR
44 .RuRa
64. JaR
84. WóR
5. Li
Ğü
25. NiL
45. RoLa
65. JeLe
Ĕ
85. FaLa
6. Je
Ī
26. NeY
46. RaJa
66. JaJo
86. WiJ
7. Kosz
27.d
ĪoNKa
47. RaK
67. JasieK
87. WeK
8. Fa
28. NaWa
48. RaFa
68. JaWa
88. WarzyWa
9. Pszczo
áa
29. NaPa
49. RyBa
69. YuPpi
89. WiePrz
10. TeZeusz
30. MeSa
50. LaS
70. KoS
90. PieS
11. TaTo
31. MaTa
51. LoDy
71. KoT
91. BuT
12. TiNa
32. MiNa
52. LiNa
72. KuNa
92. PioN
13. DoM
33. MaMa
53. LaMa
73. KaMie
Ĕ
93. IBM
14. TiR
34. MuR
54. LiRa
74. KuR
94. BaR
15. TaLerz
35. MóL
55. LaLa
75. KoaLa
95. BaL
16. TuJa
36.
ĪMiJa
56. LeJ
76. KiJ
96. BoJa
17. TKacz
37. MaK
57. LeK
77. KuK
97. P
ąK
18. ToFfi
38. MeWa
58. LeW
78. KaWa
98. PaW
19. D
ąB
39. MaPa
59. LeP
79. KaPe
ü
99. PaPa
20. NoS
40. RoSs
60. JaZ
80. WóZ
100. DZeuS
Tak wi
Ċc znasz juĪ istotĊ bardzo specyficznej metody pamiĊciowej - zakáadki liczbowe od 1 do
100; wiesz jak je tworzy
ü i áatwo zapamiĊtaü. OczywiĞcie, zakáadek tych moĪe byü nieskoĔczenie wiele,
90
bo je
Ğli znasz gáoski znaczące dla zakáadek 1 - 100, moĪna tĊ listĊ áatwo rozszerzyü do 1.000 i wiĊcej.
Opisuj
Ċ to dokáadnie w swojej ksiąĪce Master your Memory, w której system ten nazwaáem SEM - Self-
Enhancing Memory Matrix (Samopowielaj
ącą MatrycĊ PamiĊciową). W metodzie alternatywnej
wykorzystujesz fonetyczny alfabet cyfrowy, a wi
Ċc kaĪdą liczbĊ zamieniasz na gáoski znaczące i
tworzysz stosowne s
áowa - zakáadki, zawierające te gáoski.
Na nast
Ċpnych stronach znajdziesz przykáadowe zakáadki liczbowe od 100 do 1.000. Obok
niektórych trudniejszych s
áów znajdziesz:
1. sugestie jak “ogl
ądaü” daną zakáadkĊ na ekranie umysáu
2. definicj
Ċ sáownikową danego sáowa, co moĪe uáatwiü pracĊ wyobraĨni lub
3. inne znaczenia u
Īytych sáów, niezwykáe lub humorystyczne, uáatwiające ich zapamiĊtanie.
W miejsca obok zak
áadek moĪesz wpisaü wáasne pomysáy i skojarzenia. Tam, gdzie znalezienie
jednego s
áowa byáo niemoĪliwe, niektóre zakáadki są wielowyrazowe, np. 333 - mumia myszy. Jeszcze
inne zaczynaj
ą siĊ na samogáoskĊ, np. 421 - oranĪada, a są równieĪ i takie, w których liczą siĊ tylko
pierwszy trzy g
áoski znaczące, np. 759 - Galapagos.
Tak wi
Ċc jeĞli chcesz powiĊkszyü Gáówny System PamiĊciowy do 1.000, przejrzyj teraz
dok
áadnie wszystkie proponowane zakáadki. OczywiĞcie nie jest to zadanie na jedno posiedzenie,
sugeruj
Ċ wiĊc, abyĞ pracowaá “dziesiątkami”. Codziennie naucz siĊ 10 zakáadek - sprawdĨ je, zobacz na
ekranie wyobra
Ĩni i zapamiĊtaj. I niech to bĊdą mocne, “Īywe” obrazy. PamiĊtaj, Īe o skutecznoĞci
zapami
Ċtania caáej listy decyduje uĪywanie obu póákul mózgowych, czyli przeglądając w myĞlach
kolejne zak
áadki wg pewnego porządku jednoczeĞnie üwiczysz wyobraĨniĊ, zwiĊkszasz potencjaá
twórczy i wyostrzasz zmys
áy.
Je
Ğli trafisz na zakáadkĊ bĊdącą pojĊciem abstrakcyjnym, wtedy trzeba ją jakoĞ ukonkretniü, np.
556 - Alleluja! (czyt. Aleluja). Zobacz na przyk
áad siebie w charakterze liliputa na baranku
wielkanocnym, jak wcinasz wielkanocne jajo i wykrzykujesz rado
Ğnie: Alleluja!
Inaczej mówi
ąc staraj siĊ, aby twoje zakáadki byáy moĪliwie “Īywe”, co jak wiesz zdecydowanie
u
áatwia zapamiĊtanie. A wiĊc pamiĊtaj o kardynalnej zasadzie opisanej w rozdziale 5: OBRAZ PLUS
91
AKCJA. Poza tym ró
Īnicuj swoje obrazy, jeĞli zakáadka jest w liczbie mnogiej, oglądaj rzeczywiĞcie
ogromne ilo
Ğci czegoĞ, a nie pojedyncze duĪe “coĞ”.
Opanowanie tysi
ąca zakáadek to nie tylko áatwoĞü zapamiĊtywania tysiąca informacji - w
kolejno
Ğci i na wyrywki - co juĪ samo w sobie jest umiejĊtnoĞcią niezwykáą, ale teĪ Ğwietne üwiczenie
wyobra
Ĩni i siáy skojarzeĔ, tak waĪnych w sztuce zapamiĊtywania.
Sama ilo
Ğü sáów, których uĪywasz w tym systemie teĪ nie jest bez znaczenia. Ucząc siĊ ich na
pami
Ċü miej pod rĊką sáownik i zaglądaj do niego jeĞli coĞ jest niejasne. Byü moĪe rozszerzysz dziĊki
temu swoje s
áownictwo. JeĞli masz moją ksiąĪkĊ Speed (and Range) Reading, poáącz üwiczenia jĊzykowe
tam opisane z nauk
ą GSP.
92
Rozdzia
á 13.
Jak zwi
Ċkszyü o tysiąc procent wiedzĊ, którą zdobyáeĞ do tej pory
Dziesi
Ċü bardzo prostych operacji wystarczy, aby pobudzając wyobraĨniĊ, stworzyü 1.000
zak
áadek z bazowych 100 i 10.000 z bazowych 1.000.
Metoda jest niemal ta sama, jak w rozdziale 10, tzn. zak
áadki podstawowe w coĞ wkáadasz, czymĞ
pokrywasz, smarujesz, barwisz itp. Dla pierwszej setki zak
áadek podstawowych uĪycie tego swoistego
“powielacza” mo
Īe wyglądaü tak:
100 - 199 - w wielkim bloku lodu
200 - 299 - pokryte g
Ċstym olejem
300 - 399 - pal
ą siĊ w snopach iskier
400 - 499 - pulsuj
ą w intensywnym Ğwietle purpury
500 - 599 - zrobione z delikatnego zamszu
600 - 699 - ca
ákowicie przezroczyste
700 - 799 - pachn
ące twoim ulubionym zapachem
800 - 899 - na
Ğrodku autostrady
900 - 1.000 - na b
áĊkitnym niebie.
Dok
áadnie w ten sam sposób moĪesz “powieliü” bazowe 1.000 zakáadek do 10.000. Na przykáady
wykorzystuj
ąc kolory tĊczy, przydajesz zakáadkom z podstawowego zestawu kolejno róĪne barwy. Ale
równie dobrze mog
ą mieü róĪny wygląd, smak, zapach, mogą wydawaü róĪne dĨwiĊki, mieü róĪną
powierzchni
Ċ - zaleĪy to jedynie od ciebie, od tego, co najáatwiej zobaczysz, poczujesz, usáyszysz i co
najszybciej potem sobie przypomnisz.
Zainteresowanych tymi Megasystemami pami
Ċciowymi odsyáam do moich ksiąĪek Master your
Memory i Memory Visions, w których opisuj
Ċ dokáadnie wspomnianą juĪ Samopowielającą MatrycĊ
Pami
Ċciową (SEM), obejmującą 10.000 zakáadek oraz jak je wykorzystywaü w takich dziedzinach, jak
sztuka, muzyka, literatura, j
Ċzyki obce, geografia, historia, nauki Ğcisáe i astronomia.
93
ûwicz posáugiwanie siĊ GSP jak poprzednio, z przyjacióámi i czáonkami rodziny. Zapewne
zaczynasz ju
Ī rozumieü, Īe zapamiĊtywanie ksiąĪek, przygotowywanie siĊ do egzaminów itp. moĪe byü
bardzo proste. Ilo
Ğü moĪliwych zastosowaĔ tego systemu jest praktycznie nieograniczona, podobnie jak
sam system. W nast
Ċpnych rozdziaáach dowiesz siĊ jak zapamiĊtywaü dziĊki niemu rozkáad kart, liczby
wielocyfrowe, numery telefonów, daty i fakty historyczne, dni urodzin i rocznice, i wiele, wiele innych
informacji.
101.
102.
103.
104.
105.
106.
107.
108.
109.
110.
111.
112.
113.
114.
115.
116.
117.
118.
119.
120.
121.
122.
123.
124.
125.
126.
127.
128.
129.
130.
131.
132.
133.
134.
135.
136.
137.
138.
139.
140.
141.
142.
143.
144.
145.
146.
147.
148.
149.
150.
151.
152.
153.
154.
155.
156.
157.
94
158.
159.
160.
161.
162.
163.
164.
165.
166.
167.
168.
169.
170.
171.
172.
173.
174.
175.
176.
177.
178.
179.
180.
181.
182.
183.
184.
185.
186.
187.
188.
189.
190.
191.
192.
193.
194.
195.
196.
197.
198.
199.
200.
201.
202.
203.
204.
205.
206.
207.
208.
209.
210.
211.
212.
213.
214.
215.
216.
217.
218.
219.
220.
221.
222.
223.
224.
225.
226.
227.
228.
229.
230.
231.
232.
233.
234.
235.
95
236.
237.
238.
239.
240.
241.
242.
243.
244.
245.
246.
247.
248.
249.
250.
251.
252.
253.
254.
255.
256.
257.
258.
259.
260.
261.
262.
263.
264.
265.
266.
267.
268.
269.
270.
271.
272.
273.
274.
275.
276.
277.
278.
279.
280.
281.
282.
283.
284.
285.
286.
287.
288.
289.
290.
291.
292.
293.
294.
295.
296.
297.
298.
299.
300.
301.
302.
303.
304.
305.
306.
307.
308.
309.
310.
311.
312.
313.
96
314.
315.
316.
317.
318.
319.
320.
321.
322.
323.
324.
325.
326.
327.
328.
329.
330.
331.
332.
333.
334.
335.
336.
337.
338.
339.
340.
341.
342.
343.
344.
345.
346.
347.
348.
349.
350.
351.
352.
353.
354.
355.
356.
357.
358.
359.
360.
361.
362.
363.
364.
365.
366.
367.
368.
369.
370.
371.
372.
373.
374.
375.
376.
377.
378.
379.
380.
381.
382.
383.
384.
385.
386.
387.
388.
389.
390.
391.
97
392.
393.
394.
395.
396.
397.
398.
399.
400.
401.
402.
403.
404.
405.
406.
407.
408.
409.
410.
411.
412.
413.
414.
415.
416.
417.
418.
419.
420.
421. oran
Īada
422.
423.
424.
425.
426.
427.
428.
429.
430.
431.
432.
433.
434.
435.
436.
437.
438.
439.
440.
441.
442.
443.
444.
445.
446.
447.
448.
449.
450.
451.
452.
453.
454.
455.
456.
457.
458.
459.
460.
461.
462.
463.
464.
465.
466.
467.
468.
469.
98
470.
471.
472.
473.
474.
475.
476.
477.
478.
479.
480.
481.
482.
483.
484.
485.
486.
487.
488.
489.
490.
491.
492.
493.
494.
495.
496.
497.
498.
499.
500.
501.
502.
503.
504.
505.
506.
507.
508.
509.
510.
511.
512.
513.
514.
515.
516.
517.
518.
519.
520.
521.
522.
523.
524.
525.
526.
527.
528.
529.
530.
531.
532.
533.
534.
535.
536.
537.
538.
539.
540.
541.
542.
543.
544.
545.
546.
547.
99
548.
549.
550.
551.
552.
553.
554.
555.
556. Alleluja!
557.
558.
559.
560.
561.
562.
563.
564.
565.
566.
567.
568.
569.
570.
571.
572.
573.
574.
575.
576.
577.
578.
579.
580.
581.
582.
583.
584.
585.
586.
587.
588.
589.
590.
591.
592.
593.
594.
595.
596.
597.
598.
599.
600.
601.
602.
603.
604.
605.
606.
607.
608.
609.
610.
611.
612.
613.
614.
615.
616.
617.
618.
619.
620.
621.
622.
623.
624.
625.
100
626.
627.
628.
629.
630.
631.
632.
633.
634.
635.
636.
637.
638.
639.
640.
641.
642.
643.
644.
645.
646.
647.
648.
649.
650.
651.
652.
653.
654.
655.
656.
657.
658.
659.
660.
661.
662.
663.
664.
665.
666.
667.
668.
669.
670.
671.
672.
673.
674.
675.
676.
677.
678.
679.
680.
681.
682.
683.
684.
685.
686.
687.
688.
689.
690.
691.
692.
693.
694.
695.
696.
697.
698.
699.
700.
701.
702.
703.
101
704.
705.
706.
707.
708.
709.
710.
711.
712.
713.
714.
715.
716.
717.
718.
719.
720.
721.
722.
723.
724.
725.
726.
727.
728.
729.
730.
731.
732.
733.
734.
735.
736.
737.
738.
739.
740.
741.
742.
743.
744.
745.
746.
747.
748.
749.
750.
751.
752.
753.
754.
755.
756. Galapagos
757.
758.
759.
760.
761.
762.
763.
764.
765.
766.
767.
768.
769.
770.
771.
772.
773.
774.
775.
776.
777.
778.
779.
780.
781.
102
782.
783.
784.
785.
786.
787.
788.
789.
790.
791.
792.
793.
794.
795.
796.
797.
798.
799.
800.
801.
802.
803.
804.
805.
806.
807.
808.
809.
810.
811.
812.
813.
814.
815.
816.
817.
818.
819.
820.
821.
822.
823.
824.
825.
826.
827.
828.
829.
830.
831.
832.
833.
834.
835.
836.
837.
838.
839.
840.
841.
842.
843.
844.
845.
846.
847.
848.
849.
850.
851.
852.
853.
854.
855.
856.
857.
858.
859.
103
860.
861.
862.
863.
864.
865.
866.
867.
868.
869.
870.
871.
872.
873.
874.
875.
876.
877.
878.
879.
880.
881.
882.
883.
884.
885.
886.
887.
888.
889.
890.
891.
892.
893.
894.
895.
896.
897.
898.
899.
900.
901.
902.
903.
904.
905.
906.
907.
908.
909.
910.
911.
912.
913.
914.
915.
916.
917.
918.
919.
920.
921.
922.
923.
924.
925.
926.
927.
928.
929.
930.
931.
932.
933.
934.
935.
936.
937.
104
938.
939.
940.
941.
942.
943.
944.
945.
946.
947.
948.
949.
950.
951.
952.
953.
954.
955.
956.
957.
958.
959.
960.
961.
962.
963.
964.
965.
966.
967.
968.
969.
970.
971.
972. pok
áon
973.
974.
975.
976.
977.
978.
979.
980.
981.
982.
983.
984.
985.
986.
987.
988.
989.
990.
991.
992.
993.
994.
995.
996.
997.
998.
999.
1000.
105
Rozdzia
á 14.
Jak zapami
Ċtaü rozkáad kart
Mnemotechnicy i prestidigitatorzy pami
Ċciowi czĊsto bawią i zadziwiają publicznoĞü niezwykáą
wydawa
áoby siĊ umiejĊtnoĞcią zapamiĊtywania kart, nawet wielu talii. Potrafią równieĪ bez Īadnych
trudno
Ğci wymieniü karty, które odáoĪono, a wiĊc te, których nie widzieli. ChociaĪ tak niezwykáe, popisy
te wcale nie s
ą trudne, jeĞli tylko wykorzystasz znane ci juĪ systemy pamiĊciowe. Co wiĊcej, moĪesz
nauczy
ü tego innych, zwáaszcza sceptyków, podejrzewających, Īe wĞród publicznoĞci masz pomocnika,
karty s
ą znaczone lub Īe to w ogóle zwykáe oszustwo.
Sekret zapami
Ċtywania talii kart polega na áączeniu stosownych zakáadek obrazkowych ze
znanymi ci ju
Ī zakáadkami liczbowymi. Aby stworzyü zakáadkĊ karty potrzebna ci bĊdzie pierwsza litera
koloru i cyfra odpowiadaj
ąca jej walorowi.
Przyjmijmy stare nazewnictwo polskie, tj.
ĪoáĊdzie, dzwonki, wina i serca (czerwienie), gdyĪ
wtedy ka
Īdy kolor zaczyna siĊ na inną literĊ. Tak wiĊc dla ĪoáĊdzi na przykáad poszukamy sáów
zaczynaj
ących siĊ na “Ī” (lub “rz”), dla dzwonków na “d” itd. Natomiast drugą spóágáoskĊ w sáowie
zak
áadce weĨmiemy z fonetycznego alfabetu cyfrowego. Powiedzmy, Īe chodzi nam o 5-tkĊ pik (wino).
Zak
áadka dla tej karty powinna wiĊc zaczynaü siĊ na “w” a koĔczyü na “l”, gdyĪ 5 to “l”. Bez specjalnego
wysi
áku wyobraĨnia moĪe ci podrzuciü sáowo “wal” (wieloryb), krótkie i áatwe do zobaczenia, a wiĊc wal
to zak
áadka dla 5-tki pik.
Dla 3-ki karo (dzwonek) zak
áadka musi zaczynaü siĊ na “d” a koĔczyü na “m” (3). MoĪesz wiĊc
przyj
ąü np. dom, swój dom itp.
Poni
Īej znajdziesz propozycje zakáadek dla caáej talii. Zanim nauczysz siĊ ich na pamiĊü,
przeczytaj jeszcze kilka niezb
Ċdnych komentarzy.
Trefle /
ĩoáĊdzie
Kara / Dzwonki
ĩ A - Īyto
D A - dudy
106
ĩ 2 - Īona
D 2 - DNA
ĩ 3 - Rzym
D 3 - dom
ĩ 4 - Īar
D 4 - dory
ĩ 5 - Īel
D 5 - Dyl
ĩ 6 - Īujec
D 6 - duj
ĩ 7 - Īuk
D 7 - dok
ĩ 8 - Īóáw
D 8 - drzwi
ĩ 9 - rzep
D 9 - d
ąb
ĩ 10 - rzĊsa
D 10 - DOS
ĩ Walet - Īóáty duch
D Walet - DDT
ĩ Dama - Īeton
D Dama - Dydona
ĩ Król - ĪoáĊdzie
D Król - dzwonek
Kiery / Serca
Pik / Wino
S A - sad
W A -wata
S 2 - San
W 2 - Wania
S 3 - sam
W 3 - wymi
Ċ
S 4 - ser
W 4 - wór
S 5 - sól
W 5 - wal
S 6 - sieja
W 6 - wij
S 7 - sak
W 7 - wek
S 8 - Sawa
W 8 - warzywa
S 9 - s
Ċp
W 9 - wieprz
S 10 - SOS
W 10 - wóz
S Walet - Sadat
W Walet - wideta, wedeta
107
S Dama - su
átan
W Dama - w
Ċszący szatan
13
S Król - serce
W Król - wino (butelka wina)
W tym systemie as ma warto
Ğü 1, walet 11, dama 12, a dziesiątka - 0. Natomiast zakáadką dla
króla jest “obraz” jego koloru. Zauwa
ĪyáeĞ zapewne, Īe niektóre zakáadki dla kar i pików są identyczne,
jak zak
áadki liczbowe w przedziale od 1 do 12-tu i powyĪej 80, ale nie martw siĊ tym, zakáadki z jednej
albo drugiej listy nigdy ci si
Ċ nie pomylą.
Jak teraz magicy pami
Ċciowi zadziwiają swoją publicznoĞü? Bardzo prosto: kaĪdą wywoáywaną
kar
Ċ áączą, kojarzą z kolejną zakáadką liczbową z Systemu Gáównego. JeĞli np. pierwszą pokazaną kartą
jest 7-ka karo, której zak
áadką jest dok, áączą ją, oczywiĞcie “Īywym” obrazem, z zakáadką liczby 1, czyli
duchem. Mo
Īe np. w doku, w stoczni razem z duchami zwodowaliĞcie statek? Byá chrzest, pijecie
szampana, wystraszona publiczno
Ğü wpada do wody… Staraj siĊ we wszystkich skojarzeniach jak zawsze
s
áyszeü, dotykaü, smakowaü itd. JeĞli nastĊpną wywoáywaną kartą bĊdzie as kier, áączysz zakáadkĊ tej
karty, czyli sad, z zak
áadką cyfry 2, czyli obrazem Noego, np. sĊdziwy Noe wnosi kwitnące drzewa
owocowe na ark
Ċ (a deszcz juĪ leje, wody wzbierają, zwierzĊta ryczą a Noe nic, tylko sadzi ten sad na
pok
áadzie…). MoĪesz te drzewa owocowe wnosiü ty osobiĞcie w prezencie dla Noego, itd. JeĞli kolejna
karta to dama pik, po
áącz “Īywym” obrazem wĊszącego szatana z myszą lub myszami, co moĪe byü
bardzo proste, itd.
Zauwa
Ī, Īe kiedy w ten wáaĞnie sposób na 52 zakáadkach liczbowych wieszasz jak na hakach 52
karty z ca
áej talii, wykorzystujesz obie póákule mózgu; lewą analityczną, logiczną i chronologiczną i
praw
ą - twórczą, peáną fantazji i barwnych, “Īywych” skojarzeĔ. Mam nadziejĊ, Īe tych kilka przykáadów
przekona
áo ciĊ, iĪ zapamiĊtanie rozkáadu czy kolejnoĞci dowolnych kart jest w istocie sztuką bardzo
prost
ą, a jednoczeĞnie bardzo spektakularną, jeĞli demonstrujesz ją przed szerszą publicznoĞcią.
Zabawy pami
Ċciowe z kartami moĪna uatrakcyjniü jeszcze bardziej. KtoĞ np. pokazuje ci kolejne
karty z potasowanej talii, z wyj
ątkiem szeĞciu lub siedmiu, które ty potem wymienisz bez Īadnych
13
je
Ğli nie boisz siĊ brykającej wyobraĨni, zobacz tu “wszy szatyna” (przyp. táum)
108
trudno
Ğci. Masz tu dwie metody do wyboru. Pierwsza jest identyczna z techniką opisywaną w rozdziale
5., a wi
Ċc kaĪdą wywoáywaną kartĊ, ĞciĞlej jej zakáadkĊ, áączysz jakoĞ np. z blokiem lodu. Kiedy
pokazano ci ju
Ī wszystkie karty, przebiegasz teraz w myĞlach kolejne zakáadki i znajdujesz te, których
nie po
áączyáeĞ z blokiem lodu (to bĊdą te odáoĪone). JeĞli np. sáyszysz “4 trefl” moĪesz wyobraziü sobie,
Īe oto taĔczysz z Īar-ptakiem na bryle lodu, lód topnieje i ptak siĊ sam ugasiá. Taki obraz raczej trudno
zapomnie
ü. Natomiast kiedy nie usáyszaáeĞ 4-ki trefl, nie pokazano ci tej karty, pamiĊü nie podsunie ci
Īadnego skojarzenia z lodem, nie “zobaczysz” Īadnego obrazy, a wiĊc 4-ka trefl zostaáa schowana.
Drugi sposób to zmiana, zniekszta
ácenie, “uszkodzenie” zakáadki wywoáywanej karty. Sáyszysz
np. “10 pik”. Wiesz,
Īe zakáadką tej karty jest sáowo wóz, a wiĊc zobacz jak od tego wozu odpadają koáa.
S
áyszysz “król karo” - aha, czyli dzwonek, wiĊc urwij mu “serce” na przykáad, itp.
Techniki opisane w tym rozdziale to podstawa zapami
Ċtywania kart. Nietrudno zauwaĪyü, jak
przydatna to umiej
ĊtnoĞü np. w brydĪu. IleĪ to ludzi powtarza mechanicznie to co “zeszáo” lub co ich
partner ma jeszcze w r
Ċku, po czym z jĊkiem przyznają, Īe znowu siĊ pogubili. Ale ty przecieĪ znasz juĪ
metod
Ċ, dziĊki której zadanie takie moĪe byü nie tylko áatwe i przyjemne, ale równieĪ bardzo rozwijające
wyobra
ĨniĊ, pamiĊü i twórcze moĪliwoĞci twego mózgu, bez wzglĊdu na to, czy grasz w karty “na
powa
Īnie”, czy teĪ bawisz siĊ tylko karcianymi sztuczkami.
Ilustracja I.
àaĔcuchowa Metoda SkojarzeĔ: wyobraĨnia,
przesada, niecodzienno
Ğü, skojarzenia, kolor…Patrz str.…
Ilustracja II. Przyk
áad wykorzystania zakáadek “rzymskich”.
Patrz str. …
Ilustracja III - patrz rysunek odr
Ċczny
Ilustracja IV. Przyk
áad zapamiĊtania snu, pokazujący gáówne
obrazy marzenia sennego. Patrz str.…
UWAGA!
trzeba
wykona
ü zupeánie inną ilustracjĊ,
odpowiadaj
ącą tekstowi táumaczenia, str. …!!!
109
Rozdzia
á 15.
Jak podwy
Īszyü wspóáczynnik inteligencji (II) dziĊki zapamiĊtywaniau duĪych liczb.
Zapami
Ċtanie liczb wielocyfrowych w teĞcie na str. … sprawiáo ci zapewne najwiĊcej trudnoĞci,
ale nie powiniene
Ğ siĊ tym przejmowaü, gdyĪ wiĊkszoĞü ludzi w testach na inteligencjĊ zapamiĊtuje
najwy
Īej liczby 7 - 8 cyfrowe. Mając na przykáad do zapamiĊtania liczbĊ 95862190377 najczĊĞciej
robimy to tak: powtarzamy kilkakrotnie pierwsz
ą cyfrĊ, potem pierwszą i drugą, pierwszą, drugą i trzecią,
i tak dalej, ale i tak gubimy si
Ċ przy powtórce caáoĞci; czasem dzielimy caáą liczbĊ na grupy 2 - 3
cyfrowe, ale zapominamy potem w jakiej sz
áy kolejnoĞci i co zawieraáy; szukamy równieĪ
matematycznych zale
ĪnoĞci miedzy kolejnymi cyframi, co komplikuje sprawĊ jeszcze bardziej, lub
próbujemy wreszcie “zobaczy
ü” tĊ liczbĊ, zwizualizowaü po kolei kaĪdą jej cyfrĊ, chociaĪ obraz caáoĞci
“blednie” ju
Ī po kilku sekundach.
Zapewne tak w
áaĞnie wykonywaáeĞ ten test, uĪywaáeĞ jednego z tych sposobów lub ich
kombinacji. Mo
Īna jednak inaczej. Wykorzystaj GSP. Wystarczy lista zakáadek od 1 do 100 i znajomoĞci
àMS, aby zapamiĊtaü liczbĊ dowolnej dáugoĞci.
Je
Ğli bĊdzie to liczba, którą zajmowaliĞmy siĊ juĪ na początku tego rozdziaáu, moĪesz rozbiü ją na
grupy 2-cyfrowe, a co za tym idzie na ci
ąg takich oto zakáadek - obrazów:
95 - pal
86 - wij
21 - nit
90 - pies
37 - mak
7 - kosz.
Aby zapami
Ċtaü tego “tasiemca” wystarczy teraz stosując àMS poáączyü kolejno wszystkie te
s
áowa w jakąĞ prostą, ale niezwykáą fantazyjną historiĊ. Na przykáad: po wielkim palu áaĪą gromady
110
wijów, ka
Īdy z nitem w grzbiecie, na którym skacze pies z makiem w pysku a ty te maki zbierasz
gar
Ğciami do kosza.
Zobaczy
áeĞ to? UtrzymaáeĞ ten “film” chociaĪ przez chwilĊ na ekranie wyobraĨni? W takim razie
odtwórz teraz t
Ċ historiĊ, przypomnij sobie kolejno wszystkie kluczowe obrazy, czyli zakáadki i zamieĔ je
na cyfry wed
áug gáosek znaczących, co juĪ przecieĪ umiesz. PowinieneĞ otrzymaü:
p - 9
l - 5
w - 8
j - 6
n - 2
t - 2
p - 9
s - 0
m - 3
k - 7
k -7
czyli 95862190377.
Zauwa
Ī, Īe nie musisz rozbijaü liczby oryginalnej koniecznie na grupy 2-cyfrowe. Czasami
áatwiej jest utworzyü zakáadki 3-cyfrowe. Na przykáad dla liczby 741797539957 moĪesz uáoĪyü ciąg:
kret - 741
kubek - 797
lampa - 539
plecak - 957
Aby zapami
Ċtaü tĊ nawet dáuĪszą niĪ poprzednio liczbĊ, robisz dokáadnie to samo: tworzysz
niecodzienn
ą, absurdalną, Īywą historiĊ áączącą te cztery zakáadki, które potem, po odtworzeniu
zamienisz z powrotem na cyfry (wg g
áosek znaczących). Na przykáad kret moĞci siĊ w wielkim kubku, w
111
którym zapala lamp
Ċ, na której zawiesza plecak. JeĞli zobaczyáeĞ chociaĪ przez chwilĊ tĊ historiĊ w
wyobra
Ĩni, moĪesz odtworzyü ją teraz raz jeszcze i zamieniü znaczące gáoski zakáadek na cyfry.
Powiniene
Ğ otrzymaü:
k - 7
r - 4
t - 1
k - 7
b - 9
k - 7
l - 5
m - 3
p - 9
p - 9
l - 5
k - 7,
a wi
Ċc 741797539957.
Mo
Īesz wykorzystaü jeszcze jeden sposób, zwáaszcza kiedy nie znasz zakáadek liczbowych, ale
pami
Ċtasz fonetyczny alfabet cyfrowy. Sposób ten polega na tworzeniu zakáadek 4-cyfrowych, Np. 16-
cyfrow
ą liczbĊ 3947147107471582 da siĊ zamieniü na ciąg:
3947 - imbryk
1471 - terakota
0747 - zegarek
1582 - telefon.
Czy widzisz jak wielki jak pó
á pokoju, imbryk wykáadasz terakotą i kaĪdy kafelek ozdabiasz
zegarkiem, ale bardzo specjalnym, bo zamiast cyfr stoj
ą na nim telefony?
112
Zobacz jak najwyra
Ĩniej tĊ, albo wymyĞloną przez siebie inną, historiĊ, po czym zapisz poniĪej w
wolnym miejscu w
áaĞciwe sáowa - zakáadki a potem cyfry:
Je
Ğli zapamiĊtanie kolejnoĞci wybranych sáów - zakáadek sprawia ci trudnoĞü, moĪesz zamiast
àMS wykorzystaü zakáadki obrazkowe lub liczby - rymowanki. Np. dla pierwszej liczby w tym rozdziale
95862190377 po
áącz po prostu pal z zakáadką obrazkową 1, wija z zakáadką obrazkową liczby 2, nit z
liczb
ą 3 itd.
Mo
Īesz równieĪ uĪyü tu zakáadek mieszkaniowych (“rzymskich”) albo zakáadek alfabetycznych,
oznaczaj
ąc sáowa - zakáadki dla liczby oryginalnej albo alfabetycznie, albo umieszczając je kolejno w
“swoim” mieszkaniu. Po prostu wybierz ten system, który odpowiada ci najbardziej. A potem wró
ü do
testu pocz
ątkowego na str. … Zdziwisz siĊ, z jaką áatwoĞcią dasz sobie z nią teraz radĊ. NaprawdĊ,
zauwa
Īysz róĪnicĊ!
Dzi
Ċki tej technice nie tylko poprawisz pamiĊü i zwiĊkszysz jeszcze bardziej potencjaá twórczy
w
áasnej wyobraĨni, ale podwyĪszysz równieĪ wspóáczynnik inteligencji. Testy na inteligencjĊ zawsze
zawieraj
ą zadania związane z zapamiĊtywaniem liczb. PrzeciĊtnie zapamiĊtujemy liczby 6 - 7-cyfrowe.
Wynik powy
Īej 9-ciu osiągają ludzie o wspóáczynniku inteligencji powyĪej 150.
113
114
Rozdzia
á 16.
Jak zapami
Ċtywaü numery telefonów
Zamiast zakotwiczy
ü je mocno w pamiĊci, wiĊkszoĞü numerów telefonów bazgrolimy na
skrawkach papieru, karteczkach, karteluszkach, pude
ákach papierosów, biletach tramwajowych,
wpychaj
ąc je potem chaotycznie do kieszeni, szuflad, w aktówki, notesy - i we wszystkie inne miejsca,
które nazywam “ pami
Ċciowym czyĞücem”.
A zapami
Ċtaü numery telefonów moĪna uzupeániü áatwo, jeĞli wykorzystasz znowu GSP. Zasada
jest prosta: ka
Īdą cyfrĊ numeru, który chcesz zapamiĊtaü, zamieniasz najpierw na literĊ - gáoskĊ znaczącą
w przyj
Ċtym przez ciebie fonetycznym alfabecie cyfrowym, a potem tworzysz z nich Īywe obrazowe
s
áowa lub zdania, które przypomną ci potem dany numer i jego wáaĞciciela.
Jako przyk
áad weĨmy dziesiĊü telefonów i ich wáaĞcicieli, co próbowaáeĞ zapamiĊtaü w teĞcie
pocz
ątkowym na str. …
NUMERY TELEFONÓW
Sklep ze zdrow
ą ĪywnoĞcią
7857953
Twój partner od tenisa
8407336
Hydraulik
6910262
Stró
Ī na parkingu
7812702
Kwiaciarnia
7185739
Kasa teatralna
8679521
Lekarz domowy
2429111
Dyskoteka
6441616
Ulubiona restauracja
3546350
Radny
4570100
Dane te mo
Īesz zapamiĊtaü w nastĊpujący sposób (PamiĊtaj, Īe są to rozwiązania przykáadowe):
115
Sklep ze zdrow
ą ĪywnoĞcią - 7857953. Po zamianie otrzymujesz ciąg liter k f l k p l m, które
dadz
ą siĊ záoĪyü w kombinacjĊ sáów: kafelek - plama (zwróü uwagĊ, Īe odpowiednimi gáoskami
znacz
ącymi są równieĪ g w l g b l m - porównaj FAC str. … Ta uwaga dotyczy takĪe pozostaáych
przyk
áadów). Jakie obrazy moĪe podsunąü teraz wyobraĨnia? Zobacz znany ci sklep ze zdrową
ĪywnoĞcią, caáy wyáoĪony kafelkami, ale kaĪdy kafelek brudny, z jakąĞ plamą (moĪe po zdrowych
pomidorach…)
Twój partner od tenisa - 8407336: f r s k m m j. Mo
Īe freski - mama - jeĪ? Przyjaciel maluje na
korcie freski, a twoja mama wypuszcza na nie je
Īe…
Hydraulik. 6910262 - j p t s n j n . Na przyk
áad jeĪe - pety - Synaj - Noe. Twój hydraulik nakáada
je
Īom na kolce pety i prowadzi je pod górĊ Synaj, skąd pozdrawia wszystkich i wygáasza kazanie
patriarcha Noe.
Stró
Ī na parkingu: 7812702, co moĪna przeáoĪyü na k f t n k s n i sáowa: kaftan - kasyno. Zobacz,
jak stró
Ī z parkingu zakáada kaftan bezpieczeĔstwa i idzie do kasyna.
Do kwiaciarni dzwonisz: 7185739 - k t f l k m p, wi
Ċc np. katafalk - mapa. Kwiaty z tej kwiaciarni
stawiasz na katafalku, a ca
áoĞü pokrywasz mapą…
Kasa teatralna - 8679521: w j k p l n t. Wujek - Planty. W kasie teatru pracuje twój wujek, w
pewnej chwili zamyka wszystko i biegnie sobie na (krakowskie) Plany.
Lekarz domowy 2429111, czyli n r j b t t t. Noe - ren - but - tato. Noe wsiada na rena, który
wskakuje do buta twojego taty.
Dyskoteka 6641611 - j j r d j d j. Jaja - radio - jod - je
Īe. Niezáa zabawa! Na dyskotece rzucasz
jajami w radio, polewasz wszystko jodyn
ą (jod to dla mnie zawsze buteleczka jodyny) i caáą tĊ mieszankĊ
smakowicie zajadaj
ą taĔczące jeĪe!
Restauracja: 3546300. M l r j m l s. Mole - ryj - melasa. W tej restauracji mole z d
áugimi ryjami
wcinaj
ą melasĊ.
Radny: 4570100 - r l k s d s z. Rolka - sedesy - zoo. Radny wrzuca rolk
Ċ papieru toaletowego za
rolk
ą do sedesów stojących w znanym ci zoo…
116
Powtórz
Ċ raz jeszcze: powyĪsze przykáady to jedynie ilustracja metody. Jak ją wykorzystasz w
szczególnych przypadkach, tj. do zapami
Ċtania “twoich” numerów telefonów zaleĪy juĪ od ciebie. Z
praktyki wiem,
Īe zdarzają siĊ czasem takie numery, których przeáoĪenie na sáowa/zdania - obrazy jest
bardzo trudne lub wr
Ċcz niemoĪliwe. Pomocą wtedy okazują siĊ zakáadki liczbowe. Rozwiązanie jest
bardzo proste. “Trudny” numer telefonu dzielisz na liczby dwucyfrowe i przy pomocy
àMS áączysz jego
w
áaĞciciela z ciągiem stosownych zakáadek. Np. twoja ksiĊgowa ma numer 4814276, albo - wedáug
naszej metody - 48 14 27 6. Zobacz wi
Ċc, jak ta kobiecina siedzi na rafie, po której jeĨdzi rozpĊdzony
TIR, z d
Īonką (na przyczepie), caáą oblepioną jeĪami. MoĪesz oczywiĞcie wykorzystaü zakáadki dla
liczb powy
Īej stu, wtedy posadĨ ksiĊgową na rafie (48), kaĪ jej popijaü tran (142) i Īonglowaü kijami
(76).
Skoro pozna
áeĞ juĪ istotĊ tej metody, pora abyĞ zacząá wykorzystywaü ją w praktyce. W miejsca
poni
Īej wpisz nazwiska i numery telefonów co najmniej 10 osób, z którymi bĊdziesz siĊ kontaktowaá i
zapami
Ċtaj je w opisany wyĪej sposób. Zrób to zanim przejdziesz do lektury nastĊpnego rozdziaáu.
Pami
Ċtaj o twórczym wysiáku wyobraĨni i zasadzie OBRAZ + AKCJA; im bardziej twoje skojarzenia
b
Ċdą zabawne, dynamiczne i niezwykáe, tym szybiej i lepiej zapamiĊtasz waĪne dla siebie telefony.
DZIESI
ĉû WAĩNYCH NUMERÓW TELEFONÓW
1. _______________________________________
2. _______________________________________
3. _______________________________________
4. _______________________________________
5. _______________________________________
6. _______________________________________
7. _______________________________________
8. _______________________________________
9. _______________________________________
10. _______________________________________
117
118
Rozdzia
á 17.
Jak zapami
Ċtywaü terminy i godziny spotkaĔ
Wielu ludzi uwa
Īa, Īe terminy i spotkania są równie trudne do zapamiĊtania jak numery
telefonów i najcz
ĊĞciej aby sobie z tym poradziü uĪywają podobnych Ğrodków, tzn. kalendarzy i notesów.
Niestety, nie zawsze mamy je przy sobie. W tym rozdziale opisz
Ċ dwa sposoby, jeden aby zapamiĊtaü
“terminarz dzienny”, drugi - na ca
áy tydzieĔ.
Pierwszy wymaga znajomo
Ğci podstawowych zakáadek liczbowych, obrazkowych, alfabetycznych
i innych. Wtedy wi
ąĪesz po prostu godzinĊ spotkania z zakáadką. PoniewaĪ doba ma 24 godziny, w
przypadku krótszych systemów po
áącz wybrane dwa ze sobą (czego nie musisz robiü korzystając z GSP).
Powiedzmy,
Īe masz dzisiaj nastĊpujące sprawy do zaáatwienia:
7.00 - poranny trening lekkoatletyczny z przyjació
ámi
10.00 - wizyta u dentysty
13.00 - lunch
18.00 - posiedzenie zarz
ądu
22.00 - pó
Ĩny seans filmowy.
Zanim wyjdziesz z domu, przejrzyj po prostu t
Ċ listĊ i zbuduj stosowne áączniki - skojarzenia.
7-ma rano, a wi
Ċc kosz. Zobacz jak kosz üwiczy razem z tobą, biega, skacze albo jak üwiczysz w
wielkim koszu.
O 10-tej (Tezeusz) idziesz do dentysty. Tezeusz grozi mu mieczem, w rezultacie czego
otrzymujesz najlepszy
Ğrodek znieczulający. Nie czujesz Īadnego bólu, uĞmiechasz siĊ przy borowaniu,
ch
Ċtnie podsuwasz kolejne zĊby pod ostrze… Interesujące jest to, Īe wyobraĪając sobie taką sytuacjĊ
mo
Īesz rzeczywiĞcie zmniejszyü ewentualny ból a nawet polubiü dentystĊ!
O 13-tej jesz lunch. Zobacz, jak siedzisz przy posi
áku razem z goĞümi, na dachu swego domu (13).
Ogl
ądasz panoramĊ, podziwiasz widoki…
119
O 18-tej posiedzenie zarz
ądu. 18 to cukierki toffi, a wiĊc rozdajesz je w duĪych iloĞciach
cz
áonkom zebrania, obsypujesz nimi caáy zarząd.
Wreszcie o 22-giej idziesz do kina, ale na sali siedz
ą same Ğwiecące neony (22) a ty z ulubioną
“neonówk
ą” w ostatnim rzĊdzie…
A sam
ą kolejnoĞü tych spotkaĔ moĪesz zapamiĊtaü albo przy pomocy àMS, albo wykorzystując
zak
áadki obrazkowe lub liczby - rymowanki.
Drugi sposób pozwoli ci zapami
Ċtaü sprawy i terminy spotkaĔ na caáy tydzieĔ. Najpierw oznacz,
ponumeruj dni tygodnia w tradycyjny sposób:
poniedzia
áek - 1
wtorek
- 2
Ğroda
- 3
czwartek
- 4
pi
ątek
- 5
sobota
- 6
niedziela
- 7.
Natomiast godziny spotka
Ĕ traktuj tak, jak w systemie pierwszym, tj. od 1-szej w nocy (0100) do
24-tej pod koniec dnia. Wtedy ka
Īdy dzieĔ tygodnia i dowolną godzinĊ moĪesz przedstawiü w postaci 2-
lub 3-cyfrowej liczby, i w takiej w
áaĞnie kolejnoĞci, tj. najpierw dzieĔ, potem godzina. JeĞli teraz
znajdziesz s
áowo-zakáadkĊ dla takiej liczby i poáączysz je z daną sprawą lub terminem - zadanie masz juĪ
z g
áowy. ZaáóĪmy wiĊc, Īe we wtorek o 9-tej rano idziesz zobaczyü samochód, który zamierzasz kupiü.
Wtorek oznaczy
áeĞ jako numer 2, któremu odpowiada gáoska n wg FAC, a 9-tą rano przekáadasz na
g
áoskĊ p lub b. W zakáadkach GSP znajdujesz 29 - napa. Aby zapamiĊtaü, co masz zrobiü we wtorek o 9-
tej rano wyobra
Ĩ sobie samochód, caáy oblepiony wielkimi napami, albo z napami przy kierownicy.
Kolejny przyk
áad. W ĞrodĊ (dzieĔ nr 3) o godz. 17-tej masz lekcjĊ gry na gitarze. TĊ informacjĊ
mo
Īesz zawrzeü w liczbie 317, dającej áatwo zamieniü siĊ na motykĊ. WyobraĨ wiĊc sobie, Īe grasz
motyk
ą na gitarze, albo Īe motyka sama gra na gitarze lub z tobą w duecie. Ludzie sáuchają, biją brawo…
120
Pami
Ċtaj, aby wspieraü wyobraĨniĊ zasadą OBRAZ PLUS AKCJA, a wiĊc czuj dotyk tej motyki,
odbieraj d
ĨwiĊk gitary, oglądaj publicznoĞü itd.
By
ü moĪe technikĊ tĊ uznasz za doĞü trudną w praktyce, gdyĪ wymaga doĞü dobrej znajomoĞci
zak
áadek wielocyfrowych. MoĪna z tego wybrnąü zawĊĪając iloĞü godzin do tych, w których zwyczajowo
masz najwi
Ċcej spotkaĔ, moĪesz wiĊc np. przyjąü przedziaá od 10-tej rano, którą oznaczysz wtedy jako 1.
W rezultacie wszystkie twoje terminy w ci
ągu dnia moĪesz przeáoĪyü na zakáadki 2-cyfrowe (wg. GSP).
Do
Ğwiadczenie uczy, Īe dobrze jest najpierw nauczyü siĊ zapamiĊtywaü w ten sposób plan dnia, a
potem rozk
áad zajĊü w tygodniu.
121
Rozdzia
á 18.
Jak zapami
Ċtywaü daty z caáego stulecia
Kiedy sko
Ĕczysz lekturĊ tego rozdziaáu, bĊdziesz w stanie okreĞliü dzieĔ tygodnia dla dowolnej
daty mi
Ċdzy 1.900 a 2.000 rokiem!
Zapoznam ci
Ċ z dwoma systemami. Pierwszy, prostszy i szybszy, pozwoli ci okreĞliü daty w
dowolnym roku, drugi - nieco trudniejszy - daty z ca
áego stulecia. Oba opracowaá Harry Lorayne,
wybitny ekspert od spraw pami
Ċci mieszkający w Stanach Zjednoczonych.
Powiedzmy,
Īe interesują ciĊ daty z 1971 r. UĪywając pierwszego systemu trzeba jedynie
zapami
Ċtaü poniĪszą liczbĊ:
377428415375
Tylko to? - zapytasz z niedowierzaniem - to niemo
Īliwe. Za chwilĊ przekonasz siĊ jednak, Īe istota
metody jest bardzo prosta, podobnie jak jej wykorzystanie w praktyce. Otó
Ī ta powyĪsza 12-cyfrowa
liczba to pierwsze niedziele kolejnych miesi
Ċcy 1971 r. Pierwsza niedziela kwietnia przypada 4-go,
pierwsza niedziela grudnia to 5-ty dzie
Ĕ tego miesiąca itd. ZapamiĊtanie tej liczby pozwoli ci okreĞliü
dzie
Ĕ dla dowolnej daty tego wáaĞnie roku.
Je
Ğli masz jeszcze káopoty z zapamiĊtywaniem duĪych liczb, wróü przedtem do rozdziaáu
po
ĞwiĊconego temu tematowi.
Najlepiej wyja
Ğniü caáoĞü na przykáadzie. Powiedzmy, Īe obchodzisz urodziny 28 kwietnia i
chcesz wiedzie
ü, jaki to byá dzieĔ w 1971 r. Sprawdzasz czwartą cyfrĊ w swojej 12-cyfrowej liczbie - jest
to 4 i dodajesz do tej pierwszej niedzieli kolejne tygodnie, a wi
Ċc druga niedziela kwietnia - to 11-ty,
trzecia 18-ty, czwarta - 25-ty, a wi
Ċc szukany dzieĔ wypadnie 3 doby póĨniej, czyli bĊdzie to Ğroda. W
1971 r. obchodzi
áeĞ imieniny w ĞrodĊ.
Za
áóĪmy teraz, Īe chcesz wiedzieü jakiego dnia zakoĔczyá siĊ ten rok. PostĊpujesz dokáadnie tak
samo. Poniewa
Ī wiesz, Īe pierwszą niedzielą grudnia jest 5-ty, dodajesz do niej 3 nastĊpne tygodnie,
122
czyli wiesz,
Īe 26-ty grudnia to teĪ niedziela. I teraz liczysz juĪ same dni: 27-my poniedziaáek, 28-my
wtorek, 29-ty
Ğroda, 30-ty czwartek, 31-wszy piątek. Koniec roku 1971 wypadá w piątek.
Jak wida
ü metoda ta nadaje siĊ dla kaĪdego roku, którego daty / dni chcesz zapamiĊtaü. Ukáadasz
po prostu pami
Ċciową liczbĊ - bazĊ, której cyfry to pierwsze niedziele kolejnych miesiĊcy roku (albo
pierwsze poniedzia
áki lub wtorki, jak wolisz)., a po wyborze odpowiedniej niedzieli dodajesz tyle
siódemek, aby znale
Ĩü siĊ najbliĪej Īądanej daty, po czym juĪ bardzo szybko okreĞlasz szukany dzieĔ.
Ciekawa z praktycznego punktu widzenia jest zale
ĪnoĞü pamiĊciowej liczby - bazy danego roku
od podobnych w latach s
ąsiednich. OtóĪ w kolejnym roku początek kaĪdego miesiąca “cofa” siĊ o dobĊ, z
wyj
ątkiem lat przestĊpnych, dla których ten skok w roku nastĊpnym wynosi dwa dni (z racji jednego dnia
wi
Ċcej). Tak wiĊc na przykáad dla lat 1969, 1970, 1971 pierwsza niedziela stycznia wypadnie
odpowiednio 5-go, 4-go i 3-go.
Druga zapowiedziana technika pozwala okre
Ğliü dzieĔ dla dowolnej daty w latach 1900 - 2000. W
technice tej ka
Īdy miesiąc roku ma swój staáy numer. Musisz wiĊc zapamiĊtaü 12 poniĪszych cyfr:
stycze
Ĕ
- 1
lipiec
- 0
luty
- 4
sierpie
Ĕ
- 3
marzec
- 4
wrzesie
Ĕ
- 6
kwiecie
Ĕ
- 0
pa
Ĩdziernik - 1
maj
- 2
listopad
- 4
czerwiec
- 5
grudzie
Ĕ
- 6
Niektórzy zapami
Ċtują te pary wedáug skojarzeĔ: styczeĔ to pierwszy miesiąc roku, wiĊc 1, luty
ma cztery litery, wi
Ċc 4 itp. MoĪna teĪ wyjĞü od pochodzenia nazw miesiĊcy i związaü je z obrazami
odpowiednich zak
áadek liczbowych, co dokáadnie opisaá H. Lorayne w swojej ksiąĪce Sekrety
superpami
Ċci
14
.
My
ĞlĊ jednak, Īe wystarczy zapamiĊtaü liczbĊ
144025036146
123
Jak? Dobieraj
ąc zakáadki: TIR, Rysy, Niels, majty, rój, które moĪna poáączyü w niezwykáa historiĊ w
rodzaju: TIR wje
ĪdĪa na Rysy, na których Niels (np. Bohr lub inny Skandynaw) zmienia majty peáne
brz
Ċczących pszczóá (rój). W ten sposób áatwo znajdziesz odpowiednie gáoski - cyfry, czyli zakáadki dla
kolejnych miesi
Ċcy.
Oprócz tego musisz jeszcze zna
ü zakáadki roku, niestety kaĪdą inną, chociaĪ pogrupowane w
pewien sposób, dla ca
áego stulecia. PodajĊ je niĪej:
0
1
2
3
4
5
6
1900
1901
1902
1903
1909
1904
1905
1906
1907
1913
1908
1915
1910
1911
1917
1912
1919
1914
1920
1921
1916
1923
1918
1924
1925
1926
1927
1922
1928
1929
1930
1931
1937
1932
1933
1934
1935
1941
1936
1943
1938
1939
1945
1940
1947
1942
1948
1949
1944
1951
1946
1952
1953
1954
1955
1950
1956
1957
1958
1959
1965
1960
1961
1962
1963
1969
1964
1971
1966
1967
1973
1968
1975
1970
1976
1977
1972
1979
1974
1980
1981
1982
1983
1978
1984
1985
1986
1987
1993
1988
1989
1990
1991
1997
1992
1999
1994
1995
1996
1998
2000
To prawda, tabel
Ċ tĊ nie jest áatwo zapamiĊtaü, ale po pewnej praktyce zaczniesz posáugiwaü siĊ
ni
ą bez trudu. Caáa metoda dziaáa w sposób nastĊpujący: jeĞli masz podany dzieĔ, miesiąc i rok w postaci
numerycznej, do dnia dodajesz zak
áadkĊ miesiąca i zakáadkĊ roku, a od sumy odejmujesz najwiĊkszą
14
Wydawnictwo RAVI,
àódĨ 1995
124
mo
Īliwą wielokrotnoĞü siedmiu. RóĪnica jest juĪ szukanym dniem tygodnia (liczonym w systemie:
niedziela - 1, poniedzia
áek -2 itd.). JeĞli wynik wynosi 7 lub 0, szukanym dniem tygodnia jest oczywiĞcie
sobota.
Pos
áugiwanie siĊ tym systemem zilustrujĊ kilkoma przykáadami. Poszukajmy 19-go marca 1969 r.
Jaki to by
á dzieĔ? Do 19 dodajemy zakáadkĊ marca, czyli 4, otrzymujemy 23, dodajemy dalej zakáadkĊ
roku - szukamy w tabeli, znajdujemy 2 - mamy wi
Ċc 23 + 2 = 25. Odejmujemy teraz 3 x 7, czyli 21
(wi
Ċcej siĊ nie da), zostaje 4, czyli czwarty dzieĔ tygodnia poczynając od niedzieli. Wypada Ğroda.
Kolejna data: 23 sierpnia 1972 r. Znowu 23 plus zak
áadka sierpnia (3), otrzymujemy 26.
Dodajemy 6, mamy 32. Odejmujemy (4 x 7) 28, zostaje 4, a wi
Ċc 23 sierpnia 1972 r. przypadaá równieĪ
w
ĞrodĊ.
Od tej regu
áy jest tylko jeden wyjątek, ale bardzo áatwy do zapamiĊtania. OtóĪ dla dat ze stycznia
i lutego w roku przest
Ċpnym uzyskany wynik jest o dobĊ wczeĞniejszy. I to wszystko.
Pewno
Ğü w posáugiwaniu siĊ oboma omówionymi tu systemami daje tylko praktyka, a wiĊc üwicz,
üwicz jak najczĊĞciej. Zacznij od metody prostszej, dopiero póĨniej przejdĨ do techniki bardziej
zaawansowanej, czyli drugiej.
125
Rozdzia
á 19.
Jak zapami
Ċtaü daty i wydarzenia historyczne
Dwie techniki, które pozna
áeĞ w poprzednim rozdziale pozwolą ci ustaliü dzieĔ dla dowolnej daty
bie
Īącego stulecia. DziĊki kolejnej metodzie zaczniesz z áatwoĞcią zapamiĊtywaü znaczące daty i
wydarzenia historyczne. W rozdziale 2. jeden z testów pami
Ċci dotyczyá 10-tki takich dat. Byáy to:
1. 1770
urodziny Beethovena
2. 1815
bitwa pod Waterloo
3. 1808
wynalazek teleskopu
4. 1905
opublikowanie teorii wzgl
ĊdnoĞci Einsteina
5. 1775
ameryka
Ĕska Deklaracja NiepodlegáoĞci
6. 1789
Rewolucja Francuska
7. 1146
pocz
ątek panowania Bolesáawa KĊdzierzawego w Polsce
8. 1772
Roggeveen (czyt. Regewen) odkrywa Wysp
Ċ Wielkanocną
9. 1605
bitwa pod Kircholmem
10. 44 pne
Ğmierü Cezara z rąk zamachowców
Metoda, która pozwala zapami
Ċtaü te i podobne daty jest prosta, i tak naprawdĊ przypomina
zapami
Ċtywanie numerów telefonów. Chodzi wiĊc o stworzenie sáowa lub kilku sáów w oparciu o gáoski
znacz
ące, bĊdące odpowiednikami kolejnych cyfr w danej dacie. W wiĊkszoĞci wypadków moĪna
zapomnie
ü o “1”, czyli tysiącu, poniewaĪ ogólna wiedza historyczna wystarcza, aby “zgrubnie”
umiejscowi
ü dane wydarzenie w czasie. Wypróbujmy wiĊc ten system na poniĪszych przykáadach:
1. znany z temperamentu Beethoven ciska kokosy (1770) w fa
ászujących muzyków,
2. mimo przegranej Napoleon zajada czekolad
Ċ Wedla (1815) na pobojowisku pod Waterloo,
126
3. zobacz jak wynalazca teleskopu Hans Lippershey (czyt. Liperszi) pokazuje go znanemu ci Józefowi
(1608), (nazwisko wynalazcy mo
Īesz zapamiĊtaü dziĊki sáowom zastĊpczym Li-Pershing; ChiĔczyk
Li strzela rakiet
ą Pershing w teleskop, przy którym stoi twój Józef…
15
),
4. Einstein wypisuje PESEL (1905) na rachunku za Teori
Ċ WzglĊdnoĞci…
5. Amerykanie wchodz
ą do koszy (7), takich na bieliznĊ na przykáad, i wygraĪają Anglikom kijami
(76), og
áaszając oczywiĞcie DeklaracjĊ NiepodlegáoĞci,
6. Król Francji pij
ąc kawĊ (78) wypuszcza pszczoáy (9) na zbuntowanych ludzi,
7. Bolkowi (temu z Dobranocki) przydaj k
Ċdzierzawe wáosy i kaĪ mierzwiü je Mewom (38),
8. Ta
Ĕczysz reggae w przezroczystej, wielkiej literze N na Wyspie Wielkanocnej i czĊstujesz
krajowców kokain
ą (772) lub mówisz do niech cockneyem.
9. Zobacz jak husaria polska szar
Īuje na jeĪe (6), na które zamieniają siĊ ze strachu Szwedzi i sypie im
sól (05) na ogony (1605). Kircholm zapami
Ċtaj dziĊki sáowom zastĊpczym Kir-hol-emu,
10. Zobacz, jak Brutus u
Ğmierca Cezara nie noĪem, a wielką rurą (44), upstrzoną pinezkami, co ma ci
przypomnie
ü, Īe staáo siĊ to przed naszą erą (pne = pinezki).
15
porównaj rozdzia
á 23. - przyp. táum.
127
Rozdzia
á 20.
Jak zapami
Ċtywaü daty imienin, urodzin, rocznice, jubileusze itd.
Kolejna technika pami
Ċciowa jest bardzo áatwa, poniewaĪ wykorzystuje to, co juĪ poznaáeĞ do tej
pory. Jest nawet
áatwiejsza niĪ poprzednie sáuĪące podobnym celom, poniewaĪ dzieĔ i miesiąc oznacza
si
Ċ w niej przy pomocy zakáadek liczbowych (GSP), a nie sáów, które trzeba dopiero tworzyü, jak w
innych technikach.
System dzia
áa w sposób nastĊpujący: miesiące mają numery od 1 do 12, moĪna wiĊc przydaü im
konkretne zak
áadki, takie jak niĪej:
stycze
Ĕ
- duch
lipiec
- kosz
luty
- Noe
sierpie
Ĕ
- Fa
marzec
- mysz
wrzesie
Ĕ
- pszczo
áa
kwiecie
Ĕ
- ry
Ī
pa
Ĩdziernik - Tezeusz
maj
- li
Ğü
listopad
- tato
czerwiec
- je
Ī
grudzie
Ĕ
- don (Tina)
Aby zapami
Ċtaü czyjeĞ urodziny, jakąĞ rocznic, jubileusz itp. wystarczy teraz poáączyü Īywym
skojarzeniem zak
áadki miesiąca i dnia z datą (wydarzeniem), które chcesz zapamiĊtaü. Np. urodziny
twojej dziewczyny przypadaj
ą 17-go czerwca. Zakáadka dla czerwca to jeĪ (6), dla 17 -tkacz. Zobacz
wi
Ċc na przykáad, jak twoja dziewczyna na przyjĊciu urodzinowym przyjmuje w prezencie jeĪa utkanego
na zamówienie przez tkacza.
Chcesz zapami
Ċtaü, Īe rocznicĊ Ğlubu twoi rodzice obchodzą 25 lutego? Zakáadka lutego Noe (2),
dla 25 - Nil. Zobacz jak Noe p
áynie swoją arką po Nilu ze szczĊĞliwymi rodzicami na pokáadzie, moĪe w
podró
Īy poĞlubnej?!
Równie
áatwo zapamiĊtasz rocznicĊ wydarzeĔ historycznych. Na przykáad ONZ powoáano do
Īycia 24 paĨdziernika. Zakáadka paĨdziernika - Tezeusz (10), 24 - nur. Zobacz inauguracyjne posiedzenie
128
Zgromadzenia Ogólnego ONZ, na którym Tezeusz z nurem na ramieniu wyg
áasza uroczyste
przemówienie (albo to nury go s
áuchają).
Zapami
Ċtywanie urodzin, rocznic i dat waĪnych wydarzeĔ historycznych bardzo uáatwia swoisty
dziennik - pami
Ċtnik, tzw. Universal Personal Organizer, czyli Uniwersalny Organizator Danych
Pami
Ċciowych
16
pozwalaj
ący wykorzystaü wszystkie poznane techniki pamiĊciowe, równieĪ do
zapami
Ċtania tego, o czym pisaáem w tym rozdziale.
Ale ten system ma jedn
ą maáą wadĊ. Tak, zapamiĊtasz datĊ urodzin, rocznicĊ historyczną itp., ale
jak zapami
Ċtaü, aby o tym pamiĊtaü?? Warto wiĊc wyrobiü w sobie nawyk regularnego przeglądania
swoich “obrazów pami
Ċciowych” na caáy tydzieĔ lub dwa. TechnikĊ pamiĊciową opisywaną w tym
rozdziale mo
Īna áatwo poáączyü z poprzednią, której uĪywaáeĞ do zapamiĊtywania dat historycznych w
ogóle (tzn.
áącznie z rokiem). W ten sposób zaczniesz zapamiĊtywaü absolutnie wszystkie daty, jakie
b
Ċdziesz chciaá.
16
O tym jak kontaktowa
ü siĊ z Instytutem Buzana w sprawie tych i innych materiaáów czytaj na koĔcu ksiąĪki.
129
Rozdzia
á 21
Jak zapami
Ċtywaü sáowa obcego pochodzenia i uczyü siĊ jĊzyków obcych.
Pisa
áem o tym w swoich ksiąĪkach Speed (and Range) Reading i Master your Memory: sáownik,
zasób s
áów, które znamy warunkuje nie tylko sprawne i szybkie czytanie, ale decyduje równieĪ o
sukcesach w nauce i interesach. Nie ma w tym nic dziwnego - zakres naszej wiedzy ludzie oceniaj
ą
pod
áug iloĞci i rodzaju sáów, jakich uĪywamy. Sáowa to podstawowy budulec jĊzyka, materia, która go
üwiczy, rozwija i poszerza, warto wiĊc i trzeba znaü metody, jak szybko je zapamiĊtywaü i przyswajaü.
Jedna z lepszych to znajomo
Ğü prefiksów (cząstek sáownych, które stawiamy przed rdzeniem),
sufiksów (cz
ąstek sáownych “dolepianych” do rdzenia) i samych rdzeni (cząstek, od których pochodzi
wi
ĊkszoĞü sáów w jĊzyku, którego siĊ uczysz). Wyczerpującą listĊ tych elementów jĊzykowych
znajdziesz w s
áowniku pomieszczonym we wspomnianej juĪ ksiąĪce Speed (and Range) Reading.
Oto jak jeszcze mo
Īesz poprawiü swoją pamiĊü jĊzykową:
1. cz
Ċsto przeglądaj dla zabawy dobry sáownik i sprawdzaj w jaki sposób funkcjonuje system prefiksów,
sufiksów i rdzeni w danym j
Ċzyku. Gdzie tylko to moĪliwe buduj “Īywe” skojarzenia, uáatwiające
zapami
Ċtanie
2. za
áóĪ sobie, Īe codziennie poznasz kilka nowych sáów. Jak wyjaĞniaáem juĪ wczeĞniej, wymaga to
powtórze
Ĕ, a wiĊc uĪywaj tych nowych sáów w róĪnych kontekstach tak czĊsto, jak tylko moĪliwe
3. konsekwentnie szukaj nowych s
áów w danym jĊzyku. Takie ukierunkowanie uwagi, zwane po prostu
nastawieniem umys
áu, to wiĊcej haków pamiĊciowych, na które áatwiej záapiesz kolejną jĊzykową
zdobycz.
Tak, ujmuj
ąc w skrócie, wyglądają ogólne zasady uczenia siĊ jĊzyka, co odnosi siĊ zarówno do
j
Ċzyka polskiego, którego uczymy siĊ przecieĪ przez caáe Īycie, nieustannie wzbogacając sáownictwo, jak
i do ka
Īdego innego jĊzyka obcego. PoznaáeĞ wiĊc pewną bazĊ, fundament poszerzania zasobu sáów, co
oczywi
Ğcie obejmuje niezliczoną iloĞü przypadków szczególnych. Pora wiĊc na przykáady. Podobnie jak
w innych technikach pami
Ċciowych najwaĪniejsze bĊdą “Īywe” obrazy, a zwáaszcza podobieĔstwa,
130
poniewa
Ī niektóre jĊzyki moĪna pogrupowaü w “rodziny”, w których wiele sáów wykazuje wyraĨne
pokrewie
Ĕstwo.
Aby zilustrowa
ü te związki rozwaĪmy kilka sáów angielskich, francuskich, áaciĔskich i
niemieckich. Powiedzmy,
Īe chcesz zapamiĊtaü angielskie sáowo vertigo, co znaczy zawrót gáowy, a wiĊc
stan, w którym cz
áowiekowi wydaje siĊ, Īe wszystko wokóá niego wiruje. Aby zapamiĊtaü to sáowo i jego
znaczenie, zamie
Ĕ je na bliskobrzmiącą, ale áatwą do zobaczenia na ekranie wyobraĨni kombinacjĊ: Verdi
(kompozytor) i go (japo
Ĕska gra przypominająca warcaby); vertigo = Verdi-go. Verdi gra w “go”, ale
wszystkie pionki wiruj
ą mu wokoáo gáowy… (Anglicy sáysząc oryginaá zamieniają go na pytanie where
to go? ca
ákiem zasadne, kiedy czujesz, Īe wszystko koáo ciebie siĊ krĊci…).
J
Ċzyki obce áatwiej wchodzą do gáowy, jeĞli zdamy sobie sprawĊ, Īe moĪna je pogrupowaü,
po
áączyü w rodziny. W zasadzie wszystkie jĊzyki europejskie (z wyjątkiem fiĔskiego, wĊgierskiego i
baskijskiego) wywodz
ą siĊ z pnia indoeuropejskiego, a to znaczy, Īe wystĊpuje w nich wiele podobnych
s
áów, i co do wymowy i znaczenia. Na przykáad sáowo ojciec, to po angielsku father, po niemiecku Vater,
po
áacinie pater, po francusku pere, po wáosku i hiszpaĔsku padre. ZnajomoĞü áaciny ogromnie pomaga
w uczeniu si
Ċ pokrewnych sobie sáów. àaciĔskie amor znaczy kochaü. Spokrewnione z nim angielskie
s
áowo amorons brzmi podobnie i znaczy kochliwy. Związek jest oczywisty. Podobnie áaciĔskie sáowo
bóg, czyli Dzeus, znajduje si
Ċ w angielskim swoje odpowiedniki w postaci deity i deify, co znaczy
odpowiednio bosko
Ğü i ubóstwiaü.
Francuski zrodzi
á siĊ z jĊzyka, którym mówili rzymscy legioniĞci. Rzymianie gáowĊ nazywali
testa, dzisiaj po francusku to tete. Podobnie rami
Ċ to brachium po áacinie, a po francusku bras, itd.
Blisko 50% s
áów w jĊzyku angielskim przeszáo (poĞrednio lub bezpoĞrednio)z áaciny (i greki) przez jĊzyk
francuskich Normanów, czego konsekwencj
ą jest dzisiaj wiele uderzających podobieĔstw miĊdzy
francuskim i angielskim.
Oprócz podobie
Ĕstw “rodzinnych” miĊdzy róĪnymi jĊzykami zapamiĊtywanie sáówek uáatwia
jeszcze jedna metoda, ca
ákiem inna niĪ w przypadku uczenia siĊ sáów obcego pochodzenia w jĊzyku
rodzimym. Trzymajmy si
Ċ jeszcze jĊzyka francuskiego i zilustrujmy tĊ metodĊ dwoma przykáadami. Po
131
francusku ksi
ąĪka to livre. Skojarz brzmienie tego sáowa z Luwrem, gdzie teĪ jest duĪo ksiąĪek (Anglicy
wykorzystuj
ą tu podobieĔstwo do library - biblioteka, co brzmi jeszcze bardziej przekonująco). Pióro po
francusku to plum. Anglik skojarzy to ze swoim plume, co znaczy pióro ptasie; zw
áaszcza duĪe, ozdobne,
a to natychmiast prowadzi do pióra g
Ċsiego.
My mo
Īemy sobie poradziü innym bliskobrzmiącym sáowem - plum. Plume - plum. Wystarczy
wyobrazi
ü sobie, Īe wrzucasz do wody pióro: plum!
Oprócz
áaciny, greki i jĊzyka francuskiego pozostaáe sáowa angielskie wykazują podobieĔstwo
przede wszystkim do j
Ċzyków anglo-saksoĔskich, gáównie do niemieckiego. PodobieĔstwo bywa
niekiedy dos
áowne, np. will, hand, arm, bank, halt, wolf itd., lub co najmniej uderzające: light (Licht),
night (Nacht), book (Buch), stick (Stock), ship (Schiff) house (Haus) itp.
A jak wykorzystywa
ü metody pamiĊciowe w nauce sáów obcego pochodzenia zilustrują dwa
poni
Īsze przykáady.
Akrofobia to chorobliwy l
Ċk wysokoĞci, natomiast agorafobia to równieĪ chorobliwy lĊk otwartej
przestrzeni. jak zapami
Ċtaü róĪnice znaczeniowe obu tych sáów mimo podobieĔstw brzmieniowych?
Przedrostek akro- wakrofobii skojarz sobie z akrobat
ą, cyrkowcem üwiczącym na duĪych
wysoko
Ğciach, natomiast agora- w agorafobii moĪe przypomnieü ci agrotechnikĊ, politykĊ agrarną,
agronoma itp. i przywo
áaü obrazy szerokich, otwartych pól - rozlegáej, pustej przestrzeni (chociaĪ greckie
s
áowo agora znaczy rynek, plac zebraĔ).
Jak widzisz uczenie si
Ċ jĊzyków - wáasnego lub obcych - naprawdĊ nie musi byü zajĊciem tak
frustruj
ącym i beznadziejnie trudnym, za jakie czĊsto uchodzi. Wystarczy tylko inaczej organizowaü,
przetwarza
ü informacje jĊzykowe, tak aby pamiĊü miaáa moĪliwie najwiĊcej “zaczepów”, “haków”, abyĞ
wykorzystywa
á wszystkie jej moĪliwoĞci.
Pocz
ątek nauki uáatwi ci zapewne ĞwiadomoĞü, Īe aĪ 50% rozmów w wiĊkszoĞci jĊzyków obcych
to zaledwie 100 s
áów. Inaczej mówiąc, jeĞli je opanujesz, bĊdziesz w stanie rozumieü poáowĊ prostych
dialogów.
132
Aby ci to u
áatwiü, poniĪej znajdziesz owych 100 podstawowych sáów angielskich (a dalej ich
odpowiedniki polskie). Je
Ğli porównasz je z tymi samymi sáowami - powiedzmy z francuskiego,
niemieckiego, szwedzkiego, w
áoskiego, hiszpaĔskiego, portugalskiego, rosyjskiego, chiĔskiego,
japo
Ĕskiego i esperanto, stwierdzisz, Īe prawie 50% z nich brzmi niemal tak samo jak po angielsku,
wykazuj
ąc tylko pewne róĪnice w budowie i akcencie (?). Takie peáne porównanie znajdziesz we
wspomnianej ju
Ī ksiąĪce Master your Memory.
100 PODSTAWOWYCH S
àÓW, POZWALAJĄCYCH ZROZUMIEû 50% ROZMÓW W
DOWOLNYM J
ĉZYKU.
1. a, an
2. after
3. again
4. all
5. almost
6. also
7. always
8. and
9. because
10.before
11.big
12.but
13.can (I can)
14.come (I come)
15.either/or
16.find (I find)
17.first
18.for
19.friend
20.from
21.to go (I go)
22.good
23.goodbye
24.happy
25.have (I have)
26.he
27.hello
28.here
29.how
30.I
31.I am
32.if
33.in
34.know (I know)
35.last
36.like (I like)
37.little
38.love
39.make (I make)
40.many
41.me
42.more
43.most
44.much
45.my
46.new
47.no
48.not
49.now
50.of
51.often
133
52.on
53.one
54.only
55.or
56.other
57.our
58.out
59.over
60.people
61.place
62.please
63.same
64.see (I see)
65.she
66.so
67.some
68.sometimes
69.still
70.such
71.tell (I tell)
72.thank you
73.that
74.the
75.their
76.them
77.then
78.there is, there are
79.they
80.thing
81.think (I think)
82.this
83.time
84.to
85.under
86.up
87.us
88.use (I use)
89.very
90.we
91.what
92.when
93.where
94.which
95.who
96.why
97.with
98.yes
99.you
100.your
ODPOWIEDNIKI POLSKIE DLA POWY
ĩSZEJ LISTY
1. albo
2. ale
3. bardzo
4. ci
ągle
5. czasem
6. cz
Ċsto
7. cz
ĊĞü
8. dla
9. dlaczego
10.do
11.dobry
12.do widzenia
13.du
Īo
14.du
Īy
15.dzi
ĊkujĊ
16.gdzie
17.i
18.ich
19.im
20.inny
21.i
Ğü
134
22.ja
23.jak
24.jaki
25.jego
26.jej
27.jestem
28.je
Ğli
29.kiedy
30.kocha
ü
31.kto
32.lub
33.lubi
ü
34.ludzie
35.ma
áo
36.mie
ü
37.miejsce
38.mnie
39.mniej
40.moje
41.móc
42.my
43.na
44.nad
45.najwi
Ċcej
46.nam
47.nas
48.nasze
49.nic
50.nie
51.nowy
52.od
53.on
54.ona
55.oni
56.ostatni
57.pewien
58.pierwszy
59.po
60.pod
61.poniewa
Ī
62.potem
63.powiedzie
ü
64.prawie
65.prosz
Ċ
66.przed
67.przedtem
68.przy
69.przyjaciel
70.przyj
Ğü
71.robi
ü
72.równie
Ī
73.rzecz
74.szcz
ĊĞliwy
75.tak
76.taki
77.taki sam
78.ten
79.teraz
80.to
81.tu
82.twoje
83.ty
84.tylko
85.u
Īyü
86.w
87.wasze
88.wewn
ątrz
89.widzie
ü
90.wiedzie
ü
91.wiele
92.wi
Ċc
93.wi
Ċcej
94.wszystko
95.wy
96.z
97.zawsze
98.zewn
ątrz
99.z
áy
135
100.znów
101.rodzajniki
Jak widzisz list
Ċ tĊ uzupeániáem o nr 101 - rodzajniki okreĞlone i nieokreĞlone, nieznane w jĊzyku
polskim, ale cz
Ċsto spotykane w innych jĊzykach europejskich, jak angielskie: a, the, niemieckie: die,
der, das, hiszpa
Ĕskie: la, le, los, les, itp.
Je
Ğli przy pomocy znanych ci juĪ technik zaczniesz inaczej, skuteczniej zapamiĊtywaü te i inne
s
áowa przekonasz siĊ, Īe nauka jĊzyka obcego moĪe byü áatwym, radosnym i ekscytującym zajĊciem. Tak
w
áaĞnie uczą siĊ dzieci i tak powinni uczyü siĊ doroĞli, gdyĪ dzieci mają tylko umysá bardziej otwarty,
bardziej uczulony na materia
á jĊzykowy i nie boją siĊ popeániaü báĊdów. Sáuchają uwaĪniej, powtarzają i
kojarz
ą nowe sáowa z tymi, które juĪ znają, naĞladują je, przekrĊcają i, co waĪne, znakomicie siĊ przy
tym bawi
ą. ZauwaĪ - bez specjalnej pomocy ani wskazówek, których rolĊ w swoim przypadku doroĞli
zdecydowanie przeceniaj
ą.
136
CZ
ĉĝû III. PAMIĉû A MAPY UMYSàU.
137
Rozdzia
á 22.
Mapy my
Ğli - notuj, aby zapamiĊtaü
Wi
ĊkszoĞü ludzi nie pamiĊta tego, co zanotowali, poniewaĪ w trakcie robienia notatek
wykorzystuje tylko niewielk
ą czĊĞü swego umysáu. Na system tradycyjnego notowania skáadają siĊ
zdania, zwroty, pisane liniowo lub w kolumnach oraz wszelkiego rodzaju liczby. Ten system
wykorzystuje tylko lewomózgowe mechanizmy pami
Ċci, w których gáówną rolĊ odgrywają sáowa, tabele,
logika, porz
ądek, kolejnoĞü i liczby. Zupeánie pominiĊte zostają: wyobraĨnia, skojarzenia, przesada,
humor i absurd, kolor, rytm, seksualno
Ğü i wraĪenia zmysáowe.
Nowy sposób notowania wymaga zerwania z dotychczasow
ą tradycją i wykorzystania lewej i
prawej pó
ákuli, a wiĊc i wyobraĨni z jednoczesnym uĪyciem podstawowych technik pamiĊciowych. W
tym systemie notujesz na kartce czystego papieru, na
Ğrodku której zaznaczasz najpierw sáowo-klucz
(prawa pó
ákula), bĊdące obrazowym skrótem, kondensatem gáównego tematu. Od tego centrum
prowadzisz szereg
áączących siĊ ze sobą linii (lewa póákula), wzdáuĪ których piszesz (lewa póákula) lub
rysujesz (prawa pó
ákula) kolejne obrazowe sáowa-klucze lub znaki-symbole oddające poboczne myĞli i
w
ątki. Z tymi liniami áączysz nastĊpne, jeĞli trzeba, i oznaczasz je podobnie. W ten sposób dla kaĪdego
tematu mo
Īesz zbudowaü wielowymiarową, wielopoáączeniową, twórczą i kolorową mapĊ myĞli -
notatki pami
Ċciowe.
Notuj
ąc w ten sposób po pierwsze zapamiĊtasz niemal od razu caáoĞü zapisanego materiaáu,
poniewa
Ī wielowymiarowoĞü takiej “mapy” uáatwia wykorzystanie technik pamiĊciowych, a po wtóre -
b
Ċdziesz miaá wiĊcej czasu, aby analizowaü i myĞleü krytycznie o tym, co piszesz, utrzymując
jednocze
Ğnie uwagĊ na sáowach wykáadowcy lub czytanej ksiąĪce. WiĊcej o tej technice i jej
zastosowaniach znajdziesz w moich ksi
ąĪkach The Mind Map Book, Radiant Thinking, Use your Head i
Make the Mast of your Mind.
Jako przyk
áad zobacz MapĊ MyĞli na kolorowej planszy III, przy pomocy której jeden z
redaktorów odpowiedzialnych za korekt
Ċ tej ksiąĪki przeorganizowaá i podsumowaá caáą jej treĞü. Widaü
138
na niej “naturalne” g
áówne wątki: informacje podstawowe, techniki ogólne i szczegóáowe oraz mapy
my
Ğli i ich zastosowanie w praktyce.
Dzi
Ċki sáowom-kluczom i obrazom-kluczom Mapa MyĞli pozwoli ci zapamiĊtaü caáą ksiąĪkĊ po
jednym przeczytaniu, w jednym przejrzystym obrazowym uj
Ċciu, a dziĊki technikom pamiĊciowym i
zasadom twórczego my
Ğlenia z áatwoĞcią uzupeánisz ją o waĪne dla ciebie elementy. Masz sposób aby
zdawa
ü egzaminy Ğpiewająco!
W nast
Ċpnych rozdziaáach dowiesz siĊ jak wykorzystaü mapy myĞli w nabyciu tak potrzebnych
umiej
ĊtnoĞci, jak zapamiĊtywanie nazwisk i twarzy, przypominanie sobie “zapomnianej” liczby, numeru,
miejsca, sprawy, skuteczne uczenie si
Ċ do egzaminów, zapamiĊtywanie przemówieĔ, dowcipów, wierszy,
ksi
ąĪek i tak ulotnych - zdawaáoby siĊ - snów.
139
Rozdzia
á 23.
Zapami
Ċtywanie nazwisk i twarzy.
Zapami
Ċtywanie nazwisk i twarzy to jedna z najbardziej przydatnych w Īyciu umiejĊtnoĞci, a
zarazem jedna z najtrudniejszych do opanowania. Przyczyna le
Īy w tym, Īe w wiĊkszoĞci przypadków
nazwiska w
Īaden bezpoĞredni sposób nie “áączą siĊ” z twarzą. W dawnych czasach byáo dokáadnie
odwrotnie - system wed
áug, którego ludziom przydawano nazwiska lub przydomki wykorzystywaá i
obrazowe skojarzenia i mechanizmy zapami
Ċtywania: czáowieka stale utytáanego w mące i z bochenkiem
chleba w r
Ċkach nazywaáeĞ po prostu Piekarzem, a na tego, który bez przerwy krzątaá siĊ w swoim, lub
cudzym, ogrodzie zaczyna
áeĞ mówiü “pan Ogrodnik”. Ten, kto caáy dzieĔ spĊdzaá przy miechach kując
Īelazo zostawaá panem Kowalem itd.
Z biegiem czasu zmienia
áy siĊ generacje i nazwiska rodowe traciáy związek ze swoimi
pierwowzorami, zapami
Ċtywanie nazwisk i twarzy stawaáo siĊ coraz trudniejsze, co ma miejsce i dzisiaj,
kiedy nazwisko jako s
áowo nie kojarzy nam siĊ w Īaden bezpoĞredni sposób z twarzą.
Problem ten rozwi
ązują dwie techniki, wzajemnie siĊ wspierające. Pierwsza to swoisty “savoir-
vivre”, zasady Etykiety Towarzyskiej Buzana, a druga to Metoda Mnemotechniczna.
ZASADY ETYKIETY TOWARZYSKIEJ BUZANA (ZETB)
Je
Ğli poznasz tĊ metodĊ, gwarantujĊ, Īe nigdy wiĊcej nie znajdziesz siĊ w sytuacji, w której
pospiesznie przedstawiasz si
Ċ, powiedzmy, 5 nowym osobom, 5-ciokrotnie powtarzając posáusznie:
bardzo mi przyjemnie, bardzo mi przyjemnie…, ale tak naprawd
Ċ poznajesz tylko 5 par butów, w które
gapisz si
Ċ z zaĪenowaniem, bo wiesz, Īe nowe nazwiska prawie natychmiast wylecą ci z gáowy (co
istotnie ma miejsce).
ZETB wymagaj
ą od ciebie jedynie dwóch prostych rzeczy:
1. zainteresowania lud
Ĩmi, których spotykasz
2. grzeczno
Ğci,
140
co w wielu wypadkach przypomni ci podstawowe zasady dobrego wychowania opisywane w
podr
Ċcznikach savoir-vivre’u. Jednak co ciekawe, nawet ich autorzy nie zawsze zdają sobie sprawĊ z
tego,
Īe zasady te wymyĞlono nie tylko po to, aby sformalizowaü kontakty towarzyskie, nadaü im ramy
pewnej etykiety, ale stworzy
ü równieĪ podstawy przyjaznych interakcji, aby ludzie mogli siĊ spotykaü,
poznawa
ü i zapamiĊtywaü jedni drugich.
Z poni
Īszych reguá, moĪliwych do wykorzystania w Īyciu towarzyskim, wybierz te, które uznasz
za najbardziej przydatne.
ZETB - KROK PO KROKU
1. Nastawienie mentalne.
Zanim
znajdziesz si
Ċ w sytuacji, w której spotkasz nowych ludzi, przygotuj siĊ psychicznie na sukces. Wielu
z nas
ĞwiĊcie przekonanych, Īe nie ma pamiĊci do nazwisk i twarzy robi wszystko, aby to sobie
udowodni
ü. Natomiast jeĞli “wiesz”, Īe twoja pamiĊü staje siĊ coraz lepsza, Īe upora siĊ z kaĪdym
zadaniem, rezultaty mog
ą przyjĞü niemal natychmiast. Przed spotkaniem z nowymi ludzi wypocznij,
rozlu
Ĩnij siĊ, uspokój umysá i, jeĞli czas pozwoli, zapewnij sobie 2 - 5 min. na przygotowanie.
2. Obserwuj.
W
rozmowie z lud
Ĩmi patrz im prosto w oczy. Nie rozglądaj siĊ naokoáo, nie patrz na ziemiĊ, nie
spogl
ądaj w dal. W twarzy rozmówcy szukaj charakterystycznych rysów i cech. Swoisty “przewodnik
fizjonomiczny” na str. … u
áatwi ci taką wĊdrówkĊ po ludzkiej twarzy, od czubka gáowy aĪ po
podbródek. Znajdziesz w nim zgrupowane i opisane dok
áadnie cechy ludzkich twarzy. Im bardziej
rozwiniesz swoj
ą sztukĊ obserwacji, tym wyraĨniej zaczniesz dostrzegaü, jak bardzo nasze twarze
ró
Īnią siĊ miĊdzy sobą.
Je
Ğli wyostrzysz zmysá obserwacji, uczynisz
gigantyczny krok na drodze do poprawy pami
Ċci. Sáaba pamiĊü to wynik przede wszystkim tego, Īe
“patrzysz a nie widzisz”.
Umiej
ĊtnoĞü bystrej, uwaĪnej obserwacji moĪesz nabyü poprzez
üwiczenia w miejscach publicznych. Ustal sobie plan, Īe kaĪdego dnia Ğwiadomie zwracasz uwagĊ na
kolejne fragmenty ludzkich twarzy. A wi
Ċc jutro na przykáad oglądaj nosy, pojutrze brwi, potem uszy,
141
jeszcze pó
Ĩniej zainteresuj siĊ ksztaátem gáowy itd. Zdziwisz siĊ, jak bardzo róĪne są nasze twarze, a
jak bardzo samo
üwiczenie siáy obserwacji uáatwia zapamiĊtywanie nowych twarzy.
3. S
áuchaj.
ĝwiadomie sáuchaj, staraj siĊ moĪliwie najdokáadniej usáyszeü nazwisko osoby, która ci siĊ
przedstawia. To kluczowy moment wzajemnej prezentacji, który wielu z nas lekcewa
Īy, poniewaĪ
bardziej przejmujemy si
Ċ tym, Īe pewnie zaraz zapomnimy nowe nazwisko, a nie tym jak ono w ogóle
brzmi.
4. Pro
Ğ o powtórzenie.
Nawet
je
Ğli nazwisko swego rozmówcy usáyszaáeĞ dobrze, poproĞ grzecznie o powtórzenie. Jak wiesz,
powtarzanie to czynnik, od którego zale
Īy jakoĞü zapamiĊtania. KaĪda powtórka nowej informacji to
wi
Ċksze prawdopodobieĔstwo szybszego jej odtworzenie.
5. Sprawd
Ĩ, czy dobrze wymawiasz.
Jak tylko
us
áyszysz nazwisko rozmówcy, upewnij siĊ, Īe dobrze je wymawiasz. Potwierdzisz dziĊki temu swoje
zainteresowanie osob
ą partnera i raz jeszcze powtórzysz nową informacjĊ, przyspieszając jej
zapami
Ċtanie.
6. Pro
Ğ o przeliterowanie.
Je
Ğli masz
jakie
Ğ wątpliwoĞci co do wymowy, poproĞ grzecznie lub z humorem o przeliterowanie nazwiska
swego rozmówcy, czym znowu potwierdzisz swoje nim zainteresowanie i powtórzysz je w bardzo
naturalny sposób.
7. Twoje nowe hobby - pochodzenie nazwisk.
ĩywo i z
przekonaniem wyja
Ğnij, Īe od jakiegoĞ czasu interesujesz siĊ pochodzeniem nazwisk i ich historią, i
zapytaj rozmówc
Ċ, czy znane mu są jakieĞ szczegóáy dotyczące jego nazwiska (warto mieü w zanadrzu
histori
Ċ wáasnego nazwiska przy okazji!). To zadziwiające, ale co najmniej 50% ludzi nie tylko zna,
przynajmniej w cz
ĊĞci, historiĊ swego rodu, ale z entuzjazmem wdaje siĊ w rozmowĊ na ten temat!
Czym znowu potwierdzasz,
Īe interesujesz siĊ rozmówcą i po raz kolejny powtórzysz jego nazwisko.
142
8. Wymiana wizytówek.
Japo
Ĕczycy wypracowali caáy ceremoniaá wymiany wizytówek, dostrzegając w tym skuteczne
narz
Ċdzie wspomagające pamiĊü. JeĞli naprawdĊ chcesz zacząü zapamiĊtywaü nazwiska, spraw sobie
naprawd
Ċ áadne wizytówki. W wiĊkszoĞci wypadków sam zaczniesz otrzymywaü wizytówki lub ludzie
zaczn
ą zapisywaü ci swoje najwaĪniejsze dane.
9. Powtarzaj nazwisko w rozmowie.
Doceniaj
ąc rolĊ zainteresowania rozmówcą i kolejnych powtórzeĔ nowego nazwiska, i trzymając
si
Ċ zasad grzecznoĞci i dobrego tonu, staraj siĊ moĪliwie czĊsto powtarzaü nowe nazwisko w
rozmowie, dzi
Ċki czemu wprowadzasz je coraz gáĊbiej do pamiĊci dáugotrwaáej dostĊpnej. Uáatwia to
równie
Ī samą rozmowĊ, polepsza jej nastrój. Ludzie reagują przyjaĨniej na sáowa: “jak wáaĞnie pan
Janusz (pan Brz
Ċczyszczykiewicz) byá áaskaw powiedzieü…” niĪ na suche “jak mój przedmówca
stwierdzi
á…”.
10.Powtórka w my
Ğlach.
Wykorzystuj nawet ma
áe przerwy w rozmowie, aby przyjrzeü siĊ uwaĪnie i z zainteresowaniem
wszystkim, z którymi lub o których rozmawia
áeĞ i powtórz w myĞlach nowe nazwiska. Ten zwyczaj
szybko stanie si
Ċ twoją drugą naturą.
11.Powtórka w d
áuĪszych przerwach.
Je
Ğli na
przyj
Ċciu idziesz po drinka dla siebie lub dla kogoĞ z goĞci, lub z innych powodów przez dáuĪszą
chwil
Ċ pozostajesz sam w táumie, wykorzystaj tĊ przerwĊ i przypomnij sobie ludzi, których tu
spotka
áeĞ, ich nazwiska, jak siĊ je wymawia i literuje, skąd siĊ wziĊáy i wszystkie ciekawostki, jakie
zrodzi
áy siĊ w czasie rozmowy. W ten sposób zwiąĪesz z kaĪdym nazwiskiem szereg skojarzeĔ i
obrazów, umie
Ğcisz je na koĔcu wielu áaĔcuchów o znanych ogniwach, zwiĊkszając
prawdopodobie
Ĕstwo przyszáego przypomnienia (porównaj i wykorzystaj tu treĞü rozdziaáu 24.).
12.
ĩegnanie po nazwisku.
Wychodz
ących nowych znajomych Īegnaj po nazwisku. W ten sposób dokonujesz powtórki pod
143
koniec “jednostki lekcyjnej” i zapami
Ċtujesz wedáug optymalnej krzywej trwaáoĞci pamiĊci, opisanej
w rozdziale 11.
13.Dalsza powtórka.
a) my
Ğlowa. Po wyjĞciu z przyjĊcia przebiegnij szybko w myĞlach wszystkie nazwiska i twarze osób
dopiero co poznanych,
b) z wykorzystaniem fotografii. Tam, gdzie to mo
Īliwe (np. wáaĞnie na przyjĊciach) staraj siĊ zdobyü
zdj
Ċcia, formalne i/lub niepozowane, pokazujące ludzi, których poznaáeĞ,
c) z wykorzystaniem dziennika nazwisk i twarzy. Je
Īeli rzeczywiĞcie chcesz zostaü mistrzem w
zapami
Ċtywaniu ludzi, zaáóĪ specjalny dziennik, w którym przy pomocy Map MyĞli (patrz rozdziaá 22)
opisuj twarze napotkanych ludzi, ich nazwiska i wszelkie inne stosowne informacje. Obrazuj wszystko
s
áowami-kluczami. Do takich üwiczeĔ bardzo nadaje siĊ notatnik typu Uniwersalny Organizator
Danych Pami
Ċciowych,
d) klaser na wizytówki. Spraw sobie “wizytownik” i na ka
Īdej wizytówce zapisuj godzinĊ, datĊ i miejsce
spotkania jej w
áaĞciciela. JeĞli te dane wprowadzisz do Mapy MyĞli, zwáaszcza z uĪyciem koloru i
rysunków, skuteczno
Ğü tej metody wzroĞnie niepomiernie,
e) Mapy My
Ğli. Notuj na schemacie ogólnym wszystkie sukcesy w zapamietywaniu nazwisk oraz te
zasady i mechanizmy pami
Ċciowe, które w twoim przypadku okazaáy siĊ skuteczne. W miarĊ
nabierania wprawy tak
ą MapĊ MyĞli moĪesz tworzyü równieĪ w pamiĊci.
14.Procedura odwrotna.
Tam,
gdzie to mo
Īliwe odwracaj zasadĊ prezentacji. na przykáad, kiedy ktoĞ ci siĊ przedstawia, powtórz
w
áasne nazwisko, przeliteruj je, a kiedy czujesz, Īe wypada, przedstaw jego historiĊ i pochodzenie.
Podobnie pierwszy wr
Ċczaj wizytówkĊ. W czasie rozmowy, jeĞli wspominasz o sobie, uĪywaj równieĪ
w
áasnego nazwiska. W ten sposób nie tylko sprawisz, Īe ludzie ciĊ áatwiej zapamiĊtają, ale oĞmielisz
ich aby w rozmowie u
Īywali równieĪ swoich nazwisk, a nie zaimków. Poza tym metoda ta czyni
rozmow
Ċ bardziej osobistą, przyjazną i przyjemną.
144
15.Nie spiesz si
Ċ.
W stresie
wywo
áanym pierwszym kontaktem z nowymi osobami wolimy raczej prezentacjĊ skróciü niĪ
wyd
áuĪyü. Mistrzowie w sztuce zapamiĊtywania ludzi, mistrzowie ceremonii Ğwiadomie przedáuĪają
pierwsze spotkanie i staraj
ą siĊ kaĪdemu z obecnych powiedzieü przynajmniej jedną miáą rzecz, czego
znakomitym przyk
áadem jest królowa ElĪbieta.
16.Baw si
Ċ.
Zapami
Ċtywanie nazwisk i twarzy to zadanie oczywiĞcie powaĪne, ale moĪe byü równieĪ zabawną
gr
ą z wáasnym umysáem i wyobraĨnią. Prawa póákula twego mózgu poczuje siĊ wtedy bardziej
swobodnie, szybciej otworzy si
Ċ na barwne, obrazowe skojarzenia i związki, warunkujące dobrą
pami
Ċü. Dzieci o wiele lepiej niĪ doroĞli zapamiĊtują ludzi nie dlatego, Īe mają lepszą pamiĊü, ale
dlatego,
Īe w sposób naturalny wykorzystują mechanizmy pamiĊciowe opisywane w tej ksiąĪce.
17.Zasada “o jedno wi
Ċcej”.
Je
Ğli
spotykasz 30 ludzi zapami
Ċtujesz 2 do 5 z nich (czyli mieĞcisz siĊ w przeciĊtnej). Przyjmij zasadĊ, Īe
nast
Ċpnym razem zapamiĊtasz jedno nazwisko wiĊcej. Zakotwiczysz w ten sposób w swoim umyĞle
zasad
Ċ sukcesu i pozbĊdziesz siĊ stresu wynikającego z zaáoĪenia “wszystko od razu”.
Przy ka
Īdym nastĊpnym spotkaniu zapamiĊtuj po
prostu jedno nazwisko wi
Ċcej, a wkroczysz na drogĊ mistrzostwa w sztuce zapamiĊtywania ludzi.
Dobrym
üwiczeniem - zabawą pod koniec tych rozwaĪaĔ moĪe byü próba uáoĪenia akronimu (lub
akrostychu), z
áoĪonego z pierwszych liter wszystkich podanych wyĪej 17 Zasad Etykiety Towarzyskiej
Buzana. Wykorzystaj przyk
áad znanego ci juĪ akronimu: OBRAZ PLUS AKCJA!
17
MNEMOTECHNIKA ZAPAMI
ĉTYWANIA NAZWISK I TWARZY
Zasady podane ni
Īej są identyczne jak te opisane w rozdziale 4., zwáaszcza jak chodzi o
17
By
ü moĪe bĊdziesz musiaá przeredagowaü niektóre zasady tak, aby nie gubiąc sensu, zaczynaáy siĊ na inną literĊ (przyp.
t
áum.)
145
1. prac
Ċ wyobraĨni
2. tworzenie skojarze
Ĕ.
Zwra
ü uwagĊ na nastĊpujące kroki:
1. stwórz wyra
Ĩny, Īywy obraz myĞlowy zapamiĊtywanego nazwiska
2. powtórz i zapami
Ċtaj brzmienie nowego nazwiska
3. bardzo uwa
Īnie przyjrzyj siĊ nowej twarzy i zanotuj w pamiĊci jak najwiĊcej charakterystycznych
rysów i szczegó
áów opisanych na str. …
4. szukaj szczegó
áów wyraĨnie innych i nietypowych
5. my
Ğlowo, w wyobraĨni, przebuduj, przerysuj nową twarz tak, jak to robią karykaturzyĞci,
wydobywaj
ące najbardziej charakterystyczne cechy fizjonomii
6. u
Īywając wyobraĨni, przesady i ogólnych zasad pamiĊciowych poáącz jedną z tych cech z
nazwiskiem poznawanej osoby.
Naj
áatwiej i najszybciej nauczysz siĊ wykorzystywaü te zasady w praktyce przystĊpując od razu
do
üwiczeĔ. Na kilku kolejnych stronach podwoiáem iloĞü nazwisk i twarzy, w stosunku do tych, które
mia
áeĞ zapamiĊtaü w pierwszym teĞcie pamiĊciowym na str. … Jak sobie radziü z takim zadaniem
wyja
Ğniam niĪej na przykáadzie piĊciu wybranych osób. Przyjrzyj siĊ im uwaĪnie a potem pozostaáym 15,
zapami
Ċtaj jak najwiĊcej szczegóáów, wymieĔ wáaĞciwe nazwiska i sprawdĨ odpowiedzi na str. …
ZAPAMI
ĉTYWANIE TWARZY
Aby zapami
Ċtaü nazwiska i twarze podane na str. … wystarczy zastosowaü opisane wyĪej
techniki. A wi
Ċc przypatrz siĊ uwaĪnie wszystkim twarzom i znajdĨ wyróĪniające siĊ, charakterystyczne
cechy, które po
áącz z nazwiskiem jakimĞ “Īywym” obrazem. Stworzy to bardzo trwaáy Ğlad pamiĊciowy.
Na przyk
áad pan Mapka (nr 9) ma twarz pooraną bruzdami, peáną zmarszczek, równieĪ jego wáosy
s
ą lekko pofalowane, co daje podstawĊ do skojarzenia z mapą - a wiĊc Mapka.
Pan Suzuki (rys. 12) ma bardzo wyra
Ĩnie osadzone brwi, które mogą ci przypominaü kierownicĊ
motocykla Suzuki.
146
Pani
ą Rycyrz (nr 15) áatwo zapamiĊtaü áącząc jej dáugie, piĊkne wáosy, które mogą w twej
wyobra
Ĩni spáywaü z baszty zamku, ze wspinającym siĊ po nich rycerzem.
Pan Wypa
áka (nr 19) ma szczecinkĊ na gáowie. WyobraĨ sobie, Īe jego twarz to pole, i Īe takie
w
áaĞnie wáosy to wynik wielkiego poĪaru, który wypaliá caáą roĞlinnoĞü.
Pani Szyneka (nr 10), aczkolwiek wygl
ąda na typową blond-piĊknoĞü, ma równieĪ doĞü
charakterystyczn
ą szczĊkĊ, która moĪe ci przypominaü najsmakowitszą ĞwiĔską nogĊ, czyli szynkĊ!
Jeszcze jedna rzecz jak chodzi o zapami
Ċtywanie ludzi. JeĞli jesteĞ pewien, Īe spotykasz daną
osob
Ċ tylko raz i Īe nie musisz w jej przypadku zatrudniaü pamiĊci dáugotrwaáej, wystarczy wtedy
wykorzysta
ü jakiĞ “rzucający siĊ w oczy” fragment garderoby, mimo Īe dla pamiĊci dáugotrwaáej to za
ma
áo, bo przecieĪ nastĊpnym razem osoba ta moĪe przyjĞü inaczej ubrana. Podobną doraĨną “zakáadką
wizualn
ą” moĪe byü fryzura (uczesanie) i broda.
A teraz sprawd
Ĩ, jakie zrobiáeĞ postĊpy i wróü jeszcze raz d otestu początkowego na str. …
CHARAKTERYSTYKA LUDZKICH G
àÓW I TWARZY
1. G
áowa.
Zanim
zajmiemy si
Ċ dokáadniej rysami twarzy, którą zwykle widzimy najpierw, przyjrzyjmy siĊ ludzkiej
g
áowie jako caáoĞci. Jaki ma ksztaát? Jaka jest budowa czaszki? Stwierdzisz po krótkiej obserwacji, Īe
g
áowa moĪe byü a) duĪa, b) Ğrednia, c) maáa, i Īe bez wzglĊdu na wielkoĞü bywa teĪ a) kwadratowa,
b) prostok
ątna, c) okrągáa, d) owalna, e) trójkątna (z podstawą przy podbródku i wierzchoákiem na
szczycie czaszki), f) trójk
ątna (z podstawą przy szczycie czaszki i wierzchoákiem przy brodzie), g)
szeroka, h) w
ąska, i) grubokoĞcista, j) cienkokoĞcista.
Jeszcze przed bezpo
Ğrednią prezentacją moĪesz zobaczyü gáowĊ nieznanej osoby z profilu.
B
Ċdziesz zdumiony, jakie tu są róĪnice. Zobaczysz wiĊc gáowĊ: a) kwadratową, b) prostokątną, c)
owaln
ą, d) szeroką, e) wąską, f) okrągáą, g) páaską z przodu, h) páaską z wierzchu, i) páaską z tyáu, j)
wypuk
áą z tyáu, k) záamaną, z wystającym podbródkiem i pochylonym czoáem, l) záamaną, z
cofni
Ċtym podbródkiem i wysuniĊtym czoáem.
147
2. W
áosy.
W
dawniejszych czasach, kiedy fryzury by
áy bardziej trwaáe i jednolite, wáosy mogáy byü lepszą
zak
áadką pamiĊci niĪ dzisiaj. Era barwników, lakierów, peruk i niemal nieskoĔczonej róĪnorodnoĞci
stylów t
Ċ rolĊ wáosów bardzo osáabiáa. CoĞ jednak zostaáo, a mianowicie:
M
ĊĪczyĨni mają wáosy: a) grube, b) delikatne, c)
t
áuste, d) proste, e) rzadkie, f) nad wysokim czoáem, g) bardzo krótkie, , h) Ğrednie, i) dáugie,
j)kr
Ċcone. W widocznych przypadkach moĪna równieĪ odróĪniü kolor wáosów, są równieĪ áysi.
Kobiety maj
ą wáosy: a) grube, b) drobne, c) delikatne.
Ró
ĪnorodnoĞü damskich fryzur sprawia, Īe uczesanie nie jest dziĞ przekonującym wyróĪnikiem
kobiecych twarzy.
3. Czo
áo
Na ogó
á
spotyka si
Ċ hasáo: wysokie, szerokie, niskie, wąskie (miĊdzy linią wáosów i brwiami), wąskie (miĊdzy
skroniami), g
áadkie, pomarszczone pionowo i poziomo.
4. Brwi
a) grube,
b) cienkie, c) d
áugie, d) krótkie, e) stykające siĊ, f) oddzielone od siebie, g) równe, h) áukowate, i)
krzaczaste, j) zw
ĊĪające siĊku koĔcowi, k) zakrĊcone do góry.
5. Rz
Ċsy
a) grube,
b) cienkie, c) d
áugie, d) krótkie, e) proste, f) podwiniĊte
6. Oczy
a) du
Īe,
b) ma
áe, c) wyáupiaste, d) gáĊboko osadzone, e) osadzoneblisko nosa, f) osadzone szeroko, g) skoĞne
na zewn
ątrz, h) skoĞne do wewnątrz, i) danego koloru, j) tĊczówkĊ widaü caáą, k) tĊczówka moĪe byü
cz
ĊĞciowo przesáoniĊta górną lub dolną powieką. Warto teĪ zwróciü uwagĊ na górną powiekĊ i
“worki” pod oczami. Oba te elementy mog
ą byü maáe, duĪe, gáadkie lub pomarszczone, napuchniĊte
lub wiotkie.
148
7. Nos
Patrz
ąc
od przodu nos mo
Īe byü: a) duĪy, b) maáy, c) wąski, d) Ğredni, e) szeroki, f) zakrzywiony; z kolei nos
z profilu jest: a) prosty, b) p
áaski, c) spiczasty, d) zaokrąglony, e) zadarty, f) rzymski lub orli, g)
grecki, tzn. w jednej linii z czo
áem lub h) z wgáĊbieniem w Ğrodku. Same nozdrza teĪ mogą byü: a)
proste, b) w
ąskie, c) szerokie, d) rozdĊte, e) delikatne.
8. Ko
Ğci policzkowe
Ko
Ğci policzkowe to na ogóá bardzo charakterystyczny element twarzy oglądanej z przodu.
Najcz
ĊĞciej wyróĪniamy trzy typy: a) wysoko poáoĪone, b) wystające, c) cofniĊte.
9. Uszy
Na uszy
zwracamy na ogó
á maáo uwagi, a jednak ta cecha twarzy moĪe byü bardziej charakterystyczna niĪ
inne. Uszy mog
ą byü: a) duĪe, b) maáe, c) gáadkie, d) zdeformowane, e) okrągáe, f) dáugie, g)
trójk
ątne, h) przylegające, i) odstające, j) owáosione, k) za máym, duĪym lub caákiem bez páatka.
Poniewa
Ī kobiety czĊĞciej niĪ mĊĪczyĨni przykrywają uszy
w
áosami, ten element jest bardziej znaczący dla twarzy tych ostatnich.
10. Wargi
a) d
áuga
górna warga, b) krótka górna warga, c) ma
áe, d) grube, e) szerokie, f) cienkie, g) wywiniĊte do góry,
h) wywini
Ċte do doáu, i) piĊknie wykrojone, j) zdeformowane, k) zmysáowe.
11. Broda
Patrz
ąc en
face: a) d
áuga, b) krótka, c) spiczasta, d) kwadratowa, e) okrągáa, f) podwójna, g) z doákiem w Ğrodku,
h) rozszczepiona.
Patrz
ąc z profilu: a) wystająca, b) prosta, c)
podwójna, d) cofni
Ċta.
12. Skóra
a) g
áadka,
b) szorstka, c) ciemna, d) jasna, e) plamista lub z innymi znakami, f) t
áusta, g) sucha, h) krostowa, i)
ziemista, j) pomarszczona, k) pobru
ĪdĪona, l) opalona, m) piegowata.
Inne charakterystyczne cechy twarzy, zw
áaszcza mĊskich, to rozmaity zarost od krótkich
bokobrodów po pe
áną brodĊ i wąsy. Nie ma sensu tworzyü tu Īadnej listy. Wystarczy pamiĊtaü, Īe
149
spotyka si
Ċ takie ozdoby twarzy, i Īe tak jak uczesanie, mogą one zniknąü lub zmieniü siĊ nawet
nast
Ċpnego dnia.
Skoro
pozna
áeĞ
ju
Ī
“pami
Ċciową”
Etykiet
Ċ
Towarzysk
ą i podstawowe zasady mnemotechniki uáatwiające zapamiĊtywanie nazwisk i twarzy, stwórz
teraz swoisty Obrazkowy S
áownik najczĊĞciej spotykanych nazwisk. Przyporządkowane im obrazowe
s
áowa zastĊpcze szybciej poáączysz wtedy z charakterystyczną cechą lub szczegóáem danej twarzy
postaci. Poni
Īsze przykáady traktuj jako początek przyszáej listy.
Adamski - zobacz go
áego faceta z listkiem figowym
18
,
Batkiewicz - bat - Kijów-(bicz). Strzelasz batem nad panoram
ą Kijowa, oplecionym biczem (tu: -icz =
bicz),
Cichocka - cichooo mówi Cichocka (z palcem na ustach), bo si
Ċ przewrócą klocki…,
D
ąbrowski - dąbrowa peána piesków,
Cie
Ğlak - zobacz jak cieĞla ciosa siekierą wielką literĊ K. CieĞlak = cieĞla-K
Drobniewska - drób, mnóstwo drobiu, dziobie tygodnik NIE na wielkiej desce. Drobniewska = drób-NIE-
(de)ska (ko
Ĕcówka -ski to staáa zakáadka deska).
Elertowicz - alert -
àowicz. Zobacz alert, wielki harcerski miting w àowiczu. Albo ekler-toffi-(b)icz (tu -
icz = bicz).
Figarska - figa-Rysy-(de)ska. Figa wchodzi na Rysy po desce.
Podpisy pod twarze na str. 150 -153 orygina
áu:
1. Harasymowicz
11. Grz
Ċdal
2. Wijura
12. Suzuki
3. Laskowik
13. Muzaj
4. Michalski
14. Tragiczny
5. Gut
15. Rycyrz
6. Kalinowski
16. Gali
Ĕska
7. Kowalewski
17. Kwa
Ğniewska
8. Karpi
Ĕska
18. Por
Ċbski
9. Mapka
19. Wypa
áka
10. Korycki
20. Szyneka
Str. 154 - 157 rysunki jak w oryginale
150
Gajda - gaj-dach. Gaj ro
Ğnie na dachu.
Hy
Īak - Hy-hy-hy! Ğmieje siĊ Īak.
Igantowicz - Iga (np. Cembrzy
Ĕska)-NATO-(b)icz. Iga na posiedzeniu NATO strzela na postrach z bicza.
Jaciubek - Ja-Cif-ubek. Ja polewam Cifem jakiego
Ğ okropnego ubeka.
Kosiorowski - Kos-sio!-rowy-(pie)ski. Patrzysz: kos leci sio!, wo
áasz do niego, a on wpada do rowów,
gdzie zaczyna baraszkowa
ü z pieskami (-ski = pieski).
Lorenc - LO (liceum ogólnokszta
ácące)-ren-C. W twoim liceum chodzą reny, dosiadane przez wielkie
litery C.
àuczak - àuk-krzak. Zobacz áuk w krzaku.
Matusik - Mat-TU-sik. Mat w samolocie TU (104) robi siusiu…
Nowicka - Novi (Singers)-(ma)cka. Novi
Ğpiewają na macce oĞmiornicy. Nie lubisz oĞmiornic? Zobacz
nów, ksi
ĊĪyc w nowiu, który wdycha wick - i mówi z ulgą a! (nów-wick-a!)
Ostulski - ost - tuli - (pie)ski. Bez komentarza…
Pucis - buk-cis - dwa drzewa. Nie gruszki na wierzbie, ale buk na cisie. A jeszcze lepiej Puk (ten z
Pukowej Górki Kiplinga) w
áazi na cisa.
Rozwadowicz - je
Ğli znasz Rozwadów, zobacz jak na tej stacji strzelasz z bicza (-icz = bicz). Albo rosa-
wata (wat
Ċ lepiej sobie wyobraziü niĪ wadĊ)-(b)icz. A moĪe rosa-VAT-toffi-(b)icz?
Skruczaj - sok-ruczaj.
àatwe.
Tyc - jak tyci. Albo k
áócisz siĊ z wielką literą C, grozisz jej palcem i mówisz Ty!-C!
19
Ugorski - ugór - (pie)ski. Zobacz skacz
ące po ugorze tysiące piesków.
Woche
Ĕ - Wáoch-Henio. Stwórz w wyobraĨni obraz typowego (dla ciebie) Wáocha i poáącz go ze znanym
ci Heniem.
Zygmunciak - Zygmunt (np. ten z kolumny), który robi ciach! swoim mieczem.
18
W przypadku nazwisk polskich du
Īym uáatwieniem mogą byü staáe sáowa-obrazy dla typowych koĔcówek, -ski=pieski, -
cki=klocki, -icz=bicz, -czyk=stroczyk itp.., które po prostu dodajesz do ci
ągu skojarzeĔ gáównych. Np. Adamski to goáy facet
z listkiem figowym, którego próbuj
ą dosiĊgnąü skaczące piwski itd. (przyp. táum.)
19
W przypadku krótkich nazwisk mo
Īna skutecznie wykorzystaü zakáadki alfabetyczne. W tym przykáadzie np. Tell-Yma-cep.
151
ĩarek - Īar i rech - jak Īaba. Pan ĩarek na przykáad chodzi boso po rozĪarzonych wĊglach i z
zadowoleniem mówi rech (rech-rech).
Powtórz
Ċ raz jeszcze: stosując pamiĊciowy savoir-vivre, zasady mnemotechniki i wáasny
obrazkowy s
áownik nazwisk znajdziesz siĊ rycháo na drodze do mistrzostwa w zapamiĊtywaniu nazwisk i
twarzy.
Musz
Ċ tu jeszcze wspomnieü o pewnym wydarzeniu, które zmieniáo moje Īycie, i dziĊki któremu
tak naprawd
Ċ zająáem siĊ sztuką zapamiĊtywania. Wydarzenie to miaáo miejsce na pierwszym wykáadzie
w pierwszym dniu zaj
Ċü na pierwszym roku moich studiów… Byá to wykáad z angielskiego, o ósmej
rano, wi
Ċc wszyscy przyszli nieco ospali, mimo piewnego podniecenia, Īe po raz pierwszy przychodzą na
uniwersytet. Obudzi
á nas, i to w niezwykáy sposób, wykáadowca. Wszedá na salĊ z aktówką, bez Īadnych
notatek, ksi
ąĪek ani dziennika. Stanąá na Ğrodku, przedstawiá siĊ i powiedziaá, Īe sprawdzi na początek
list
Ċ obecnoĞci. I tak z zaáoĪonymi na plecach rĊkami zacząá wymieniaü nasze nazwiska w porządku
alfabetycznym - Adams, Alexander, Berlow, Bossy; a my odpowiadali
Ğmy typowymi pomrukiwaniami
“jestem” albo “obecny”. Kiedy doszed
á do Camburna nie byáo odpowiedzi. Nasz wykáadowca odczekaá
chwil
Ċ, po czym powtórzyá “pan Barry Camburn”, a kiedy i tym razem nikt siĊ nie odezwaá, z tym samym
wyrazem twarzy powtórzy
á “Barry Camburn, zamieszkaáy 29 West Street, tel. 2727376, urodzony 24
czerwca 1943 roku, imi
Ċ ojca Frank, matki Mary”. Jedyną odpowiedzią byáy nasze coraz szerzej
otwieraj
ące siĊ oczy i usta. A on sprawdzaá dalej listĊ i kiedy trafiaá na kogoĞ nieobecnego, wymieniaá
jego imi
Ċ, adres, numer telefonu, datĊ urodzenia i imiona rodziców.
Zdali
Ğmy sobie sprawĊ z tego, Īe nie mógá zwyczajnie przewidzieü, kto bĊdzie nieobecny, a wiĊc
musia
á pamiĊtaü te wszystkie szczegóáy przed przyjĞciem na zajĊcia.
Kiedy sprawdzi
á w ten sposób caáą listĊ obecnoĞci, szybko wymieniá raz jeszcze przed oniemiaáą
klas
ą wszystkich nieobecnych i z krzywym uĞmiechem dodaá “taaak, kiedyĞ sobie o nich przypomnĊ…”.
Chocia
Ī nie widziaá nas przedtem ani razu, zapamiĊtaá jednak bezbáĊdnie nasze nazwiska i dane
personalne. Pos
áugując siĊ wiedzą zdobytą w tej ksiąĪce, zastanów siĊ, jak byĞ sam uporaá siĊ z
podobnym zadaniem, a kiedy okre
Ğlisz juĪ metodĊ, zastosuj ją w praktyce.
152
153
Rozdzia
á 24.
Jak przypomnie
ü sobie to, co pozornie wyleciaáo z gáowy.
Uczestniczy
áem niedawno w miáym, spokojnym obiedzie z kilkoma biznesmenami, wĞród których
znalaz
á siĊ równieĪ nowo wybrany prezes jednej z organizacji Treningu i Doskonalenia. Zanim podano
przystawki cz
áowiek ten powiedziaá, Īe musi coĞ z siebie wyrzuciü, bo za chwilĊ eksploduje. Okazaáo siĊ,
Īe wáaĞnie wáamano mu siĊ do samochodu, przednią szybĊ diabli wziĊli, a w dodatku skradziono mu
teczk
Ċ z dziennikiem i bardzo waĪnymi dokumentami.
Po aperitifie i przek
ąskach nasz przyjaciel unikaá rozmowy i wyraĨnie uciekaá gdzieĞ myĞlami, co
jaki
Ğ czas robiąc pospiesznie jakieĞ notatki na kawaákach papieru. W koĔcu poirytowany stwierdziá, Īe
ma wieczór zmarnowany, poniewa
Ī moĪe przypomnieü sobie tylko cztery rzeczy, które miaá w
skradzionych materia
áach, a wie Īe byáo ich znacznie wiĊcej, Īe musi záoĪyü meldunek o kradzieĪy na
policji w ci
ągu 2 godzin, i Īe im bardziej stara siĊ sobie coĞ przypomnieü, tym bardziej mu siĊ to nie
udaje.
Co mo
Īna zrobiü w takiej sytuacji, aby odblokowaü pamiĊü? Jak moĪna wtedy sobie (lub innym)
pomóc?
Dla kilku z nas siedz
ących przy stole mechanizmy dziaáania pamiĊci nie byáy tajemnicą,
zaproponowali
Ğmy wiĊc prezesowi nastĊpujące üwiczenie: chodziáo o to, aby przestaá skupiaü siĊ na tym,
czego nie móg
á sobie przypomnieü, a zająá siĊ tym, co nazywam mądrze Uwolnieniem ZdarzeĔ
Skorelowanych. Zapytali
Ğmy wiĊc, kiedy ostatni raz otwieraá teczkĊ. Odpowiedziaá, Īe tuĪ przed
wyj
Ğciem z biura i wtedy przypomniaá sobie, Īe do pliku znajdujących siĊ w teczce papierów doáoĪyá dwa
wa
Īne artykuáy z jakiegoĞ magazynu. ZapytaliĞmy wiĊc dalej, kiedy ostatnio miaá otwartą teczkĊ przed
wyj
Ğciem z domu. Okazaáo siĊ, Īe poprzedniego wieczoru po kolacji, co przypomniaáo mu, Īe wáoĪyá
wtedy do teczki dwa inne artyku
áy oraz magnetofon i kalkulator, których potrzebowaá nastĊpnego dnia w
biurze. Wreszcie poprosili
Ğmy, aby powiedziaá, jak jego teczka wygląda w Ğrodku. W miarĊ jak opisywaá
154
dok
áadnie wszystkie przegródki i kieszenie przypomniaá sobie pióro, oáówki, listy i szereg innych
przedmiotów, których w
Īaden sposób nie mógá sobie przedtem przypomnieü!
Po 20 minutach przyjemnej,
Īeby nie powiedzieü, radosnej zabawy z przypominaniem sobie
ostatnich 24 godzin na twarzy prezesa zago
Ğciá szeroki uĞmiech, zniknĊáo poprzednie napiĊcie, a do tych
zaledwie 4 pozycji, które z takim trudem i bólem przypomnia
á sobie przez godzinĊ i dwadzieĞcia minut,
dopisa
á jeszcze 18.
Sekret tej swoistej techniki przywo
áującej leĪy w swobodnym “buszowaniu” po wszystkich
Ğladach pamiĊciowych, bez prób przypominania sobie konkretnych rzeczy. Z kolei sekret tego sekretu
polega na tym, aby “zapominaj
ąc” o tym, co chcesz sobie przypomnieü, otoczyü tĊ “dziurĊ” w pamiĊci
jak najwi
Ċkszą iloĞcią moĪliwych skojarzeĔ i poáączeĔ (patrz rysunek poniĪej). Najáatwiej to zrobiü
odtwarzaj
ąc jak najwiĊcej faktów związanych, skorelowanych jakoĞ z zapomnianą informacją. Ta metoda
jest niezawodna praktycznie zawsze i tak naprawd
Ċ przybiera formĊ tworzonej w myĞlach lub na papierze
mapy My
Ğli wokóá “pustego” centrum.
W tych rzadkich przypadkach, kiedy pami
Ċü nie zadziaáa od razu, po zakoĔczeniu serii pytaĔ
opisanych wy
Īej daj polecenie swojemu mózgowi, aby zapomniaá o szukanej informacji na poziomie
Ğwiadomym i przekazaá zadanie do podĞwiadomoĞci. Przekonasz siĊ, Īe po takim “zaprogramowaniu”,
kiedy minie zaledwie kilka godzin (najwy
Īej dni), pamiĊü prawdziwie ciĊ zaskoczy i to dosáownie -
przypomnisz sobie bowiem to, co chcia
áeĞ w najmniej spodziewanym momencie: w czasie jazdy
samochodem, kiedy stoisz pod prysznicem, jeste
Ğ na przyjĊciu, zasypiasz lub wáaĞnie siĊ obudziáeĞ.
Ta technika, podobnie jak inne, nie tylko usprawnia pami
Ċü i zwiĊksza potencjaá twórczy twojego
umys
áu, ale daje szczególne poczucie pewnoĞci, Īe bez wzglĊdu na to, co zapomnisz, gdzieĞ w lewej i
Rys. jak na str. 162 orygina
áu.
Napis w
Ğrodku: To, co zapomniaáeĞ.
155
prawej pó
ákuli mózgu, w pokáadach podĞwiadomoĞci czuwa twój prywatny Sherlock Holmes, gotowy do
rozwi
ązania kaĪdej “pamiĊciowej” zagadki, z którą nie moĪesz sobie poradziü.
156
Rozdzia
á 25.
Jak uczy
ü siĊ do egzaminu.
Czy znasz:
x ten strach przedegzaminacyjny trwaj
ący caáy rok i narastający z upáywem kolejnych miesiĊcy, jak
burzowa chmura za horyzontem?
x te dramatyczne, stresuj
ące, niekiedy wrĊcz paniczne, tygodnie i dni przed sesją egzaminacyjną?
x pe
áen napiĊcia poĞpiech, w jakim wpadasz do sali egzaminacyjnej, aby zaoszczĊdziü kaĪdą sekundĊ na
odpowied
Ĩ?
x nerwowe, chaotyczne i pospieszne czytanie pyta
Ĕ i czytanie raz jeszcze, Īeby w ogóle zorientowaü siĊ
o co w nich chodzi?
x uczucie,
Īe straciáeĞ 1/4, a czĊsto i poáowĊ czasu przeznaczonego na egzamin na chaotyczne notatki i
przypadkowe pomys
áy, drapiąc siĊ nerwowo w gáowĊ, gryząc oáówek i marszcząc czoáo, i próbując w
narastaj
ącej panice przypomnieü sobie to co wiesz, a czego wáaĞnie w tym momencie nie moĪesz sobie
przypomnie
ü?
x uczucie frustracji, kiedy próbujesz wydoby
ü jakąĞ esencjĊ z chaotycznie zapamiĊtanej wiedzy?
x ból
Īoáądka ze strachu, Īe na pewno zapytają o to, czego nie umiesz?
x uczucie ca
ákowitej, wszechogarniającej pustki w gáowie?
DOBRA WIADOMO
ĝû: po lekturze tego rozdziaáu nie musisz juĪ tego doĞwiadczaü!
Ten cz
Ċsto spotykany scenariusz, ujĊty w seriĊ powyĪszych pytaĔ, znają nie tylko ci, którzy
przychodz
ą na egzamin nie przygotowani, ale i ci, którzy naprawdĊ duĪo wiedzą. PamiĊtam co najmniej
trzech studentów z mojego roku, którzy w niektórych przedmiotach wr
Ċcz imponowali niezwykáą wiedzą,
udzielali korepetycji, pomagali innym, s
áabszym, a mimo to paradoksalnie - tym wyjątkowym studentom
zawsze brakowa
áo czasu na egzaminach pisemnych, jakby nie byli w stanie wybraü z tej swojej ogromnej
wiedzy potrzebnych fragmentów, których najwidoczniej nie mogli sobie przypomnie
ü w chwili próby.
157
Wszystkich tych trudno
Ğci moĪna uniknąü wykorzystując w przygotowaniach do egzaminu
technik czytania i uczenia si
Ċ opisanych w ksiąĪkach Use your Head i Speed (and Range) Reading i
technik pami
Ċciowych jak Mapy MyĞli (opisanych w rozdziale 22.), a zwáaszcza GSP w poáączeniu z
àMS. Powiedzmy, Īe studiujesz psychologiĊ i bĊdziesz zdawaü egzamin z tego przedmiotu. W miarĊ jak
przybywa ci notatek w ci
ągu roku, organizujesz je w podstawowe kategorie i grupy - klasyfikacja, rodzaj,
klasa, typ (podobnie jak przy zapami
Ċtywaniu dowcipów (patrz str. …), które dzielisz jeszcze
ewentualnie na podgrupy, tak, aby w ca
áoĞci ująü w ten sposób wszystkie potrzebne ci informacje.
Taka organizacja materia
áu z przedmiotu “Psychologia” mogáaby wyglądaü nastĊpująco:
1. g
áówne zagadnienia
2. g
áówne teorie
3. wa
Īniejsze eksperymenty
4. znacz
ące wykáady
5. wa
Īne ksiąĪki
6. wa
Īne artykuáy
7. najwa
Īniejsze wnioski i punkty szczególne
8. w
áasne pomysáy i teorie.
Wykorzystuj
ąc GSP poszczególne tytuáy jak wyĪej moĪesz teraz powiązaü z wybranymi
zak
áadkami liczbowymi i z kaĪdą poáączyü kluczowe sáowo-obraz, związane z danym zagadnieniem. Na
przyk
áad jeĞli zakáadki 30-50 przeznaczasz na zapamiĊtanie waĪnych eksperymentów w psychologii, a
pi
ąty z nich to doĞwiadczenie B.F. Skinnera, w którym goáĊbie uczą siĊ dziobaü wybrane miejsce,
otrzymuj
ąc nagrodĊ w postaci karmy, moĪesz wyobraziü sobie mole (35), przed którymi ogania siĊ skin
wielk
ą literą R (Skinner), siedzący na wielkim goáĊbiu. Goáąb dziobie sáoĔce i z nieba lecą w dóá caáe
tony ziarna, strumienie ziarna. Dzi
Ċki takiej metodzie w ciągu zakáadek od 1 do 100 moĪesz zawrzeü caáy
rok studiów, a potem popisywa
ü siĊ tak zorganizowaną i przetrawioną wiedzą w páynnie udzielanych
odpowiedziach na egzaminie. Je
Ğli na przykáad trafisz na pytanie: motywacja a uczenie siĊ w psychologii
behawioralnej, znajdujesz w tym pytaniu s
áowa - klucze, po czym przebiegasz w myĞlach matrycĊ
158
wybranych zak
áadek i wyszukujesz informacjĊ, która wiąĪe siĊ z tym pytaniem. Ogólna forma twojej
odpowiedzi mog
áaby wyglądaü tak:
Omawiaj
ąc zagadnienie: motywacja a uczenie siĊ w psychologii behawioralnej, chcĊ przedstawiü
najpierw g
áówne dziaáy psychologii bla, bla, bla…, omówiü trzy doĞwiadczenia, które potwierdzają
hipotez
Ċ A, bla, bla, bla, dwa doĞwiadczenia na potwierdzenie hipotezy B bla, bla, bla i piĊü
eksperymentów, które potwierdzaj
ą hipotezĊ C, bla, bla, bla…
W tych rozwa
Īaniach wykorzystam opinie autorów poniĪszych ksiąĪek bla, bla, bla i materiaáy z
artyku
áów bla, bla, bal oraz wykáadów profesora bla, bla, bla na temat bla, bla, bla.
I wreszcie we wnioskach i rozwa
Īaniach koĔcowych przedstawiĊ kilka wáasnych myĞli i idei na
temat poni
Īszych problemów bla, bla, bla.
Jak widzisz gwarantujesz sobie dobr
ą ocenĊ juĪ w tym początkowym etapie. Po prostu dajesz
Ğwietne wprowadzenie.
Warto podkre
Ğliü, Īe bez wzglĊdu na przedmiot, ostatnią kategorią ujĊtą w twoim Systemie
Pami
Ċciowym powinny byü wnioski, wáasne myĞli i twórcze przemyĞlenia. One wáaĞnie decydują o
ró
Īnicy miĊdzy oceną dobrą a celującą.
Jak dok
áadnie przygotowywaü siĊ, jak czytaü, jak studiowaü do egzaminów przeczytasz w
stosownych rozdzia
áach innych moich ksiąĪek, zwáaszcza: The Mind Map Book, Radiant Thinking i Use
your Head, w rozdzia
áach poĞwiĊconych tzw. Organicznej Technice Uczenia siĊ z wykorzystaniem Mapy
My
Ğli (oryg. Mind Map Organic Study Technique - MMOST), a jak wykorzystywaü tĊ technikĊ w
szkoleniu grup rodzinnych i biznesowych poczytaj w rozdzia
áach ksiąĪek Make the Mast of your Mind i
Harnessing the Para Brain.
Oprócz umiej
ĊtnoĞci przygotowywania siĊ do egzaminów, dziĊki opisywanym w tej ksiąĪce
technikom pami
Ċciowym zwiĊkszysz równieĪ potencjaá twórczy wáasnego mózgu, co jest najpewniejszą
drog
ą do koĔcowego sukcesu.
159
Rozdzia
á 26
Jak zapami
Ċtywaü przemówienia, dowcipy, role, wiersze oraz treĞü artykuáów i ksiąĪek.
PRZEMÓWIENIA
Najlepsza droga aby zacz
ąü zapamiĊtywaü przemówienia to zdaü sobie sprawĊ z tego, Īe w 90%
przypadków nie trzeba uczy
ü siĊ ich na pamiĊü. UĞwiadomienie sobie tego faktu niemal natychmiast
pomaga pokona
ü gáówne przeszkody, przed którymi stoją ci, którzy uwaĪają pisanie i wygáaszanie
przemówie
Ĕ za funkcjĊ pamiĊci. Jakie to przeszkody?
1. Ogromna ilo
Ğü czasu, której wymaga nauczenie siĊ tekstu na pamiĊü. Na opanowanie na pamiĊü 1-
godzinnego przemówienia tracisz
Ğrednio caáy tydzieĔ, w czasie którego piszesz i przepisujesz, i
jeszcze raz, i jeszcze, aby nada
ü tekstowi formĊ uáatwiającą zapamiĊtanie, a potem przecieĪ musisz
znale
Ĩü jeszcze czas na Īmudne powtarzanie;
2. Du
Īe obciąĪenie umysáu i stres emocjonalny;
3. Stres fizyczny zwi
ązany z pkt 2;
4. Wyra
Ĩna nienaturalnoĞü, sztucznoĞü prezentacji wynikająca z wygáaszania tekstu dokáadnie sáowo w
s
áowo;
5. Znudzenie s
áuchaczy, którzy szybko orientują siĊ, Īe zamiast spontanicznego, Īywo reagującego na
kontakt z publiczno
Ğcią mówcy sáuchają zestresowanej “maszyny”;
6. Nastrój nerwowego napi
Ċcia, który udziela siĊ i mówcy, i publicznoĞci, w tych strasznych dáugich
chwilach, gdy zapomniane s
áowo nie pozwala mówcy znaleĨü zgubionego wątku;
7. Brak kontaktu wzrokowego mi
Ċdzy mówcą a sáuchaczami, gdyĪ ten pierwszy “patrzy w siebie” na
mechanicznie zapami
Ċtany materiaá.
Sekret wyg
áaszania dobrego przemówienia polega nie na uczeniu siĊ tekstu na pamiĊü, sáowo w
s
áowo, ale na zapamiĊtaniu ciągu sáów-kluczy, do którego moĪna sprowadziü kaĪde przemówienie. Caáy
proces przygotowania, zapami
Ċtania i wygáoszenia mowy moĪe staü siĊ zajĊciem i áatwym, i
przyjemnym, je
Ğli bĊdziesz pamiĊtaá o kilku prostych zasadach:
160
1. Szukaj, uzupe
ániaj, poszerzaj. Interesuj siĊ moĪliwie w peáni tematem przemówienie. Zapisuj
pomys
áy, cytaty, Ĩródáa, które mogą ci siĊ przydaü, najlepiej w formie Map MyĞli, omówionych
ogólnie w rozdziale 22, a dok
áadniej w ksiąĪkach The Mind Map Book, Radiant Thinking i Use your
Head.
2. Mapa My
Ğli - ogólny ksztaát przemówienia. Po tych wstĊpnych przygotowaniach, siądĨ i zaplanuj,
równie
Ī w formie Mapy MyĞli, jak ma wyglądaü podstawowy zrĊb tego, co chcesz powiedzieü.
3. Mapa My
Ğli - struktura szczegóáowa.
Maj
ąc
ogólny kszta
át przemówienia (bazową MapĊ MyĞli) przed sobą, wpisz naĔ teraz wszystkie waĪne
szczegó
áy. Pracuj lewą i prawą póákulą mózgu, twórz niezwykáe skojarzenia, zatrudniają wyobraĨniĊ,
a
Ī stworzysz peánowartoĞciową myĞlową mapĊ caáoĞci. Zwykle nie powinna ona zawieraü wiĊcej niĪ
100 s
áów.
4.
ûwicz. W oparciu o te specyficzne notatki przeüwicz teraz jak i co bĊdziesz mówiá. Szybko
przekonasz si
Ċ, Īe opracowany plan jest bardzo przejrzysty, Īe moĪesz policzyü i wymieniü gáówne
tematy i wszystkie podtytu
áy, i Īe juĪ same wstĊpne przemyĞlenia, potem poszukiwania, wreszcie
opracowanie ca
áej konstrukcji myĞlowej w formie planu pozwoliáo ci zapamiĊtaü wiĊkszoĞü tekstu.
Oczywi
Ğcie na początku w niektórych miejscach bĊdziesz siĊ wahaá, moĪe nawet zgubisz wątek, ale
po kilku powtórkach oka
Īe siĊ, Īe nie tylko znasz caáe przemówienie od początku do koĔca, ale teĪ o
wiele lepiej ni
Ī inni mówcy przedstawiasz realne związki, skojarzenia, podstawy swoich rozwaĪaĔ,
s
áowem po prostu wiesz o czym i co masz powiedzieü. To ostatnie jest szczególnie waĪne i znaczy po
prostu,
Īe mówisz swobodnie, bez lĊku, Īe pomylisz kolejnoĞü sáów. Poruszasz kolejne wątki
u
Īywając sáów takich, jakie są ci potrzebne w danej chwili. Nie trzymasz siĊ krĊpującej kolejnoĞci
wyuczonych wcze
Ğniej zdaĔ. Twoja mowa staje siĊ twórcza i dynamiczna.
Znakomit
ą
ksi
ąĪką dla wszystkich, których interesuje sztuka oratorska i chcą pogáĊbiü wiedzĊ na ten temat jest
Present Yourself Michaela J. Gelba
20
. Autor opisa
á w niej szczegóáowo i wszystkie kanony dobrego
20
Godne polecenia s
ą ksiąĪki na ten temat wydane juĪw jĊzyku polskim.
161
mówcy i
üwiczenia praktyczne, rozwinąá równieĪ wątki pamiĊciowe, o których piszĊ w swoich
ksi
ąĪkach Rusz gáową i PamiĊü na zawoáanie.
5. Stosuj zak
áadki. To swoisty “manewr rezerwowy”. Zawsze moĪesz wspomóc dziaáanie pamiĊci
wykorzystuj
ąc jeden z gáównych systemów zakáadek pamiĊci. Wybierz 10, 20, 30 sáów-kluczy, które
w ca
áoĞci ujmują twoje przemówienie i pamiĊtając o zasadzie OBRAZ PLUS AKCJA poáącz je z
wybranymi zak
áadkami, dziĊki czemu nawet jeĞli siĊ zgubisz, szybko odnajdziesz wątek. I nie martw
si
Ċ, Īe czasem na krótko przerwiesz przemówienie. Kiedy sáuchacze wyczują, Īe wiesz o czym
mówisz, chwile ciszy jakie mog
ą ci siĊ zdarzyü zrobią wiĊcej dobrego niĪ záego, gdyĪ publicznoĞü
zobaczy mówc
Ċ, który przy nich myĞli i tworzy. A to uprzyjemnia sáuchanie, sprawia, Īe
przemówienie staje si
Ċ bardziej osobiste i naturalne. Niektórzy wielcy mówcy wrĊcz traktują takie
“elektryzuj
ące” chwile ciszy jako staáy element techniki oratorskiej, przedáuĪając je nawet do peánej
minuty!
W tych nielicznych przypadkach, kiedy rzeczywi
Ğcie musisz nauczyü siĊ przemówienia na
pami
Ċü, sáowo w sáowo, moĪesz uáatwiü sobie to zadanie wykorzystując to wszystko, co mówiliĞmy do
tej pory, a potem cyzeluj ca
áoĞü przy pomocy specjalnych technik, uáatwiających równieĪ uczenie siĊ ról i
wierszy, o czym dalej.
DOWCIPY
Trudno
Ğci z przypominaniem sobie dowcipów i wynikających z nich káopotliwych sytuacji
w
áaĞciwie nie da siĊ zliczyü. Z przeprowadzanych ostatnio wĞród biznesmenów i studentów badaĔ
wynika,
Īe na tysiąc badanych osób blisko 80% uwaĪaáo, Īe nie potrafi opowiadaü dowcipów, wszyscy
chcieliby to robi
ü lepiej, równieĪ wszyscy podawali sáabą pamiĊü jako gáówną przeszkodĊ w nabyciu tej
sztuki.
W istocie rzeczy o wiele
áatwiej zapamiĊtaü dowcipy niĪ przemówienia, poniewaĪ caáą kreatywną
cz
ĊĞü tego zadania dowcip zrobiá juĪ za ciebie. Metoda jest dwustopniowa: po pierwsze ustalasz
162
podstawowe rodzaje dowcipów, co u
áatwia uchwycenie i zaszeregowanie pointy i po drugie
zapami
Ċtujesz gáówne szczegóáy.
Swoist
ą kartotekĊ dowcipów stwarzasz przy pomocy zakáadek liczbowych. Wszystkie dowcipy
mo
Īna podzieliü na kategorie ogólne i to jest nasze pierwsze zadanie. BĊdą wiĊc np. dowcipy:
o zwierz
Ċtach
“intelektualne”
o dzieciach
“narodowe” (irlandzkie, szkockie itd.)
rymowanki
erotyczne
o sportowcach
abstrakcyjne
“gra s
áów”
inne.
Zapisz sobie t
Ċ listĊ w jakimĞ porządku a potem kaĪdej pozycji przyporządkuj wybrane zakáadki
liczbowe, np. od 1 do 19 to dowcipy erotyczne, od 20 do 40 - abstrakcyjne itd.
Krok drugi jest równie
áatwy. Wykorzystaj tu àMS. Powiedzmy, Īe chcesz zapamiĊtaü dowcip o
facecie, który przychodzi do baru, zamawia piwo, ale nagle przypomina sobie,
Īe musi wykonaü pilny
telefon. Wie jednak,
Īe jeĞli odejdzie do telefonu, to ktoĞ mu te piwo wypije. Pisze wiĊc na karteczce:
“jestem mistrzem
Ğwiata w karate” i idzie dzwoniü, pewien, Īe jego piwa nikt nie ruszy. Wraca, zastaje
kufel pusty, a pod tym swoim napisem czyta: “Dzi
Ċki za piwo! Jestem mistrzem Ğwiata w sprincie.”
Aby zapami
Ċtaü ten dowcip wybierz z jego treĞci kluczowe sáowa-obrazy i stwórz z nich krótki
kondensat ca
áoĞci. Wystarczy zapamiĊtaü kufel, telefon, mistrz karate, mistrz w sprincie.
Po
áącz teraz kolejnym “Īywym” obrazem pierwsze z tych sáów z wybraną dla tego rodzaju
dowcipów zak
áadką liczbową i doáącz pozostaáe trzy sáowa przy pomocy àMS.
163
Korzy
Ğci ze stosowania tego systemu są dwojakie: po pierwsze zaczniesz rzeczywiĞcie Ğwietnie
zapami
Ċtywaü dowcipy, po drugie zaangaĪowanie prawej póákuli mózgu w tĊ zabawĊ sprawi, Īe bĊdziesz
Ğwietnie je opowiadaá, z wiĊkszą wyobraĨnią i polotem. Unikniesz w ten sposób czegoĞ, co tak mĊczy u
wszystkich miernych opowiadaczy kawa
áów (i ich samych) - nudy.
ROLE TEATRALNE I WIERSZE
To zadanie pami
Ċciowe bywa dla wielu ludzi niekiedy najtrudniejsze. Borykają siĊ z nim i
uczniowie, i studenci, i aktorzy zawodowi, i amatorzy. Najcz
ĊĞciej zalecana i stosowana metoda polega
na wielokrotnym czytaniu: najpierw jedna linijki, kiedy umiesz j
ą juĪ na pamiĊü, czytasz nastĊpną, kiedy
i j
ą zapamiĊtasz, áączysz te dwie razem, zapamiĊtujesz obie i tak dalej aĪ “do mdáoĞci”, dopóki nie
zapomnisz, jaki by
á początek…
System oparty o techniki pami
Ċciowe i uĪywany z powodzeniem przez wielkich aktorów i aktorki,
jest zupe
ánie odwrotny: polega na szybkim, kilkakrotnym zczytaniu tekstu od 5 do 10 razy z peánym
rozumieniem w ci
ągu pierwszych 4 dni(patrz Speed (and Range) Reading). Pracując w ten sposób
zapami
Ċtasz tĊ rolĊ o wiele lepiej niĪ pod koniec tradycyjnej, 20-tej powtórki; rzeczywiĞcie odtworzysz
bez trudno
Ğci wiĊkszoĞü caáego materiaáu. Twój mózg, zwáaszcza jeĞli uĪyjesz wyobraĨni i siáy prawej
pó
ákuli (co jak wiesz zdecydowanie przyspiesza zrozumienie), zapamiĊta praktycznie 80% nowych
informacji. Pami
Ċü zacznie dziaáaü w sposób naturalny, jako skutek wáaĞciwego czytania i rozumienia
tekstu z u
Īyciem wyobraĨni i Īywych skojarzeĔ.
Ta metoda przynosi o wiele lepsze efekty, ni
Ī uczenie siĊ linijka po linijce, co wiĊcej, jej
skuteczno
Ğü moĪna zwiĊkszyü w nastĊpujący sposób: jeszcze raz odwoáamy siĊ do obrazowych sáów-
kluczy i
àMS. Na przykáad jeĞli uczysz siĊ na pamiĊü wiersza, wybierz i poáącz ze sobą kilka sáów-
kluczy, przy pomocy których twój mózg “przypomni” sobie pozosta
áe sáowa. Sprawdza siĊ to równieĪ w
przypadku prozy lub rozbudowanej roli. “Swoje” wej
Ğcia áatwiej zapamiĊtasz, jeĞli poszczególne kwestie
zamienisz na s
áowa-klucze, a jeszcze lepiej, jeĞli ostatnie sáowo kwestii partnera poáączysz z pierwszym
s
áowem swojej. To skutkiem nieznajomoĞci tej wáaĞnie techniki rodzi siĊ chaos na scenie, te dáugie
164
chwile ciszy i rwany dialog, kiedy jeden z aktorów zapomina jakim s
áowem koĔczy swoją wypowiedĨ, a
drugi nie pami
Ċta jak ma zacząü.
Wykorzystuj
ąc tĊ technikĊ w pracy nad rolą zespóá teatralny moĪe oszczĊdziü co najmniej poáowĊ
czasu na przygotowanie sztuki, nie mówi
ąc o mniejszym stresie i wiĊkszej swobodzie na scenie.
ARTYKU
àY
Czasem musisz zapami
Ċtaü treĞü artykuáu na dáuĪej lub krócej. W kaĪdym z tych przypadków
metoda pami
Ċciowa jest inna. JeĞli idziesz na zebranie, na którym musisz streĞciü krótko artykuá czytany
niedawno, mo
Īesz to zrobiü nie tylko bezbáĊdnie, ale i zadziwiü obecnych podaniem np. numeracji
stronic, które omawiasz. Metoda jest prosta: wybierz jeden, dwa lub trzy s
áowa-klucze na kaĪdej stronie
artyku
áu, przypominające ci jej treĞü i “naáóĪ” je na zakáadki wybranego systemu. GdybyĞ miaá tylko
jedno s
áowo-klucz dla kaĪdej strony poáączona z nim zakáadka nr 5 w wybranym przez ciebie systemie
podpowie,
Īe wáaĞnie omawiasz stronĊ 5-tą. GdybyĞ wybraá dwa sáowa-klucze dla kaĪdej strony swego
artyku
áu, wtedy bĊdąc przy zakáadce nr 7 wiesz, Īe jesteĞ na stronie 4-tej u góry itd.
Aby zapami
Ċtaü treĞü artykuáu na dáuĪej, musisz “zagĊĞciü” listĊ sáów-kluczy, przyjąü staáy i
obszerniejszy system zak
áadek (np. zakáadki liczbowe) i zastosowaü system powtórek, opisany w rozdz.
11.
KSI
ĄĩKI
Tak, mo
Īna zapamiĊtaü, i to w kaĪdym szczególe, teĞü caáej ksiąĪki! Wystarczy zastosowaü tĊ
sam
ą technikĊ jak w przypadku artykuáu. Najáatwiej zrobisz to przy pomocy GSP i àMS. Po prostu
wybierz jedno, dwa, trzy s
áowa-klucze z kaĪdej strony i poáącz je Īywym skojarzeniem z zakáadką 1,
czyli duchem. Dla nast
Ċpnej strony poáącz kolejne dwa-trzy sáowa-klucze z zakáadką 2, czyli Noem, itd.
W ten sposób zapami
Ċtasz nie tylko to, co najwaĪniejsze z np. 300 stron ksiąĪki, ale teĪ co autor pisze na
górze danej stronicy, na jej
Ğrodku czy na dole.
165
KORZYSTAJ Z MAP MY
ĝLI
Inna, bardziej efektywn
ą metodą zapamiĊtania caáej ksiąĪki, artykuáu, roli lub poematu jest mapa
my
Ğli. KaĪdy rozdziaá lub jego czĊĞü, fragment roli lub wiersza, które chcesz zapamiĊtaü, moĪe byü
przecie
Ī jakimĞ odgaáĊzieniem takiej mapy. JeĞli wyróĪnisz je konkretnym ideogramem i kolorem, twój
umys
á zapamiĊta i jedno, i drugie oraz poáoĪenie tej gaáĊzi w stosunku do caáoĞci. Budując poprawną
map
Ċ myĞli musisz wykorzystywaü wszystkie moĪliwoĞci tkwiące w korze mózgowej, a to sprawi, Īe
niepomiernie wzro
Ğnie prawdopodobieĔstwo tego, Īe jeĞli coĞ zapomnisz, wszystkie pobliskie informacje
z mapy my
Ğli podsuną ci to, co na chwilĊ uleciaáo z pamiĊci.
ûwiczenie: jak zapamiĊtaü wiersz.
Wypróbuj teraz swoje nowe umiej
ĊtnoĞci i naucz siĊna pamiĊü wiersza autora tej ksiąĪki (na co
powinno wystarczy
ü ci 10 minut).
Porównanie
Któr
ą godzinĊ zegar WszechĞwiata bije.
Jak d
áugo jeszcze sáoĔce Ğwieciü bĊdzie
Jaki blask bije z najja
Ğniejszej z gwiazd
Jaki wielki wstr
Ċt budzi najgorszy grzech
Kto by
á ziemskim Józefem, kto dupkiem, kto Bogiem
Jak g
áoĞno krew w Īyáach pulsuje
Jak d
áugo morska fala Īyje
Jak bardzo wiatr gi
Ċtką máodoĞü przygina
Jak dobra i
áagodna byáa Ewa z Īebra Adama stworzona
Jaka my
Ğl granice umysáu wyznacza
Gdzie w zakrzywionej przestrzeni
Ĩródáo Czasu bije
Jak czysty bywa nektar przez pszczo
áy z kwiecia zebrany
166
I jakie motyle rodz
ą siĊ z gąsienic pociągów.
167
Rozdzia
á 27
Zapami
Ċtywanie snów.
Istniej
ą ogromne róĪnice w indywidualnych zdolnoĞciach zapamiĊtywania snów. Niektórzy ludzie
tak
Ĩle pamiĊtają wáasne sny, iĪ uwaĪają, Īe nie Ğnią w ogóle. Tak jednak nie jest. Badania ostatnich 20
lat wykaza
áy, Īe kaĪda istota ludzka w regularnych odstĊpach swego snu “ogląda” marzenia senne. Są to
tzw. stany REM (Rapid Eye Movement), w których obserwuje si
Ċ szybkie ruchy gaáek ocznych i drganie
powiek, a niekiedy gwa
átowne ruchy caáego ciaáa, odpowiednio do przeĪywanej we Ğnie fabuáy.
Pierwszy krok na drodze do zapami
Ċtywania snów to odtworzenie pojedynczego marzenia
sennego. Przede wszystkim chodzi o nastawienie umys
áu, polecenie mentalne, dane umysáowi tuĪ przed
za
ĞniĊciem. Kiedy zaczynasz zapadaü w sen, áagodnie, ale z przekonaniem po prostu powtórz w myĞlach
kilkakrotnie: zapami
Ċtam mój sen, zapamiĊtam mój sen, zapamiĊtam mój sen… Zaprogramowany w ten
sposób umys
á tuĪ po obudzeniu przywoáa marzenie senne, traktując jako zadanie priorytetowe. Byü moĪe
up
áynie nawet 3 tygodnie zanim ci siĊ to uda, ale metoda jest niezawodna.
Potem mo
Īesz zrobiü krok dalej. Chodzi o szczegóáy marzenia sennego. To bardzo niebezpieczny
i delikatny moment, bo je
Ğli ulegniesz zbytniemu podnieceniu, Īe tak, wáaĞnie hura! zapamiĊtaáem sen! -
zapomnisz go. Dlaczego? Gdy
Ī na tym etapie ten rodzaj zapamiĊtywania wymaga uspokojenia umysáu.
Musisz nauczy
ü siĊ utrzymywaü umysá niemal w stanie medytacji
21
i spokojnie przegl
ądaü gáówne wątki
snu. Wybierasz nast
Ċpnie 2 - 3 najwaĪniejsze sekwencje, swoiste wątki-klucze i uzupeániasz je w obrazie
zak
áadkami dowolnego systemu, wykorzystując równieĪ znane ci zasady zapamiĊtywania (ten proces w
swej istocie nie odbiega od marze
Ĕ sennych).
Oto przyk
áad. Powiedzmy, Īe Ğnisz, iĪ jesteĞ Eskimosem, dryfującym na krze lodowej, gdzieĞ pod
biegunem i ogromnym flamastrem piszesz na niebie wezwanie o pomoc; a ró
Īnokolorowe litery
zwisaj
ące na nieboskáonie przypominają migotliwie firany zorzy polarnej… Aby to zapamiĊtaü wystarczą
dwie zak
áadki, np. z systemu alfabetycznego.
21
ĞciĞlej: nie przerywając stanu
D
(przyp. t
áum.)
168
I tak zobacz jak na tej krze lodowej trz
Ċsie siĊ wraz z tobą As (treflowy na przykáad, albo ten z
elementarza) i obaj patrzycie ze zdziwieniem, jak z pisanych na niebie wielkim flamastrem liter
“RATUNKU” spadaj
ą liĞcie bzu, pachnący i niezwykáy Ğnieg!
Uzupe
ánienie w taki wáaĞnie sposób najwaĪniejszych obrazów sennych pozwoli ci áatwo poáączyü
stany o ró
Īnych czĊstotliwoĞciach fal mózgowych: stany, w których Ğpisz, budzisz siĊ i caákowicie
wracasz do rzeczywisto
Ğci
22
. W rezultacie zaczniesz zapami
Ċtywaü sny, które stanowią przecieĪ bardzo
wa
Īną i uĪyteczną czĊĞü naszego podĞwiadomego Īycia.
Szczegó
áowe rozmowy z ludĨmi, którym siĊ to udaáo wykazaáy, Īe w ciągu kilku miesiĊcy osoby
te sta
áy siĊ spokojniejsze, weselsze, bardziej umotywowane, twórcze i báyskotliwe, peáne fantazji, a co
najwa
Īniejsze - zdecydowanie polepszyáy swoją pamiĊü! Co nie powinno dziwiü, gdyĪ podĞwiadomy
Ğwiat snów to ruchliwe boisko dla prawej póákuli mózgu, pole zabaw, na którym mechanizmy dziaáania
pami
Ċci moĪna üwiczyü do perfekcji. ĝwiadome zapamiĊtywanie marzeĔ sennych automatycznie
usprawnia te mechanizmy.
Je
Ğli, podobnie jak wielu innych, zaciekawiá ciĊ ten obszar wewnĊtrznej eksploracji i
samodoskonalenia, zalecam prowadzenie dziennika snów przy u
Īyciu Map MyĞlowych i sáów-kluczy
(patrz rozdzia
á 22.). Dziennik taki to staáa praktyka, nieustanne üwiczenie pamiĊci jako takiej i
nadzwyczaj skuteczne narz
Ċdzie ksztaácenia tej twórczych moĪliwoĞci pamiĊci. Bardzo szybko moĪe
okaza
ü siĊ, Īe np. zaczynasz byü znawcą literatury i sztuki, Īe zaczynasz odkrywaü w sobie talenty w
dziedzinach, o których nigdy wcze
Ğniej byĞ nie pomyĞlaá. Tak byáo w przypadku Edgara Allana Poe,
który zapami
Ċtywaá, a potem ujmowaá w formĊ krótkich nowel wiĊkszoĞü swoich snów. Podobnie
Salwadore Dali, s
áynny surrealista, przyznawaá, Īe wiĊkszoĞü swoich obrazów oglądaá najpierw we Ğnie.
Tak, powiniene
Ğ juĪ wiedzieü, Īe üwiczenie pamiĊci to nie tylko lepsze zapamiĊtywanie, ale
zwi
Ċkszenie moĪliwoĞci i sprawnoĞci lewej i prawej póákuli mózgu. W efekcie rozwijasz nie tylko
pami
Ċü, ale i potencjaá twórczy, i to zarówno w naukach Ğcisáych, jak i humanistycznych. Zaczynasz
22
mowa o stanach
D
i
E
(przyp. t
áum)
169
równie
Ī lepiej rozumieü siebie, áatwiej poruszasz siĊ w róĪnych dziedzinach wiedzy ogólnej, stajesz siĊ
prawdziwie twórcz
ą jednostką, wnoszącą swój wkáad w rozwój kultury i cywilizacji planety Ziemia.
170
Rozdzia
á 28
Wnioski i
üwiczenia na przyszáoĞü.
ûwiczenia usprawniające pamiĊü:
1. Zacznij uczy
ü siĊ nowego przedmiotu lub nowych jĊzyków, aby zwiĊkszyü “pamiĊciową bazĊ
danych”,
2. Je
Ğli odkryáeĞ, co ci pomaga w zapamiĊtywaniu, üwicz to i doskonal,
3. Zwracaj uwag
Ċ na sny i zapamiĊtuj szczególnie te obrazy z przeszáoĞci, które, wydawaáo ci siĊ,
zapomnia
áeĞ bezpowrotnie,
4. Co jaki
Ğ czas wracaj pamiĊcią do przeszáych okresów twego Īycia i przypominaj sobie jak najwiĊcej
szczegó
áów i faktów,
5. Pisz pami
Ċtnik, uĪywając sáów-kluczy, rysunków i symboli i jak najwiĊcej kolorowych Map MyĞli.
Doskonale nadaje si
Ċ do tego Uniwersalny Organizator Danych - patrz str. …
6. Stosuj poznane techniki i metody pami
Ċciowe nie tylko w praktyce dnia codziennego, ale równieĪ dla
üwiczeĔ i przyjemnoĞci.
7. Tak organizuj czas nauki, aby utrzymywa
ü rozumienie i zapamiĊtywanie na najwyĪszym poziomie, i
aby wyp
áaszczaü “Ğrodkowe” zaáamanie na krzywej trwaáoĞci pamiĊci.
8. Powtarzaj wyuczony materia
á tuĪ zanim zaczniesz go zapominaü,
9.
ûwicz moĪliwie najczĊĞciej posáugiwanie siĊ prawą póákulą mózgu, dziĊki której tworzysz barwne,
“
Īywe” obrazy, uáatwiające zapamiĊtywanie,
10. Próbuj widzie
ü i “czuü” jak najwiĊcej szczegóáów wszystkiego, co oglądasz. Im wiĊcej szczegóáów
zapami
Ċtujesz, tym áatwiej je sobie przypomnisz.
Je
Ğli zrobisz to wszystko, nie zaniechasz lektury ksiąĪek na temat ksztaácenia pamiĊci, zaczniesz
zostawia
ü “kartki przypominacze” we wáaĞciwych miejscach, ustalisz plan powtórek i poprosisz innych,
171
aby zadawali ci “dora
Ĩne” zadania pamiĊciowe, coraz sprawniejsza pamiĊü i umysá bĊdą ci sáuĪyü do
ko
Ĕca Īycia.
WNIOSKI
Tak wi
Ċc przeczytaáeĞ tĊ ksiąĪkĊ, a to znaczy, Īe wáączyáeĞ wáaĞnie potĊĪny umysáowy “silnik
drugiej generacji”, swoisty dopalacz, który pchnie jako
Ğü twojego Īycia na wyĪszy poziom.
Im wi
Ċcej üwiczysz znajomoĞü i posáugiwanie siĊ metodami i technikami pamiĊciowymi, tym
bardziej usprawniasz swoj
ą pamiĊü, tym wiĊkszy staje siĊ twój potencjaá twórczy i wiĊksza wraĪliwoĞü
ka
Īdego ze zmysáów.
A to znaczy,
Īe zaczynasz kroczyü w górĊ, po spirali osobistego rozwoju i wzrostu, Īe zaczniesz
nie tylko zapami
Ċtywaü sny i marzenia, ale i je realizowaü. Wykorzystując zasady pracy umysáowej
opisane w tej ksi
ąĪce zwiĊkszasz w ogromnym stopniu swoje moĪliwoĞci. Kto wie, moĪe wiĊc wkrótce
staniesz si
Ċ czáonkiem klubu “Mnemonistów”, a moĪe zobaczymy siĊ na MiĊdzyszkolnych lub
ĝwiatowych Mistrzostwach w ZapamiĊtywaniu?
ĩyczĊ, aby dobra i coraz lepsza pamiĊü uáatwiáa ci tĊ niezwykáą drogĊ, na którą wkracza coraz
wi
Ċcej ludzi.
Wszelkie informacje na temat ksi
ąĪek, kaset magnetofonowych i video, dziaáalnoĞci Klubów Rusz
g
áową, kursów i materiaáów szkoleniowych związanych z ksztaáceniem pamiĊci i rozwojem umysáu
mo
Īesz uzyskaü pisząc pod adres:
The Buzan Centres
54 Parkstone Read, Pole
Dorset BH15 ZPX U.K.
tel./fax: 0-044 1202 674676
Email 101737.1141@compuserve.com
172
Mo
ĪliwoĞci tkwiące w ludzkiej pamiĊci są naprawdĊ niezwykáe. A jak to wygląda u Ciebie? Czy
pos
áugujesz siĊ swoją pamiĊcią wáaĞciwie? Wykorzystujesz ją najlepiej jak potrafisz?
W nowym, poprawionym wydaniu ksi
ąĪki PamiĊü na zawoáanie Tony Buzan, autor bestsellerów
Rusz g
áową i Mapy MyĞli i wynalazca tych ostatnich, odsáania w fascynujący sposób sekrety üwiczenia
pami
Ċci i maksymalnego jej wykorzystania. DziĊki tej ksiąĪce dowiesz siĊ nie tylko jak szybciej i
skuteczniej zapami
Ċtywaü nazwiska, liczby, daty i tysiące róĪnych informacji, ale równieĪ treĞü
przemówie
Ĕ i artykuáów, wiersze i caáe ksiąĪki. CoĞ dla siebie znajdą i uczący siĊ obcych jĊzyków, i
studenci zdaj
ący egzaminy, i gracze w karty i ci, którzy chcieliby posiąĞü intrygującą sztukĊ
zapami
Ċtywania snów.
Po Pami
Ċü na zawoáanie powinni siĊgnąü wszyscy uczniowie i studenci, zwáaszcza w okresie
powtórek i przygotowa
Ĕ do egzaminów. TĊ pozycjĊ warto poleciü równieĪ dorosáym, narzekającym na
pami
Ċü z upáywem lat oraz tym wszystkim, którzy doáączają do szybko rosnącej rzeszy specjalistów od
áamigáówek i gier umysáowych oraz uczestników Mistrzostw ĝwiata w ZapamiĊtywaniu.
Zainteresowani znajd
ą tu opis wszystkich klasycznych metod i technik pamiĊciowych, i
oczywi
Ğcie technikĊ notowania przy pomocy map myĞli, opracowanych przez Tony Buzana. Dla kaĪdego
kto chce zapami
Ċtywaü wiĊcej i na dáuĪej, ksiąĪka ta bĊdzie bezcenną pomocą i ekscytującym
przewodnikiem po niezwyk
áym Ğwiecie superpamiĊci.
ZEWN
ĉTRZNA STRONA OKàADKI
173
INDEKS
A
alkohol a pami
Ċü
Anokhin, Piotr
artyku
áy - zapamiĊtywanie
Arystoteles
Augustyn,
ĝw.
B
Bohm, Dawid
Bonnet, Charles
C
Cyceron
D
Dali, Salvador
daty:
dni i miesi
Ċcy
dni tygodnia
historyczne
spotka
Ĕ
urodzin
dni tygodnia - zapami
Ċtanie
Descartes, Rene
Diogenes
DNA, patrz kwas dezoksyrybonukleinowy
dowcipy - zapami
Ċtywanie
do
Ğwiadczenia “PrzedĞmiertne”
E
Ebbinghaus, Herman
egzaminy - uczenie si
Ċ do
erotyka
Etykieta Towarzyska Buzana
F
FAC - Fonetyczny Alfabet Cyfrowy
Flourens, Pierre
G
Galen
Grecy
Grey, Richard
g
áowa, charakterystyczne ksztaáty
GSP - G
áówny System PamiĊciowy
174
H
Hartley, David
Herofilus
hipoteza “tabliczie woskowej”
historia wiedzy o pami
Ċci
Grecy
O
Ğwiecenie
wp
áyw KoĞcioáa
Rzymianie
teorie nowoczesne
wiek dziewi
Ċtnasty
Hobbes, Thomas
holografia
humor
J
j
Ċzyki obce
1.system pami
Ċciowy
2.uczenie si
Ċ
K
karty - zapami
Ċtywanie
kolejno
Ğü
komórki mózgowe
a alkohol
a pojemno
Ğü pamiĊci
ksi
ąĪki, zapamiĊtywanie
kwas dezoksyrybonukleinowy (DNA)
kwas rybonukleinowy
L
liczby wielocyfrowe
numery telefonów
zapami
Ċtywanie
Lorayne, Harry
Luria, Aleksander
à
àMS - àaĔcuchowa Metoda SkojarzeĔ
M
Mapy My
Ğli
metoda powielania, patrz równie
Ī technika
“kostki lodu”
mnemonika
Mnemozyna
mózg
funkcje lewej pó
ákuli
funkcje prawej pó
ákuli
liczba mo
Īliwych Ğladów pamiĊciowych
stymulacja elektryczna
175
Muzy
N
nazwiska i twarze
zapami
Ċtywanie
zasady mnemotechniczne
negatywne nastawienie umys
áu
Newton, Izaak
notowanie
O
obrazy pozytywne
P
pami
Ċü ejdetyczna
pami
Ċü fotograficzna
Parmenides
Penfield, Wilder
Platon
Poe, Edgar Allan
powtórki i powtarzanie
Prochaska, Jerzy
przemówienia
przesada
przypadkowe przypomnienia
Q
Quintilian
R
rocznice, zapami
Ċtywanie
role teatralne, zapami
Ċtanie
Rosensweig, Mark
ruch
rytm
Rzymianie
“rzymski pokój”
S
Sereszewski
Skinner, B.F.
skojarzenia
sny
sprawy do za
áątwienia, zapamiĊtanie
sto s
áów skáadających siĊ na poáowĊ rozmów w
obcych j
Ċzykach
symbolika
synestezja
systemy pami
Ċciowe
daty historyczne
daty urodzin
daty w ca
áym stuleciu
176
dowcipy
GSP
j
Ċzyki obce
liczby wielocyfrowe
àMS
metoda “kostki lodu”
metoda powielania
numery telefonów
role teatralne
rozk
áad kart
rymowanki liczbowe
“rzymski pokój”
s
áownictwo
sprawy do za
áatwienia
terminy spotka
Ĕ
tre
Ğü artykuáów
tre
Ğü ksiąĪek
uczenie si
Ċ do egzaminów
wiersze
zak
áadki alfabetyczne
zak
áadki liczbowe
szybkie ruchy ga
áek ocznych
Ğlad pamiĊciowy
T
technika “kostki lodu”, patrz równie
Ī metoda
powielania
techniki przywo
áujące
teoria wibracyjna
testy pami
Ċci
daty
liczby wielocyfrowe
àMS
numery telefonów
rozk
áad kart
zak
áadki pamiĊci
twarze
charakterystyczne rysy
test pami
Ċciowy
zapami
Ċtywanie wraz z nazwiskami
zasady zapami
Ċtywania
U
urodziny, zapami
Ċtywanie
Uwolnienie Zdarze
Ĕ Skorelowanych
W
wiek a pami
Ċü
wyobra
Ĩnia
wiersze, zapami
Ċtywanie
Wennssehin, Stanis
áaw Mink
177
Z
Zaidel, Eran
zak
áadki alfabetyczne
zak
áadki pamiĊci
GSP
liczbowe
àMS
obrazkowe
rymowanki liczbowe
“rzymskie”
system alfabetyczny
ZMZ
Zanotti, Franciszek
zapami
Ċtywanie
po zako
Ĕczeniu nauki
w funkcji czasu
w trakcie nauki
zasady etykiety towarzyskiej Buzana
Zenon
Zeus
zmys
áy
ZMZ - Zak
áadkowa Metoda ZapamiĊtywania
ĩ
“
Īywy” obraz
zasady tworzenia i pos
áugiwania siĊ